Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımında Helal-Haram Algısı: Bartın Üniversitesi Örneği

Yıl 2025, Sayı: 53, 259 - 305, 30.04.2025
https://doi.org/10.28949/bilimname.1593372

Öz

Araştırmada, üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının helal ve haram anlayışlarıyla nasıl şekillendiği incelenmiş; bu doğrultuda, söz konusu alışkanlıkları helal ve haram kavramları çerçevesinde ele almak amaçlanmıştır. Çalışmada, bireylerin dijital dünyadaki mahremiyet anlayışlarının, dini değerlerle nasıl şekillendiği ve bu anlayışın sosyal medya platformlarındaki içerik üretimi, paylaşımı ve etkileşim süreçlerine nasıl yansıdığı ele alınmıştır. Ayrıca, öğrencilerin sosyal medyada maruz kaldıkları içerikleri helal-haram çerçevesinde nasıl değerlendirdikleri ve bu değerlendirmelerin kullanım alışkanlıklarını nasıl etkilediği analiz edilmiştir. Nitel araştırma yöntemi benimsenerek, fenomenolojik desen çerçevesinde yürütülen bu çalışmada, farklı fakültelerde öğrenim gören 6 kadın ve 5 erkek üniversite öğrencisiyle yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde kullanılan görüşme formu, katılımcıların sosyal medya kullanımına ilişkin dinî perspektiflerini derinlemesine anlamayı hedefleyen açık uçlu sorulardan oluşturulmuştur. Elde edilen veriler, nitel içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş; analiz sürecinde temalar, alt temalar ve kodlar belirlenerek detaylı bir değerlendirme yapılmıştır. Bulgular, katılımcıların sosyal medya kullanımında dinî inançları doğrultusunda bilinçli tercihler yapmaya özen gösterdiklerini ve karşılaştıkları içerikleri helal ve haram bağlamında değerlendirdiklerini ortaya koymaktadır. Ayrıca, bireylerin helal ve haram algılarının, izledikleri ve etkileşimde bulundukları içerik türlerini belirgin bir şekilde etkilediği görülmektedir. Çalışmanın sonuçlarının, bireylerin sosyal medya kullanımına dair farkındalık geliştirmelerine katkı sunması ve bu alandaki toplumsal bilincin artırılmasına yönelik öneriler sunması beklenmektedir.

Kaynakça

  • Alkan, Feryat. “Sosyal Medya Kullanıcılarının Mahremiyet Algısı, X, Y ve Z Kuşağı Üzerine Bir Araştırma”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (2023), 274-293.
  • Arıcan, Sümeyra ve Handan Yalvaç-Arıcı. “Sosyal Medyanın Gençlerin Din Algısına Etkileri”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8/2 (2021), 1070.
  • Aslan, Ahmet. "Genç Yetişkinlerin Din ve Dindarlık Anlayışları Üzerine Nitel Bir Araştırma". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2024), 487-540.
  • Aydın, Bermal. "Sosyal Medya Mecralarında Mahremiyet Anlayışının Dönüşümü". İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 3/5 (2014), 131-146.
  • Barkuş, Fatma ve Mustafa Koç. “Dijital Mahremiyet Kavramı ve İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Derleme.” Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3/1 (2019), 35-44.
  • Baulch, Emma ve Alila Pramiyanti. "Hijabers on Instagram: Using Visual Social Media to Construct the Ideal Muslim Woman", Social Media+ Society 4/4 (2018), 1-15.
  • Bilir, Faruk. "Kişisel Verilerin Korunması Yönündeki Uygulama ve Hukuki Düzenlemelerin Ortaya Çıkışı". Adalet Dergisi 71 (2023), 631-651.
  • Buhârî. “Rikâk.” el-Câmiu’s-Sahîh. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Boynukalın, Ertuğrul. “Makasıdü’ş-şeria.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27. Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003, 423-426.
  • Böyük, Mustafa. “Dijital Karnaval Ortamında Mahremiyet Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/1 (2023), 129-144.
  • Campbell, Heidi A. When Religion Meets New Media. London: Routledge, 2010, 19-39.
  • Campbell, Heidi A. ve Stephen Garner. "Networked Theology: Negotiating Faith in Digital Culture". Perspectives on Science and Christian Faith 69/3 (2017), 191-19.
  • Campbell, Heidi A. "Understanding the Relationship between Religion Online and Offline in a Networked Society". Journal of the American Academy of Religion 80/1 (2012), 64-93.
  • Cheong, Pauline H. "Tweet the Message? Religious Authority and Social Media Innovation". Journal of Religion, Media and Digital Culture 3/3 (2014), 1-19.
  • Creswell, John W. Qualitative inquiry and research design: Choosing among Five Approaches (3rd ed.). New York: SAGE Publications, 2013.
  • Çekiç, Sevdegül ve Tevhit Ayengin. “Sosyal Medyadaki Mahremiyet İhlallerinin Bazı Fıkhî Yansımalarına Dair”. Mütefekkir. 8/15 (2021), 71-93.
  • Çömez-Polat, Filiz ve Göklem Tekdemir. "Sosyal Medyada Müslüman Kimlik Algısı: İslami Fenomenler ve Twitter Örneği". Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 3/2 (2020), 165-180.
  • Davie, Grace. "Thinking Sociologically about Religion: Implications for Faith Communities". Review of Religious Research 54/3 (2012), 273-289.
  • Demirci, İslâm. “Helâl-Haram Bilinci ve Karakter Oluşumunda Psiko-Sosyal Etkileri”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsında Dinîn Yeri Sempozyumu. 10-12 Haziran 2016, Ordu. Ed. Yavuz Ünal vd., 291.
  • Demirel, Yüksel ve Erol Göka. “Ergenlerin Çevrimiçi Başlayan Arkadaşlıkları Tehlikeli Olabilir: Riskler ve Önlemler”. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research. 11/2 (2022), 147-147.
  • Dereli, Mustafa D. “Mahremiyetin Dönüşümünün Dinî Hayata Etkisi”, Tüm Yönleriyle Mahremiyet ed. H. Şule Albayrak. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2022, 189-212.
  • Dhir, Amandeep vd. "Online Social Media Fatigue and Psychological Wellbeing: A Study of Compulsive Use, Fear of Missing Out, Fatigue, Anxiety and Depression". International Journal of Information Management 40 (2018), 141-152.
  • Dihlevî, Şah Veliyyullah. Huccetullahi’l-Bâliğa. Çev. Mehmet Erdoğan. 1. Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
  • Duygulu, Serap. “Sosyal Medyada Çocuk Fotoğrafları Paylaşmanın Mahremiyet İhlali ve Çocuk İstismarı Açısından Değerlendirilmesi”. TRT Akademi. 2019, 4(8), 428-487.
  • Eken, Metin. "Modern Görsel Kültürde M Nesli’nin Online İnanç Pratikleri". Bilimname. 43/3 (2020), 31-71.
  • Elmalı-Karakaya, Ayşe vd. “Türkiye’de Üniversite Gençliğinin İslam Dinine İnanma Düzeylerine Bakış: Literatür Taraması”. Dergiabant. 11/2 (2023), 282-297.
  • Erdoğan, Mehmet. İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 2011, 107-109.
  • Eroğlu, Şahika. “Dijital Yaşamda Mahremiyet (Gizlilik) Kavramı ve Kişisel Veriler: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Mahremiyet ve Kişisel Veri Algılarının Analizi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 35/2 (2018), 130-153.
  • Ess, Charles. Digital Media Ethics. Cambridge: Polity, 2013, 134-140.
  • Gül, Recep E. “Sosyal Medyada Hadis Kullanımı: Facebook ve Twitter Özelinde”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (2016), 162-182.
  • Hollenbaugh, Erin E. "Privacy Management among Social Media Natives: An Exploratory Study of Facebook and Snapchat". Social Media+ Society 5/3 (2019), 1-14.
  • Janmohammed, Shelina. M Nesli Yeni Müslüman Gençlik. Çev. Esin Kızılelma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2018.
  • Kahraman, Abdullah. “İslam’da Helal ve Haramın Yeri ve Fıkıh Usulü Açısından Temellendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 20 (2012), 43-45.
  • Kahraman, Abdullah. İslam Hukuk ve Ahlak İlkeleri Işığında Özel Hayatın Gizliliği Mahremiyet. Ankara: Ebâbil Yayınları, 2008.
  • Karadâvî, Yusuf el-. İslam’da Helal ve Haram. İstanbul:1999, Nida Yayınları.
  • Karahisar, Tüba ve Celal Hayır. “Sosyal Medya ile Değişen Mahremiyet: Z Kuşağındaki Öğrencilerin Mahremiyet Algısı Üzerine Bir Araştırma”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20/1 (2023), 157-170.
  • Katz, Elihu vd. “Utilization of Mass Communication by the Individual”. The Uses of Mass Communications: Current Perspectives on Gratifications Research, ed. Jay G. Blumler vd. Beverly Hills: Sage Publications,1974, 19-31.
  • Kırcaburun, Kagan. “Self-Esteem, Daily Internet Use and Social Media Addiction as Predictors of Depression among Turkish Adolescents”. Journal of Education and Practice, 7/24 (2016), 64–72.
  • Koca, Ferhat. “Haram.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16. Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
  • Koca, Ferhat. “Helal.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17. Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
  • Koca, Hüseyin K. ve Mustafa Mücahit. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımındaki Mahremiyet Algısı”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57 (2023), 7-32.
  • Korkmaz, Sezai. “Olumlu ve Olumsuz Dini Başa Çıkma, Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalnızlık İlişkisi”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 7/1 (June 2021), 237-271.
  • Margulis, Stephen T. "On the Status and Contribution of Westin's and Altman's Theories of Privacy". Journal of Social Issues 59/2 (2003), 411-429.
  • Marwick, Alice E. ve Danah Boyd, "Networked Privacy: How Teenagers Negotiate Context in Social Media", New Media & Society 16/7 (2014), 1051-1067.
  • McCullough, Michael E. ve Brian Willoughby, "Religion, Self-regulation, and Self-control: Associations, Explanations, and Implications". Psychological Bulletin 135/1 (2009), 69.
  • Moustakas, Clark. Phenomenological Research Methods. New York: SAGE Publications, 1994.
  • Okumuş, Selman. "Dijitalleşme ve Dini Pratikler: Bir Literatür Taraması". TAM Akademi Dergisi. 2/1 (2023), 101-122.
  • Öğüt, Salim. “Mahrem.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27. Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
  • Öz, Mustafa. “Sosyal Medya Kullanımı ve Mahremiyet Algısı: Facebook Kullanıcılarının Mahremiyet Endişeleri ve Farkındalıkları”. Yaşar Üniversitesi e-Dergisi, 9/35 (2014), 6245-6254.
  • Özçelik, Zeynep B. Müslüman Kadın ve Sosyal Medya-Başörtülü Dindar Kadınların 'Mahremiyet' Algılarındaki Değişimin Sosyal Medya Örneği Üzerinden İncelenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  • Öztürk, Deniz, vd., “Üniversite Öğrencilerinin Mahremiyet Bilinci”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7/2 (2022), 68-77.
  • Patton, Michael Q. Qualitative Research and Evaluation Methods, 3. bs. New York: SAGE Publications, 2002.
  • Przybylski, Andrew K. vd. “Motivational, Emotional, And Behavioral Correlates of Fear of Missing Out”. Computers İn Human Behavior. 29/4 (2013), 1841-1848.
  • Quan-Haase, Anabel ve Alyson L. Young. "Uses and Gratifications of Social Media: A Comparison of Facebook and Instant Messaging". Bulletin of Science, Technology & Society 30/5 (2010), 350-361.
  • Rains, Stephen A. ve Steven R. Brunner, "The Outcomes of Broadcasting Self-disclosure Using New Communication Technologies: Responses to Disclosure Vary Across One’s Social Network". Communication Research 45/5 (2018), 659-687.
  • Reinecke, Leonard ve Wilhelm Hofmann. "Slacking off or Winding Down? An Experience Sampling Study on the Drivers and Consequences of Media Use for Recovery Versus Procrastination". Human Communication Research 42/3 (2016), 441-461
  • Rizza, Caroline vd., "Interrogating Privacy in the Digital Society: Media Narratives After 2 Cases". The International Review of Information Ethics 16 (2011), 6-17.
  • Ruggiero, Thomas E. "Uses and Gratifications Theory in the 21st Century". Mass Communication & Society 3/1 (2000), 3-37.
  • Ryan, Richard M. ve Edward L. Deci, “Self-regulation and the problem of human autonomy: Does Psychology Need Choice, Self-determination, and will?”. Journal of Personality, 74/6 (2006), 1557–1586.
  • Sezen, Abdulvahid ve Müslime Erden. "Mahremiyetin Psiko-Sosyal Yansımaları". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20 (2018), 83-92.
  • Shao, Guosong. "Understanding the Appeal of User‐generated Media: A Uses and Gratification Perspective". Internet Research 19/1 (2009), 7-25.
  • Sholihah, Rizki A. ve Dawam Multazamy R. “Morning Slaps’ Da’wah: A Study on @taqy_malik Instagram Account Registers”. Intellectual Discourse. 31/2 (2023), 551-574.
  • Soydan, Boray. "Yeni Medya ve Sosyal Medya: Etik Sorunlar ve Çözüm Yaklaşımları". Yeni Medya Elektronik Dergisi 7/3 (2023), 198-215.
  • Şâtıbî, İbrahim b. Musa. el-Muvâfakat fi Usûli’ş-Şeria. Çev. Mehmet Erdoğan. 2. Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
  • Tsuria, Ruth ve Heidi A. Campbell, "Introduction to the Study of Digital Religion", Digital Religion, ed. Heidi A. Campbell vd. New York: Routledge, 2021, 1-21.
  • Türkten, Elif. “Yüksek Lisans Öğrencilerinin Sosyal Medyada Mahremiyet Algısı: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Örneği”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29. Özel Sayısı (2018), 143-162.
  • Ünal, Yavuz vd. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. Samsun: Ordu İlahiyat Vakfı Yayınları, 2015.
  • Vail, Maggie vd. “Religion, Covid-19, And A Sense of Community: A Facebook Case Study”. Journal of Religion, Media and Digital Culture. 12/2-3 (2023), 293-317.
  • Vatandaş, Saniye. “Dindar Kimliğinin İnternete/Sosyal Medyaya İlişkin Tutum ve Algılara Etkisi”. İslam ve Yorum Temel Tartışmalar, İmkânlar ve Sorunlar II. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 2018.
  • Westin, Alan F. Privacy and Freedom. New York: Atheneum, 1967.
  • Yalçın, Yeliz B. Haram Algısının Din Psikolojisi Açısından İncelenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
  • Yapıcı, Asım. "Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi". Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2012), 1-34.
  • Yıldız, İbrahim. "Sosyal Medya ve Mahremiyet Sorunsalı: Panoptikondan Süperpanoptikona Mahremiyetin Dönüşümü". Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi 6/11 (2021), 122-132.
  • Yıldızgörür, Mehmet R. “Sosyal Medyaya Yönelik Güvenilirlik Algısının Bilgi Paylaşma Davranışıyla İlişkisi”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 32 (2019), 367.
  • Yorulmaz, Bilal. “Sosyal Medyada İrşad ve Tebliğ Faaliyetleri: Tehlikeler ve Tedbirler”. İslam’da Tebliğ, Davet ve İrşad. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2022.
  • Zaid, Bouziane vd. “Digital Islam and Muslim Millennials: How Social Media Influencers Reimagine Religious Authority and Islamic Practices”. Religions. 13/4 (2022), 335.
  • Zavalsız, Mehmet. “Üniversite Gençliğinde Dinî Bireyselleşme ve Eklektik İnanç Eğilimleri: Sosyo-Kültürel Faktörlerin Etkisi”. Din Psikolojisi Çalışmaları Dergisi. 15/1 (2023), 47-69.

Halal-Haram Perception of University Students in Social Media Use: The Case of Bartın University

Yıl 2025, Sayı: 53, 259 - 305, 30.04.2025
https://doi.org/10.28949/bilimname.1593372

Öz

Social media has intricately integrated itself into the quotidian existence of individuals. This phenomenon is particularly salient among university students, who frequently find themselves profoundly immersed in these digital platforms. Social media not only provides access to a vast array of information and opportunities for interpersonal connection, but it also exerts multifaceted influences on their ethical and religious perspectives.
Within the context of Islam, the concepts of halal (what is deemed permissible) and haram (what is considered forbidden) are paramount in shaping individual conduct. Nevertheless, the manner in which these principles are manifested and their influence on the social media practices of university students represents a domain that has not been adequately explored. This study aims to understand university students' perceptions of digital privacy and their social media usage experiences based on the concepts of halal and haram. The study examines how individuals shape their understanding of privacy in the digital environment and the relationship between this understanding and religious values. In addition, it was analyzed how students interpret the content they encounter on social media from a halal-haram perspective and how these evaluations guide their usage habits.
Research Questions
The primary research inquiry is: “In what ways do university students' perspectives on halal and haram correlate with their engagement with social media?” Additional inquiries comprise:
"Could a student's interpretation of halal and haram influence their social media behaviors?"
"Does participation in social media alter students' comprehension of halal and haram?"
This study aspires to delve into these questions, intending to fill an academic void and to elucidate the complex interplay between social media engagement and religious principles.
Literature Review
Investigations into the relationship between social media and religious beliefs typically examine the broader implications for general faith and behavior. However, these studies do not specifically address the concepts of halal and haram. Halal and haram serve as foundational categories that govern daily life in Islam, influencing various facets such as consumption, social interactions, professional conduct, and privacy. Nonetheless, the investigation of how these concepts are shaped by the digital milieu and represented within social media remains insufficiently explored, thus rendering this study a distinctive contribution.
Methodology
Research Design
This research is a qualitative study that examines university students' perceptions of halal and haram in social media. Phenomenology design was used to analyze individuals' experiences and perceptions. This design enables sensitivity to be made sense of through individual experiences. Qualitative research offers insight into the phenomenon by analyzing a specific sample group in depth. The findings obtained cannot be directly generalized to a wide audience; however, they are evaluated in order to create meaning in a specific context and contribute to the field.
Study Group
The study group comprises 11 university students (6 female, 5 male) from Bartın University, all of whom emphasize their religious sensitivities in their social media engagement. Participants were selected using criterion sampling, specifically targeting individuals who actively consider halal-haram distinctions in their social media practices.
Data Collection and Analysis
Data was systematically gathered through semi-structured interviews conducted within an environment conducive to participant comfort, thereby ensuring meticulous documentation of all responses. The process of thematic analysis, facilitated the interpretation of the gathered data, culminating in the identification of salient themes, which comprise:
1. Purpose of Using Social Media,
2. Religious Perceptions and the Concepts of Halal-Haram,
3. The Effect of Halal-Haram Perception on Social Media Practices,
4. Digital Consumption and Time Waste in the Framework of Halal-Haram,
5. Digital Privacy and Halal-Haram Sensitivity.

Kaynakça

  • Alkan, Feryat. “Sosyal Medya Kullanıcılarının Mahremiyet Algısı, X, Y ve Z Kuşağı Üzerine Bir Araştırma”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34 (2023), 274-293.
  • Arıcan, Sümeyra ve Handan Yalvaç-Arıcı. “Sosyal Medyanın Gençlerin Din Algısına Etkileri”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8/2 (2021), 1070.
  • Aslan, Ahmet. "Genç Yetişkinlerin Din ve Dindarlık Anlayışları Üzerine Nitel Bir Araştırma". Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2024), 487-540.
  • Aydın, Bermal. "Sosyal Medya Mecralarında Mahremiyet Anlayışının Dönüşümü". İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 3/5 (2014), 131-146.
  • Barkuş, Fatma ve Mustafa Koç. “Dijital Mahremiyet Kavramı ve İlgili Çalışmalar Üzerine Bir Derleme.” Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3/1 (2019), 35-44.
  • Baulch, Emma ve Alila Pramiyanti. "Hijabers on Instagram: Using Visual Social Media to Construct the Ideal Muslim Woman", Social Media+ Society 4/4 (2018), 1-15.
  • Bilir, Faruk. "Kişisel Verilerin Korunması Yönündeki Uygulama ve Hukuki Düzenlemelerin Ortaya Çıkışı". Adalet Dergisi 71 (2023), 631-651.
  • Buhârî. “Rikâk.” el-Câmiu’s-Sahîh. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Boynukalın, Ertuğrul. “Makasıdü’ş-şeria.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27. Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003, 423-426.
  • Böyük, Mustafa. “Dijital Karnaval Ortamında Mahremiyet Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi”. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/1 (2023), 129-144.
  • Campbell, Heidi A. When Religion Meets New Media. London: Routledge, 2010, 19-39.
  • Campbell, Heidi A. ve Stephen Garner. "Networked Theology: Negotiating Faith in Digital Culture". Perspectives on Science and Christian Faith 69/3 (2017), 191-19.
  • Campbell, Heidi A. "Understanding the Relationship between Religion Online and Offline in a Networked Society". Journal of the American Academy of Religion 80/1 (2012), 64-93.
  • Cheong, Pauline H. "Tweet the Message? Religious Authority and Social Media Innovation". Journal of Religion, Media and Digital Culture 3/3 (2014), 1-19.
  • Creswell, John W. Qualitative inquiry and research design: Choosing among Five Approaches (3rd ed.). New York: SAGE Publications, 2013.
  • Çekiç, Sevdegül ve Tevhit Ayengin. “Sosyal Medyadaki Mahremiyet İhlallerinin Bazı Fıkhî Yansımalarına Dair”. Mütefekkir. 8/15 (2021), 71-93.
  • Çömez-Polat, Filiz ve Göklem Tekdemir. "Sosyal Medyada Müslüman Kimlik Algısı: İslami Fenomenler ve Twitter Örneği". Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 3/2 (2020), 165-180.
  • Davie, Grace. "Thinking Sociologically about Religion: Implications for Faith Communities". Review of Religious Research 54/3 (2012), 273-289.
  • Demirci, İslâm. “Helâl-Haram Bilinci ve Karakter Oluşumunda Psiko-Sosyal Etkileri”. Uluslararası Kişilik ve Karakter İnşâsında Dinîn Yeri Sempozyumu. 10-12 Haziran 2016, Ordu. Ed. Yavuz Ünal vd., 291.
  • Demirel, Yüksel ve Erol Göka. “Ergenlerin Çevrimiçi Başlayan Arkadaşlıkları Tehlikeli Olabilir: Riskler ve Önlemler”. Journal of Cognitive-Behavioral Psychotherapy and Research. 11/2 (2022), 147-147.
  • Dereli, Mustafa D. “Mahremiyetin Dönüşümünün Dinî Hayata Etkisi”, Tüm Yönleriyle Mahremiyet ed. H. Şule Albayrak. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2022, 189-212.
  • Dhir, Amandeep vd. "Online Social Media Fatigue and Psychological Wellbeing: A Study of Compulsive Use, Fear of Missing Out, Fatigue, Anxiety and Depression". International Journal of Information Management 40 (2018), 141-152.
  • Dihlevî, Şah Veliyyullah. Huccetullahi’l-Bâliğa. Çev. Mehmet Erdoğan. 1. Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
  • Duygulu, Serap. “Sosyal Medyada Çocuk Fotoğrafları Paylaşmanın Mahremiyet İhlali ve Çocuk İstismarı Açısından Değerlendirilmesi”. TRT Akademi. 2019, 4(8), 428-487.
  • Eken, Metin. "Modern Görsel Kültürde M Nesli’nin Online İnanç Pratikleri". Bilimname. 43/3 (2020), 31-71.
  • Elmalı-Karakaya, Ayşe vd. “Türkiye’de Üniversite Gençliğinin İslam Dinine İnanma Düzeylerine Bakış: Literatür Taraması”. Dergiabant. 11/2 (2023), 282-297.
  • Erdoğan, Mehmet. İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 2011, 107-109.
  • Eroğlu, Şahika. “Dijital Yaşamda Mahremiyet (Gizlilik) Kavramı ve Kişisel Veriler: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Öğrencilerinin Mahremiyet ve Kişisel Veri Algılarının Analizi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 35/2 (2018), 130-153.
  • Ess, Charles. Digital Media Ethics. Cambridge: Polity, 2013, 134-140.
  • Gül, Recep E. “Sosyal Medyada Hadis Kullanımı: Facebook ve Twitter Özelinde”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (2016), 162-182.
  • Hollenbaugh, Erin E. "Privacy Management among Social Media Natives: An Exploratory Study of Facebook and Snapchat". Social Media+ Society 5/3 (2019), 1-14.
  • Janmohammed, Shelina. M Nesli Yeni Müslüman Gençlik. Çev. Esin Kızılelma. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2018.
  • Kahraman, Abdullah. “İslam’da Helal ve Haramın Yeri ve Fıkıh Usulü Açısından Temellendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 20 (2012), 43-45.
  • Kahraman, Abdullah. İslam Hukuk ve Ahlak İlkeleri Işığında Özel Hayatın Gizliliği Mahremiyet. Ankara: Ebâbil Yayınları, 2008.
  • Karadâvî, Yusuf el-. İslam’da Helal ve Haram. İstanbul:1999, Nida Yayınları.
  • Karahisar, Tüba ve Celal Hayır. “Sosyal Medya ile Değişen Mahremiyet: Z Kuşağındaki Öğrencilerin Mahremiyet Algısı Üzerine Bir Araştırma”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20/1 (2023), 157-170.
  • Katz, Elihu vd. “Utilization of Mass Communication by the Individual”. The Uses of Mass Communications: Current Perspectives on Gratifications Research, ed. Jay G. Blumler vd. Beverly Hills: Sage Publications,1974, 19-31.
  • Kırcaburun, Kagan. “Self-Esteem, Daily Internet Use and Social Media Addiction as Predictors of Depression among Turkish Adolescents”. Journal of Education and Practice, 7/24 (2016), 64–72.
  • Koca, Ferhat. “Haram.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16. Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
  • Koca, Ferhat. “Helal.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17. Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
  • Koca, Hüseyin K. ve Mustafa Mücahit. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımındaki Mahremiyet Algısı”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57 (2023), 7-32.
  • Korkmaz, Sezai. “Olumlu ve Olumsuz Dini Başa Çıkma, Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yalnızlık İlişkisi”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 7/1 (June 2021), 237-271.
  • Margulis, Stephen T. "On the Status and Contribution of Westin's and Altman's Theories of Privacy". Journal of Social Issues 59/2 (2003), 411-429.
  • Marwick, Alice E. ve Danah Boyd, "Networked Privacy: How Teenagers Negotiate Context in Social Media", New Media & Society 16/7 (2014), 1051-1067.
  • McCullough, Michael E. ve Brian Willoughby, "Religion, Self-regulation, and Self-control: Associations, Explanations, and Implications". Psychological Bulletin 135/1 (2009), 69.
  • Moustakas, Clark. Phenomenological Research Methods. New York: SAGE Publications, 1994.
  • Okumuş, Selman. "Dijitalleşme ve Dini Pratikler: Bir Literatür Taraması". TAM Akademi Dergisi. 2/1 (2023), 101-122.
  • Öğüt, Salim. “Mahrem.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27. Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
  • Öz, Mustafa. “Sosyal Medya Kullanımı ve Mahremiyet Algısı: Facebook Kullanıcılarının Mahremiyet Endişeleri ve Farkındalıkları”. Yaşar Üniversitesi e-Dergisi, 9/35 (2014), 6245-6254.
  • Özçelik, Zeynep B. Müslüman Kadın ve Sosyal Medya-Başörtülü Dindar Kadınların 'Mahremiyet' Algılarındaki Değişimin Sosyal Medya Örneği Üzerinden İncelenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  • Öztürk, Deniz, vd., “Üniversite Öğrencilerinin Mahremiyet Bilinci”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7/2 (2022), 68-77.
  • Patton, Michael Q. Qualitative Research and Evaluation Methods, 3. bs. New York: SAGE Publications, 2002.
  • Przybylski, Andrew K. vd. “Motivational, Emotional, And Behavioral Correlates of Fear of Missing Out”. Computers İn Human Behavior. 29/4 (2013), 1841-1848.
  • Quan-Haase, Anabel ve Alyson L. Young. "Uses and Gratifications of Social Media: A Comparison of Facebook and Instant Messaging". Bulletin of Science, Technology & Society 30/5 (2010), 350-361.
  • Rains, Stephen A. ve Steven R. Brunner, "The Outcomes of Broadcasting Self-disclosure Using New Communication Technologies: Responses to Disclosure Vary Across One’s Social Network". Communication Research 45/5 (2018), 659-687.
  • Reinecke, Leonard ve Wilhelm Hofmann. "Slacking off or Winding Down? An Experience Sampling Study on the Drivers and Consequences of Media Use for Recovery Versus Procrastination". Human Communication Research 42/3 (2016), 441-461
  • Rizza, Caroline vd., "Interrogating Privacy in the Digital Society: Media Narratives After 2 Cases". The International Review of Information Ethics 16 (2011), 6-17.
  • Ruggiero, Thomas E. "Uses and Gratifications Theory in the 21st Century". Mass Communication & Society 3/1 (2000), 3-37.
  • Ryan, Richard M. ve Edward L. Deci, “Self-regulation and the problem of human autonomy: Does Psychology Need Choice, Self-determination, and will?”. Journal of Personality, 74/6 (2006), 1557–1586.
  • Sezen, Abdulvahid ve Müslime Erden. "Mahremiyetin Psiko-Sosyal Yansımaları". Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20 (2018), 83-92.
  • Shao, Guosong. "Understanding the Appeal of User‐generated Media: A Uses and Gratification Perspective". Internet Research 19/1 (2009), 7-25.
  • Sholihah, Rizki A. ve Dawam Multazamy R. “Morning Slaps’ Da’wah: A Study on @taqy_malik Instagram Account Registers”. Intellectual Discourse. 31/2 (2023), 551-574.
  • Soydan, Boray. "Yeni Medya ve Sosyal Medya: Etik Sorunlar ve Çözüm Yaklaşımları". Yeni Medya Elektronik Dergisi 7/3 (2023), 198-215.
  • Şâtıbî, İbrahim b. Musa. el-Muvâfakat fi Usûli’ş-Şeria. Çev. Mehmet Erdoğan. 2. Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
  • Tsuria, Ruth ve Heidi A. Campbell, "Introduction to the Study of Digital Religion", Digital Religion, ed. Heidi A. Campbell vd. New York: Routledge, 2021, 1-21.
  • Türkten, Elif. “Yüksek Lisans Öğrencilerinin Sosyal Medyada Mahremiyet Algısı: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Örneği”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29. Özel Sayısı (2018), 143-162.
  • Ünal, Yavuz vd. Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. Samsun: Ordu İlahiyat Vakfı Yayınları, 2015.
  • Vail, Maggie vd. “Religion, Covid-19, And A Sense of Community: A Facebook Case Study”. Journal of Religion, Media and Digital Culture. 12/2-3 (2023), 293-317.
  • Vatandaş, Saniye. “Dindar Kimliğinin İnternete/Sosyal Medyaya İlişkin Tutum ve Algılara Etkisi”. İslam ve Yorum Temel Tartışmalar, İmkânlar ve Sorunlar II. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara, 2018.
  • Westin, Alan F. Privacy and Freedom. New York: Atheneum, 1967.
  • Yalçın, Yeliz B. Haram Algısının Din Psikolojisi Açısından İncelenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
  • Yapıcı, Asım. "Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi". Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2012), 1-34.
  • Yıldız, İbrahim. "Sosyal Medya ve Mahremiyet Sorunsalı: Panoptikondan Süperpanoptikona Mahremiyetin Dönüşümü". Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi 6/11 (2021), 122-132.
  • Yıldızgörür, Mehmet R. “Sosyal Medyaya Yönelik Güvenilirlik Algısının Bilgi Paylaşma Davranışıyla İlişkisi”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 32 (2019), 367.
  • Yorulmaz, Bilal. “Sosyal Medyada İrşad ve Tebliğ Faaliyetleri: Tehlikeler ve Tedbirler”. İslam’da Tebliğ, Davet ve İrşad. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2022.
  • Zaid, Bouziane vd. “Digital Islam and Muslim Millennials: How Social Media Influencers Reimagine Religious Authority and Islamic Practices”. Religions. 13/4 (2022), 335.
  • Zavalsız, Mehmet. “Üniversite Gençliğinde Dinî Bireyselleşme ve Eklektik İnanç Eğilimleri: Sosyo-Kültürel Faktörlerin Etkisi”. Din Psikolojisi Çalışmaları Dergisi. 15/1 (2023), 47-69.
Toplam 77 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dini Araştırmalar (Diğer), İslam Hukuku
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Nihal İşbilen 0000-0001-6398-8093

Ümmühan Ark 0000-0002-0414-6985

Erken Görünüm Tarihi 25 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 29 Kasım 2024
Kabul Tarihi 14 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Sayı: 53

Kaynak Göster

APA İşbilen, N., & Ark, Ü. (2025). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımında Helal-Haram Algısı: Bartın Üniversitesi Örneği. Bilimname(53), 259-305. https://doi.org/10.28949/bilimname.1593372