Öz
Discourse analysis, which is a subfield of linguistics and examines how language is used in a specific context, is widely applied in various disciplines such as sociology, philosophy, communication, and literature. Discourse analysis, which is one of the modern analytical methods used to interpret classical Turkish poetry texts today, is a way of studying individual language use or any kind of action within its production conditions. Since classical Turkish poetry is based on certain rules, patterns, and literary arts, both the internal structure of the text and its historical and social context are considered in discourse analysis.
In this study, a ghazal with the redif 'dirler' by Muğlalı Şâhidî, a 16th-century Mevlevi poet known for his literary personality and style, will be analyzed as a conversational text and examined through discourse analysis, which is a modern method of reading language.
Anahtar Kelimeler
Classical Turkish Poetry Muğlalı İbrahim Şâhidî style discourse analysis
Kaynakça
- Açık Önkaş, N. (2013). Mevlânâ okyanusundan Muğlalı Şâhidi denizine “Şâhidi şiirleri ve açıklamaları”. Muğla Belediyesi Kültür Yayınları.
- Çapan, P. (2020). Karamanlı Nizâmî’nin didiler redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi, Klâsik Türk Edebiyatının Ses ve Anlam Dünyası (Prof. Dr. Haluk İpekten Anısına) Bildiri Kitabı, Düzce. (s. 183-196).
- Çelik, H. & EKŞİ, H. (2008). Söylem analizi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 99-117.
- Çıpan, M. (1985). Muğlalı İbrahim Şâhidî, hayatı, edebî şahsiyeti, eserleri ‘Dîvan ve Gülşen-i Vahdet (Tenkidli Metin). [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez.
- Ergin, M. (1997). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
- Günay, V. D. (2013a). Metin bilgisi. Multilingual Yay.
- Günay, V. Doğan (2013b). Söylem çözümlemesi. Papatya Yayıncılık Eğitim.
- Genç, İ. (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. AKM Yayınları.
- İpekten, H. (2008). Eski Türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. Dergâh Yayınları. Kaba Alparslan, B. (2022). Revânî’nin çıkar redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi.
- R. Eryılmaz, N. Karacan, A. Canbulat & A. T. Eş (Ed.), 14. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, (s.184-196).
- Kaba Alparslan, B. (2021). Ahmed Paşa’nın “âteş” redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi. N. Uçan Eke & N. Tanç (Ed.). Prof. Dr. Pervin Çapan Armağanı içinde (Ön söz). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. (2012). Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Saraç, Y. (2007). Klâsik edebiyat bilgisi biçim-ölçü-kafiye. Gökkubbe Yay.
- Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Öz
Dilbilimin alt dallarından olan ve dilin belirli bir bağlamda nasıl kullanıldığını ifade eden söylem çözümlemesi bugün sosyoloji, felsefe, iletişim ve edebiyat gibi pek çok disiplinde kullanılmaktadır. Günümüzde klâsik Türk şiiri metinlerini çözümlemek için de kullanılan modern çözümleme yöntemlerden biri olan söylem çözümlemesi, dilin bireysel kullanımını, ya da her türlü eylemi üretim koşulları içinde inceleme biçimidir. Klâsik Türk şiiri, belirli kurallara, kalıplara ve edebi sanatlara dayandığı için söylem çözümlemesi yapılırken hem metnin iç yapısı hem de tarihsel ve toplumsal bağlam göz önüne alınır.
Bu makalede, edebî şahsiyeti ve üslûbu itibarıyla XVI.yy.’ın Mevlevî şairlerinden olan Muğlalı Şâhidî’nin dirler redifli gazeli, bir söyleşi metni olarak okunacak ve gazel, modern bir dil okuma biçimi olan söylem çözümlemesi yöntemi ile incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Açık Önkaş, N. (2013). Mevlânâ okyanusundan Muğlalı Şâhidi denizine “Şâhidi şiirleri ve açıklamaları”. Muğla Belediyesi Kültür Yayınları.
- Çapan, P. (2020). Karamanlı Nizâmî’nin didiler redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi, Klâsik Türk Edebiyatının Ses ve Anlam Dünyası (Prof. Dr. Haluk İpekten Anısına) Bildiri Kitabı, Düzce. (s. 183-196).
- Çelik, H. & EKŞİ, H. (2008). Söylem analizi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27, 99-117.
- Çıpan, M. (1985). Muğlalı İbrahim Şâhidî, hayatı, edebî şahsiyeti, eserleri ‘Dîvan ve Gülşen-i Vahdet (Tenkidli Metin). [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez.
- Ergin, M. (1997). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
- Günay, V. D. (2013a). Metin bilgisi. Multilingual Yay.
- Günay, V. Doğan (2013b). Söylem çözümlemesi. Papatya Yayıncılık Eğitim.
- Genç, İ. (2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. AKM Yayınları.
- İpekten, H. (2008). Eski Türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. Dergâh Yayınları. Kaba Alparslan, B. (2022). Revânî’nin çıkar redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi.
- R. Eryılmaz, N. Karacan, A. Canbulat & A. T. Eş (Ed.), 14. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı, (s.184-196).
- Kaba Alparslan, B. (2021). Ahmed Paşa’nın “âteş” redifli gazeli üzerine bir söylem çözümlemesi. N. Uçan Eke & N. Tanç (Ed.). Prof. Dr. Pervin Çapan Armağanı içinde (Ön söz). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. (2012). Diyanet İşleri Başkanlığı.
- Saraç, Y. (2007). Klâsik edebiyat bilgisi biçim-ölçü-kafiye. Gökkubbe Yay.
- Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 18 Nisan 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 3 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 20 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: Mevlevilik Geleneği ve Vefatının 475. Yılında Muğlalı İbrahim Şâhidî (1470-1550) Özel Sayısı |
Kaynak Göster
Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.