İnceleme Makalesi
Yıl 2025,
Sayı: 7, 48 - 67, 30.06.2025
Öz
Döngüsel ekonomi, doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması, atık oluşumunun
en aza indirilmesi ve sürdürülebilir üretim-tüketim döngülerinin oluşturulması
hedeflerine dayanan alternatif bir ekonomi modelidir. Bu model, mevcut doğrusal
ekonomi anlayışının ötesine geçerek, ürünlerin, malzemelerin ve kaynakların yaşam
döngüsünü uzatmayı ve çevresel etkileri minimize etmeyi amaçlamaktadır. Döngüsel
ekonomi yaklaşımı, yalnızca çevresel sürdürülebilirliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda
ekonomik verimliliği artırarak işletmeler için maliyet avantajları da sağlayabilir.
Bu çalışma, döngüsel ekonomi uygulamalarını 10R çerçevesinde ele almaktadır. Model,
kaynakların daha etkin ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak için izlenebilecek
on stratejiyi kapsamlı bir şekilde açıklamaktadır. Bu bağlamda, farklı sektörlerde ve
ülkelerde uygulanan başarılı döngüsel ekonomi örnekleri incelenmiş, bu uygulamaların
hem çevresel hem de ekonomik sonuçları değerlendirilmiştir.
Çalışmada ayrıca döngüsel ekonominin finansmanı konusu ele alınmış ve başta
yeşil finansman araçları olmak üzere fon kaynaklarının bu süreçteki rolü tartışılmıştır.
Döngüsel ekonominin üretim maliyetlerini düşürücü etkisi çeşitli örneklerle desteklenerek
açıklanmıştır.
Son olarak, Türkiye’de döngüsel ekonomi modelinin uygulanabilirliği değerlendirilmiş,
özellikle yerel yönetimlerin bu sürece nasıl katkı sağlayabileceği tartışılmıştır. Atık
yönetimi gibi uygulamalar ile yerel yönetimlerin bu modeli nasıl uygulayabileceği
finansman modelleri ile incelenmiştir. Bu doğrultuda, Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma
hedefleriyle uyumlu bir döngüsel ekonomi sistemine geçişi için gerekli politika araçları
ve yapısal reformlar üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akçacı, T., & Güleç, O. (2025). Döngüsel ekonomi: Entropi ve CRITIC yöntemleri ile ampirik bulgular. Akademik İzdüşüm Dergisi, 10(1), 1–32.
- Ateş, E. (2021). Döngüsel ekonomi kapsamında GSYİH ile geri dönüşüm ilişkisi: Avrupa Birliği ülkeleri örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (67), 125–137.
- Ay, H. M., & Söylemez, A. (2023). Belediye Hizmetleri İçinde Katı Atık Yönetiminin Önemi Ve Konya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Toplum Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 4(Özel), 273-292.
- Balbay, Ş., Sarıhan, A., & Avşar, E. (2021). Dünyada ve Türkiye’de “Döngüsel ekonomi/ endüstriyel sürdürülebilirlik” yaklaşımı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (27), 557–569.
- Bartolacci, F., Del Gobbo, R., Paolini, A., & Soverchia, M. (2017). Waste management companies towards circular economy: What impacts on production costs? Environmental Engineering & Management Journal, 16(8), 1789–1796.
- Bilewu, O. (2023). Exploring the potential of impact investing to catalyse transitioning to a circular economy (Doctoral dissertation, Cranfield University). School of Management. Bilmiş, N. (2025). Samsun İli Kentsel Atık Yönetiminin Döngüsel Ekonomi Performans Araştırması (Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Büyükkeklik, A., & Afşar, Y. (2023). Döngüsel ekonomi ve verimlilik: Sosyal bilimler kapsamında bir literatür incelemesi. Verimlilik Dergisi, 127–150.
- Çokmutlu, M. E. (2023). Sürdürülebilir kalkınma temelinde döngüsel ekonomi performansı. Verimlilik Dergisi, 2023(Özel Sayı), 151–170. https://doi.org/10.51551/ verimlilik.1111745
- Dobrotă, D., Dobrotă, G., & Dobrescu, T. (2020). Improvement of waste tyre recycling technology based on a new tyre markings. Journal of Cleaner Production, 260, 121141. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121141
- Ellen MacArthur Foundation. (2024). Annual Reports and Accounts, https://content. ellenmacarthurfoundation.org/m/4677508983608f34/original/Ellen-MacArthur- Foundation-Annual-Report-and-Accounts-September-2023-August-2024.pdf
- European Environment Agency (EEA). (2016). Circular economy in Europe – developing the knowledge base. https://www.eea.europa.eu/en/analysis/publications/circulareconomy- in-europe/circular-economy-in-europe
- Geldermans, R. J. (2016). Design for change and circularity–accommodating circular material & product flows in construction. Energy Procedia, 96, 301-311.
- Ghisellini, P., Cialani, C. ve Ulgiati, S. (2016). A review on circular economy: The expected transition to a balanced interplay of environmental and economic systems. Journal of Cleaner Production, 114, 11-32. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.09.007
- Gigli, S., Landi, D., & Germani, M. (2019). Cost-benefit analysis of a circular economy project: A study on a recycling system for end-of-life tyres. Journal of Cleaner Production, 229, 680–694.
- Hoornweg, D., ve Bhada-Tata -Pritchard, P. (2012). What a Waste: A Global Review of Solid Waste Management. World Bank Publications.
- İstanbul Kalkınma Ajansı. (2025). Döngüsel ekonomi tasarım raporu: Temel ilkeler, politika ve düzenlemeler, iyi uygulama örnekleri ve geleceğe yönelik öneriler. https://www.istka. org.tr/media/pdf/VtHyrCIsaCNwl3h7rcr8LwCikP4VDKZhrXoraL8LRPBWEzUTkOTR.pdf
- Kaykıoğlu, G., & Cantekin, E. (2023). Türkiye’de TR21 bölgesinin (Trakya) biyogaz potansiyelinin belirlenmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(1), 168-180.
- Kara, G. (2022). Avrupa ve küresel girişimlerin yerelleştirilmesi, Uluslararası Sürdürülebilir Kentler Zirvesi Bildiri Kitabı, Local Governments for Sustainability & Kadıköy Belediyesi, 94-99, https://konferans.kadikoy.bel.tr/file/surdurulebilirkentlerzirvesi_kitap_TR.pdf Keskin, H., & Esen, E. (2025). Themes and readability of integrated reports of banks from a circular economy perspective. International Journal of Bank Marketing, 43(2), 321–340. Kirchherr, J., Reike, D., & Hekkert, M. (2017). Conceptualizing the circular economy: An analysis of 114 definitions. Resources, Conservation and Recycling, 127, 221–232. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2017.09.005
- Köksal, M. (2024). Endüstri 4.0 teknolojileri ve döngüsel ekonominin sürdürülebilir işletme performansına etkisi: Asansör sektöründe uygulama. Verimlilik Dergisi, 58(4), 601–622.
- Kumar, B., Kumar, L., Kumar, A., Kumari, R., Tagar, U., & Sassanelli, C. (2024). Green finance in circular economy: A literature review. Environment, Development and Sustainability, 26(7), 16419–16459.
- Kutlu, Ö. (2022). Yerel Yönetimlerin Döngüsel Ekonomi için Anlamı. M. Bulut ve C. Korkut (Eds). Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilir Hayat (s. 315-338). Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları. DOI: 10.53478/TUBA.978-605-2249-97-0.ch12
- Manta, O. (2024). The role of financial instruments in promoting sustainable finance and the circular economy. In Creşterea economică în condiţiile globalizării (pp. 263–282).
- Mısır, A., & Arıkan, O. A. (2022). Avrupa Ve Türkiye’de Sıfır Atık Yönetimi ve Döngüsel Ekonomi. Çevre, İklim ve Sürdürülebilirlik, 1(1), 69–78.
- OECD. (2021). Towards a more resource-efficient and circular economy. Paris: OECD Publishing. https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/topics/policy-issues/ resource-efficiency-and-circular-economy/OECD-G20-Towards-a-more-Resource- Efficient-and-Circular-Economy.pdf
- OECD. (2020). The circular economy in cities and regions. Paris: OECD Publishing. https://www.oecd.org/en/publications/the-circular-economy-in-cities-andregions_ 10ac6ae4-en.html
- Ozili, P. K. (2021). Circular economy, banks, and other financial institutions: What’s in it for them? Circular Economy and Sustainability, 1(3), 787–798.
- Öymen, G., & Kocabay-Şener, N. (2024). Döngüsel ekonominin moda sektöründeki rolü. İletişim Çalışmaları Dergisi, 10(2), 116–137.
- Özdemir, Z. H. A., & Gür, B. (2024). Döngüsel ekonomi: Avrupa Birliği çalışmaları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(50), 2031–2051.
- Özeler D., Yetiş, Ü. & Demirer, G. N. (2006). Life cycle assesment of municipal solid waste management methods: Ankara case study, Environment International, 32(3), 405-411, https://doi.org/10.1016/j.envint.2005.10.002
- Özkan, G. (2024). Katma değerli tarım, döngüsel ekonomi ve sürdürülebilir kalkınma: Ekonomik, çevresel ve sosyal perspektifler. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 6(3), 287–298.
- Öztürk, D., & Özgüven, A. (2022). Katı Atık Depo Alanlarında Bulunan Atıklardan Biyogaz Enerjisi Üretme Potansiyelinin Değerlendirilmesi; Van İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(1), 160-170.
- Özuyar, P. ve Gürsoy, Ç. (2021). Türkiye’deki Bilimsel Yayınlarda Döngüsel Ekonomi Teriminin Yeri, İşletme Akademisi Dergisi, 2 (4): 315-331.
- Reike, D., Vermeulen, W. J. V., & Witjes, S. (2018). The circular economy: New or refurbished as CE 3.0? — Exploring controversies in the conceptualization of the circular economy through a focus on history and resource value retention options. Resources, Conservation and Recycling, 135, 246–264. https://doi.org/10.1016/j. resconrec.2017.08.027
- Saidani, M., Yannou, B., Leroy, Y., Cluzel, F., & Kendall, A. (2019). A taxonomy of circular economy indicators. Journal of Cleaner Production, 207, 542–559. https:// doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.10.014
- Sayan, İ. (2024). Döngüsel ekonomi yaklaşımıyla sağlık sektöründe atık yönetiminin dönüşümü: Politika ve uygulama önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 15(44), 1421–1438.
- Şimşek, Ş. E. (2024). Dijital teknolojilerin gücüyle sürdürülebilirlik: Döngüsel ekonomi kapsamında sıfır atık uygulama önerisi. Journal of Business and Trade, 5(1), 40–54. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2021). Sıfır Atık Projesi: Türkiye’de döngüsel ekonomi yol haritası. https://sifiratık.gov.tr
- TÜİK. (2021). Katı atık istatistikleri 2020. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu. https:// data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Atik-Istatistikleri-2020-37198
- Van Buren, N., Demmers, M., Van der Heijden, R., & Witlox, F. (2016). Towards a circular economy: The role of Dutch logistics industries and governments. Sustainability, 8(7), 1–17.
- Veral, E. S. (2021). Döngüsel ekonomi: Engeller, stratejiler ve iş modelleri. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 8(1), 7–18.
- Yalçın, Ö. & Negiz, N. (2020). Türkiye’de kentsel alanlarda döngüsel ekonomi uygulamaları üzerine bir yazın incelemesi. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 25-44.
- Yan, J., & Feng, C. (2014). Sustainable design-oriented product modularity combined with 6R concept: A case study of rotor laboratory bench. Clean Technologies and Environmental Policy, 16(1), 95–109.
Toplam 41 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Uygulamalı Ekonomi (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Haziran 2025 |
| Kabul Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 7 |