TÜRKİYE-İRAN İLİŞKİLERİNDE DÖNÜM NOKTASI: İRAN ŞAHI RIZA PEHLEVİ’NİN TÜRKİYE ZİYARETİNİN AKŞAM GAZETESİNDE YANSIMALARI
Öz
Türkiye Cumhuriyeti’nin 1923 yılında kurulmasının ardından Türkiye’de başlayan modernleşme çabaları sınır ülkelerine de örnek olmuştur. Türkiye ile İran arasında gergin geçen ilişkilerden sonra İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye’yi ziyareti iki ülke arasında dostluğun pekişmesine yol açmıştır. Pehlevi, İran’da başa geçtikten sonra Mustafa Kemal Atatürk ve kurduğu yeni cumhuriyet rejimini örnek almış ve İran’da Türkiye’de olduğu gibi modern bir rejim kurmayı amaçlamıştır. Bu bakımdan Pehlevi’nin ziyareti Türkiye’nin gelişimini yakından görmesini sağladığı gibi Türkiye de ticari ilişkileri geliştirebilmek için bu ziyareti fırsat olarak görmüştür. Bu çalışmada Rıza Pehlevi’nin Türkiye’yi ziyaret ettiği 10 Haziran 1934-6 Temmuz 1934 tarihleri arasında Akşam gazetesinde yer alan yansımaları incelenmiştir. Akşam gazetesinin ilgili sayılarında Pehlevi’nin ziyaretiyle ilgili yer alan 108 haber içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Pehlevi’nin ziyaretine Akşam gazetesi hükümetin verdiği önemi gösterir derecesine ilgi gösterdiği ve bu ziyaretin iki ülke arasındaki dostluğu pekiştirmesi açısından önem arz ettiğini göstermektedir. Ayrıca bu ziyaretin sıradan bir ziyaretten öte stratejik bir öneme sahip olduğu ve ticari faaliyetlerin geliştirilmesi açısından ziyaretin amasına ulaştığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkiye-İran ilişkileri Rıza Pehlevi Modernleşme Diplomatik ilişki Akşam gazetesi
Kaynakça
- Adıkutlu, S. (2017). Rıza Şah’ın İran modernleşmesinde Atatürk devrimlerinin etkisi. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi 10, 77-83.
- Atatürk’ün söylev ve demeçleri (2006). İran Şehinşahı ve Türkiye - İran münasebetleri hakkında konuşma, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu. Akdevelioğlu, A. ve Kürkçüoğlu, Ö. (2009). Ortadoğu’yla ilişkiler. B. Oran (Ed.), Türk dış politikası, Kurtuluş Savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar, Cilt I(1919-1980). (s. 357-369). İletişim Yayınları.
- Akgül, L. H. (2012). Rıza Han'ın (Rıza Şah Pehlevi) Türkiye ziyareti. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 7, 1-42.
- Altan, S. (2018). Rıza Şah Pehlevi’nin Türkiye ziyaretinin Cumhuriyet gazetesindeki yansımaları. History Studies, 10(4). 1-20.
- Aptülahat, A. (1991). Atatürk’ün dış politika ilkeleri ve diplomasisi. Türk Tarih Kurumu.
- Atuk, M. V. (2018). İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye ziyareti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(35), 219-247.
- Azap, E. Y. (2022). Ata'nın mihmanı: İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Türkiye ziyaretindeki teşrifat ve ziyarete dair mühim notlar. Atatürk Yolu Dergisi, 70, 17-32.
- Aziz misafirimiz Ankara’da: İki devlet reisinin telakisi çok samimi oldu (1934, 17 Haziran), Akşam, 1.
- Aziz misafirimiz dün akşam Kars’a vasıl oldu (1934, 12 Haziran 1934). Akşam, 1.
- BCA, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.1 / 3.26.20.
- Bir İngiliz gazetesinin makalesi (1934, 30 Haziran). Akşam, 3.
- Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage.
- Çete, M. (2007). Türkiye-İran ilişkileri (1919-1938) (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Çetinsaya, G. (2002). Cumhuriyet dönemi Türkiye‐İran ilişkileri, Türkler 17, 769-770.
- Değerli, E. S. (2008). Ağrı isyanlarında yabancı parmağı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 113-132.
- Duman, S. (2016). Tek parti dönemi Türkiye-İran ilişkileri. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(3), 1-30.
- Elhan, N. (2016). İran Devrimi’nin Türkiye’de yansımaları: “İrancılık” ve “İrancı” İslamcılık. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3(2), 28-57.
- Elhan, N., & Karaoğlu, O. (2022). Uluslararası dostluk çerçevesinde Türkiye-İran ilişkileri: Mustafa Kemal Atatürk ve Rıza Şah Pehlevi. İran Çalışmaları Dergisi, 6(2), 203-226.
- Erdal, İ. (2012). Atatürk dönemi (1923–1938) Türk-İran ilişkileri ve Sadabad Paktı. Karadeniz Araştırmaları, 34, 77-88.
- Gazi ve Şahinşah Hz. arasında samimi telgraflar (1934, 14 Haziran), Akşam, 2.
- Gönlübol, M. ve Sar, C. (1990). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası (1919-1938). Millî Eğitim Basımevi.
- Hoş geldiniz Şahinşah: Hz. aziz misafirimiz ve Gazi Hz. bugün saat 16’da İstanbul’a şeref verecekler (1934, 26 Haziran), Akşam, 2.
- İran meclisinden (1934, 22 Haziran). Akşam, 2.
- İran Şahı Hz. bugün Gürcübulak’ta hududumuza giriyorlar (1934, 10 Haziran), Akşam, 1.
- İran Şehinşahı Hz. dün hududumuza girdiler (1934, 11 Haziran). Akşam, 1.
- Kaştan, Y. (2007). Atatürk dönemi Türkiye-İran siyasi ve ekonomik ilişkileri. 38. Icanas Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
- Kavaklı, N. (2005). Bir gazetenin tarihi Akşam. Yapı Kredi Yayınları.
- Love, P. (2013). Research in the college context. F. K. Stage and K. Manning (Eds.), Document analysis (p.99-112), Routledge.
- Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
- Morgan, H. (2022). Conducting a qualitative document analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77.
- Muhterem misafirimiz bu akşam Ankara’dan İzmir’e hareket ediyorlar (1934, 20 Haziran), Akşam, 1.
- Öztıg, L. İ. (2018). Küçük Ağrı krizi: Türkiye-İran ilişkilerinde bir kriz yönetimi örneği. Avrasya Etüdleri, 54(2), 151-177.
- Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage.
- Resmi tebliğ (1934, 21 Haziran). Akşam, 2.
- Saray, M. (2006). Türkiye-İran ilişkileri. Atatürk Araştırma Merkezi.
- Smulowitz, S. (2017). Document analysis. The International Encyclopedia of Communication Research Methods 1-8. Şahinşah Hz. dün akşam Gazi Hz. şerefine bir ziyafet verdi (1934, 19 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. dün akşam Gümüşhane’ye vasıl oldular (1934, 14 Haziran). Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. şerefine yapılan geçit resmi pek parlak oldu (1934, 18 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. ve maiyetleri dün akşam Erzurum’a vasıl oldular (1934, 13 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz.nin Türk gençliği hakkında kıymetli sözleri (1934, 29 Haziran), Akşam, 1.
- Şimşir, B. N. (1996). Bizim diplomatlar. Bilgi Yayınevi.
- Teke, C. ve Aydoğan, E. (2021). Memduh Şevket Bey’in Tahran Büyükelçiliği dönemi Türkiye-İran ilişkileri (1925-1930). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 72, 347-370.
- Türk-İran transit yolu (1934, 23 Haziran), Akşam, 2.
- Yarı resmi Bulgar gazetesinin makalesi (1934, 23 Haziran), Akşam, 2.
A TURNING POINT IN TURKEY-IRAN RELATIONS: REFLECTIONS OF IRANIAN SHAH REZA PAHLAVI'S VISIT TO TURKEY IN AKŞAM NEWSPAPER
Öz
The modernization efforts that began in Turkey after the establishment of the Republic of Turkey in 1923 set an example for the neighboring countries. After a period of tense relations between Turkey and Iran, the visit of the Iranian Shah Reza Pahlavi to Turkey led to the strengthening of friendship between the two countries. After coming to power in Iran, Pahlavi sought to emulateMustafa Kemal Atatürk and the new republican regime he established in Turkey, aiming to establish a modern regime in Iran similar to that of Turkey. In this respect, Pahlavi's visit enabled him to witness Turkey's progress closely, and Turkey saw this visit as an opportunity to improve trade relations. This study examines the reflections of Reza Pahlavi's visit to Turkey, which took place from June 10, 1934, to July 6, 1934, as reported in the Akşam newspaper.. The 108 news articles about Pahlavi's visit in the relevant issues of Akşam newspaper were analyzed by content analysis method. As a result of the study, it is seen that Akşam newspaper paid significant attention in Pahlavi's visit, reflecting the importance the government attached to it, and highlighted its rolein reinforcing the friendship between the two countries. In addition, it was determined that this visit had a strategic importance beyond being an ordinary visit and achieved its purpose in terms of advancing commercial activities.
Anahtar Kelimeler
Turkey-Iran relations Reza Pahlavi Modernization Diplomatic relations Akşam newspaper
Kaynakça
- Adıkutlu, S. (2017). Rıza Şah’ın İran modernleşmesinde Atatürk devrimlerinin etkisi. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi 10, 77-83.
- Atatürk’ün söylev ve demeçleri (2006). İran Şehinşahı ve Türkiye - İran münasebetleri hakkında konuşma, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu. Akdevelioğlu, A. ve Kürkçüoğlu, Ö. (2009). Ortadoğu’yla ilişkiler. B. Oran (Ed.), Türk dış politikası, Kurtuluş Savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar, Cilt I(1919-1980). (s. 357-369). İletişim Yayınları.
- Akgül, L. H. (2012). Rıza Han'ın (Rıza Şah Pehlevi) Türkiye ziyareti. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 7, 1-42.
- Altan, S. (2018). Rıza Şah Pehlevi’nin Türkiye ziyaretinin Cumhuriyet gazetesindeki yansımaları. History Studies, 10(4). 1-20.
- Aptülahat, A. (1991). Atatürk’ün dış politika ilkeleri ve diplomasisi. Türk Tarih Kurumu.
- Atuk, M. V. (2018). İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye ziyareti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(35), 219-247.
- Azap, E. Y. (2022). Ata'nın mihmanı: İran Şahı Rıza Pehlevi'nin Türkiye ziyaretindeki teşrifat ve ziyarete dair mühim notlar. Atatürk Yolu Dergisi, 70, 17-32.
- Aziz misafirimiz Ankara’da: İki devlet reisinin telakisi çok samimi oldu (1934, 17 Haziran), Akşam, 1.
- Aziz misafirimiz dün akşam Kars’a vasıl oldu (1934, 12 Haziran 1934). Akşam, 1.
- BCA, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 30.18.1.1 / 3.26.20.
- Bir İngiliz gazetesinin makalesi (1934, 30 Haziran). Akşam, 3.
- Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage.
- Çete, M. (2007). Türkiye-İran ilişkileri (1919-1938) (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Çetinsaya, G. (2002). Cumhuriyet dönemi Türkiye‐İran ilişkileri, Türkler 17, 769-770.
- Değerli, E. S. (2008). Ağrı isyanlarında yabancı parmağı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 113-132.
- Duman, S. (2016). Tek parti dönemi Türkiye-İran ilişkileri. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(3), 1-30.
- Elhan, N. (2016). İran Devrimi’nin Türkiye’de yansımaları: “İrancılık” ve “İrancı” İslamcılık. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3(2), 28-57.
- Elhan, N., & Karaoğlu, O. (2022). Uluslararası dostluk çerçevesinde Türkiye-İran ilişkileri: Mustafa Kemal Atatürk ve Rıza Şah Pehlevi. İran Çalışmaları Dergisi, 6(2), 203-226.
- Erdal, İ. (2012). Atatürk dönemi (1923–1938) Türk-İran ilişkileri ve Sadabad Paktı. Karadeniz Araştırmaları, 34, 77-88.
- Gazi ve Şahinşah Hz. arasında samimi telgraflar (1934, 14 Haziran), Akşam, 2.
- Gönlübol, M. ve Sar, C. (1990). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası (1919-1938). Millî Eğitim Basımevi.
- Hoş geldiniz Şahinşah: Hz. aziz misafirimiz ve Gazi Hz. bugün saat 16’da İstanbul’a şeref verecekler (1934, 26 Haziran), Akşam, 2.
- İran meclisinden (1934, 22 Haziran). Akşam, 2.
- İran Şahı Hz. bugün Gürcübulak’ta hududumuza giriyorlar (1934, 10 Haziran), Akşam, 1.
- İran Şehinşahı Hz. dün hududumuza girdiler (1934, 11 Haziran). Akşam, 1.
- Kaştan, Y. (2007). Atatürk dönemi Türkiye-İran siyasi ve ekonomik ilişkileri. 38. Icanas Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara.
- Kavaklı, N. (2005). Bir gazetenin tarihi Akşam. Yapı Kredi Yayınları.
- Love, P. (2013). Research in the college context. F. K. Stage and K. Manning (Eds.), Document analysis (p.99-112), Routledge.
- Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
- Morgan, H. (2022). Conducting a qualitative document analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77.
- Muhterem misafirimiz bu akşam Ankara’dan İzmir’e hareket ediyorlar (1934, 20 Haziran), Akşam, 1.
- Öztıg, L. İ. (2018). Küçük Ağrı krizi: Türkiye-İran ilişkilerinde bir kriz yönetimi örneği. Avrasya Etüdleri, 54(2), 151-177.
- Patton, M. Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage.
- Resmi tebliğ (1934, 21 Haziran). Akşam, 2.
- Saray, M. (2006). Türkiye-İran ilişkileri. Atatürk Araştırma Merkezi.
- Smulowitz, S. (2017). Document analysis. The International Encyclopedia of Communication Research Methods 1-8. Şahinşah Hz. dün akşam Gazi Hz. şerefine bir ziyafet verdi (1934, 19 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. dün akşam Gümüşhane’ye vasıl oldular (1934, 14 Haziran). Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. şerefine yapılan geçit resmi pek parlak oldu (1934, 18 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz. ve maiyetleri dün akşam Erzurum’a vasıl oldular (1934, 13 Haziran), Akşam, 1.
- Şahinşah Hz.nin Türk gençliği hakkında kıymetli sözleri (1934, 29 Haziran), Akşam, 1.
- Şimşir, B. N. (1996). Bizim diplomatlar. Bilgi Yayınevi.
- Teke, C. ve Aydoğan, E. (2021). Memduh Şevket Bey’in Tahran Büyükelçiliği dönemi Türkiye-İran ilişkileri (1925-1930). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 72, 347-370.
- Türk-İran transit yolu (1934, 23 Haziran), Akşam, 2.
- Yarı resmi Bulgar gazetesinin makalesi (1934, 23 Haziran), Akşam, 2.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyaset Bilimi (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 23 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 7 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 1 |
