Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Karizmatik Liderliğin İş Tatminine Etkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracı Rolü

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 151 - 172, 30.06.2025

Filiz Sivaslıoğlu

https://doi.org/10.18037/ausbd.1555810

Öz

Günümüzde işletmecilik koşullarına göre liderlik faaliyetlerinin etkili bir şekilde yerine getirilmesi çok önemlidir. Liderler, bilgisi, cesareti ve tecrübesini kullanarak kararlar alabilen, örgütün devamlılığı için stratejiler oluşturabilen kişilerdir. Liderler, grup için amaç belirlerken, yönlendirirken ve üyeleri etkilerken yeni bir yapı ve prosedür oluştururlar. Karizmatik lider, sahip olduğu öz güveni, cesareti, konuşma ve ikna yeteneği ile başkalarını etkileme yeteneğine sahiptir. Bu çalışmada, karizmatik liderliğin iş tatminine etkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının aracı rolünü ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla, üretim işletmelerinde çalışanların, yöneticilerinin liderliği, iş tatmin düzeyleri ve örgütsel vatandaşlık davranış algıları tespit edilmiştir. Araştırma, 25.04.2024-20.07.2024 tarihleri arasında, İstanbul/Avrupa Yakası’nda bulunan çeşitli sektörlerdeki üretim işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara (n:404) yüz yüze ve online olarak anket soruları yöneltilmiştir. Anket formu, literatürde yapılan çalışmalara dayanarak hazırlanmıştır. Ölçek soruları, katılımcıların demografik özellikleri, karizmatik liderlik, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilgilidir. Elde edilen veriler, SPSS programı ile geçerlilik, güvenilirlik testleri, faktör, korelasyon, regresyon analizleri ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda değişkenler arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki saptanmıştır. Karizmatik liderlik, iş tatminine etkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının kısmi aracı rolü olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karizmatik Liderlik İş Tatmini Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Liderlik

Etik Beyan

Makalede yer alan araştırma, İstanbul Gelişim Üniversitesi Etik Kurulu’nun onayıyla gerçekleştirilmiştir (Onay Tarihi: 19.04.2024; Onay No: 2024-05-73).

Kaynakça

  • Akyüz, B. ve Kaya, N. (2015). Kamu çalışanlarının iş tatmini arasında liderin güç kaynaklarının rolü. Journal of Administrative Sciences, 13(25) 71-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/43594/533778
  • Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
  • Antonioni, D. (2000). Leading, managing and coaching. Industrial Management, 42 (5), 27-33. Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr
  • Arabacı, İ. B., Alanoğlu, M. ve Doğan, B. (2014). Okul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1(1). 192-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/402880
  • Avolio, B. J. ve Gibbons, T. C. (1998). Developing transformational leaders: A lifespan approach. J. A., Conger ve R. N., Kanungo (Ed.), In Charismatic leadership: The elusive factor in organizational effectiveness (276-308). San Francisco, CA: Jossey-Bass. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org
  • Aykanat, Z. ve Yıldız, T. (2016). Karizmatik liderlik ve örgütsel yenilikçilik ilişkisi üzerine bir araştırma. JED/GKD, 11(2),198-228. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12428/1667
  • Babcock-Roberson, M. E. ve Strickland, O. J. (2010). The relationship between charismatic leadership, work engagement, and organizational citizenship behaviors. The Journal of psychology, 144(3), 313-326. doi: 10.1080/00223981003648336
  • Baltacı, F., Kavacık, M., Şentürk, F. K. ve Kurar, İ. (2014). Yöneticilerin liderlik özelliklerinin çalışanların iş tatmini arasındaki etkisi: Alanya’da bulunan 4 ve 5 yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2).59-85. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/304623206
  • Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/download/5000093061/5000086527
  • Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: The Free Press. Bateman, T. S. ve Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of management Journal, 26(4), 587-595. doi: 10.2307/255908
  • Bayrak, Kök, S. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın incelenmesine yönelik bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 291-317. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2689/35360
  • Becker, T. E. ve Billings, R. S. (1993). Profiles of commitment: An empirical test. Journal of organizational behavior, 14(2), 177-190. doi:10.1002/job.4030140207
  • Boerner, S., Dütschke, E. ve Wied, S. (2008). Charismatic leadership and organizational citizenship behaviour: Examining the role of stressors and strain. Human Resource Development International, 11(5), 507-521. doi: 10.1080/13678860802417643
  • Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (19), 75-94. Erişim adresi:https://asosindex.com.tr/index.jsp?modul=articles-page&journalid=1895&article-id=356787
  • Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper ve Row. doi: 10.4236/ojl.2018.71006
  • Can, N. ve Özer, S. (2011). Eğitim örgütlerinde lider davranış biçimleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (1), 1-17. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/318113082
  • Churchill, G., Ford, N. M. ve Walker, O. C. (1974). Measuring the job satisfaction of industrial salesmen, Journal of Marketing Research, 1 (3), 254-260. doi: 10.1504/IJEWE.2018.10014768
  • Cicero, L. ve Pierro, A. (2007). Charismatic leadership and organizational outcomes: The mediating role of employees' work-group identification, International Journal of Psycholog, 42(5), 297-306. doi:10.1080/00207590701248495
  • Comer, J. M., Machleit, K.A. ve Lagece,R.A. (1989). Psychometric assessment of a reduced version of ındsales, Journal of Business Research, Elsevier, 18(4), 291-302. Erişim adresi: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0148-2963(89)90023-4
  • Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1994). Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement. Journal of organizational behavior, 15(5), 439-452. doi: 10.1002/JOB.4030150508
  • Conger, J. A. (1999). Charismatic and transformational leadership in organizations: An insider’s perspective on these developing streams of research, Leadership Quarterly, 10(2),145–179. doi: 10.1016/S1048-9843(99)00012-0
  • Conger, J. A., Kanungo, R. N. ve Menon, S. T. (2000). Charismatic leadership and follower effects. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 747–767. doi: 10.1002/1099-1379(200011)21:7<747: AID-JOB46>3.0.CO;2-J
  • Çelik, M., Tutcu, A. ve Arıkan , V. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde iş yeri güvenliği yönetimi uygulamaları ile iş güvencesizliğinin çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 37-58. doi:10.46291/Al-Farabi.080103
  • Çetin, A. ve Şenturk, M. (2016). Investigation of information sharing behavior in the context of planned behavior theory and social change theory: An empirical research on dermatologists. Ege Academic Perspective, 16(2), 241-256. doi:10.21121/eab.2016216927
  • Çetin, M, Ö. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • DeGroot, T., Kiker, D. S. ve Cross, T. C. (2000). A meta-analysis to review organizational outcomes related to charismatic leadership. Canadian Journal of Administrative Sciences, 17(4), 356–371. doi:10.1111/j.1936-4490.2000.tb00234.x
  • Deluga, R.J. (1995). The relationship between attributional charismatic leadership and organizational citizenship behavior, Journal of Applied Social Psychology, 25(18), 1652 – 1669. doi:10.1111/j.1559-1816.1995.tb02638.x
  • Demir, N. (2009). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki etkisi. Öneri, 8(32), 193-202. doi:10.14783/maruoneri.696194
  • Demirel, Y. ve Özçınar, M.F. (2009). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini arasındaki etkisi: Farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 23(1),129-145. doi:10.21121/eab.2014218051
  • Demirel, Y., Seçkin, Z. ve Özçınar, M. F. (2011). Örgütsel iletişim ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2). 33–48. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12451/870
  • Doğan, M. (2014). Karizmatik liderlik bağlamında Türk siyasetçilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Eliyana, A., Ma’arif, S. ve Muzakki. (2019). Job satisfaction and organizational commitment effect in the transformational leadership towards employee performance. European Research on Management and Business Economics, 25(3), 144–150. doi: 10.1016/j.iedeen.2019.05.001
  • Erdal, M. (2007). İşletmelerde dönüştürücü liderlik davranışlarının analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
  • Erdal, N. ve Altındağ, E. (2020). Research on the effects of job satısfactıon on organızatıonal trust and organızatıonal cıtızenshıp ın health workers: A case study of university hospitals. PressAcademia, Journal of Management, Marketing and Logistics. 7(3), 124-142. doi:10.17261
  • Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26. doi: 10.31671/dogus.2019.303
  • Erez, A., Misangyi, V. F., Johnson, D. E., LePine, M. A. ve Halverson, K. C. (2008). Stirring the hearts of followers: Charismatic leadership as the transferal of affect. Journal of Applied Psychology, (93), 602–615. doi:10.1037/0021-9010.93.3.602
  • Erok, M. (2018). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi: Karaman İli örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi: Karaman. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/11492/4664
  • Field, A. (2000). Discovering statistics using SPSS for Windows. London Thousand Oaks New Delhi: Sage publications.
  • Furnham, A., Eracleous, A. ve Chamorro ‐ Premuzic, T. (2009). Personality, motivation and job satisfaction: Hertzberg meets the Big Five. Journal of Managerial Psychology, 765-779. doi:10.1108/02683940910996789
  • Ghosn, C.J. (1997). The Impact of charismatic leadership on organizational citizenship behaviors. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Massachusetts Lowell. Erişim: http://www.aiias.edu:2057
  • Grabo, A., Spisak, B. R. ve Van Vugt, M. (2017). Charisma as signal: An evolutionary perspective on charismatic leadership. The Leadership Quarterly, 28(4), 473-485. doi:10.1016/j.leaqua.2017.05.001
  • Gül, H. ve Çöl, G. (2003). A study on the relationship of the three organizational commitment models of the charismatic leader traits specified in attribution theory. Atatürk University Journal of Economics and Administrative Sciences, 17(3-4), 163-184. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2686/35277
  • Gül, H. (2003). Karizmatik liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine Aksaray ve Karaman Emniyet Müdürlüklerinde yapılan bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Hee, O. C., Shi, C. H., Kowang, T. O., Fei, G. C. ve Ping, L. L. (2020). Factors influencing job satisfaction among academic staffs. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 9(2), 285-291. doi:10.11591/ijere.v9i2.20509
  • Holloway, K. (2012). An Examination of The Relationship Between Charismatic Leadership and Job Satisfaction, PhD Thesis, Capella University, Minneapolis
  • Hoş, C. ve Oksay, A. (2015). Hemşirelerde örgütsel bağlılık ile iş tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195278
  • House, R. J. ve Howell, J. M. (1992). Personality and charismatic leadership. The Leadership Quarterly, 3(2), 81–108. doi:10.1016/1048-9843(92)90028
  • Howell, J. M. ve Frost, P.J. (1989). A laboratory study of charismatic leadership, Organizational Behavior and Human Decision Processes, (43), 243–269. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/a/eee/jobhdp/v43y1989i2p243-269.html
  • Jacquart, P. ve Antonakis, J. (2015). When does charisma matter for top-level leaders? effect of attributional ambiguity, Academy of Management Journal, C.LVIII, 4,2015, 1051-1074. doi:10.5465/amj.2012.0831
  • Karaalioğlu, Z. (2015). Tükenmişliğin iş tatmini üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi: İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Kırel, Ç. (2001). Liderlik davranış biçimleri konusuna yeni bir yaklaşım: karizmatik liderlikten dönüşümsel liderliğe, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 43–60. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr
  • Kuruşcu, M. ve Yenilmez, Ö. (2020). Duygusal zekâ ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde liderliğin aracı rolü. BMIJ, 8(3), 3183-3220. doi:10.15295/bmij.v8i3.1544
  • Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (1297–1349). Chicago: Rand McNally. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/238742406
  • Lu, H., While, A. ve Barriball, L. (2005). Job satisfaction among nurses: A literature review. International Journal of Nursing Studies, (42), 211-227. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2004.09.003
  • Magdelana, S. M. (2014). The effects of organizational citizenship behavior in the academic environment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (127), 738-742. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.03.346
  • Maxwell, J. C. (2006). Liderlik nitelikleri. 3. Baskı, Çeviren: İbrahim Şener, İstanbul: Beyaz Yayınları. doi:10.1016/j.sbspro.2014.03.346
  • Mert, İ. S. (2010). İş tatmini alt boyutlarının örgütsel vatandaşlık arasındaki etkisi: Yöneticiler üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(2), 117-143. Erişim adresi: https://kho.msu.edu.tr
  • Misener, T. R., Haddock, K. S., Gleaton, J. U. ve Ajamieh, A. R. (1996). Toward an international measure of job satisfaction. Nursing Research, (45), 87-91. Erişim adresi: https://europeemc.org
  • Molla, I. H. (2015). Ensuring job satisfaction for managing people at work. Global Disclosure of Economics and Business, 4(2), 155-166. doi:10.18034/gdeb.v4i2.144
  • Mushtaq, K., Ahmed, M. ve Warraich, S. (2014). A Study on Job Satisfaction, Motivation and Organizational Citizenship Behavior, International Journal of Management Sciences and Business Research, 3(11): 1-13.
  • Nergiz, E. ve Yılmaz, F. (2016). Çalışanların iş tatmininin performanslarına etkisi: Atatürk Havalimanı Gümrüksüz Satış İşletmesi Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (14), 50-79. Erişim adresi: https://iibf.kastamonu.edu.tr
  • Nyenyembe, F. W., Maslowski, R., Nimrod, B. S. ve Peter, L. (2016). Leadership styles and teachers' job satisfaction in tanzanian public secondary schools. Universal Journal of Educational Research, 4(5), 980-988. doi:10.13189/ujer.2016.040507
  • Oktay, E. ve Gül, H. (2003). Çalışanların duygusal bağlılıklarının sağlanmasında Conger ve Kanungo’nun karizmatik lider özelliklerinin etkileri üzerine Karaman ve Aksaray Emniyet Müdürlüklerinde yapılan bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 403-428. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/26451392
  • Organ, D. W. ve Konovsky, M. (1989) Cognitiveversus affective determinants of organizational citizenship behavior, Journal of Applied Psychology, 74(1), 157164. doi:10.1037/0021-9010.74.1.157
  • Organ, D. ve Ryan, K. A. (1995). Meta analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior, Personnel Psychology, (48), 775-802. doi:10.1111/J.1744-6570.1995.TB01781.X
  • Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 2. Eskişehir: Kaan.
  • Özkan, Ç. (2017). Algılanan Örgütsel Desteğin, Örgütsel Bağlılığa Etkisinde Kişilik Özelliklerinin Rolü: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Piccolo, R., Buengeler, C. ve Judge, T. (2018). Leadership [is] organizational citizenship behavior: Review of a self-evident link. In (Ed.), The Oxford Handbook of Organizational Citizenship Behavior. Oxford University Press. doi: 10.1093/oxfordhb/9780190219000.013.39
  • Podsakoff, P.M., Mackenzıe, S.B., Moorman, R.H. ve Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1, 107-142. doi:10.1016/1048-9843(90)90009-7
  • Prasetio, A. P., Yuniarsih, T. ve Ahman, E. (2017). Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behaviour in State-owned Banking, Universal Journal of Management, 5(1): 32-38.
  • Raziq, A. ve Maula-bakhsh, R. (2015). Impact of working environment on job satisfaction. Procedia Economics and Finance, 23, 717-725. doi:10.1016/S2212-5671 (15) 00524-9
  • Romaiha, N. R., Maulud, F. S. F., Ismail, W. M. W., Jahya, A., Fahana, N. ve Harun, A. (2019). The determinants of organizational citizenship behaviour (OCB). International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 9(8), 124-133. doi: 10.6007/IJARBSS/v9-i8/6222
  • Rowden, R. W. (2000). The relationship between charismatic leadership behaviors and organizational commitment. Leadership ve Organization Development Journal, 21(1/2), 30-35. doi:10.1108/01437730010310712
  • Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2008). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel.
  • Schappe, S. P. (1998). The Influence of job satisfaction, organizational commitment, and fairness perceptions on organizational citizenship behavior, The Journal of Psychology, 132(3), 277–290. doi:10.1080/00223989809599167
  • Shea, C.M. ve Howell, J. M. (1999). Charismatic leadership and task feedback: A laboratory study of their effects on self efficacy and task performance, Leadership Quarterly, 10(3), 375-396. doi:10.1016/S1048-9843(99)00020-X
  • Schwepker, J. C. H. (2001). Ethical climate’s relationship to job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention in the salesforce, Journal of Business Research, 54, 39–52. doi:10.1016/S0148-2963(00)00125-9
  • Shamir, B., House, R. ve Arthur M.B. (1993). The motivational effects of charismatic leadership: A self-concept based theory. Organization Science, 4, 577-594. doi:10.1287/orsc.4.4.577
  • Sosik, J. (2005). The role of personal values in the charismatic leadership of corporate managers: A model and preliminary field study. Leadership Quarterly, 16, 221–244. doi:10.1016/j.leaqua.2005.01.002
  • Sun, Y., Gergen, E., Avila, M. ve Green, M. (2016). Leadership and job satisfaction: Implications for leaders of accountants. American Journal of Industrial and Business Management, 6(03), 268. doi:10.4236/ajibm.2016.63024
  • Şimşek, Ş. , Çelik, A. ve Akgemci, T. (2014). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Eğitim Kitabevi. Konya.
  • Taheri, R. H., Miah, M. S. ve Kamaruzzaman, M. (2020). Impact of working environment on job satisfaction. European Journal of Business and Management Research. doi:10.24018/ejbmr.2020.5.6.643
  • Tambe, S. ve Shanker, M. (2014). A study of organizational citizenship behaviour (OCB) and its dimensions: A literature review. International Research Journal of Business and Management, 1, 67-73. Erişim adresi: www.irjbm.org
  • Tezcan, A. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiler üzerine bir uygulama: Karaman Valiliği ve İl Özel İdaresi Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi: Karaman. Erişim adresi: https://earsiv.kmu.edu.tr
  • Turgut, M. ve Akbolat, M. (2017). Örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sessizlik ilişkisine yönelik sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), 357-384. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/320161283
  • Turnipseed, D. (1996). Organization Citizenship Behaviour: An Examination of the Influence of the Workplace, Leadership and Organization Development Journal, 17(2): 42-47
  • Ulutürk, F. (2020). İş performansını etkileyen ekonomik faktörlerin çalışanların iş tatmini arasındaki etkileri. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(52), 944-956. doi:10.26450/jshsr.1833
  • Ürek, D., Bilgin, Demir, İ. ve Uğurluoğlu, Ö. (2015). Örgütsel sessizliğin örgütsel vatandaşlık arasındaki etkisi: Bir eğitim ve araştırma hastanesi uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 122-141. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287150
  • Vilela, B. B., González, J. A. V. ve Ferrín, P. F. (2008). Person–organization fit, OCB and performance appraisal: Evidence from matched supervisor–salesperson data set in a Spanish context. Industrial Marketing Management, 37(8), 1005-1019. doi:10.1016/J.INDMARMAN.2007.11.004
  • Vlachos, P. A., Panagopoulos, N. G. ve Rapp, A. A. (2013). Feeling good by doing good: Employee CSR-induced attributions, job satisfaction, and the role of charismatic leadership. Journal of Business Ethics, 118(3), 577-588. doi:10.1007/s10551-012-1590
  • Vroom, V. H. (1995). Work and motivation, Jossey-Bass Publishers, USA.
  • Weber, Max, (1946). From Max Weber: Essays in Sociology, çev: Hans Gerth ve C. Wright Mills, Oxford University Press, New York. Erişim adresi: https://archive.org/details/frommaxweberessa00webe
  • Weikamp, J. G. ve Göritz, A. S. (2016). Organizational Citizenship Behaviour and Job Satisfaction: The Impact of Occupational Future Time Perspective, Human Relations, 69(11): 2091-2115.
  • Yavan, A., Sökmen, A. ve Bıyık, Y. (2018). The effect of charismatic leadership and organizational identification on job satisfaction and turnover intention. Journal of Business Studies, 10(1), 898-913. doi:10.20491/isarder.2018.402
  • Yoon, M.H. ve Suh, J. (2001), Organizational citizenship behaviors and service quality as external effectiveness of contact employees, Journal of Business Research, 56,597-611. doi: 10.1016/S0148-2963(01)00290-9
  • Zehir, C., Müceldili, B., Altindağ, E., Şehitoğlu, Y. ve Zehir, S. (2014). Charismatic leadership and organizational citizenship behavior: The mediating role of ethical climate. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 42(8), 1365-1375. doi: 10.2224/sbp.2014.42.8.1365

The Mediating Role of Organizational Citizenship Behavior on the Effect of Charismatic Leadership on Job Satisfaction

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 151 - 172, 30.06.2025

Filiz Sivaslıoğlu

https://doi.org/10.18037/ausbd.1555810

Öz

It is very important to perform leadership activities effectively according to business conditions today. Leaders are people who can make decisions using their knowledge, courage and experience and create strategies for the continuity of the organization. Leaders create a new structure and procedure for the group when setting goals, directing and influencing members. A charismatic leader has the ability to influence others with his self-confidence, courage, speech and persuasion ability. In this study, it is aimed to reveal the mediating role of organizational citizenship behavior in the effect of charismatic leadership on job satisfaction. For this purpose, the leadership of employees, managers, job satisfaction levels and organizational citizenship behavior perceptions of employees in production enterprises have been determined. The research was conducted between 25.04.2024-20.07.2024 in production enterprises in various sectors located on the Istanbul/European Side. Survey questions were asked to the participants (n:404) face-to-face and online. The questionnaire form has been prepared based on the studies conducted in the literature. The scale questions are related to the demographic characteristics of the participants, charismatic leadership, job satisfaction and organizational citizenship behavior. The obtained data were tested by validity, reliability tests, factor, correlation and regression analyses with the SPSS program. As a result of the research, a significant and positive relationship between the variables was found. It has been concluded that charismatic leadership has a partial intermediary role of organizational citizenship behavior in its effect on job satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Charismatic Leadership Job Satisfaction Organizational Citizenship Behavior Leadership

Etik Beyan

The research included in the article was carried out with the approval of the Ethics Committee of Istanbul Gelişim University (Approval Date: 19.04.2024; Approval No: 2024-05-73).

Kaynakça

  • Akyüz, B. ve Kaya, N. (2015). Kamu çalışanlarının iş tatmini arasında liderin güç kaynaklarının rolü. Journal of Administrative Sciences, 13(25) 71-90. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/comuybd/issue/43594/533778
  • Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
  • Antonioni, D. (2000). Leading, managing and coaching. Industrial Management, 42 (5), 27-33. Erişim adresi: https://scholar.google.com.tr
  • Arabacı, İ. B., Alanoğlu, M. ve Doğan, B. (2014). Okul müdürlerinin karizmatik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Turkish Journal of Educational Studies, 1(1). 192-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/402880
  • Avolio, B. J. ve Gibbons, T. C. (1998). Developing transformational leaders: A lifespan approach. J. A., Conger ve R. N., Kanungo (Ed.), In Charismatic leadership: The elusive factor in organizational effectiveness (276-308). San Francisco, CA: Jossey-Bass. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org
  • Aykanat, Z. ve Yıldız, T. (2016). Karizmatik liderlik ve örgütsel yenilikçilik ilişkisi üzerine bir araştırma. JED/GKD, 11(2),198-228. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12428/1667
  • Babcock-Roberson, M. E. ve Strickland, O. J. (2010). The relationship between charismatic leadership, work engagement, and organizational citizenship behaviors. The Journal of psychology, 144(3), 313-326. doi: 10.1080/00223981003648336
  • Baltacı, F., Kavacık, M., Şentürk, F. K. ve Kurar, İ. (2014). Yöneticilerin liderlik özelliklerinin çalışanların iş tatmini arasındaki etkisi: Alanya’da bulunan 4 ve 5 yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2).59-85. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/304623206
  • Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101. Erişim adresi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/download/5000093061/5000086527
  • Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: The Free Press. Bateman, T. S. ve Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee citizenship. Academy of management Journal, 26(4), 587-595. doi: 10.2307/255908
  • Bayrak, Kök, S. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın incelenmesine yönelik bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 291-317. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2689/35360
  • Becker, T. E. ve Billings, R. S. (1993). Profiles of commitment: An empirical test. Journal of organizational behavior, 14(2), 177-190. doi:10.1002/job.4030140207
  • Boerner, S., Dütschke, E. ve Wied, S. (2008). Charismatic leadership and organizational citizenship behaviour: Examining the role of stressors and strain. Human Resource Development International, 11(5), 507-521. doi: 10.1080/13678860802417643
  • Bolat, O. İ. ve Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (19), 75-94. Erişim adresi:https://asosindex.com.tr/index.jsp?modul=articles-page&journalid=1895&article-id=356787
  • Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper ve Row. doi: 10.4236/ojl.2018.71006
  • Can, N. ve Özer, S. (2011). Eğitim örgütlerinde lider davranış biçimleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (1), 1-17. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/318113082
  • Churchill, G., Ford, N. M. ve Walker, O. C. (1974). Measuring the job satisfaction of industrial salesmen, Journal of Marketing Research, 1 (3), 254-260. doi: 10.1504/IJEWE.2018.10014768
  • Cicero, L. ve Pierro, A. (2007). Charismatic leadership and organizational outcomes: The mediating role of employees' work-group identification, International Journal of Psycholog, 42(5), 297-306. doi:10.1080/00207590701248495
  • Comer, J. M., Machleit, K.A. ve Lagece,R.A. (1989). Psychometric assessment of a reduced version of ındsales, Journal of Business Research, Elsevier, 18(4), 291-302. Erişim adresi: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0148-2963(89)90023-4
  • Conger, J. A. ve Kanungo, R. N. (1994). Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement. Journal of organizational behavior, 15(5), 439-452. doi: 10.1002/JOB.4030150508
  • Conger, J. A. (1999). Charismatic and transformational leadership in organizations: An insider’s perspective on these developing streams of research, Leadership Quarterly, 10(2),145–179. doi: 10.1016/S1048-9843(99)00012-0
  • Conger, J. A., Kanungo, R. N. ve Menon, S. T. (2000). Charismatic leadership and follower effects. Journal of Organizational Behavior, 21(7), 747–767. doi: 10.1002/1099-1379(200011)21:7<747: AID-JOB46>3.0.CO;2-J
  • Çelik, M., Tutcu, A. ve Arıkan , V. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde iş yeri güvenliği yönetimi uygulamaları ile iş güvencesizliğinin çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 37-58. doi:10.46291/Al-Farabi.080103
  • Çetin, A. ve Şenturk, M. (2016). Investigation of information sharing behavior in the context of planned behavior theory and social change theory: An empirical research on dermatologists. Ege Academic Perspective, 16(2), 241-256. doi:10.21121/eab.2016216927
  • Çetin, M, Ö. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • DeGroot, T., Kiker, D. S. ve Cross, T. C. (2000). A meta-analysis to review organizational outcomes related to charismatic leadership. Canadian Journal of Administrative Sciences, 17(4), 356–371. doi:10.1111/j.1936-4490.2000.tb00234.x
  • Deluga, R.J. (1995). The relationship between attributional charismatic leadership and organizational citizenship behavior, Journal of Applied Social Psychology, 25(18), 1652 – 1669. doi:10.1111/j.1559-1816.1995.tb02638.x
  • Demir, N. (2009). Tükenmişlik sendromunun örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki etkisi. Öneri, 8(32), 193-202. doi:10.14783/maruoneri.696194
  • Demirel, Y. ve Özçınar, M.F. (2009). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini arasındaki etkisi: Farklı sektörlere yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi. 23(1),129-145. doi:10.21121/eab.2014218051
  • Demirel, Y., Seçkin, Z. ve Özçınar, M. F. (2011). Örgütsel iletişim ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2). 33–48. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/20.500.12451/870
  • Doğan, M. (2014). Karizmatik liderlik bağlamında Türk siyasetçilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Eliyana, A., Ma’arif, S. ve Muzakki. (2019). Job satisfaction and organizational commitment effect in the transformational leadership towards employee performance. European Research on Management and Business Economics, 25(3), 144–150. doi: 10.1016/j.iedeen.2019.05.001
  • Erdal, M. (2007). İşletmelerde dönüştürücü liderlik davranışlarının analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
  • Erdal, N. ve Altındağ, E. (2020). Research on the effects of job satısfactıon on organızatıonal trust and organızatıonal cıtızenshıp ın health workers: A case study of university hospitals. PressAcademia, Journal of Management, Marketing and Logistics. 7(3), 124-142. doi:10.17261
  • Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). Yönetim tarzı ve çalışma koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile iş tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(1), 17-26. doi: 10.31671/dogus.2019.303
  • Erez, A., Misangyi, V. F., Johnson, D. E., LePine, M. A. ve Halverson, K. C. (2008). Stirring the hearts of followers: Charismatic leadership as the transferal of affect. Journal of Applied Psychology, (93), 602–615. doi:10.1037/0021-9010.93.3.602
  • Erok, M. (2018). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi: Karaman İli örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi: Karaman. Erişim adresi: https://hdl.handle.net/11492/4664
  • Field, A. (2000). Discovering statistics using SPSS for Windows. London Thousand Oaks New Delhi: Sage publications.
  • Furnham, A., Eracleous, A. ve Chamorro ‐ Premuzic, T. (2009). Personality, motivation and job satisfaction: Hertzberg meets the Big Five. Journal of Managerial Psychology, 765-779. doi:10.1108/02683940910996789
  • Ghosn, C.J. (1997). The Impact of charismatic leadership on organizational citizenship behaviors. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Massachusetts Lowell. Erişim: http://www.aiias.edu:2057
  • Grabo, A., Spisak, B. R. ve Van Vugt, M. (2017). Charisma as signal: An evolutionary perspective on charismatic leadership. The Leadership Quarterly, 28(4), 473-485. doi:10.1016/j.leaqua.2017.05.001
  • Gül, H. ve Çöl, G. (2003). A study on the relationship of the three organizational commitment models of the charismatic leader traits specified in attribution theory. Atatürk University Journal of Economics and Administrative Sciences, 17(3-4), 163-184. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2686/35277
  • Gül, H. (2003). Karizmatik liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine Aksaray ve Karaman Emniyet Müdürlüklerinde yapılan bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Hee, O. C., Shi, C. H., Kowang, T. O., Fei, G. C. ve Ping, L. L. (2020). Factors influencing job satisfaction among academic staffs. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 9(2), 285-291. doi:10.11591/ijere.v9i2.20509
  • Holloway, K. (2012). An Examination of The Relationship Between Charismatic Leadership and Job Satisfaction, PhD Thesis, Capella University, Minneapolis
  • Hoş, C. ve Oksay, A. (2015). Hemşirelerde örgütsel bağlılık ile iş tatmini ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(4), 1-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/195278
  • House, R. J. ve Howell, J. M. (1992). Personality and charismatic leadership. The Leadership Quarterly, 3(2), 81–108. doi:10.1016/1048-9843(92)90028
  • Howell, J. M. ve Frost, P.J. (1989). A laboratory study of charismatic leadership, Organizational Behavior and Human Decision Processes, (43), 243–269. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/a/eee/jobhdp/v43y1989i2p243-269.html
  • Jacquart, P. ve Antonakis, J. (2015). When does charisma matter for top-level leaders? effect of attributional ambiguity, Academy of Management Journal, C.LVIII, 4,2015, 1051-1074. doi:10.5465/amj.2012.0831
  • Karaalioğlu, Z. (2015). Tükenmişliğin iş tatmini üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi: İstanbul. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
  • Kırel, Ç. (2001). Liderlik davranış biçimleri konusuna yeni bir yaklaşım: karizmatik liderlikten dönüşümsel liderliğe, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 43–60. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr
  • Kuruşcu, M. ve Yenilmez, Ö. (2020). Duygusal zekâ ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde liderliğin aracı rolü. BMIJ, 8(3), 3183-3220. doi:10.15295/bmij.v8i3.1544
  • Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (1297–1349). Chicago: Rand McNally. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/238742406
  • Lu, H., While, A. ve Barriball, L. (2005). Job satisfaction among nurses: A literature review. International Journal of Nursing Studies, (42), 211-227. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2004.09.003
  • Magdelana, S. M. (2014). The effects of organizational citizenship behavior in the academic environment. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (127), 738-742. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.03.346
  • Maxwell, J. C. (2006). Liderlik nitelikleri. 3. Baskı, Çeviren: İbrahim Şener, İstanbul: Beyaz Yayınları. doi:10.1016/j.sbspro.2014.03.346
  • Mert, İ. S. (2010). İş tatmini alt boyutlarının örgütsel vatandaşlık arasındaki etkisi: Yöneticiler üzerine bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9(2), 117-143. Erişim adresi: https://kho.msu.edu.tr
  • Misener, T. R., Haddock, K. S., Gleaton, J. U. ve Ajamieh, A. R. (1996). Toward an international measure of job satisfaction. Nursing Research, (45), 87-91. Erişim adresi: https://europeemc.org
  • Molla, I. H. (2015). Ensuring job satisfaction for managing people at work. Global Disclosure of Economics and Business, 4(2), 155-166. doi:10.18034/gdeb.v4i2.144
  • Mushtaq, K., Ahmed, M. ve Warraich, S. (2014). A Study on Job Satisfaction, Motivation and Organizational Citizenship Behavior, International Journal of Management Sciences and Business Research, 3(11): 1-13.
  • Nergiz, E. ve Yılmaz, F. (2016). Çalışanların iş tatmininin performanslarına etkisi: Atatürk Havalimanı Gümrüksüz Satış İşletmesi Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (14), 50-79. Erişim adresi: https://iibf.kastamonu.edu.tr
  • Nyenyembe, F. W., Maslowski, R., Nimrod, B. S. ve Peter, L. (2016). Leadership styles and teachers' job satisfaction in tanzanian public secondary schools. Universal Journal of Educational Research, 4(5), 980-988. doi:10.13189/ujer.2016.040507
  • Oktay, E. ve Gül, H. (2003). Çalışanların duygusal bağlılıklarının sağlanmasında Conger ve Kanungo’nun karizmatik lider özelliklerinin etkileri üzerine Karaman ve Aksaray Emniyet Müdürlüklerinde yapılan bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 403-428. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/26451392
  • Organ, D. W. ve Konovsky, M. (1989) Cognitiveversus affective determinants of organizational citizenship behavior, Journal of Applied Psychology, 74(1), 157164. doi:10.1037/0021-9010.74.1.157
  • Organ, D. ve Ryan, K. A. (1995). Meta analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior, Personnel Psychology, (48), 775-802. doi:10.1111/J.1744-6570.1995.TB01781.X
  • Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 2. Eskişehir: Kaan.
  • Özkan, Ç. (2017). Algılanan Örgütsel Desteğin, Örgütsel Bağlılığa Etkisinde Kişilik Özelliklerinin Rolü: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Piccolo, R., Buengeler, C. ve Judge, T. (2018). Leadership [is] organizational citizenship behavior: Review of a self-evident link. In (Ed.), The Oxford Handbook of Organizational Citizenship Behavior. Oxford University Press. doi: 10.1093/oxfordhb/9780190219000.013.39
  • Podsakoff, P.M., Mackenzıe, S.B., Moorman, R.H. ve Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors. Leadership Quarterly, 1, 107-142. doi:10.1016/1048-9843(90)90009-7
  • Prasetio, A. P., Yuniarsih, T. ve Ahman, E. (2017). Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behaviour in State-owned Banking, Universal Journal of Management, 5(1): 32-38.
  • Raziq, A. ve Maula-bakhsh, R. (2015). Impact of working environment on job satisfaction. Procedia Economics and Finance, 23, 717-725. doi:10.1016/S2212-5671 (15) 00524-9
  • Romaiha, N. R., Maulud, F. S. F., Ismail, W. M. W., Jahya, A., Fahana, N. ve Harun, A. (2019). The determinants of organizational citizenship behaviour (OCB). International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 9(8), 124-133. doi: 10.6007/IJARBSS/v9-i8/6222
  • Rowden, R. W. (2000). The relationship between charismatic leadership behaviors and organizational commitment. Leadership ve Organization Development Journal, 21(1/2), 30-35. doi:10.1108/01437730010310712
  • Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2008). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel.
  • Schappe, S. P. (1998). The Influence of job satisfaction, organizational commitment, and fairness perceptions on organizational citizenship behavior, The Journal of Psychology, 132(3), 277–290. doi:10.1080/00223989809599167
  • Shea, C.M. ve Howell, J. M. (1999). Charismatic leadership and task feedback: A laboratory study of their effects on self efficacy and task performance, Leadership Quarterly, 10(3), 375-396. doi:10.1016/S1048-9843(99)00020-X
  • Schwepker, J. C. H. (2001). Ethical climate’s relationship to job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention in the salesforce, Journal of Business Research, 54, 39–52. doi:10.1016/S0148-2963(00)00125-9
  • Shamir, B., House, R. ve Arthur M.B. (1993). The motivational effects of charismatic leadership: A self-concept based theory. Organization Science, 4, 577-594. doi:10.1287/orsc.4.4.577
  • Sosik, J. (2005). The role of personal values in the charismatic leadership of corporate managers: A model and preliminary field study. Leadership Quarterly, 16, 221–244. doi:10.1016/j.leaqua.2005.01.002
  • Sun, Y., Gergen, E., Avila, M. ve Green, M. (2016). Leadership and job satisfaction: Implications for leaders of accountants. American Journal of Industrial and Business Management, 6(03), 268. doi:10.4236/ajibm.2016.63024
  • Şimşek, Ş. , Çelik, A. ve Akgemci, T. (2014). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Eğitim Kitabevi. Konya.
  • Taheri, R. H., Miah, M. S. ve Kamaruzzaman, M. (2020). Impact of working environment on job satisfaction. European Journal of Business and Management Research. doi:10.24018/ejbmr.2020.5.6.643
  • Tambe, S. ve Shanker, M. (2014). A study of organizational citizenship behaviour (OCB) and its dimensions: A literature review. International Research Journal of Business and Management, 1, 67-73. Erişim adresi: www.irjbm.org
  • Tezcan, A. (2012). Örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiler üzerine bir uygulama: Karaman Valiliği ve İl Özel İdaresi Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi: Karaman. Erişim adresi: https://earsiv.kmu.edu.tr
  • Turgut, M. ve Akbolat, M. (2017). Örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sessizlik ilişkisine yönelik sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), 357-384. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/320161283
  • Turnipseed, D. (1996). Organization Citizenship Behaviour: An Examination of the Influence of the Workplace, Leadership and Organization Development Journal, 17(2): 42-47
  • Ulutürk, F. (2020). İş performansını etkileyen ekonomik faktörlerin çalışanların iş tatmini arasındaki etkileri. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(52), 944-956. doi:10.26450/jshsr.1833
  • Ürek, D., Bilgin, Demir, İ. ve Uğurluoğlu, Ö. (2015). Örgütsel sessizliğin örgütsel vatandaşlık arasındaki etkisi: Bir eğitim ve araştırma hastanesi uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 122-141. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287150
  • Vilela, B. B., González, J. A. V. ve Ferrín, P. F. (2008). Person–organization fit, OCB and performance appraisal: Evidence from matched supervisor–salesperson data set in a Spanish context. Industrial Marketing Management, 37(8), 1005-1019. doi:10.1016/J.INDMARMAN.2007.11.004
  • Vlachos, P. A., Panagopoulos, N. G. ve Rapp, A. A. (2013). Feeling good by doing good: Employee CSR-induced attributions, job satisfaction, and the role of charismatic leadership. Journal of Business Ethics, 118(3), 577-588. doi:10.1007/s10551-012-1590
  • Vroom, V. H. (1995). Work and motivation, Jossey-Bass Publishers, USA.
  • Weber, Max, (1946). From Max Weber: Essays in Sociology, çev: Hans Gerth ve C. Wright Mills, Oxford University Press, New York. Erişim adresi: https://archive.org/details/frommaxweberessa00webe
  • Weikamp, J. G. ve Göritz, A. S. (2016). Organizational Citizenship Behaviour and Job Satisfaction: The Impact of Occupational Future Time Perspective, Human Relations, 69(11): 2091-2115.
  • Yavan, A., Sökmen, A. ve Bıyık, Y. (2018). The effect of charismatic leadership and organizational identification on job satisfaction and turnover intention. Journal of Business Studies, 10(1), 898-913. doi:10.20491/isarder.2018.402
  • Yoon, M.H. ve Suh, J. (2001), Organizational citizenship behaviors and service quality as external effectiveness of contact employees, Journal of Business Research, 56,597-611. doi: 10.1016/S0148-2963(01)00290-9
  • Zehir, C., Müceldili, B., Altindağ, E., Şehitoğlu, Y. ve Zehir, S. (2014). Charismatic leadership and organizational citizenship behavior: The mediating role of ethical climate. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 42(8), 1365-1375. doi: 10.2224/sbp.2014.42.8.1365
Toplam 96 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Liderlik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Filiz Sivaslıoğlu 0000-0002-8524-6928

Erken Görünüm Tarihi 28 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 25 Eylül 2024
Kabul Tarihi 3 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 25 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Sivaslıoğlu, F. (2025). Karizmatik Liderliğin İş Tatminine Etkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Aracı Rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 151-172. https://doi.org/10.18037/ausbd.1555810
 Kapak Resmi İndir

20750

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.