The Role of the Ottoman Qur’ān Scholar Mustafa b. Abdirrahman b. Muhammed al-Izmirî in the Tradition of Confirmation in Qur’ānic Knowledge -The Examples of Egypt and Indonesia-
Öz
In this article, the role of Mustafa b. Abdirrahmān b. Muhammed al-Izmirī (d. 1154), an Ottoman scholar of Qur’ānic recitation, within the tradition of ijazah (certification) in the science of Qur’ānic recitation is discussed. Mustafa al-Izmirī is regarded as a prominent and influential scholar in the field of Qur’ānic recitation during the Ottoman period and today, particularly known for his written works and contributions to the tradition of editorial revisions (tahrīrāt). However, it has been observed that Mustafa al-Izmirī is not included in the chain of transmission of the ijazahs for the Sūfī Doctrine of Istanbul Style and the Atāullāh Doctrine of Egyptian Style, which have been passed down from the Ottoman period to the present. Given that Mustafa al-Izmirī was a student of Yūsufefendizāde, it is highly likely that he is included in the ijazah sanad of the Itilāf Doctrine of Istanbul Style. However, since this doctrine is no longer practically taught in our country today, it is not possible to confirm the transmitted information. Therefore, Mustafa al-Izmirī is not included in the ijazahs of the doctrines currently being taught in our country. Mustafa al-Izmiri's decision to move to Egypt instead of returning to Istanbul after traveling to the Hijāz region for his pilgrimage might be on reason for his absence from the ijazahs in the science of Qur’ānic recitation that continued in Istanbul. This situation suggests the possibility that, although he is not included in the ijazahs in our country, he might take part in the ijazahs granted in Egypt. He purpose of this article, written based on the aforementioned possibility, is to identify the significant scholar of Qur’ānic recitation, Mustafa al-Izmirī, first in Egypt and then in other accessible Islāmic countries, within the chains of transmission in the ijazah tradition of the science of Qur’ānic recitation. Furthermore, the aim is to contribute to the field by incorporating the uninterrupted chain of transmission of Mustafa al-Izmirī in the ijazahs of the science of Qur’ānic recitation –albeit through different countries--into the academic literature, as he has gained prominence primarily through his works. Although Mustafa al-Izmirī, as a scholar of Qur’ānic recitation, made significant contributions to the field through his works, he has not been extensively studied apart from Recep Koyuncu's research, which is based on one of his works and titled Editorial Revisions in the Science of Qur’ānic Recitation: Mustafa al-Izmirī and His Work 'Umdat al-'Irfān. He is primarily mentioned in some studies as a student of Ali al-Mansūrī (d. 1134/1722). Therefore, this article is expected to fill this gap. In the introduction, the article focuses on the ijazah and editorial revision traditions, which are relevant to the topic although not in a direct manner. It then delves into al-Izmiri's life, the reasons for his absence in the sanad of ijazahs in our country, and his place in the sanad of ijazahs granted in Egypt and Indonesia. As a result of the study, it was found that one sanad from Indonesia and one from Egypt share an exact match. Even so, seven uninterrupted chains of transmission of Mustafa al-Izmirī have been identified. Two of these were found in ijazahs granted in the Arab Republic of Egypt, while five were located in ijazahs issued in the Republic of Indonesia. Additionally, in Indonesia, chains of transmission that should actually be found in our country were encountered. In other words, the discovery of two uninterrupted chains of transmission continuing through Yūsufefendizāde, one of Mustafa al-Izmiri's teachers of Qur’ānic recitation, in Indonesia underscores the connection of these chains with our country. In the conclusion section, each of the sanads, whether similar or different in the aforementioned contexts, has been individually evaluated, and the interactions between them have been analyzed.
Anahtar Kelimeler
Quran Quranic Recitation Ijazah Chain of Transmission Mustafa al-İzmiri
Kaynakça
- Akaslan, Yaşar. “İbnü’l-Cezerî”. Osmanlı’da İlim ve Kültür Şahıslar Seçkisi. ed. Mustafa Sarıcaoğlu. Ankara: Fecr, 2024.
- Akdemir, Mustafa Atilla. “Kıraat İlminde Tahrîrât Meselesi”. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2018), 83-111.
- Akdemir, Mustafa Atilla. Hâmid b. Abdülfettâh el-Paluvî Hayatı, İlmi Şahsiyeti, Eserleri ve Zübdetü’l-İrfân Adlı Eserinin Metodolojik Tanıtımı ve Tahkîki. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
- Altıkulaç, Tayyar. “İbnü’l-Cezerî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/551-557. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Altıkulaç, Tayyar. “Mustafa İzmirî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23/530. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Hatib. el-İcâze li’l-ma‘dûm ve’l-mechûl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
- Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Hatib. el-Muhaddisü’l-fâsıl. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
- Bağdatlı İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-Müellifîn ve âsâru’l-musannifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951. Baltacı, Cahit. XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaasi 1976.
- Bâz, Muhammed Abbas. Mebâhis fî ilmi’l-kırâat. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kelime, 2004.
- Birmâvî, İlyas b. Ahmed Hüseyin. İmtâ‘u’l-fudalâ bi terâcimi’l-kurrâ fî mâ ba‘de’l-karni’s-sâmin el-hicrî. Medine: Dâru’n-Nedve, 2000.
- Bostan, Osman. Ahmed er-Rüşdî ve Mürşidü’t-Talebe Adlı Eserinin Kıraat İlmindeki Yeri. Ankara: Fecr Yayınları, 2022.
- Bostan, Osman. “en-Neşr Merkezli Çalışmalar (Tahrîrât Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2022), 207-234. https://doi.org/10.17120/omuifd.1078721
- Buharî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 5 Cilt. by.: Daru Tavkı’n-Necât, 2001.
- Bursalı Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
- Cemzûrî, Süleyman b. Hüseyin. el-Fethu’r-Rahmânî şerhu Kenzi’l-me‘ânî bi tahrîri Hirzi’l-emânî. Riyad: Dâru İbni’l-Kayyîm, 2005.
- Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh fi’l-luğa. 2 Cilt. Kâhire: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1982.
- Çetin, Abdurrahmân. Ebû Amr ed-Dânî ve Kırâat İlmindeki Yeri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
- Dârimî, Abdullâh b. Abdirrahmân. es-Sünen. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1407.
- Emîn Efendî, Muhammed. ‘Umdetü’l-hullân fî îzâh-i Zübdeti’l-‘irfân. İstanbul: Mektebetü’l-Hanefiyye, ts.
- Emîn Efendî, Muhammed. Zühru’l-erîb fî izâhi’l-cem‘i bi’t-Takrîb. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi Blm. 11, 213a.
- Feyyûmî, Ahmed b. Muahmmed b. Ali el-Hamevî. el-Misbâhu’l-munîr: Mu‘cemu Arabî. Beyrût: Mektebetü Lübnan, 1987.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb. Muhammed. el-Kâmûsu’l-muhît. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
- Gökdemir, Ahmet. Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tariki Kurrâları. İstanbul: Ravza Yayınları, 2018.
- Gökdemir, Ahmet. “Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Osmanlı İlim Dünyasına Katkıları”. NEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 44 (2017), 113-148.
- Göksoy, İsmail Hakkı. “Nehdatü’l-Ulemâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/541-542. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Göksoy, İsmail Hakkı. “Muhammediyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/1-2. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
- Hatipoğlu, Mustafa. Kıraat İlminde Kaynak Bir Eser İthâfu Fuzalâi’l-Beşer. Ankara: İlâhiyât, 2024.
- Hilmi, Ahmed. “Ravzatü’l-Kurrâ”. Sırat-ı Müstekim Mecmuası, 7/148.
- Idrız, Mesut. “İslâm Eğitim Yaşamında İcazet Geleneği”, Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003), 169- 188.
- İbn Fâris, Ahmed b. Zekeriyye b. Muhammed. Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
- İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. Fethu’l-Mennân bi-Mukaddimeti Lisâni’l-Mizân. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1995.
- İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Marife, 1996.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânü’l-‘Arab. 9 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1993.
- İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Câmi‘u’l-esânîd. Dımeşk: Dâru’l-Ğavsânî, 2014. İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Müncidü’l-mukriîn ve mürşidü’t-talibîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1980. İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Ecvibetü’l-İmâm İbni’l-Cezerî ‘ale’l-mesâili’t-Tebrîziyye. Medine: Dâru Elif Lâm Mîm li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2016.
- İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Takrîbu’n-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- İstanbulî, Mustafa b. Hasen. Mürşidü’t-talebe. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Selim Ağa Blm. 29, 64b-72a.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahman b. Muhammed. ‘Umdetü’l-irfân fî tahrîri evcühi’l-Kur’ân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa Bölümü, 1144, 1b-60b.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed. Bedâi‘u’l-burhân ‘alâ ‘umdeti’l-irfân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli Bölümü, 066, 179b-231b.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed. Kitâbu İthâfu’l-berara bimâ sekete ‘anhü neşri’l-‘aşera. Riyad: Edvâü’s-Selef, 2007.
- Kaplan, Süleyman. “Osmanlı’dan Cumhuriyete Kıraat İlmi”, İhya 8/1 (2022), 511-530.
- Koyuncu, Recep. “Yöntem ve Mahiyeti İtibariyle Kıraat İlminde Tahrîrât Geleneği”. Uluslararası İbnü’l-Cezerî Sempozyumu. Bursa: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, 2018, 668-669.
- Koyuncu, Recep. Kıraat İlminde Tahrîrât Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-İrfân Adlı Eseri. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2021.
- Mağribî, Hâşim b. Muhammed. Hısnü’l-kârî fî ihtilâfi’l-mekârî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü, 68/12, 62.
- Makdisî, George M. The rise of colleges: Institutions of learning in Islam and the West. Edinburgh: Edinburgh University Pess, ts.
- Mansûrî, Alî b. Süleymân. İcâzetnâme. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi Blm. 24, 97a-97b.
- Mar‘aşî, Seyyid Şihâbüddîn Muhammed Hüseyn b. Mahmûd b. Alî el-Hüseynî. el-Müselselât fi’l-icâzât. Kum: Hafiz, 1416.
- Maşalı, Mehmet Emin. “Kur’ân Kıraatinde ve Kitabetinde Türkiye’nin Durumu”. TC. Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu Başkanlığı Tecvit Çalıştayı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
- Maşalı, Mehmet Emin. Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- Mütevellî, Muhammed. er-Ravdu’n-nadîr fî tahrîri evcühi’l-Kitâbi’l-Münîr. Tanta: Dâru’s-Sahâbe li’t-Türâs, 2006. Öge, Ali. Yûsufefendizâde’nin Kırâat İlmindeki Yeri. Konya: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı, 2019.
- Öge, Ali. 18.Yüzyıl Osmanlı Alimlerinden Yûsufefendizâde’nin Kıraat İlmindeki Yeri. İstanbul: Kitap Yurdu Yayınları, 2019.
- Pilgir, Eren. “Recep Koyuncu. Kıraat İlminte Tahrîrât: Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-‘İrfân Adlı Eseri (Edisyon Kritik). Kitap Değerlendirmesi”. Marmara İlahiyat Fakültesi Dergisi 60 (2021), 259-262.
- Râgıb el-İsfahânî, Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr. Muhtâru’s-sıhâh. Beyrût: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1999.
- Süveyd, Eymen. es-Selâsilü’z-Zehebî. Dımeşk: Dâru’l-Ğavsânî, 2015.
- Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kâhire: Matbaatü’l-Musaviye, 1287.
- Şeyhi Mehmed Efendi. Vekâyiü’l-fudalâ. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
- Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 3 Cilt. b.y: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
- Tugantay, Mustafa. Ali el-Mansûrî, Kıraat İlmindeki Yeri ve Tahrîru’t-Turuk ve’r-Rivâyât Adlı Eserin Tahlîli. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Zebîdî, Muhammed b. Abdürrezzâk el-Hüseynî el-Murtaza. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 20 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Hidâye, ts.
- Zü‘bî, Muhammed Temîm b. Mustafa Âsım. Teysîru’l-fettâhi’l-‘âlîm şerhu tenkîhi fethi’l-kerîm fî tahrîri evcühi’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Medine: Müessesetü’d-Duhâ, 2018.
Kırâat İlmi İcâzetnâme Geleneğinde Osmanlı Kırâat Âlimi Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed el-İzmirî’nin Rolü -Mısır ve Endonezya Örneği-
Öz
Bu makalede, bir Osmanlı kırâat âlimi olan Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed el-İzmirî’nin (ö. 1154) kırâat ilmi icâzetnâme geleneğindeki yeri ele alınmıştır. Mustafa el-İzmirî Osmanlı döneminde ve günümüzde kırâat alanında söz sahibi önemli bir âlim kabul edilmekte, bilhassa kaleme aldığı eserlerle ve tahrîrât geleneğine yaptığı katkılarla tanınmaktadır. Bununla birlikte Mustafa el-İzmirî’nin Osmanlı’dan günümüze intikal eden İstanbul Tarîki Sûfî Mesleği ve Mısır Tarîki Atâullâh Mesleği’nin icâzetnâmelerinin isnadında yer almadığı görülmüştür. Mustafa el-İzmirî’nin, Yûsufefendizâde’nin öğrencisi olması hasebiyle İstanbul Tarîki Îtilâf Mesleği’nin icâzetnâme senedinde bulunma ihtimali yüksek olsa da bu meslek elân ülkemizde pratikte tedrisatı bulunmadığından aktarılan bilginin teyidine imkân tanımamaktadır. Dolayısıyla Mustafa el-İzmirî, ülkemizde halihazırda tedrisatı devam eden mesleklerin icâzetnâmelerinde yer almamaktadır. Mustafa el-İzmirî’nin hac vazifesi için hicaz bölgesine gitmesinden sonra İstanbul’a dönmeyip Mısır’a intikal etmesi, kendisinin İstanbul’da devam eden kırâat ilmi icâzetnâmelerinde yer almamasının bir sebebi olabilir. Bu durum, ülkemizdeki icâzetnâmelerde bulunmasa bile Mısır’da verilen icâzetnâmelerde yer alabilme ihtimalini akla getirmektedir. Bahsi geçen ihtimal üzerinden kaleme alınmış bu makalenin amacı, önemli bir kırâat âlimi olan Mustafa b. Abdirrahman b. Muhammed el-İzmirî’yi öncelikle Mısır’da, sonrasında ulaşılabilinen diğer İslâm ülkelerdeki kırâat ilmi icâzetnâme geleneğindeki isnatlarda tespit edebilmektir. Ayrıca daha ziyade eserleriyle gündeme gelen Mustafa el-İzmirî’nin kırâat ilmi icâzetnâmelerindeki muttasıl senedinin -farkı ülkeler kanalıyla da olsa- alan yazınına kazandırılması hedeflenmektedir. Mustafa el-İzmirî, eserleriyle alana ciddi katkısı bulunan bir kırâat âlimi olmasına karşın Recep Koyuncu’nun kendisinin bir eseri üzerinden yaptığı Kıraat İlminde Tahrîrât Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-İrfân Adlı Eseri isimli çalışması dışında fazlaca ele alınmamış, daha ziyade Ali el-Mansûrî’nin (ö. 1134/1722) öğrencisi olarak bazı çalışmalarda yer almıştır. Dolayısıyla makalenin bu boşluğu doldurması beklenmektedir. Makalenin giriş kısmanda, direkt olmasa bile konuyu ilgilendirdiğinden icâzetnâme ve tahrîrât geleneklerine, ardından Mustafa el-İzmirî’nin hayatına, ülkemizdeki icâzetnâmelerin senetlerinde bulunmayışının sebeplerine, Mısır ve Endonezya’da verilen icâzetnâmelerin senetlerindeki yerine yoğunlaşılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Endonezya’daki senedin biriyle Mısır’daki senedin biri aynîlik içerse de Mustafa el-İzmirî’nin muttasıl yedi senedine ulaşılmıştır. Bunlardan ikisi, Mısır Cumhuriyeti’nde verilen icâzetnâmelerde, beşi Endonezya Cumhuriyeti’nde düzenlenen icâzetnâmelerde tespit edilmiştir. Ayrıca Endonezya’da aslında ülkemizde bulunması gereken senetlerle karşılaşılmıştır. Diğer bir ifadeyle Endonezya’da Mustafa el-İzmirî’nin kırâat hocalarından birisi olan Yûsufefendizâde aracılığıyla devam eden iki muttasıl senedin bulunması, bu senetlerin ülkemizle bağını ifade etmektedir. Zikri geçen bağlamlarda aynı ve farklı olan senetlerin her biri sonuç kısmında ayrıca değerlendirilmiş ve aralarındaki etkileşim incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akaslan, Yaşar. “İbnü’l-Cezerî”. Osmanlı’da İlim ve Kültür Şahıslar Seçkisi. ed. Mustafa Sarıcaoğlu. Ankara: Fecr, 2024.
- Akdemir, Mustafa Atilla. “Kıraat İlminde Tahrîrât Meselesi”. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2018), 83-111.
- Akdemir, Mustafa Atilla. Hâmid b. Abdülfettâh el-Paluvî Hayatı, İlmi Şahsiyeti, Eserleri ve Zübdetü’l-İrfân Adlı Eserinin Metodolojik Tanıtımı ve Tahkîki. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
- Altıkulaç, Tayyar. “İbnü’l-Cezerî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/551-557. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Altıkulaç, Tayyar. “Mustafa İzmirî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23/530. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Hatib. el-İcâze li’l-ma‘dûm ve’l-mechûl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
- Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Hatib. el-Muhaddisü’l-fâsıl. Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
- Bağdatlı İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-Müellifîn ve âsâru’l-musannifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951. Baltacı, Cahit. XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaasi 1976.
- Bâz, Muhammed Abbas. Mebâhis fî ilmi’l-kırâat. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kelime, 2004.
- Birmâvî, İlyas b. Ahmed Hüseyin. İmtâ‘u’l-fudalâ bi terâcimi’l-kurrâ fî mâ ba‘de’l-karni’s-sâmin el-hicrî. Medine: Dâru’n-Nedve, 2000.
- Bostan, Osman. Ahmed er-Rüşdî ve Mürşidü’t-Talebe Adlı Eserinin Kıraat İlmindeki Yeri. Ankara: Fecr Yayınları, 2022.
- Bostan, Osman. “en-Neşr Merkezli Çalışmalar (Tahrîrât Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52 (2022), 207-234. https://doi.org/10.17120/omuifd.1078721
- Buharî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 5 Cilt. by.: Daru Tavkı’n-Necât, 2001.
- Bursalı Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
- Cemzûrî, Süleyman b. Hüseyin. el-Fethu’r-Rahmânî şerhu Kenzi’l-me‘ânî bi tahrîri Hirzi’l-emânî. Riyad: Dâru İbni’l-Kayyîm, 2005.
- Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh fi’l-luğa. 2 Cilt. Kâhire: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1982.
- Çetin, Abdurrahmân. Ebû Amr ed-Dânî ve Kırâat İlmindeki Yeri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
- Dârimî, Abdullâh b. Abdirrahmân. es-Sünen. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1407.
- Emîn Efendî, Muhammed. ‘Umdetü’l-hullân fî îzâh-i Zübdeti’l-‘irfân. İstanbul: Mektebetü’l-Hanefiyye, ts.
- Emîn Efendî, Muhammed. Zühru’l-erîb fî izâhi’l-cem‘i bi’t-Takrîb. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi Blm. 11, 213a.
- Feyyûmî, Ahmed b. Muahmmed b. Ali el-Hamevî. el-Misbâhu’l-munîr: Mu‘cemu Arabî. Beyrût: Mektebetü Lübnan, 1987.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb. Muhammed. el-Kâmûsu’l-muhît. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
- Gökdemir, Ahmet. Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Meşhur Mısır Tariki Kurrâları. İstanbul: Ravza Yayınları, 2018.
- Gökdemir, Ahmet. “Ali b. Süleyman el-Mansûrî ve Osmanlı İlim Dünyasına Katkıları”. NEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 44 (2017), 113-148.
- Göksoy, İsmail Hakkı. “Nehdatü’l-Ulemâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/541-542. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Göksoy, İsmail Hakkı. “Muhammediyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/1-2. İstanbul: TDV Yayınları, 2020.
- Hatipoğlu, Mustafa. Kıraat İlminde Kaynak Bir Eser İthâfu Fuzalâi’l-Beşer. Ankara: İlâhiyât, 2024.
- Hilmi, Ahmed. “Ravzatü’l-Kurrâ”. Sırat-ı Müstekim Mecmuası, 7/148.
- Idrız, Mesut. “İslâm Eğitim Yaşamında İcazet Geleneği”, Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003), 169- 188.
- İbn Fâris, Ahmed b. Zekeriyye b. Muhammed. Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
- İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. Fethu’l-Mennân bi-Mukaddimeti Lisâni’l-Mizân. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1995.
- İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Marife, 1996.
- İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânü’l-‘Arab. 9 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1993.
- İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Câmi‘u’l-esânîd. Dımeşk: Dâru’l-Ğavsânî, 2014. İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Müncidü’l-mukriîn ve mürşidü’t-talibîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1980. İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Ecvibetü’l-İmâm İbni’l-Cezerî ‘ale’l-mesâili’t-Tebrîziyye. Medine: Dâru Elif Lâm Mîm li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2016.
- İbnü’l-Cezerî, Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Takrîbu’n-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- İstanbulî, Mustafa b. Hasen. Mürşidü’t-talebe. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Selim Ağa Blm. 29, 64b-72a.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahman b. Muhammed. ‘Umdetü’l-irfân fî tahrîri evcühi’l-Kur’ân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Kılıç Ali Paşa Bölümü, 1144, 1b-60b.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed. Bedâi‘u’l-burhân ‘alâ ‘umdeti’l-irfân. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Laleli Bölümü, 066, 179b-231b.
- İzmirî, Mustafa b. Abdirrahmân b. Muhammed. Kitâbu İthâfu’l-berara bimâ sekete ‘anhü neşri’l-‘aşera. Riyad: Edvâü’s-Selef, 2007.
- Kaplan, Süleyman. “Osmanlı’dan Cumhuriyete Kıraat İlmi”, İhya 8/1 (2022), 511-530.
- Koyuncu, Recep. “Yöntem ve Mahiyeti İtibariyle Kıraat İlminde Tahrîrât Geleneği”. Uluslararası İbnü’l-Cezerî Sempozyumu. Bursa: Diyanet İşleri Bakanlığı Yayınları, 2018, 668-669.
- Koyuncu, Recep. Kıraat İlminde Tahrîrât Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-İrfân Adlı Eseri. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2021.
- Mağribî, Hâşim b. Muhammed. Hısnü’l-kârî fî ihtilâfi’l-mekârî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü, 68/12, 62.
- Makdisî, George M. The rise of colleges: Institutions of learning in Islam and the West. Edinburgh: Edinburgh University Pess, ts.
- Mansûrî, Alî b. Süleymân. İcâzetnâme. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi Blm. 24, 97a-97b.
- Mar‘aşî, Seyyid Şihâbüddîn Muhammed Hüseyn b. Mahmûd b. Alî el-Hüseynî. el-Müselselât fi’l-icâzât. Kum: Hafiz, 1416.
- Maşalı, Mehmet Emin. “Kur’ân Kıraatinde ve Kitabetinde Türkiye’nin Durumu”. TC. Diyanet İşleri Başkanlığı Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu Başkanlığı Tecvit Çalıştayı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2015.
- Maşalı, Mehmet Emin. Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccac. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
- Mütevellî, Muhammed. er-Ravdu’n-nadîr fî tahrîri evcühi’l-Kitâbi’l-Münîr. Tanta: Dâru’s-Sahâbe li’t-Türâs, 2006. Öge, Ali. Yûsufefendizâde’nin Kırâat İlmindeki Yeri. Konya: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı, 2019.
- Öge, Ali. 18.Yüzyıl Osmanlı Alimlerinden Yûsufefendizâde’nin Kıraat İlmindeki Yeri. İstanbul: Kitap Yurdu Yayınları, 2019.
- Pilgir, Eren. “Recep Koyuncu. Kıraat İlminte Tahrîrât: Mustafa el-İzmirî ve ‘Umdetü’l-‘İrfân Adlı Eseri (Edisyon Kritik). Kitap Değerlendirmesi”. Marmara İlahiyat Fakültesi Dergisi 60 (2021), 259-262.
- Râgıb el-İsfahânî, Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr. Muhtâru’s-sıhâh. Beyrût: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1999.
- Süveyd, Eymen. es-Selâsilü’z-Zehebî. Dımeşk: Dâru’l-Ğavsânî, 2015.
- Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kâhire: Matbaatü’l-Musaviye, 1287.
- Şeyhi Mehmed Efendi. Vekâyiü’l-fudalâ. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
- Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi‘u’s-Sahîh. 3 Cilt. b.y: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
- Tugantay, Mustafa. Ali el-Mansûrî, Kıraat İlmindeki Yeri ve Tahrîru’t-Turuk ve’r-Rivâyât Adlı Eserin Tahlîli. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Zebîdî, Muhammed b. Abdürrezzâk el-Hüseynî el-Murtaza. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 20 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Hidâye, ts.
- Zü‘bî, Muhammed Temîm b. Mustafa Âsım. Teysîru’l-fettâhi’l-‘âlîm şerhu tenkîhi fethi’l-kerîm fî tahrîri evcühi’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Medine: Müessesetü’d-Duhâ, 2018.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kuran-ı Kerim Okuma ve Kıraat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 15 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 29 Sayı: 1 |
Cumhuriyet İlahiyat Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.