Öz
The Western-oriented alliance between the US as a hegemonic power and Turkey as a regional power is tested from time to time by periodic developments. However, a positive relationship between the two actors in the UN, NATO and the Middle East is in their best interests. This would contribute to global and regional peace and security building. In the aftermath of September 11 attacks, security analyses on the international stage have become increasingly complex and multifaceted. The Middle East region, in particular, plays a significant role in security-focused relations between Turkey and the USA. Turkey not only serves as a NATO member, also acts as a balancing force through its relations in the Middle East. Despite the cooperation-based ties between the USA and Turkey in their historical relationship, conflicts of interest and policy differences are evident within the scope of international and regional issues. Regional security matters and topics such as counterterrorism are among the key areas directly impacting their relations. This study aims to analyze historical background and recent dynamics of security relationship between Türkiye and the U.S. within the contexts of the United Nations (UN), NATO, and the Middle East. Given the recent emergence of security and terrorism-related challenges, alongside shifts in geopolitics, it has been determined that the bond between the two nations is inherently complex, characterized by shifts that vary with evolving conditions. In addition, the US's recent relations with the Syrian extensions of the terrorist organization PKK, which are detrimental to Turkey's interests, have been met with reaction by Turkey, and it is anticipated that they will evolve into a more positive and sustainable line after the regime change in Syria.
Kaynakça
- Akbaş, Z., Çelik, A.H. ve Duman, M.(2019). İkinci Yüzyılında İşbirliği ve Çatışma Sarmalında Türk-Amerikan İlişkileri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2226-2258
- Akbaş, Z.(2011). ABD’nin Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği ve Ortadoğu’da Güç Mücadelesi. History Studies ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı/ Relationships of the USA and The Great Middle East Special Issue, 2011, 1-18
- Akbaş, Z., Çaylı, Ş ve Duman, M.(2018) Amerika Birleşik Devletleri’nin Realizm ve İdealizm İkileminde Ortadoğu Politikası: Mısır ve Suriye Örnekleri, Social Mentality And Researchers Thinkers Journal, 4 (11), 486-502
- Armaoğlu, F. (1997). Atatürk Döneminde Türk-Amerikan İlişkileri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 13(38), 631-647.
- Atmaca, A. Ö. (2013). 11 Eylül Jeopolitik Anlatısı İçerisinde Türk-Amerikan İlişkileri. Akademik Ortadoğu Dergisi, 7(2), 115-147
- Aydın, M. (2004), Uluslararası İlişkilerin “Gerçekçi” Teorisi: Kökeni, Kapsamı, Kritiği, Uluslararası İlişkiler, 1 (1), 33-60
- Bakan S. ve Şahin S.(2018), Uluslararası Güvenlik Yaklaşımlarının Tarihsel Dönüşümü ve Yeni Tehditler. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences Year: 2018, 4 (2), 135-152
- Bingöl, O(2013). Arap Baharı ve Ortadoğu: Çok Eksenli Güç Mücadelesinde Denge Arayışları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 13(2), 25-49
- Booth, K. , Smith, S. (1995). International Relations Theory Today, Oxford: Polity.
- Çakmak H. (2007), Uluslararası İlişkiler: Giriş, Kavramlar ve Teoriler, Ankara: Barış Platin Yayınları. Dedeoğlu, B.(2003). Uluslararası Güvenlik ve Strateji. İstanbul: Derin
- Deniz, Ş.(2012). Ortadoğu’nun Yeniden İnşaasının Yapı Bozumu: Büyük Ortadoğu Projesi Üzerine Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20),176
- Edkins, J., Vaughan-Williams, N. (2009). Critical Theorists in InternationalRelations. London: Routledge.
- Ekşi, M.(2018). Türk Dış Politikasının Ultimo Ratiosu: Yumuşak Güçten Sert Güce Türkiye’nin Suriye Politikası. Karadeniz Araştırmaları, 15(60), 71-99
- Gordon, L. J. (2015). American relations with Turkey, 1830-1930: an economic interpretation. University of Pennsylvania Press.
- Göngen, M. A(2014). Arap Baharı Karşısında ABD’nin Tutumu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 33, 1-18.
- Gönlübol, M. ve Ülman H.(1966). Türk Dış Politikasının 20 Yılı: 1945-1965, Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 143-182.
- Gözen, R,(2017). Türkiye ve ABD: Çıkarlar-Değerler Çatışmasında Asimetrik İttifak. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 19, 9-34
- Harris, G. S(1972). Troubled Alliance: Turkish-American Problems in Historical Perspective 1945-1971,Washington: American Enterprise Institute
- Karabulut, A. ve Değer, F.(2015). Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı ve Realist Yaklaşım’a Genel Bakış. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 69-79.
- Kişi, E(2024). 1990’dan Bugüne NATO Ekseninde Türkiye-ABD İlişkilerinin Siyasal Mahiyeti. Bitlis Eren Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 80-96.
- Knutsen, T. L(1995). A History of International Relations Theory. Manchester: Manchester University Press McGhee, G. (1992). ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu. Çev., Belkıs Çorakçı. Bilgi Yayınevi.
- Özcan, A. B(2004). Uluslararası Güvenlik Sorunları ve ABD’nin Güvenlik Stratejileri. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(22), 456
- Özdemir, L, Akbaş, Z.(2020). Türkiye-İsrail İlişkilerinin Amerikan Dış Politikası Eksenli Değerlendirmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, Journal of Academic Approaches, 11(1) 48-75
- Özpek, B. B.(2012). En Uzun On Yıl: 11 Eylül Sonrası Ortadoğu. Ortadoğu Etütleri, 3(2), 183-215
- Rubinstein, A.Z. (1982) Soviet Policy toward Turkey, Iran and Afghanistan: The Dynamics of Influence, Praeger. Toker, M(1971). Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu. Ankara: Akis.
- Yeşilyurt, N. ve Akdevelioğlu, A(2013). AKP Döneminde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası (3. Baskı), Uzgel,İ. ve Duru,B.(Der.) AKP Kitabı - Bir Dönüşümün Bilançosu, 381-409, Ankara: Phoenix
- Yılmaz, S(2014). Türkiye’deki Amerika. İstanbul: Kaynak
Öz
Hegemon güç olarak ABD ve bölgesel güç olarak Türkiye’nin Batı eksenli ittifakı zaman zaman dönemsel gelişmeler nedeniyle test edilmektedir. Ancak iki aktörün BM, NATO ve Ortadoğu özelinde kuracağı olumlu ilişki çıkarlarına daha uygundur. Bu durum bölgesel ve küresel barışa ve güvenlik inşasına katkı yapacaktır. 11 Eylül saldırıları sonrası dönemde, uluslararası arenada güvenlik analizleri oldukça kompleks ve çok yönlü hale gelmiştir. Özellikle Ortadoğu Bölgesi, Türkiye ve ABD arasındaki güvenlik eksenli ilişkilerde önemli bir faktördür. Türkiye, sadece NATO üyesi olmakla kalmayıp, aynı zamanda Ortadoğu Bölgesi’ndeki ilişkileriyle dengeleyici bir pozisyon sergilemektedir. Türkiye ve ABD arasındaki tarihsel süreçteki işbirliği eksenli bağlara rağmen uluslararası ve bölgesel meseleler kapsamında çıkar çatışmaları ve politika farklılıkları bulunduğu görülmektedir. Bölgesel güvenlik meseleleri ve terörle mücadele gibi konular, ilişkilerin doğrudan etkilendiği başlıca alanlardır. Bu çalışmada, Türkiye ve ABD arasındaki güvenlik ilişkilerinin tarihsel arka planı, son dönem dinamikleri, çatışma ve uzlaşı unsurları Birleşmiş Milletler (BM), NATO ve Ortadoğu bağlamında analiz edilmiştir. Özellikle son yıllarda ortaya çıkan güvenlik ve terör odaklı sorunlar ile jeopolitik değişimler göz önüne alındığında, iki ülke ilişkilerinin konjonktürel dalgalanmalar ile değişen karmaşık bir niteliğe sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ABD’nin son dönem Türkiye’nin çıkarlarına zarar verir şekilde terör örgütü PKK’nın Suriye uzantılarıyla kurduğu ilişkiler, Türkiye tarafından tepki ile karşılanmış olup, Suriye’deki rejim değişimi sonrası daha olumlu ve sürdürülebilir bir çizgiye dönüşeceği beklentisi hakimdir.
Kaynakça
- Akbaş, Z., Çelik, A.H. ve Duman, M.(2019). İkinci Yüzyılında İşbirliği ve Çatışma Sarmalında Türk-Amerikan İlişkileri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2226-2258
- Akbaş, Z.(2011). ABD’nin Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği ve Ortadoğu’da Güç Mücadelesi. History Studies ABD ve Büyük Ortadoğu İlişkileri Özel Sayısı/ Relationships of the USA and The Great Middle East Special Issue, 2011, 1-18
- Akbaş, Z., Çaylı, Ş ve Duman, M.(2018) Amerika Birleşik Devletleri’nin Realizm ve İdealizm İkileminde Ortadoğu Politikası: Mısır ve Suriye Örnekleri, Social Mentality And Researchers Thinkers Journal, 4 (11), 486-502
- Armaoğlu, F. (1997). Atatürk Döneminde Türk-Amerikan İlişkileri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 13(38), 631-647.
- Atmaca, A. Ö. (2013). 11 Eylül Jeopolitik Anlatısı İçerisinde Türk-Amerikan İlişkileri. Akademik Ortadoğu Dergisi, 7(2), 115-147
- Aydın, M. (2004), Uluslararası İlişkilerin “Gerçekçi” Teorisi: Kökeni, Kapsamı, Kritiği, Uluslararası İlişkiler, 1 (1), 33-60
- Bakan S. ve Şahin S.(2018), Uluslararası Güvenlik Yaklaşımlarının Tarihsel Dönüşümü ve Yeni Tehditler. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences Year: 2018, 4 (2), 135-152
- Bingöl, O(2013). Arap Baharı ve Ortadoğu: Çok Eksenli Güç Mücadelesinde Denge Arayışları. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 13(2), 25-49
- Booth, K. , Smith, S. (1995). International Relations Theory Today, Oxford: Polity.
- Çakmak H. (2007), Uluslararası İlişkiler: Giriş, Kavramlar ve Teoriler, Ankara: Barış Platin Yayınları. Dedeoğlu, B.(2003). Uluslararası Güvenlik ve Strateji. İstanbul: Derin
- Deniz, Ş.(2012). Ortadoğu’nun Yeniden İnşaasının Yapı Bozumu: Büyük Ortadoğu Projesi Üzerine Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20),176
- Edkins, J., Vaughan-Williams, N. (2009). Critical Theorists in InternationalRelations. London: Routledge.
- Ekşi, M.(2018). Türk Dış Politikasının Ultimo Ratiosu: Yumuşak Güçten Sert Güce Türkiye’nin Suriye Politikası. Karadeniz Araştırmaları, 15(60), 71-99
- Gordon, L. J. (2015). American relations with Turkey, 1830-1930: an economic interpretation. University of Pennsylvania Press.
- Göngen, M. A(2014). Arap Baharı Karşısında ABD’nin Tutumu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 33, 1-18.
- Gönlübol, M. ve Ülman H.(1966). Türk Dış Politikasının 20 Yılı: 1945-1965, Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 143-182.
- Gözen, R,(2017). Türkiye ve ABD: Çıkarlar-Değerler Çatışmasında Asimetrik İttifak. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 19, 9-34
- Harris, G. S(1972). Troubled Alliance: Turkish-American Problems in Historical Perspective 1945-1971,Washington: American Enterprise Institute
- Karabulut, A. ve Değer, F.(2015). Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı ve Realist Yaklaşım’a Genel Bakış. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 69-79.
- Kişi, E(2024). 1990’dan Bugüne NATO Ekseninde Türkiye-ABD İlişkilerinin Siyasal Mahiyeti. Bitlis Eren Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 80-96.
- Knutsen, T. L(1995). A History of International Relations Theory. Manchester: Manchester University Press McGhee, G. (1992). ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu. Çev., Belkıs Çorakçı. Bilgi Yayınevi.
- Özcan, A. B(2004). Uluslararası Güvenlik Sorunları ve ABD’nin Güvenlik Stratejileri. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(22), 456
- Özdemir, L, Akbaş, Z.(2020). Türkiye-İsrail İlişkilerinin Amerikan Dış Politikası Eksenli Değerlendirmesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, Journal of Academic Approaches, 11(1) 48-75
- Özpek, B. B.(2012). En Uzun On Yıl: 11 Eylül Sonrası Ortadoğu. Ortadoğu Etütleri, 3(2), 183-215
- Rubinstein, A.Z. (1982) Soviet Policy toward Turkey, Iran and Afghanistan: The Dynamics of Influence, Praeger. Toker, M(1971). Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu. Ankara: Akis.
- Yeşilyurt, N. ve Akdevelioğlu, A(2013). AKP Döneminde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası (3. Baskı), Uzgel,İ. ve Duru,B.(Der.) AKP Kitabı - Bir Dönüşümün Bilançosu, 381-409, Ankara: Phoenix
- Yılmaz, S(2014). Türkiye’deki Amerika. İstanbul: Kaynak
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ortadoğu Çalışmaları, Uluslararası Güvenlik |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 10 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Dergiye gönderilen tüm makaleler, değerlendirme sürecinden önce intihal programıyla kontrol edilmektedir.
USOBED Dergisi, Creative Commons Atıf-Gayri Ticari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) altında çalışmaktadır. https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.tr