Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Sonrasında Dedeağaç Limanındaki İnşa ve İmar Faaliyetleri

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 37 - 66, 16.07.2025

Cengiz Keskin

https://doi.org/10.30903/baed.1723100

Öz

Dedeağaç, Edirne’ye olan yakınlığından dolayı Osmanlı tarihi boyunca Edirne Vilayeti’nin bir parçası olmuştur. Dedeağaç, Edirne Vilayeti gibi önemli bir vilayete bağlı olmasına rağmen 19. yüzyılın sonlarına kadar pek ön plana çıkamamıştır. Dedeağaç’ın 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’na kadar küçük bir kasaba görünümünde olduğu söylenebilir. Bahsedilen savaş sonunda Osmanlı Devleti için stratejik bölgelerden biri haline gelen Dedeağaç’ta büyük bir dönüşüm başlamıştır. Balkanlarda yeni bir yapılanmaya giden Osmanlı Devleti, Dedeağaç’taki mevcut limanı genişletme kararı almış, kıyı şeridine kadar uzatılan demiryolu hattı da bu gelişimi hızlandırmıştır. Bu liman sayesinde bölgenin kaderi değişmiş, ulaşım ağı genişleyen Dedeağaç’ın deniz ticareti ve demografik yapısında değişimler yaşanmıştır. Bu durum bahsedilen limanda yeni inşa faaliyetlerine zemin hazırlamış, küçük bir balıkçı kasabası görünümündeki Dedeağaç önemi bir ticaret merkezine dönüşmüştür. Bununla beraber limanın büyütülmesiyle geniş bir sahaya yayılan Dedeağaç limanında yeni sorunlar ortaya çıkmıştır. Maddi kaynakların yetersizliği, bu çalışmaların kim tarafından ve nasıl yapılacağı gibi sorunlar çalışmaların yıllarca sürüncemede kalmasına yol açmıştır.

Anahtar Kelimeler

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Edirne Vilayeti Dedeağaç’ın İdari-Demografik Yapısı Dedeağaç Limanı

Kaynakça

  • Bab-ı Ali Evrak Odası: BEO, 1607/120510 (H-23-9-1318); 1657/124209 (H-19-1-1319); 1919/143861 (H-11-6-1320); 3068/230078 (H-20-4-1325).
  • Dâhiliye, Mektubi Kalemi: DH. MKT, 617/3 (H-23-8-1320); 1126/91 (H-17-9-1324); 1369/19 (H-1-1-1304); 1375/95 (H-6-2-1304); 1381/102 (H-4-3-1304); 1401/89 (H-3-6-1304); 1628/80 (H-16-10-1306); 1668/88 (H-26-2-1307); 1676/69 (H-29-3-1307); 1680/115 (H-17-4-1307); 1697/99 (H-20-6-1307); 1851/10 (H-14-12-1308); 2275/73 (R-11-9-1315); 2332/53 (H-16-12-1317); 2450/102 (R-27-11-1316); 2495/38 (H-21-2-1319); 2755/42 (H-9-2-1327).
  • Dâhiliye, Muamelat: DH.TMIK.S, 1/26 (R-17-4-1313)
  • İrade, Dâhiliye: İ.DH, 1006/79455 (H-21-1-1304).
  • İrade, Hususi: İ.HUS, 51/4 (H-10-7-1314).
  • İrade, Maliye: İ.ML, 35/38 (H-16-9-1317).
  • İrade, Meclis-i Mahsus: İ.MMS, 118/5082 (H-1-7-1308).
  • İrade, Şura-yı Devlet: İ.ŞD, 69/4091 (H-11-10-1301).
  • İrade, Ticaret ve Nafia: İ.TNF, 9/42 (H-10-9-1318).
  • Meclis-i Vükela Mazbataları: MV, 55/53 (R-8-5-1306); 75/56 (H-5-1-1311); 87/49 (H-20-11-1313).
  • Sadaret, Bulgaristan: A.MTZ (04), 132/40 (R-25-5-1321).
  • Sadaret, Mühimme Kalemi Evrakı:A.MKT.MHM, 455/54 (H-2-4-1290); 470/60 (H-28-10-1290).
  • Şura-yı Devlet: ŞD, 1216/15 (H-29-4-1318); 1222/43 (H-12-7-1323); 1911/31 (H-11-1-1300); 1912/32 ( H-26-11-1301); 1916/22 (H-12-9-1309); 2883/12 (H-5-11-1292).
  • Yıldız, Başkitabet Dairesi Maruzatı: Y. PRK.BŞK, 49/14 (H-10-7-1314).
  • Yıldız, Dâhiliye Nezareti Maruzatı: Y.PRK.DH, 5/28 (H-29-7-1309).
  • Yıldız, Hariciye Nezareti Maruzatı: Y.PRK.HR, 19/61 (H-25-2-1312).
  • Yıldız, Mütenevvi Maruzat: Y. MTV, 139/79 (H-27-10-1313); 150/5 (H-2-8-1314).
  • Yıldız, Hususi Maruzat:Y.A.HUS, 279/200 (H-29-1-1311).
  • Yıldız, Resmi Maruzat:Y.A.RES, 108/84 (H-25-5-1318).
  • Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye, Hicri 1293 (M.1876), Hicri 1296 (M. 1879), Hicri 1301 (M. 1884), Hicri 1306 (M.1889), Hicri 1319 (M. 1901), Hicri 1326 (M.1908).
  • Salname-i Vilayet-i Edirne, Hicri 1287 (M.1870), Hicri 1302 (M.1885), Hicri 1305 (M.1888).
  • DARKOT, Besim, “Edirne, Coğrafî Giriş”, Edirne, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, TTK. Yay., Ankara 1993.
  • DAVISON, Roderic H, Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856-1876, (çev.) Osman Akınhay, Angora Kitaplığı, İstanbul 2005.
  • ENGİN, Vahdettin, “Rumeli Demiryolu”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 35, İstanbul 2008, ss. 235-237.
  • ERÇİN, Abdülkadir, II. Abdülhamid Döneminde Edirne Vilayeti (1876-1909), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Selda Kılıç, Ankara 2021.
  • GENCER, Ali İhsan, Bahriyede Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu (1789-1867), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985.
  • GÖKBİLGİN, M. Tayyib, “Edirne”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 10, İstanbul 1994, ss. 425-431.
  • GÜLEN, Nejat, Dünden Bugüne Bahriyemiz, Kastaş Yayınları, İstanbul 1998.
  • HALİL, Harun, “Sultan II. Abdülhamid Döneminde (1876-1908) Dedeağaç”, Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, Sonbahar 2018, ss. 99-118.
  • İNALCIK, Halil, “Edirne’nin Fethi (1361)”, Edirne, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, TTK. Yay., Ankara 1993.
  • KARPAT, Kemal H, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
  • KESKİN, Cengiz, 1892-1900 Dönemi İrade-i Seniyyelerine Göre Osmanlı Bahriyesi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Atilla Çetin, Sakarya 2007.
  • __________, Cengiz, “19. Yüzyıl Sonlarında Tersane-i Amire’de Yapılan İnşaat, Bakım ve Onarım Faaliyetleri”, III. Uluslararası Osmanlı İzleri Sempozyumu, (ed.) Selin Arabulan, Banu Gökmen Erdoğan ve Tuba Hatipler Çibik, Edirne 2023, ss. 97-108.
  • KILIÇ, Orhan, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı-Eyalet-Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık, Elazığ 1997.
  • ORTAYLI, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), TTK Yayınları, Ankara 2020.
  • SANCAR, Erdinç, 21. Yüzyıl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara 2006.
  • TENGÜZ, Hüsnü, Osmanlı Bahriyesinin Mazisi, Genelkurmay Başkanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yay., İstanbul 1995.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Yayınları, Ankara 1984.

Construction and Development Activities in Dedeağaç Port After the Ottoman-Russian War of 1877-1878

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 37 - 66, 16.07.2025

Cengiz Keskin

https://doi.org/10.30903/baed.1723100

Öz

Due to its proximity to Edirne, Dedeağaç was a part of the Edirne Vilayet throughout Ottoman history. Although Dedeağaç was part of an important province like Edirne Province, it did not come to the fore until the end of the 19th century. It can be said that Dedeağaç appeared as a small town until the Ottoman-Russian War of 1877-1878. At the end of the mentioned war, a great transformation began in Dedeağaç, which became one of the strategic regions for the Ottoman Empire. The Ottoman Empire, which was undergoing a new restructuring in the Balkans, decided to expand the existing port in Dedeağaç, and the railway line extended to the coastline accelerated this development. Thanks to this port, the fate of the region changed, and the transportation network expanded, and changes occurred in the maritime trade and demographic structure of Dedeağaç. This situation paved the way for new construction activities in the mentioned port, and Dedeağaç, which appeared as a small fishing town, turned into an important trade center. However, with the expansion of the port, new problems have emerged in the Dedeağaç port, which spreads over a wide area. Problems such as insufficient financial resources, who will do this work and how, have caused the work to drag on for years.

Anahtar Kelimeler

Ottoman-Russian War of 1877-1878 Edirne Province Administrative-Demographic Structure of Dedeağaç Port of Dedeağaç

Kaynakça

  • Bab-ı Ali Evrak Odası: BEO, 1607/120510 (H-23-9-1318); 1657/124209 (H-19-1-1319); 1919/143861 (H-11-6-1320); 3068/230078 (H-20-4-1325).
  • Dâhiliye, Mektubi Kalemi: DH. MKT, 617/3 (H-23-8-1320); 1126/91 (H-17-9-1324); 1369/19 (H-1-1-1304); 1375/95 (H-6-2-1304); 1381/102 (H-4-3-1304); 1401/89 (H-3-6-1304); 1628/80 (H-16-10-1306); 1668/88 (H-26-2-1307); 1676/69 (H-29-3-1307); 1680/115 (H-17-4-1307); 1697/99 (H-20-6-1307); 1851/10 (H-14-12-1308); 2275/73 (R-11-9-1315); 2332/53 (H-16-12-1317); 2450/102 (R-27-11-1316); 2495/38 (H-21-2-1319); 2755/42 (H-9-2-1327).
  • Dâhiliye, Muamelat: DH.TMIK.S, 1/26 (R-17-4-1313)
  • İrade, Dâhiliye: İ.DH, 1006/79455 (H-21-1-1304).
  • İrade, Hususi: İ.HUS, 51/4 (H-10-7-1314).
  • İrade, Maliye: İ.ML, 35/38 (H-16-9-1317).
  • İrade, Meclis-i Mahsus: İ.MMS, 118/5082 (H-1-7-1308).
  • İrade, Şura-yı Devlet: İ.ŞD, 69/4091 (H-11-10-1301).
  • İrade, Ticaret ve Nafia: İ.TNF, 9/42 (H-10-9-1318).
  • Meclis-i Vükela Mazbataları: MV, 55/53 (R-8-5-1306); 75/56 (H-5-1-1311); 87/49 (H-20-11-1313).
  • Sadaret, Bulgaristan: A.MTZ (04), 132/40 (R-25-5-1321).
  • Sadaret, Mühimme Kalemi Evrakı:A.MKT.MHM, 455/54 (H-2-4-1290); 470/60 (H-28-10-1290).
  • Şura-yı Devlet: ŞD, 1216/15 (H-29-4-1318); 1222/43 (H-12-7-1323); 1911/31 (H-11-1-1300); 1912/32 ( H-26-11-1301); 1916/22 (H-12-9-1309); 2883/12 (H-5-11-1292).
  • Yıldız, Başkitabet Dairesi Maruzatı: Y. PRK.BŞK, 49/14 (H-10-7-1314).
  • Yıldız, Dâhiliye Nezareti Maruzatı: Y.PRK.DH, 5/28 (H-29-7-1309).
  • Yıldız, Hariciye Nezareti Maruzatı: Y.PRK.HR, 19/61 (H-25-2-1312).
  • Yıldız, Mütenevvi Maruzat: Y. MTV, 139/79 (H-27-10-1313); 150/5 (H-2-8-1314).
  • Yıldız, Hususi Maruzat:Y.A.HUS, 279/200 (H-29-1-1311).
  • Yıldız, Resmi Maruzat:Y.A.RES, 108/84 (H-25-5-1318).
  • Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye, Hicri 1293 (M.1876), Hicri 1296 (M. 1879), Hicri 1301 (M. 1884), Hicri 1306 (M.1889), Hicri 1319 (M. 1901), Hicri 1326 (M.1908).
  • Salname-i Vilayet-i Edirne, Hicri 1287 (M.1870), Hicri 1302 (M.1885), Hicri 1305 (M.1888).
  • DARKOT, Besim, “Edirne, Coğrafî Giriş”, Edirne, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, TTK. Yay., Ankara 1993.
  • DAVISON, Roderic H, Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856-1876, (çev.) Osman Akınhay, Angora Kitaplığı, İstanbul 2005.
  • ENGİN, Vahdettin, “Rumeli Demiryolu”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 35, İstanbul 2008, ss. 235-237.
  • ERÇİN, Abdülkadir, II. Abdülhamid Döneminde Edirne Vilayeti (1876-1909), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Selda Kılıç, Ankara 2021.
  • GENCER, Ali İhsan, Bahriyede Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezaretinin Kuruluşu (1789-1867), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1985.
  • GÖKBİLGİN, M. Tayyib, “Edirne”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 10, İstanbul 1994, ss. 425-431.
  • GÜLEN, Nejat, Dünden Bugüne Bahriyemiz, Kastaş Yayınları, İstanbul 1998.
  • HALİL, Harun, “Sultan II. Abdülhamid Döneminde (1876-1908) Dedeağaç”, Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, Sonbahar 2018, ss. 99-118.
  • İNALCIK, Halil, “Edirne’nin Fethi (1361)”, Edirne, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, TTK. Yay., Ankara 1993.
  • KARPAT, Kemal H, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
  • KESKİN, Cengiz, 1892-1900 Dönemi İrade-i Seniyyelerine Göre Osmanlı Bahriyesi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Atilla Çetin, Sakarya 2007.
  • __________, Cengiz, “19. Yüzyıl Sonlarında Tersane-i Amire’de Yapılan İnşaat, Bakım ve Onarım Faaliyetleri”, III. Uluslararası Osmanlı İzleri Sempozyumu, (ed.) Selin Arabulan, Banu Gökmen Erdoğan ve Tuba Hatipler Çibik, Edirne 2023, ss. 97-108.
  • KILIÇ, Orhan, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı-Eyalet-Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık, Elazığ 1997.
  • ORTAYLI, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), TTK Yayınları, Ankara 2020.
  • SANCAR, Erdinç, 21. Yüzyıl Stratejilerinde Türk Denizcilik Tarihi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara 2006.
  • TENGÜZ, Hüsnü, Osmanlı Bahriyesinin Mazisi, Genelkurmay Başkanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Yay., İstanbul 1995.
  • UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Yayınları, Ankara 1984.
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tarihsel Çalışmalar (Diğer)
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Cengiz Keskin 0000-0002-1919-1981

Yayımlanma Tarihi 16 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 25 Eylül 2024
Kabul Tarihi 18 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 14 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Keskin, C. (2025). 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı Sonrasında Dedeağaç Limanındaki İnşa ve İmar Faaliyetleri. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 14(1), 37-66. https://doi.org/10.30903/baed.1723100
 Kapak Resmi İndir

Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi (BAED), DergiPark üzerinden makale kabul ve hakemlik süreçlerini yürütmemektedir.

Makale göndermek isteyen yazarların baedergisi@gmail.com adresine yazılarını göndermeleri gerekmektedir.

For submission of articles to the JBRI:  baedergisi@gmail.com  

Creative Commons Attribution 4.0 International License Creative Commons License