Araştırma Makalesi
Azerbaycan’da Valilik Yapmış Bir Sahâbî: Huzeyfe b. Yemân ve Rivâyet Ettiği Bazı Hadislerin Değerlendirilmesi
Öz
Yüce Allah, insanlık tarihi boyunca pek çok peygamber göndermiş ve onlar vasıtası ile çeşitli kutsal metinler indirmiştir. Âlemlere rahmet olarak gönderilen son peygamber Hz. Muhammed (sav.) ve son kutsal metin de Kur’ân-ı Kerimdir. Her türlü cahili âdetin yaygın olduğu Arap yarımadasında peygamber olarak gönderilen Hz. Muhammed (sav.), nazil olan vahyi önce hayatına uygulamış ve akabinde de çevresindekilere tebliğ etmiştir. İslâm, önce Arabistan’a ve ardından da dünyanın diğer bölgelerine yayılmıştır. Sahabe, hayatını İslami davete adamış ve pek çok yerin fethedilmesine vesile olmuştur. Bu konuda büyük başarılar elde eden sahabilerden biri de Huzeyfe b. Yemân’dır. O, Azerbaycan’ı fethetmiş ve akabinde de oraya’a vali olarak tayin edilmiştir. Hz. Muhammed’in (sav.) sırdaşı olarak bilinen Huzeyfe, çok sayıda hadis nakletmiştir. Başta Hz. Ömer ve Hz. Ali olmak üzere pek çok sahabi ve tabiin de ondan hadis rivayet etmiştir. Çeşitli hadis kaynaklarında nakledilmiş 225 hadisi bulunmaktadır. Rivayet ettiği hadislerden on iki tanesi Buhârî ve Müslim’in “el-Câmiu’s-Sahîh’” adlı hadis kitaplarında, sekiz tanesi sadece Buhari’de ve on yedi tanesi de sadece Müslim’de yer almaktadır. Huzeyfe ile ilgili çeşitli akademik çalışmalar yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulbaki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfazi’l-Kur’ani’l-Kerim. thk. Muhammed Said el-Lahhâm. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2012.
- Ahterî, Mustafa b. Şemsuddin el-Karahisârî. Ahterî Kebîr. Dersaadet: 1310.
- Akalın, Şükrü Halûk vdğ. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Amidî, Ebu’l-Hasan Seyfuddin. el-İhkam fi Usuli’l-Ahkâm. thk. AbdurrazzâkAfîfî, Beyrut: el-Mektebetu’l-İslamî, tsz. Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri. Ankara: Akaid Yayıncılık, 1989.
- Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, tsz.
- Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
- A’zâmi, Muhammed Mustafa. Küttâbü’n-Nebî. Dirâseti’l-İslâmî, 1405.
- Azîmâbâdî, Ebû AbdirrahmânŞerefi’l-Hak Muhammed Eşref es-Sadîkî. Avnü’l-Ma’bûd Şerhu Süneni Ebî Dâvûd. Dımaşk: Darü’l-Feyhâi, 2013.
- Baktır, Mustafa. İslam Hukukunda Zaruret Hali. Ankara: Akçağ Yayınları, 1981.
- Belâzûrî, Ebü’l-HasenAhmed b. Yahya. Fütûhu’l-Büldân. trc. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğire. el-Câmiu’s-Sahih. Beyrut: Daruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, tsz.
- Başaran, Selman. “Huzeyfe b. Yemân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/434-435. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
- Buniyatov, Ziya Musa. “Azerbaycan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/317-322, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991
- Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
- Demirci, Mustafa. “Sevâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009, 36/576-578.
- Duman, Ali. “sadaka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008, 35/383-384.
- Cilâcı, Osman. “Dua”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994, 9/529-530.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhtiddin Abdülhamid. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, tsz.
- Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsfahânî. Hilyetü’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, thk. Saîd b. Saîdu’d-Dîn Halîl el-İskendrânî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2001.
- Ebû Zehra. Muhammed, Kur’an Nizamı. trc. Ali Arslan. İstanbul: Kazdal Yayınevi, 1969.
- Efendioğlu, Mehmet “sahâbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008, 35/491-500.
- Emin, Ahmed, Fecrü’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.
- Eskicioğlu, Osman. İslam Hukuku Açısından Hukuk ve İnsan Hakları. İzmir: Anadolu Matbaacılık, 1996.
- Fayda, Mustafa. “Ömer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007, 34/44-51.
- Gazzalî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa. thk. Nâcî es-Süveyd. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2009.
- Gürânî, Şemsuddin Ahmed b. İsmail b. Osman b. Muhammed. “el-Kevserü’l-Cârî ilâ RiyâdiEhâdîsi’l-Buhârî”. thk. Ahmed İzzuİnâye. Beyrut: Dâruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2008.
- Halil b. Ahmed, el-Ferâhîdî. Kitabu’l-Ayn. thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
- Hamevî, Ebû Abdillah Şihâbuddin Yakut b. Abdillah er-Rûmî el-Bağdâdî. Mu’cemu’l-Buldan. thk. Salahuddin el-Hevârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2014.
- Hatipoğlu, Haydar, Sünen-i İbn Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
- Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid. Beyrut: 1994.
- Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Ez-Zübeyr b. İsa. el-Müsned. nşr. Habiburrahman el-A’zamî. Beyrut: 1382.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2005.
- İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
- Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Takrîbu’t-Tehzîb. thk. Halîl Me’mûn Şîhâ, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2001.
- İbn Hanbel, Ahmed. Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. es-Seyyid Ebû’l-Meâtî en- Nûrî vdğ. Beyrut: Âlemu’l-Kutub, 1998.
- İbnu’l-Esîr, İzzuddin Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Abdilkerîm b. Esîr. Üsdü’l Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavvaz ve Adil Ahmed Abdülmevcud. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2016.
- İbnu’l-Esîr, Mecdüddin Ebü’s-Sâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser. thk. Halil b. Me’mûn Şeyhâ, Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2011.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1969.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut: 1977.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. el-Maârif. Kahire: 1969.
- İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. Mısır: İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuh, tsz. İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübra. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbrahim, Muhammed Ali. Huzeyfetü’bnü’l-Yemân Emînu Sırrı Rasûlillah. Dımeşk 1996.
- İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Rağı b. “selime”. Müfredâtu Elfâzi’l-Kur’an. thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Karakaş, Ali. “Sahabe Döneminde Hadis Tenkidi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. cilt: 12/66/ (2019), 1327-1343.
- Kanar, Mehmet. “ma’rûf”. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları, 2003.
- Kastalanî, Şehâbuddin Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-Sârîli Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
- Kazak, Nesibe. “Huzeyfe b. Yemân ve Peygamber Efendi’mizden Öğrendiği Özel Bilgilerle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
- Kırca, Celal. “ma’ruf”. İslamî Kavramlar. Ankara: Sema Yazar Gençlik Vakfı Yayınları, 1997.
- Kirmanî, Şemsuddin Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Said. Şerhu’l-Kirmânî alâ Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
- Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzak el-Mehdî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 2006.
- Luvis, Ma’lûf el-Yesûî. “berre”. el-Muncid fi’l-Luğati ve’l-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1986.
- Ma’mer b. Râşid. el-Câmi’. thk: Habiburrahman el-A’zamî, Beyrut: tsz.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahihu Müslim. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1998.
- Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref en-Neveî ed-Dımeşkî. Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Luğât. thk. Âbde Âlî Kûşk. Dımeşk: Dâru’l-Feyhâ, 2006.
- Nevevî, Muhyiddin Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîh-i Müslimi’bni’l Haccâc. thk. Rıdvan Câmi’ Rıdvân. Kahire: el-Mektebetu’s-Sakâfî li’n-Neşri ve’t -Tevzî’, 2001.
- Özcan, İbrahim. “Huzeyfe b. Yemân Hayatı, Şahsiyeti ve İlk İslam Toplumundaki Yeri”. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
- Rafi, Ahmed Fidai. Companions of The Holy Prophet (s.a.w.). Yeni Delhi: tsz.
- Sâbûnî, Muhammed Ali. eş-Şerhu’l-Muyesser li Sahîhi’l-Buhârî el-Musemma ed-Dureru ve’l-Leâlî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2014.
- Sâbûnî, Muhammed Ali. Fethu İlâhi’l-Mun’im fî Şerhi Sahîhi Müslim. Ankara: Kalkan Matbaacılık, tsz.
- Seâlibî, Ebû Mansûr Abdulmelik b. Muhammed b. İsmail. Gureru Ahbâri’l-Mulûki Fars ve Siyerihim. nşr, H. Zotenberg, Paris: 1900.
- Selimli, Goşgar. Hicri I-IX Asırlarda Azerbaycanlı Muhaddisler, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
- Şâtıbî, Ebûİshâk İbrahim b. Musa b. Muhammed el-Gırnâtî. el-Muvafekat fi Usuli’ş-Şeria. thk. Abdullah Derrâz. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2010.
- Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Camiu’l-Beyân an Te’vîli Ayi’l-Kur’ân. thk. Mahmud Şakir, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2013.
- Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu-l-Ümem ve’l-Mülûk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012
- Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sunenu’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937.
- Togan, A. Zeki Velidi. “Azerbaycan”. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1979, , 2/91-118.
- Wensinck, Arent Jan. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî, Leydın: Mektebetu Bril, 1936.
- Yazıcı, Tahsin. “Merzübân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004, 29/255-256.
- Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1991.
- Yıldız, Hakkı Dursun .“Arabistan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991, 3/ 248-258.
- Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. SiyeruA’lâmi’n-Nubelâ. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2014.
- Zettersteen, K. V. “Ömer”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1964, 9/464-465.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Ate%C5%9Fgede, Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
A Companion Who Served as a Governor in Azerbaijan: Hudhayfah b. Al-Yaman and Analysis of Some Hadiths He Narrated
Öz
Almighty Allah, through out the history of humanity, has sent many prophets and revealed various holy scriptures through them. The last prophet sent as a mercy to the worlds is Prophet Muhammad (pbuh), and the last holy scripture is the Qur'an. Prophet Muhammad (pbuh), who was sent as a prophet in the Arabian Peninsula where all kinds of ignorant customs were wide spread, first applied the revealed divine guidan ceto his own life and then conveyed it to those around him. Islam first spread out in Arabia and then too ther regions of the world. The companions of the Prophet dedicated their lives to the Islamic calland were effective in the conquest of many lands. One of the companions who achieved great successes in this regard was Hudhayfah b. al-Yaman. He conquered Azerbaijan and was subsequently appointed as its governor. Hudhayfah, who is known as the confidant of Prophet Muhammad (pbuh), narrated many hadiths. Many companions, including Prophet Muhammad's (pbuh) close companions like Umar b. al-Khattab and Ali b. Abu Talib, as well as the generation after the companions, narrated hadiths from him. There are 225 hadiths transmitted in various hadiths ources. Twelve of the hadiths he narrated are found in the hadith collections “Al-Jami' al-Sahih” by Bukhari and Muslim, eight are found only in Bukhari, and seventeen are found only in Muslim. Various academic studies have been conducted about Hudhayfah.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulbaki, Muhammed Fuad. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfazi’l-Kur’ani’l-Kerim. thk. Muhammed Said el-Lahhâm. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2012.
- Ahterî, Mustafa b. Şemsuddin el-Karahisârî. Ahterî Kebîr. Dersaadet: 1310.
- Akalın, Şükrü Halûk vdğ. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Amidî, Ebu’l-Hasan Seyfuddin. el-İhkam fi Usuli’l-Ahkâm. thk. AbdurrazzâkAfîfî, Beyrut: el-Mektebetu’l-İslamî, tsz. Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri. Ankara: Akaid Yayıncılık, 1989.
- Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, tsz.
- Aynî, Bedruddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2002.
- A’zâmi, Muhammed Mustafa. Küttâbü’n-Nebî. Dirâseti’l-İslâmî, 1405.
- Azîmâbâdî, Ebû AbdirrahmânŞerefi’l-Hak Muhammed Eşref es-Sadîkî. Avnü’l-Ma’bûd Şerhu Süneni Ebî Dâvûd. Dımaşk: Darü’l-Feyhâi, 2013.
- Baktır, Mustafa. İslam Hukukunda Zaruret Hali. Ankara: Akçağ Yayınları, 1981.
- Belâzûrî, Ebü’l-HasenAhmed b. Yahya. Fütûhu’l-Büldân. trc. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğire. el-Câmiu’s-Sahih. Beyrut: Daruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, tsz.
- Başaran, Selman. “Huzeyfe b. Yemân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/434-435. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
- Buniyatov, Ziya Musa. “Azerbaycan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/317-322, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991
- Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
- Demirci, Mustafa. “Sevâd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009, 36/576-578.
- Duman, Ali. “sadaka”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008, 35/383-384.
- Cilâcı, Osman. “Dua”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994, 9/529-530.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhtiddin Abdülhamid. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, tsz.
- Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsfahânî. Hilyetü’l-Evliyâ ve Tabakâtu’l-Asfiyâ, thk. Saîd b. Saîdu’d-Dîn Halîl el-İskendrânî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2001.
- Ebû Zehra. Muhammed, Kur’an Nizamı. trc. Ali Arslan. İstanbul: Kazdal Yayınevi, 1969.
- Efendioğlu, Mehmet “sahâbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2008, 35/491-500.
- Emin, Ahmed, Fecrü’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.
- Eskicioğlu, Osman. İslam Hukuku Açısından Hukuk ve İnsan Hakları. İzmir: Anadolu Matbaacılık, 1996.
- Fayda, Mustafa. “Ömer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2007, 34/44-51.
- Gazzalî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Mustasfa. thk. Nâcî es-Süveyd. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2009.
- Gürânî, Şemsuddin Ahmed b. İsmail b. Osman b. Muhammed. “el-Kevserü’l-Cârî ilâ RiyâdiEhâdîsi’l-Buhârî”. thk. Ahmed İzzuİnâye. Beyrut: Dâruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2008.
- Halil b. Ahmed, el-Ferâhîdî. Kitabu’l-Ayn. thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
- Hamevî, Ebû Abdillah Şihâbuddin Yakut b. Abdillah er-Rûmî el-Bağdâdî. Mu’cemu’l-Buldan. thk. Salahuddin el-Hevârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2014.
- Hatipoğlu, Haydar, Sünen-i İbn Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
- Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid. Beyrut: 1994.
- Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Ez-Zübeyr b. İsa. el-Müsned. nşr. Habiburrahman el-A’zamî. Beyrut: 1382.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2005.
- İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
- İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
- Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Takrîbu’t-Tehzîb. thk. Halîl Me’mûn Şîhâ, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2001.
- İbn Hanbel, Ahmed. Müsnedü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. thk. es-Seyyid Ebû’l-Meâtî en- Nûrî vdğ. Beyrut: Âlemu’l-Kutub, 1998.
- İbnu’l-Esîr, İzzuddin Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Abdilkerîm b. Esîr. Üsdü’l Ğâbe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavvaz ve Adil Ahmed Abdülmevcud. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2016.
- İbnu’l-Esîr, Mecdüddin Ebü’s-Sâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser. thk. Halil b. Me’mûn Şeyhâ, Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2011.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1969.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut: 1977.
- İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. el-Maârif. Kahire: 1969.
- İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. Mısır: İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuh, tsz. İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübra. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbrahim, Muhammed Ali. Huzeyfetü’bnü’l-Yemân Emînu Sırrı Rasûlillah. Dımeşk 1996.
- İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Rağı b. “selime”. Müfredâtu Elfâzi’l-Kur’an. thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Karakaş, Ali. “Sahabe Döneminde Hadis Tenkidi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. cilt: 12/66/ (2019), 1327-1343.
- Kanar, Mehmet. “ma’rûf”. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları, 2003.
- Kastalanî, Şehâbuddin Ebu’l-Abbas Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-Sârîli Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
- Kazak, Nesibe. “Huzeyfe b. Yemân ve Peygamber Efendi’mizden Öğrendiği Özel Bilgilerle İlgili Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
- Kırca, Celal. “ma’ruf”. İslamî Kavramlar. Ankara: Sema Yazar Gençlik Vakfı Yayınları, 1997.
- Kirmanî, Şemsuddin Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Said. Şerhu’l-Kirmânî alâ Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
- Koçyiğit, Talat, Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzak el-Mehdî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 2006.
- Luvis, Ma’lûf el-Yesûî. “berre”. el-Muncid fi’l-Luğati ve’l-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1986.
- Ma’mer b. Râşid. el-Câmi’. thk: Habiburrahman el-A’zamî, Beyrut: tsz.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahihu Müslim. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1998.
- Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref en-Neveî ed-Dımeşkî. Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Luğât. thk. Âbde Âlî Kûşk. Dımeşk: Dâru’l-Feyhâ, 2006.
- Nevevî, Muhyiddin Ebû Zekeriya Yahya b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîh-i Müslimi’bni’l Haccâc. thk. Rıdvan Câmi’ Rıdvân. Kahire: el-Mektebetu’s-Sakâfî li’n-Neşri ve’t -Tevzî’, 2001.
- Özcan, İbrahim. “Huzeyfe b. Yemân Hayatı, Şahsiyeti ve İlk İslam Toplumundaki Yeri”. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
- Rafi, Ahmed Fidai. Companions of The Holy Prophet (s.a.w.). Yeni Delhi: tsz.
- Sâbûnî, Muhammed Ali. eş-Şerhu’l-Muyesser li Sahîhi’l-Buhârî el-Musemma ed-Dureru ve’l-Leâlî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2014.
- Sâbûnî, Muhammed Ali. Fethu İlâhi’l-Mun’im fî Şerhi Sahîhi Müslim. Ankara: Kalkan Matbaacılık, tsz.
- Seâlibî, Ebû Mansûr Abdulmelik b. Muhammed b. İsmail. Gureru Ahbâri’l-Mulûki Fars ve Siyerihim. nşr, H. Zotenberg, Paris: 1900.
- Selimli, Goşgar. Hicri I-IX Asırlarda Azerbaycanlı Muhaddisler, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
- Şâtıbî, Ebûİshâk İbrahim b. Musa b. Muhammed el-Gırnâtî. el-Muvafekat fi Usuli’ş-Şeria. thk. Abdullah Derrâz. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2010.
- Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Camiu’l-Beyân an Te’vîli Ayi’l-Kur’ân. thk. Mahmud Şakir, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2013.
- Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu-l-Ümem ve’l-Mülûk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012
- Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sunenu’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937.
- Togan, A. Zeki Velidi. “Azerbaycan”. İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1979, , 2/91-118.
- Wensinck, Arent Jan. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî, Leydın: Mektebetu Bril, 1936.
- Yazıcı, Tahsin. “Merzübân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2004, 29/255-256.
- Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1991.
- Yıldız, Hakkı Dursun .“Arabistan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991, 3/ 248-258.
- Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. SiyeruA’lâmi’n-Nubelâ. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2014.
- Zettersteen, K. V. “Ömer”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1964, 9/464-465.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Ate%C5%9Fgede, Erişim tarihi: 30 Mayıs 2025.
Toplam 76 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hadis |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 28 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
Dergimizde yayınlanan makalelerin sorumluluğu yazara ait olup, tüm telif hakları Batman Akademi Dergisi’ne devrolunmuştur.