Öz
Bu makale Âşık Veysel Şatıroğlu’nun şiirlerini söz sanatları yönüyle tahlil ederek onun edebi yönüne bir ölçüde ışık tutmayı amaçlamıştır. “Âşık Tarzı Şiirde Söz Sanatları Üzerine Âşık Veysel Örnekleminde Bir İnceleme” başlıklı yüksek lisans tezinde ulaşılan yeni ve özgün verilerin daha kolay erişebilir hale getirilip daha geniş bir sahaya yayılabilmesi amacıyla, söz konusu yüksek lisans tezi esas alınarak hazırlanmıştır. Âşık Veysel, söz sanatları, belagat, halk edebiyatı ve âşık şiiri konularındaki muhtelif eserlerin incelendiği metin merkezli bir çalışma olmasının yanında âşığın şiirlerini ürettiği dönem koşullarına ilişkin bazı eserlerin de göz önünde bulundurulup şiirlerin tahlil edilmesiyle bağlamsal bir yapıya, esas alınan yüksek lisans tezinin nicel verilerinin yorumlanmasıyla da kısmen nicel bir yapıya sahiptir. “Özet”, “Giriş”, “Sonuç”, “Kaynakça” bölümleri haricinde “Âşık Veysel Şiirinde Mecaza Bağlı Söz Sanatı Örnekleri”, “Âşık Veysel Şiirinde Manaya Bağlı Sanatı Örnekleri”, “Âşık Veysel Şiirinde Lafza Bağlı Sanatı Örnekleri” şeklinde üç ana bölümden oluşan bu makalede, Âşık Veysel’in 170 adet şiirinde tespit edilen 27 çeşit söz sanatı türüne ilişkin çeşitli örnekler sunulmuştur. Âşık Veysel şiirinin sıradan bir söyleyiş, halk konuşması seviyesinde bir örüntü olmayıp zengin bir söyleyiş kümesi olduğu sonucuna ve buradan hareketle âşık tarzı şiirin söz sanatlı bir cephesinin olduğu ön verisine ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1. Cilt. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Aktaş, H. (2002). Modern Türk Şiirinde Edebi Sanatlar. İstanbul: Söylem Yayınları.
- Alptekin, A. B. (2021). Halk Hikayelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları
- Altuntaş, H., & Şahin, M. (2011), Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an-ı Kerim Meali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Baki, A., & Gökçek, T. (2012) Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (42), s. 1-21.
- Coşkun, M. (2007). Sözün Büyüsü Edebi Sanatlar, İstanbul: Dergah Yayınları.
- Cömert, E. (2017). Millî Kültür Taşıyıcılığında Usta Malı Çalıp Söyleme Geleneği Temsilcisi, Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı.
- Çandır, M. (2023, Ekim). Manevi Değerlerimizin Âşık Veysel’in Şiirlerine Yansıması. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi (Ekim 2023), 252-275.
- Dilçin, C. (1995). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
- Durbilmez, B. (2020). Âşık Edebiyatında Şiir Sanatı/Hasretî'den Örneklerle. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Duymaz, A., & Şahin, H. İ. (2020). Halk Şiirinde Tür ve Şekil. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (s. 247). içinde Ankara: Grafiker Yayınları.
- Furan, A. (2024), Aşık Tarzı Şiirde Söz Sanatları Üzerine Aşık Veysel Örnekleminde Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Manisa CBÜ. Lisansüstü Eğitim Ens.
- Karahan, A. (1991). Âşık Edebiyatı. TDV İslâm Ansiklopedisi (Cilt 3, ss. 550-552). İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
- Kapusuzoğlu, Recai, (2022) Yeni Türk Şiirinde Edebi Sanatlar, İstanbul Ötüken Neşriyat.
- Karpat, K. H. (2017). Türk Siyasi Tarihi Siyasal Sistemin Evrimi. İst. Timaş Yayınları.
- Kaya, D. (1999). Emlek Yöresinde Âşıklık Geleneği. I. Emlek Yöresi ve Çevresi Halk Ozanları Sempozyumu (s. 142-153). Ankara: Emlek Ozanları Kültür Derneği.
- Kayadibi, F. (2006). Atatürk Döneminde Eğitim ve Bilim Alanında Gelişmeler. İstanbul. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (13), ss. 1-21.
- Kocakaplan, İ. (1998). Açıklamalı Edebî Sanatlar. İstanbul: Damla Yayınevi.
- Kocakaplan, İ. (2013). Yahya Kemal'in Şiirlerinde Edebî Sanatlar. İstanbul: Seçil Ofset.
- Köprülü, M. F. (2018). Edebiyat Araştırmaları I. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Külekçi, N. (2005). Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Macit, M., & Soldan, U. (2013) Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Saraç, Y. (2007). Klasik Edebiyat Bilgisi: Belâgat. İstanbul: 3F Yayınevi.
- Soysal, M. O. (2005). Edebî San'atlar ve Tanınması. İstanbul: MEB Yayınları.
- Tarancı, Cahit Sıtkı. (1994) Otuz Beş Yaş, Can Yayınları.
- Tok, V. A. (2011). Edebî Sanatlar Ansiklopedisi. Konya: Literatürk Yayınları.
- Uğurlu, M. (2021). Âşık Tarzı Aruzlu Şiirler Gevherî Divanı Örnekleminde Vezin Analizi. İzmir: Duvar Yayınları. Veysel, Â. (2018). Dostlar Beni Hatırlasın. (Ü. Y. Oğuzcan,) İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Yakıcı, A. (2007). Dede Korkut Kitabı'nda Görülen Âşık Tiplerinin Türkiye Sahası Âşıklık Geleneğinin Oluşumuna Etkileri. MillÎ Folklor(73), ss. 40-47.
- Yardımcı, M. (2002). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri Âşık Şiiri Tekke Şiiri. Ankara: Ürün Yayınları.
Öz
This article aims to shed some light on the literary aspect of Âşık Veysel Şatıroğlu by analyzing his poems in terms of figures of speech. Folkrder to make the new and original data obtained in the master's thesis titled “An Examination on Verbal Arts in Ashik Style Poetry in the Example of Ashik Veysel” more easily accessible and spread to a wider area, this study prepared on the basis of the said master's thesis; In addition to being a text-centered study in which various works on the subjects of Aşık Veysel, rhetoric, rhetoric, folk literature and âşık poetry are examined, it has a contextual structure by taking into account some works related to the conditions of the period in which the poet produced his poems and analyzing the poems, and a partially quantitative structure by interpreting the quantitative data of the master's thesis. In this article, which consists of three main sections such as “Examples of Figurative Art in Âşık Veysel Poetry”, “Examples of Figurative Art in Âşık Veysel Poetry”, “Examples of Figurative Art in Âşık Veysel Poetry”, “Examples of Figurative Art in Âşık Veysel Poetry”, “Examples of Figurative Art in Âşık Veysel Poetry”, except for the sections “Abstract”, “Introduction”, “Conclusion”, “Bibliography”, various examples of 27 types of figures of speech identified in 170 poems of Âşık Veysel are presented. It is concluded that Âşık Veysel's poetry is not an ordinary discourse, a pattern at the level of folk speech, but a rich set of discourse, and from this point of view, the preliminary data that âşık style poetry has a verbal artistic front has been reached.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1. Cilt. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Aktaş, H. (2002). Modern Türk Şiirinde Edebi Sanatlar. İstanbul: Söylem Yayınları.
- Alptekin, A. B. (2021). Halk Hikayelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları
- Altuntaş, H., & Şahin, M. (2011), Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an-ı Kerim Meali, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Baki, A., & Gökçek, T. (2012) Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (42), s. 1-21.
- Coşkun, M. (2007). Sözün Büyüsü Edebi Sanatlar, İstanbul: Dergah Yayınları.
- Cömert, E. (2017). Millî Kültür Taşıyıcılığında Usta Malı Çalıp Söyleme Geleneği Temsilcisi, Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı.
- Çandır, M. (2023, Ekim). Manevi Değerlerimizin Âşık Veysel’in Şiirlerine Yansıması. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi (Ekim 2023), 252-275.
- Dilçin, C. (1995). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
- Durbilmez, B. (2020). Âşık Edebiyatında Şiir Sanatı/Hasretî'den Örneklerle. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Duymaz, A., & Şahin, H. İ. (2020). Halk Şiirinde Tür ve Şekil. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (s. 247). içinde Ankara: Grafiker Yayınları.
- Furan, A. (2024), Aşık Tarzı Şiirde Söz Sanatları Üzerine Aşık Veysel Örnekleminde Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Manisa CBÜ. Lisansüstü Eğitim Ens.
- Karahan, A. (1991). Âşık Edebiyatı. TDV İslâm Ansiklopedisi (Cilt 3, ss. 550-552). İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
- Kapusuzoğlu, Recai, (2022) Yeni Türk Şiirinde Edebi Sanatlar, İstanbul Ötüken Neşriyat.
- Karpat, K. H. (2017). Türk Siyasi Tarihi Siyasal Sistemin Evrimi. İst. Timaş Yayınları.
- Kaya, D. (1999). Emlek Yöresinde Âşıklık Geleneği. I. Emlek Yöresi ve Çevresi Halk Ozanları Sempozyumu (s. 142-153). Ankara: Emlek Ozanları Kültür Derneği.
- Kayadibi, F. (2006). Atatürk Döneminde Eğitim ve Bilim Alanında Gelişmeler. İstanbul. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (13), ss. 1-21.
- Kocakaplan, İ. (1998). Açıklamalı Edebî Sanatlar. İstanbul: Damla Yayınevi.
- Kocakaplan, İ. (2013). Yahya Kemal'in Şiirlerinde Edebî Sanatlar. İstanbul: Seçil Ofset.
- Köprülü, M. F. (2018). Edebiyat Araştırmaları I. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Külekçi, N. (2005). Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Macit, M., & Soldan, U. (2013) Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Saraç, Y. (2007). Klasik Edebiyat Bilgisi: Belâgat. İstanbul: 3F Yayınevi.
- Soysal, M. O. (2005). Edebî San'atlar ve Tanınması. İstanbul: MEB Yayınları.
- Tarancı, Cahit Sıtkı. (1994) Otuz Beş Yaş, Can Yayınları.
- Tok, V. A. (2011). Edebî Sanatlar Ansiklopedisi. Konya: Literatürk Yayınları.
- Uğurlu, M. (2021). Âşık Tarzı Aruzlu Şiirler Gevherî Divanı Örnekleminde Vezin Analizi. İzmir: Duvar Yayınları. Veysel, Â. (2018). Dostlar Beni Hatırlasın. (Ü. Y. Oğuzcan,) İstanbul: İnkılap Kitapevi.
- Yakıcı, A. (2007). Dede Korkut Kitabı'nda Görülen Âşık Tiplerinin Türkiye Sahası Âşıklık Geleneğinin Oluşumuna Etkileri. MillÎ Folklor(73), ss. 40-47.
- Yardımcı, M. (2002). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri Âşık Şiiri Tekke Şiiri. Ankara: Ürün Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Toplumsal Dilbilim |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 17 Temmuz 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 6 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 19 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 49 Sayı: 2 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.