Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Wild and cultivated plants used as food in Konak (Malatya) region

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 2, 183 - 193

Turgay Kolaç , Mehmet Sina İçen

https://doi.org/10.46309/biodicon.2025.1537342

Öz

Plants have been used for various purposes throughout human history. Widely used for therapeutic purposes, the usage of plants as food is also of interest. In this study, the usage of wild and cultivated plants as foods was investigated in the Konak Region between May 2015 and November 2016. 102 individuals were interviewed, but valuable and relevant information for the study was obtained from 19 individuals. A total of 79 plant species belonging to 31 families, 53 of which are wild and 26 cultivated plants, have been identified. From these plants; it has been determined that yoghurt meatballs, yoghurt soup, stuffed leaves, pickle, sherbet, jam, fruit leather, marmalade, molasses, compote, stuffed meatballs, plum sour, dolma, soup, tea and pastries were prepared. Of the plants; 34 were used directly as fresh, 32 were used as tea, 33 were used for cooking and three species were firstly determined to be used in stuffed leaves preparation. It should be known that detailed researches are needed to evaluate the plants used by the local people in terms of human health and nutritional values.

Anahtar Kelimeler

Traditional foods Local foods Plant biodiversity Malatya Cultural practices

Kaynakça

  • [1] Baytop, T. (1984). Türkiyede Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün (2nd ed.). Nobel Kitabevi, pp. 5-20. ISBN: 9786257146869
  • [2] Tuzlacı, E. (2011). Türkiye’nin Yabani Besin Bitkileri ve Ot Yemekleri. Alfa Yayınları, pp. 25-54. ISBN: 9786051063485
  • [3] Güner, A. (2012). Türkiye bitkileri listesi:(damarlı bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, pp. 1-30. ISBN: 9786056042577
  • [4] Davis, P. (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vols.1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh
  • [5] Tapan, İ. (2023). Malatya İlindeki Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirmesi. Fikriyat, 3(1), 41-64.
  • [6] Güvenin, D., Tokur, B., Korkmaz, K., & Uçar, Y. (2021). Proximate Composition of Traditional Turkish Stuffed Meatballs Produced with Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Mince and Determination of its Colour and Sensory Quality during Frozen Storage (-18ºC). Acta Aquatica Turcica, 17(3), 361-375. https://doi.org/10.22392/actaquatr.842738
  • [7] Kavrut, E. (2023). Iğdır Halk Mutfak Kültüründe Yer Alan Lezzetlerin Değerlendirilmesi. Gastro-World, 1(2), 1-14.
  • [8] Özdemir, A., & Özbay, G. (2023). Sürdürülebilirlik Çerçevesinde Malatya Mutfak Kültürü: Vegan-Vejetaryen Yemekler Üzerine Bir Araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 465-479. https://doi.org/10.30692/sisad.1101322
  • [9] Secer, O. M., Guneser, B. A., & Guneser, O. (2020). Prediction of shelf-life and kinetics of quality changes in canned stuffed grape leaves. LWT, 132, 109850. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2020.109850
  • [10] Akan, H., Balos, M. M., & Tel, A. Z. (2013). The Ethnobotany of some Legume plants around Birecik Şanlıurfa. ADYUTAYAM Dergisi, 1(1), 31-39.
  • [11] Altay, V., & Karahan, F. (2012). Tayfur Sökmen Kampüsü (Antakya-Hatay) ve Çevresinde Bulunan Bitkiler Üzerine Etnobotanik Bir Araştırma. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, The Black Sea Journal of Sciences, 2(7), 13-28.
  • [12] Deniz, L., Serteser, A., & Kargıoğlu, M. (2010). Uşak Üniversitesi ve Yakın Çevresindeki Bazı Bitkilerin Mahalli Adları ve Etnobotanik Özellikleri. AKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 57-72.
  • [13] Doğan G, & Bağcı E. (2011). Elazığ’ın Bazı Yerleşim Alanlarında Halkın Geleneksel Ekolojik Bilgisine Dayanarak Kullandığı Bitkiler ve Etnobotanik Özellikleri. Fırat Univ. Journal of Science, 23(2), 77-86.
  • [14] Kargıoğlu, M., Cenkci, S., Serteser, A., Evliyaoğlu, N., Konuk, M., Kök, M., & Bağcı, Y. (2008). An Ethnobotanical Survey of Inner-West Anatolia, Turkey. Hum Ecol, 36(5), 763-777. https://doi.org/10.1007/s10745-008-9198-x
  • [15] Kargıoğlu, M., Cenkci, S., Serteser, A., Konuk, M., & Vural, G. (2010). Traditional Uses of Wild Plants in the Middle Aegean Region of Turkey. Hum Ecol, 38(3), 429-450. https://doi.org/10.1007/s10745-010-9318-2
  • [16] Özüdoğru, B., Akaydın, G., Erik, S., & Yesilada, E. (2011). Inferences from an ethnobotanical field expedition in the selected locations of Sivas and Yozgat provinces (Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 137(1), 85-98. https://doi.org/10.1016/j.jep.2011.04.050
  • [17] Sarper, F., Akaydın, G., Şimşek, I., & Yeşilada, E. (2009). An Ethnobotanical Field Survey in the Haymana District of Ankara. Turkish Journal of Biology, 33(1), 79-88. https://doi.org/10.3906/biy-0808-28
  • [18] Korkmaz, M., & Alpaslan, Z. (2015). Ergan Dağı (Erzincan-Türkiye)’nın Etnobotanik Özellikleri. Bağbahçe Bilim Dergisi, 1(3), 1-31.
  • [19] Tugay, O., Bağcı, I., Ulukuş, D., Özer, E., & Canbulat, M. A. (2012). Wild plants using as food of Kurucuova town (Beyşehir, Konya/Turkey). Biological Diversity and Conservation, 5(3), 140-145.
  • [20] Yücel, E., Özel, A. N., & Yücel, İ. Ş. (2013). The plants consumed as food in Kemaliye (Erzincan/Turkey) district and other typical foods in this region. Biological Diversity and Conservation, 6(2), 34-44.
  • [21] Karcı, E., Gürbüz, İ., Akaydın, G., & Günbatan, T. (2017). Bafra’nın (Samsun-Türkiye) halk ilaçları. Turkish Journal of Biochemistry, 42(4), 381–399. https://doi.org/10.1515/tjb-2017-0172
  • [22] Açu, M., & Ocak, Ö. Ö. (2019). Gıdalarda aflatoksin düzeylerinin belirlenmesinde kullanılan analiz yöntemleri. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(2), 168-181. https://doi.org/10.33484/sinopfbd.537820
  • [23] Bayraç, C., & Camızcı, G. (2020). Hplc metodu ile patulin tayininde tek laboratuvar metot validasyon çalışması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 285-296. https://doi.org/10.28948/ngumuh.547635
  • [24] Dogan, Y., Baslar, S., Ay, G., & Mert, H. H. (2004). The use of wild edible plants in western and central Anatolia (Turkey). Economic botany, 58(4), 684-690. https://doi.org/10.1663/0013-0001(2004)058[0684:TUOWEP]2.0.CO;2

Konak (Malatya) Yöresinde Gıda Olarak Kullanılan Yabani ve Kültür Bitkileri

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 2, 183 - 193

Turgay Kolaç , Mehmet Sina İçen

https://doi.org/10.46309/biodicon.2025.1537342

Öz

Bitkiler insanlık tarihi boyunca çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Genellikle tedavi amaçlı kullanılan bitkilerin, gıda olarak kullanımı da ilgi çekmektedir. Bu çalışmada Konak Bölgesi'nde gıda olarak kullanılan yabani ve kültür bitkileri Mayıs 2015 ile Kasım 2016 tarihleri arasında araştırılmıştır. 102 kişiyle görüşülmüş, ancak çalışmaya katkı sağlayacak nitelikli bilgi, 19 kişiden elde edilmiştir. 53'ü yabani, 26'i kültür bitkisi olmak üzere 31 familyaya ait toplam 79 bitki türü tespit edilmiştir. Bu bitkilerden; yoğurtlu köfte, yoğurtlu çorba, yaprak sarması, turşu, şerbet, reçel, pestil, marmelat, pekmez, komposto, içli köfte, erik ekşisi, dolma, çorba, çay ve börek yapıldığı tespit edilmiştir. Bitkilerden 34’ü taze olarak doğrudan, 32’si çay olarak, 33’ü çeşitli işlemlerle yemek yapımında kullanılmış ve üç türün ilk defa yaprak sarmasında kullanıldığı görülmüştür. Yöre halkının kullandığı bitkilerin insan sağlığı ve besin değerleri açısından değerlendirilmesi için detaylı araştırmalara ihtiyaç olduğu bilinmelidir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel gıdalar Yöresel gıdalar Bitki biyoçeşitliliği Malatya Kültürel uygulamalar

Kaynakça

  • [1] Baytop, T. (1984). Türkiyede Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün (2nd ed.). Nobel Kitabevi, pp. 5-20. ISBN: 9786257146869
  • [2] Tuzlacı, E. (2011). Türkiye’nin Yabani Besin Bitkileri ve Ot Yemekleri. Alfa Yayınları, pp. 25-54. ISBN: 9786051063485
  • [3] Güner, A. (2012). Türkiye bitkileri listesi:(damarlı bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, pp. 1-30. ISBN: 9786056042577
  • [4] Davis, P. (1965-1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vols.1-9. Edinburgh University Press, Edinburgh
  • [5] Tapan, İ. (2023). Malatya İlindeki Coğrafi İşaretli Ürünlerin Değerlendirmesi. Fikriyat, 3(1), 41-64.
  • [6] Güvenin, D., Tokur, B., Korkmaz, K., & Uçar, Y. (2021). Proximate Composition of Traditional Turkish Stuffed Meatballs Produced with Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Mince and Determination of its Colour and Sensory Quality during Frozen Storage (-18ºC). Acta Aquatica Turcica, 17(3), 361-375. https://doi.org/10.22392/actaquatr.842738
  • [7] Kavrut, E. (2023). Iğdır Halk Mutfak Kültüründe Yer Alan Lezzetlerin Değerlendirilmesi. Gastro-World, 1(2), 1-14.
  • [8] Özdemir, A., & Özbay, G. (2023). Sürdürülebilirlik Çerçevesinde Malatya Mutfak Kültürü: Vegan-Vejetaryen Yemekler Üzerine Bir Araştırma. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 465-479. https://doi.org/10.30692/sisad.1101322
  • [9] Secer, O. M., Guneser, B. A., & Guneser, O. (2020). Prediction of shelf-life and kinetics of quality changes in canned stuffed grape leaves. LWT, 132, 109850. https://doi.org/10.1016/j.lwt.2020.109850
  • [10] Akan, H., Balos, M. M., & Tel, A. Z. (2013). The Ethnobotany of some Legume plants around Birecik Şanlıurfa. ADYUTAYAM Dergisi, 1(1), 31-39.
  • [11] Altay, V., & Karahan, F. (2012). Tayfur Sökmen Kampüsü (Antakya-Hatay) ve Çevresinde Bulunan Bitkiler Üzerine Etnobotanik Bir Araştırma. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, The Black Sea Journal of Sciences, 2(7), 13-28.
  • [12] Deniz, L., Serteser, A., & Kargıoğlu, M. (2010). Uşak Üniversitesi ve Yakın Çevresindeki Bazı Bitkilerin Mahalli Adları ve Etnobotanik Özellikleri. AKÜ Fen Bilimleri Dergisi, 57-72.
  • [13] Doğan G, & Bağcı E. (2011). Elazığ’ın Bazı Yerleşim Alanlarında Halkın Geleneksel Ekolojik Bilgisine Dayanarak Kullandığı Bitkiler ve Etnobotanik Özellikleri. Fırat Univ. Journal of Science, 23(2), 77-86.
  • [14] Kargıoğlu, M., Cenkci, S., Serteser, A., Evliyaoğlu, N., Konuk, M., Kök, M., & Bağcı, Y. (2008). An Ethnobotanical Survey of Inner-West Anatolia, Turkey. Hum Ecol, 36(5), 763-777. https://doi.org/10.1007/s10745-008-9198-x
  • [15] Kargıoğlu, M., Cenkci, S., Serteser, A., Konuk, M., & Vural, G. (2010). Traditional Uses of Wild Plants in the Middle Aegean Region of Turkey. Hum Ecol, 38(3), 429-450. https://doi.org/10.1007/s10745-010-9318-2
  • [16] Özüdoğru, B., Akaydın, G., Erik, S., & Yesilada, E. (2011). Inferences from an ethnobotanical field expedition in the selected locations of Sivas and Yozgat provinces (Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 137(1), 85-98. https://doi.org/10.1016/j.jep.2011.04.050
  • [17] Sarper, F., Akaydın, G., Şimşek, I., & Yeşilada, E. (2009). An Ethnobotanical Field Survey in the Haymana District of Ankara. Turkish Journal of Biology, 33(1), 79-88. https://doi.org/10.3906/biy-0808-28
  • [18] Korkmaz, M., & Alpaslan, Z. (2015). Ergan Dağı (Erzincan-Türkiye)’nın Etnobotanik Özellikleri. Bağbahçe Bilim Dergisi, 1(3), 1-31.
  • [19] Tugay, O., Bağcı, I., Ulukuş, D., Özer, E., & Canbulat, M. A. (2012). Wild plants using as food of Kurucuova town (Beyşehir, Konya/Turkey). Biological Diversity and Conservation, 5(3), 140-145.
  • [20] Yücel, E., Özel, A. N., & Yücel, İ. Ş. (2013). The plants consumed as food in Kemaliye (Erzincan/Turkey) district and other typical foods in this region. Biological Diversity and Conservation, 6(2), 34-44.
  • [21] Karcı, E., Gürbüz, İ., Akaydın, G., & Günbatan, T. (2017). Bafra’nın (Samsun-Türkiye) halk ilaçları. Turkish Journal of Biochemistry, 42(4), 381–399. https://doi.org/10.1515/tjb-2017-0172
  • [22] Açu, M., & Ocak, Ö. Ö. (2019). Gıdalarda aflatoksin düzeylerinin belirlenmesinde kullanılan analiz yöntemleri. Sinop Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(2), 168-181. https://doi.org/10.33484/sinopfbd.537820
  • [23] Bayraç, C., & Camızcı, G. (2020). Hplc metodu ile patulin tayininde tek laboratuvar metot validasyon çalışması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 285-296. https://doi.org/10.28948/ngumuh.547635
  • [24] Dogan, Y., Baslar, S., Ay, G., & Mert, H. H. (2004). The use of wild edible plants in western and central Anatolia (Turkey). Economic botany, 58(4), 684-690. https://doi.org/10.1663/0013-0001(2004)058[0684:TUOWEP]2.0.CO;2
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Beslenme Bilimi, Farmasotik Botanik
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Turgay Kolaç 0000-0002-8462-2493

Mehmet Sina İçen 0000-0002-1411-7184

Erken Görünüm Tarihi 21 Mayıs 2025
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 22 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 30 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Kolaç, T., & İçen, M. S. (2025). Wild and cultivated plants used as food in Konak (Malatya) region. Biological Diversity and Conservation, 18(2), 183-193. https://doi.org/10.46309/biodicon.2025.1537342
 Kapak Resmi İndir

❖  Abstracted-Indexed in
Web of Science {Additional Web of Science Indexes: Zoological Records Indexed] Clavariate Analytic, Medical Reads (RRS), CrossRef;10.46309/biodicon.

❖ Libraries
Aberystwyth University; All libraries; Bath University; Birmingham University; Cardiff University; City University London; CONSER (Not UK Holdings); Edinburgh University; Essex University; Exeter University; Eskişehir Technical University Library; EZB Electronic Journals Library; Feng Chia University Library; GAZİ Gazi University Library; Glasgow University; HEC-National Digital Library; Hull University; Imperial College London; Kaohsinug Medical University Library; ANKOS; Anadolu University Library; Lancaster University; Libros PDF; Liverpool University; London Metropolitan University; London School of Economics and Political Science; Manchester University; National Cheng Kung University Library; National ILAN University Library; Nottingham University; Open University; Oxford University; Queen Mary,University of London;Robert Gordon University; Royal Botanic Gardens, Kew; Sheffield Hallam University; Sheffield University; Shih Hsin University Library; Smithsonian Institution Libraries; Southampton University; Stirling University; Strathclyde University; Sussex University; The National Agricultural Library (NAL); The Ohio Library and Information NetWork; Trinity College Dublin; University of Washington Libraries; Vaughan Memorial Library; York University..

❖ The article processing is free.

❖ Web of Science {Additional Web of Science Indexes: Zoological Records Indexed] Clavariate Analytic
❖ This journal is a CrossRef;10.46309/biodicon. member

❖ Please visit ” http:// www.biodicon.com“ ; "https://dergipark.org.tr/en/pub/biodicon"   for instructions about articles and all of the details about journal


❖  Correspondance Adres: Prof. Ersin YÜCEL, Sazova Mahallesi, Ziraat Caddesi, No.277 F Blok, 26005 Tepebaşı-Eskişehir/Türkiye
❖ E-posta / E-mail: biodicon@gmail.com;
❖ Web Address: http://www.biodicon.com;   https://dergipark.org.tr/en/pub/biodicon
❖ Biological Diversity and Conservation/ Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma
❖ ISSN 1308-5301 Print; ISSN 1308-8084 Online
❖ Start Date Published 2008
❖ © Copyright by Biological Diversity and Conservation/Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma-Available online at www.biodicon.com/All rights reserved
❖ Publisher : ERSİN YÜCEL (https://www.ersinyucel.com.tr/)
❖ This journal is published three numbers in a year. Printed in Eskişehir/Türkiye.
❖ All sorts of responsibilities of the articles published in this journal are belonging to the authors
❖ Editör / Editor-In-Chief : Prof.Dr. Ersin YÜCEL, https://orcid.org/0000-0001-8274-7578