Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

CHILD PROTECTION POLICIES IN TURKEY: EARLY REPUBLICAN PERIOD (1923-1938)

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 420 - 440, 30.04.2025

Banu Berber Babalık

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1519548

Öz

The Republic, which was established after years of wars, was born in a society struggling with epidemics diseases, inadequate education, and economic poverty. Children, viewed as the owners of the future, were envisioned to be the pride of the nation in the formation of a new future planned during the early period of the Republic. The newly established state acted with the understanding of raising a healthy and strong generation in every aspect. For this purpose, children, as the group most visibly affected by the traces of societal underdevelopment, gained importance. The government of the Republic sought solutions for children in need of protection. Population, nutrition, education, and the fight against poverty were prioritized in terms of both the nation and children. Seen as central to the construction of the new nation, were made more visible with this understanding. Although the laws enacted and institutions opened to improve the conditions of children in this period were not sufficient to solve the problems completely, an important step was taken. In this study, the protection policies implemented for children, regarded as the future of the state, in Turkey between 1923 and 1938, were evaluated. The aim of the study is to analyze the child protection policies implemented in this period and reveal their contributions to the newly established Turkish state.
Policies aimed at protecting children in the first years of the Republic were examined utilizing archival documents, parliamentary records, newspapers, memoirs, and research books.

Anahtar Kelimeler

Rebublic and children Child education Child health Child protection policies Child population

Kaynakça

  • BCA. 30.18.1.1/12.62.13.
  • BCA. 490.1.0.0-4.20.9.
  • BCA. 30.10.0.0/26.146.15
  • BCA., 180.9.0/19.96.1.
  • BCA. 30.18.1.1/26.63.18.
  • BCA.30.18.1.124.29.15.
  • BCA.30.18.1.1/26.63.10.
  • BCA.30.18.1.1/26.56.16.
  • BCA. 30.18.1.2/55.48.9.
  • BCA. 30.18.1.2/19.26.1.
  • BCA. 272.0.0.12/58.154.17.
  • BCA. 490.01.1464.6.1.8.
  • Ceride-i Resmiye, 24 Şaban 1339, S.13.
  • Resmi Gazete,13 Mart 1926, S. 320.
  • Resmi Gazete, 29 Mayıs1926, S. 384.
  • Resmi Gazete,1 Temmuz 1927, S.627.
  • Resmi Gazete, 29 Mayıs1928, S. 900.
  • Resmi Gazete,4 Haziran 1928, S.904.
  • Resmi Gazete,14 Nisan 1930, S.1471.
  • Resmi Gazete,6 Mayıs 1930, S. 1489.
  • Resmi Gazete, 6 Mayıs 1930, S. 1489.
  • Resmi Gazete, 12 Haziran 1942, S. 5130.
  • Resmi Gazete, 27 Mayıs 1949, S. 7217.
  • Resmi Gazete, 27 Mayıs 1983, S.18059.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VI, C.30, 23. Birleşim, s.2-3.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem II, C.28, Birleşim 14, 13 Aralık 1926, s.47.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem II, C.28, Birleşim 25, s.327.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Devre 1, C.13, 24.09.1337, s.7.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem I, C.10, İçtima:2, 23 Nisan 1337.
  • Akşam, 28 Nisan 1933.
  • Akşam, 23 Nisan 1934.
  • Akşam, 25 Nisan 1934.
  • Akşam, 26 Nisan 1935.
  • Akşam, 24 Nisan 1938.
  • Akşam, 25 Nisan 1938.
  • Akşam, 30 Nisan 1938.
  • Cumhuriyet, 26 Ekim 1930.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1931.
  • Cumhuriyet, 2 Kasım 1931.
  • Cumhuriyet, 26 Eylül 1931.
  • Cumhuriyet, 27 Nisan 1931.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1935.
  • Cumhuriyet, 25 Nisan 1936.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1936.
  • Cumhuriyet, 25 Nisan 1937.
  • Cumhuriyet, 22 Nisan 2007.
  • Hakimiyet-i Milliye, 26 Nisan 1932.
  • Milliyet, 31 Mart 1932.
  • Son Posta, 24 Nisan 1939.
  • Vakit, 23 Nisan 1931.
  • Vakit, 27 Nisan 1931.
  • Yarın, 9 Haziran 1931.
  • Akandere, O. – Dalda, A. (2018). Türkiye’de korunmaya muhtaç çocuklar yasal düzenlemeler ve uygulanması (1923-2016), Eğitim Yayınevi.
  • Akın, V. (2000). Bir devrin cemiyet adamı Doktor Fuad Umay. Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Akın, Y. (2004). “Gürbüz ve yavuz evlatlar” erken cumhuriyette beden terbiyesi ve spor. İletişim Yayınları.
  • Akol, O.K. (1950). Kimsesiz çocuklar. Örnek Matbaası.
  • Akyüz, E. (1980). “Çocuk hakları bildirisi ve Türk hukuk sistemi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.13, S.1, s.339-365.
  • Albayrak, H. (1998). Himaye-i Etfal Cemiyeti. Tarih ve Toplum, Nisan, s.31-33.
  • Arıkan, A. (2005). Milli Türk tıp kongreleri (1923-1968) ve Türkiye sağlık politikalarına etkileri. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
  • Arıkan, E. (2022). “II. Balkan Savaşı ile I. Dünya Savaşı arasında Osmanlı’da çocukluğun politik inşası 1913- 1914 (Çocuk Duygusu ve Çocuk Dünyası dergileri üzerine bir inceleme )” Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Aries, P. (1996). Centuries of childhood (Yüzyıl Çocukluğu), Pimlico.
  • Aslan, D.A. (2018). “Gürbüz Türk milleti için gürbüz Türk çocuğu: 23 Nisan çocuk bayramı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.63, s.87-114.
  • Atatürk’ün söylev ve demeçleri I. (1945). Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları.
  • Aytaç, A. (2017). “Türkiye’de ailenin tarihsel dönüşümü 1925-2010, 1920’den günümüze Türkiye’de toplumsal yapı ve değişim, Der. Faruk Alpkaya, Bülent Duru. Phoenix Yayınevi.
  • Aytekin, H. (2006). 1914-1924 yılları arasında korunmaya muhtaç çocuklar ve eğitimleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Bozkurt, İ., Geylani, N. (2021). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde tahayyül edilen çocukluğun politik yapılandırılmasına ilişkin değerler aktarımı”, Belgi, S.23, s.169-195.
  • Benazus, H. (2019). Atatürk ve çocuk. İleri Yayınları.
  • Bumin, K. (1983). Batı’da devlet ve çocuk. Alan Yayıncılık.
  • Cengiz, G.H. (2019). II. Abdülhamid dönemi Osmanlı sosyal politikalarında çocuk, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Çağlar, D. (1982). “Atatürk ve cumhuriyet devrinde korunmaya muhtaç çocuklara sağlanan bakım ve öğretim olanakları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.15, S.2, s.1-21.
  • Çakır, G. (2019). “Atatürk döneminde çocuk, kadın ve aile algısı,” Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Çavdar, T. (2008). Bir inkılabın gün batımı 1908-2008. İmge kitabevi.
  • Çeçen, A. (2003). Atatürk ve cumhuriyet. İmge Kitabevi.
  • Çiçek, N. (2012). “Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz”, Mülkiye Dergisi(36(4),s.69-104.
  • Deniz, B. (2019). Dr. Fuad Umay ve çocuk esirgeme kurumu faaliyetleri, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Erkut, Z., Balcı, S., Yıldız, S . (2017). “Tarihsel süreç içinde çocuk”, Çocuk ve Medeniyet, s. 17-28. Genç, Ö. (2016). "Çocukların orta çağ Avrupasındaki yeri", Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, S.1.
  • Gökçe, B.(1971). Kimsesiz çocuklar sorunu. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları.
  • Gökçearslan Çifci, E. (2009). “Türkiye’de ve dünyada korunmaya ihtiyacı olan çocuklara yönelik hizmetlerin tarihsel gelişimi”, Aile ve Toplum, Yıl 11, C.5, S.19, s.53-65.
  • Göktürk Çetinkaya, S. (2024). Atatürk döneminde çocuk suçluluğunu önlemeye yönelik bir girişim: çocukları kurtarma yurdu. 10. Uluslararası Atatürk Kongresi Bildiriler, C.III, s.2363-2391.
  • Güler, A. “Atatürk’ün manevi çocukları”, Atatürk ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ataturkun-manevi-cocuklari, E.T., 8.08.2023.
  • Gündüz, M. (2004). “II. Meşrutiyet döneminde aileye bakış ve örnek bir metin değerlendirmesi: bizde aile hayatı", Folklor/Edebiyat Dergisi, C.10, S.37, s.39-47.
  • Halman, T. (1999). “Çocuk Cumhuriyeti”, Cumhuriyet ve çocuk 2. ulusal çocuk kültürü kongresi, Haz. Bekir Onur. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma Ve Uygulama Merkezi Yayınları.
  • James , A. (2001). “Yeni çocukluk sosyolojisinde sorunlar, yaklaşımlar ve pratikler”, dünyada ve Türkiye’de değişen çocukluk, Yay. Haz. Bekir Onur.Ankara Üni. Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
  • Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, S.3, Kanunu-u Evvel 1926.
  • Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, 23 Nisan 1931 Fevkalede Nüshası.
  • Güriz, A. (1975). Türkiye’de nüfus politikası ve hukuk düzeni. Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları No.2. https://data.tuik.gov.tr E.T.1.06.2023.
  • Gürkan, H. (2021). Cumhuriyet gazetesinde çocuk ve çocukluk meselesi (1928-1939). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2021, S.104, s. 173-220.
  • İlikan Rasimoğlu, C. G. (2019). Erken Cumhuriyet döneminde sağlıklı bireyin inşası: pronatalist politikalar, çocuk sağlığı ve verem. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), S.329-357.
  • İstanbul kültür direktörlüğü, (1937). İstanbul ilkokullarında çocukları koruma işleri. Marifet Basımevi.
  • Karal Akgün, S. Uluğtekin, M. (2001). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a II. Türk Hava Kurumu Basımevi.
  • Karabekir, K. (1995). Çocuk davamız I. Emre Yayınları.
  • Karatay, A. (2007). cumhuriyet dönemi korunmaya muhtaç çocuklara ilişkin politikanın oluşumu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Siyaset Ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı Doktora Tezi.
  • Kaya, İ. (1993).“Cumhuriyet döneminde çocuk kitaplarında çocuk imajı”, Toplumsal Tarihte Çocuk, Yayına Hazırlayan: Bekir Onur. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Kili, S. (1981). Atatürk devrimi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kili, S . (2014). Türk devrim tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kinross, L. (1966). Atatürk. Altın Kitaplar.
  • Kocabıyık, O. (2019). Cumhuriyet dönemi çocuk koruma politikaları (1923-1950), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilgiler Öğretimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Kocatürk, U. (2017). Atatürk’ün fikir ve düşünceleri. Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Konukçu, C.K. (2022). Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1923-1981). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Mamur Işıkçı, Y. Karatepe, S. (2016). “Türkiye’de çocuğa yönelik sosyal politika uygulamaları ve tarihsel analizi”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, C.7, S.1, s.69-100.
  • Mango, A. (2006). Atatürk modern Türkiye’nin kurucusu. Remzi Kitabevi.
  • Okay, C. (1998). Osmanlı çocuk hayatında yenileşmeler 1850-1900. Kırkambar Yayınları.
  • Onur, B. (2005). Türkiye’de çocukluğun tarihi, İmge Yayıncılık.
  • Onur, B. (2007). Çocuk, tarih ve toplum. İmge Kitabevi.
  • Onur, B. (2010). “Atatürk ve çocuk”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53: s. 253-257.
  • Ortaylı, İ. (2001). Osmanlı toplumunda aile. Pan Yayınları.
  • Özbek, N. (2002).“Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de sosyal devlet”, Toplum ve Bilim, No.92, s.7-33.
  • Özcan, Ö. (2017)."Ortaçağ'dan erken modern döneme çocukluğun tarihsel gelişimi". Çocuk ve Medeniyet Dergisi, C.2, S.4.
  • Özcan, T. (2006). “Osmanlı toplumunda yetimlerin himayesi ve eytam sandıkları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.14, s.103-121.
  • Öztamur, P. (2002).“Büyük buhran ve Cumhuriyet gazetesinde yoksulluk üzerine söylemler 1929-1931, Toplum ve Bilim,No:94, s.175-188.
  • Öztan, G.G. (2019). Türkiye’de çocukluğun politik inşası. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Öztürk, C. (1999). “Islahhane”, İslam Ansiklopedisi, C.19, s.190-191.
  • Öztürk, H. K. (2017). “Çocukluğun tarihsel gelişimi üzerine düşünceler”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.13, s. 253-276.
  • Öztürk, H., Emiroğlu, A. (2022), “Osmanlı Devleti’nin son dönemleri ile erken Cumhuriyet dönemi çocuk yetiştirme politikaları”, Lokman Hekim Dergisi, 12(3), s.565-578.
  • Özüçetin, Y., Sanatasan Ş. (2021),“Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de çocuk korunmasına ilişkin yaklaşımlar ve yasal gelişmeler”, Asos Journal, Yıl:9, S.120, s.1-24.
  • Reçberoğulları, A.N. (2021). Atatürk dönemi çocuk politikası, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi.
  • Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan günümüze eğitim tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Sarıkaya, M. (2004). II. dünya savaşı yıllarında Türkiye’de kimsesiz çocuklara yönelik kapsamlı bir proje. Atatürk Dergisi, C.4, S.1, s.189-202.
  • Sarıkaya, M. (2005). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlke İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Sarıkaya, M. (2007). “Cumhuriyet’in ilk yıllarında bir sosyal hizmet kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, C.14, S.34, s.321-338.
  • Sarıkaya Sarıdemir, S. (2024). “İdman bayramı kutlamalarında Türk kadınının yeri ve önemi”. 3rd ınternational Turkish And World Womens Studies Congress, s.164-172.
  • Selçuk Şirin, F. (2013). İktidar ve çocuk. Turkish Studies, S.8, s.1275-1284.
  • Soyak, H.R. (2018). Atatürk’ten hatıralar. Yapı Kredi Yayınları.
  • Sönmez, C. (1997). Atatürk’te çocuk sevgisi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Şeker, K. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e çocukların korunması ve çocuk esirgeme kurumu (1971-1981), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Şirin, F.S. (2013). “İktidar ve Çocuk”, Turkish Studies, S.8(8), s.1275-1284.
  • Tan, M. (1989). “Çağlar boyunca çocukluk”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Yıl 1989, C.22, S.1, s.71-88.
  • Tan, M. (1994). “Çocukluk: dün ve bugün”, Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyum 23-24 Nisan 1993. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Tekin, G. (2011). Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti’nden Sağlık Bakanlığı’na (1920-2000), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Timur, T. (2001). Türk devrimi ve sonrası. İmge Kitabevi.
  • Toprak, Z. (2017a). “Erken cumhuriyet, nüfus sorunu ve çocuk ölümleri”, Toplumsal Tarih, S.281, s. 22-31.
  • Toprak, Z. (2017b). “Erken cumhuriyet, kürtaj ya da ıskat-ı cenin”, Toplumsal Tarih, S.282, s.50-61.
  • Turan, Ş. (2013). Türk devrim tarihi yeni Türkiye’nin oluşumu (1923-1938) III/III-2. Bilgi Yayınevi.
  • Umay, M.F. (2003). Bir devrimci doktorun anıları. İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Umay, M.F. (2014). Cumhuriyetin kuruluş yıllarında bir devrimci doktorun anıları, Çev. Cahit Kayra, Türkiye İ İş Bankası Yayınları.
  • Üstel, F. (2009). “Makbul vatandaş”ın peşinde. İletişim Yayınları.
  • Yaşar, H.-İzmir, B. (2023). “Çocukları yaşat ki yaşasın devlet”: erken cumhuriyet döneminde çocuk ölümleriyle mücadele”, DTCF Dergisi 100. Yıl Özel Sayısı, s.142-166.
  • Yörükoğlu, A. (1984). Değişen toplumda aile ve çocuk. Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Yüksel, S. (2019). “19. yüzyılda dünyada ve İstanbul’da çocuk yaşamı”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul Araştırmaları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Yüksel Oktay, E. (2014). "Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından günümüze uygulanan nüfus politikaları", Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, C.4, S.7.
  • Zekeriya S., Halim B. (1927). Evde mekteb - annelerle hasbihal. Resimli Ay Matbaası.
  • https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2019-33733 (E.T.1.10.2023).
  • (https://www.csgb.gov.tr/amelebirligi/contents/mevzuat/151sayiliyasa/ E.T.10.09.2024).

TÜRKİYE’DE ÇOCUK KORUMA POLİTİKALARI: ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ (1923-1938)

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 420 - 440, 30.04.2025

Banu Berber Babalık

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1519548

Öz

Yıllarca devam eden savaşlar sonrası kurulan Cumhuriyet; sağlık koşulları bakımından salgın hastalıklarla mücadele eden, eğitim açısından yetersiz, ekonomik yönden yoksul bir toplumun içinde doğmuştur. Yarının sahibi olarak görülen çocuklar, Cumhuriyetin erken döneminde planlanan yeni bir gelecek oluşumunda ülkenin gururu olacaklardı. Yeni kurulan devlet her yönüyle sağlıklı ve güçlü bir nesil yetiştirme anlayışıyla hareket etmiştir. Bu amaçla toplumsal alanda geri kalmışlığın izlerinin en çok görüldüğü çocuklar önem kazanmıştır. Cumhuriyet hükümeti, korunmaya muhtaç çocuklar için arayışlar içerisine girmiştir. Nüfus, beslenme, eğitim, yoksullukla mücadele hem ulus hem de çocuklar özelinde ön plana çıkarılmıştır. Yeni ulusun inşasında özne olarak görülen çocuk bu anlayışla daha görünür hale getirilmiştir. Bu dönemde çocuğun durumunu iyileştirmeye yönelik çıkarılan kanunlar, açılan kurumlar sorunların tam anlamıyla çözümü konusunda yeterli olmasa da önemli bir adım atılmıştır. Bu çalışmada 1923-1938 yılları arasında Türkiye’de devletin geleceği olarak görülen çocuklara yönelik uygulanan koruma politikaları değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı bu dönemde uygulanan çocuk koruma politikalarını inceleyerek yeni kurulan Türk devletine olan katkısını ortaya koymaktır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında çocukları korumaya yönelik politikalar arşiv belgeleri, meclis tutanakları, gazeteler, anı ve araştırma kitaplarından yararlanılarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet ve çocuk Çocuk eğitimi Çocuk sağlığı Çocuk koruma politikaları Çocuk nüfusu

Kaynakça

  • BCA. 30.18.1.1/12.62.13.
  • BCA. 490.1.0.0-4.20.9.
  • BCA. 30.10.0.0/26.146.15
  • BCA., 180.9.0/19.96.1.
  • BCA. 30.18.1.1/26.63.18.
  • BCA.30.18.1.124.29.15.
  • BCA.30.18.1.1/26.63.10.
  • BCA.30.18.1.1/26.56.16.
  • BCA. 30.18.1.2/55.48.9.
  • BCA. 30.18.1.2/19.26.1.
  • BCA. 272.0.0.12/58.154.17.
  • BCA. 490.01.1464.6.1.8.
  • Ceride-i Resmiye, 24 Şaban 1339, S.13.
  • Resmi Gazete,13 Mart 1926, S. 320.
  • Resmi Gazete, 29 Mayıs1926, S. 384.
  • Resmi Gazete,1 Temmuz 1927, S.627.
  • Resmi Gazete, 29 Mayıs1928, S. 900.
  • Resmi Gazete,4 Haziran 1928, S.904.
  • Resmi Gazete,14 Nisan 1930, S.1471.
  • Resmi Gazete,6 Mayıs 1930, S. 1489.
  • Resmi Gazete, 6 Mayıs 1930, S. 1489.
  • Resmi Gazete, 12 Haziran 1942, S. 5130.
  • Resmi Gazete, 27 Mayıs 1949, S. 7217.
  • Resmi Gazete, 27 Mayıs 1983, S.18059.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VI, C.30, 23. Birleşim, s.2-3.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem II, C.28, Birleşim 14, 13 Aralık 1926, s.47.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem II, C.28, Birleşim 25, s.327.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Devre 1, C.13, 24.09.1337, s.7.
  • TBMM Tutanak Dergisi, Dönem I, C.10, İçtima:2, 23 Nisan 1337.
  • Akşam, 28 Nisan 1933.
  • Akşam, 23 Nisan 1934.
  • Akşam, 25 Nisan 1934.
  • Akşam, 26 Nisan 1935.
  • Akşam, 24 Nisan 1938.
  • Akşam, 25 Nisan 1938.
  • Akşam, 30 Nisan 1938.
  • Cumhuriyet, 26 Ekim 1930.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1931.
  • Cumhuriyet, 2 Kasım 1931.
  • Cumhuriyet, 26 Eylül 1931.
  • Cumhuriyet, 27 Nisan 1931.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1935.
  • Cumhuriyet, 25 Nisan 1936.
  • Cumhuriyet, 24 Nisan 1936.
  • Cumhuriyet, 25 Nisan 1937.
  • Cumhuriyet, 22 Nisan 2007.
  • Hakimiyet-i Milliye, 26 Nisan 1932.
  • Milliyet, 31 Mart 1932.
  • Son Posta, 24 Nisan 1939.
  • Vakit, 23 Nisan 1931.
  • Vakit, 27 Nisan 1931.
  • Yarın, 9 Haziran 1931.
  • Akandere, O. – Dalda, A. (2018). Türkiye’de korunmaya muhtaç çocuklar yasal düzenlemeler ve uygulanması (1923-2016), Eğitim Yayınevi.
  • Akın, V. (2000). Bir devrin cemiyet adamı Doktor Fuad Umay. Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Akın, Y. (2004). “Gürbüz ve yavuz evlatlar” erken cumhuriyette beden terbiyesi ve spor. İletişim Yayınları.
  • Akol, O.K. (1950). Kimsesiz çocuklar. Örnek Matbaası.
  • Akyüz, E. (1980). “Çocuk hakları bildirisi ve Türk hukuk sistemi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.13, S.1, s.339-365.
  • Albayrak, H. (1998). Himaye-i Etfal Cemiyeti. Tarih ve Toplum, Nisan, s.31-33.
  • Arıkan, A. (2005). Milli Türk tıp kongreleri (1923-1968) ve Türkiye sağlık politikalarına etkileri. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Deontoloji ve Tıp Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
  • Arıkan, E. (2022). “II. Balkan Savaşı ile I. Dünya Savaşı arasında Osmanlı’da çocukluğun politik inşası 1913- 1914 (Çocuk Duygusu ve Çocuk Dünyası dergileri üzerine bir inceleme )” Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Aries, P. (1996). Centuries of childhood (Yüzyıl Çocukluğu), Pimlico.
  • Aslan, D.A. (2018). “Gürbüz Türk milleti için gürbüz Türk çocuğu: 23 Nisan çocuk bayramı”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.63, s.87-114.
  • Atatürk’ün söylev ve demeçleri I. (1945). Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları.
  • Aytaç, A. (2017). “Türkiye’de ailenin tarihsel dönüşümü 1925-2010, 1920’den günümüze Türkiye’de toplumsal yapı ve değişim, Der. Faruk Alpkaya, Bülent Duru. Phoenix Yayınevi.
  • Aytekin, H. (2006). 1914-1924 yılları arasında korunmaya muhtaç çocuklar ve eğitimleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Bozkurt, İ., Geylani, N. (2021). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde tahayyül edilen çocukluğun politik yapılandırılmasına ilişkin değerler aktarımı”, Belgi, S.23, s.169-195.
  • Benazus, H. (2019). Atatürk ve çocuk. İleri Yayınları.
  • Bumin, K. (1983). Batı’da devlet ve çocuk. Alan Yayıncılık.
  • Cengiz, G.H. (2019). II. Abdülhamid dönemi Osmanlı sosyal politikalarında çocuk, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Çağlar, D. (1982). “Atatürk ve cumhuriyet devrinde korunmaya muhtaç çocuklara sağlanan bakım ve öğretim olanakları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.15, S.2, s.1-21.
  • Çakır, G. (2019). “Atatürk döneminde çocuk, kadın ve aile algısı,” Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Çavdar, T. (2008). Bir inkılabın gün batımı 1908-2008. İmge kitabevi.
  • Çeçen, A. (2003). Atatürk ve cumhuriyet. İmge Kitabevi.
  • Çiçek, N. (2012). “Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz”, Mülkiye Dergisi(36(4),s.69-104.
  • Deniz, B. (2019). Dr. Fuad Umay ve çocuk esirgeme kurumu faaliyetleri, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Erkut, Z., Balcı, S., Yıldız, S . (2017). “Tarihsel süreç içinde çocuk”, Çocuk ve Medeniyet, s. 17-28. Genç, Ö. (2016). "Çocukların orta çağ Avrupasındaki yeri", Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, S.1.
  • Gökçe, B.(1971). Kimsesiz çocuklar sorunu. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Yayınları.
  • Gökçearslan Çifci, E. (2009). “Türkiye’de ve dünyada korunmaya ihtiyacı olan çocuklara yönelik hizmetlerin tarihsel gelişimi”, Aile ve Toplum, Yıl 11, C.5, S.19, s.53-65.
  • Göktürk Çetinkaya, S. (2024). Atatürk döneminde çocuk suçluluğunu önlemeye yönelik bir girişim: çocukları kurtarma yurdu. 10. Uluslararası Atatürk Kongresi Bildiriler, C.III, s.2363-2391.
  • Güler, A. “Atatürk’ün manevi çocukları”, Atatürk ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ataturkun-manevi-cocuklari, E.T., 8.08.2023.
  • Gündüz, M. (2004). “II. Meşrutiyet döneminde aileye bakış ve örnek bir metin değerlendirmesi: bizde aile hayatı", Folklor/Edebiyat Dergisi, C.10, S.37, s.39-47.
  • Halman, T. (1999). “Çocuk Cumhuriyeti”, Cumhuriyet ve çocuk 2. ulusal çocuk kültürü kongresi, Haz. Bekir Onur. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma Ve Uygulama Merkezi Yayınları.
  • James , A. (2001). “Yeni çocukluk sosyolojisinde sorunlar, yaklaşımlar ve pratikler”, dünyada ve Türkiye’de değişen çocukluk, Yay. Haz. Bekir Onur.Ankara Üni. Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
  • Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, S.3, Kanunu-u Evvel 1926.
  • Gürbüz Türk Çocuğu Mecmuası, 23 Nisan 1931 Fevkalede Nüshası.
  • Güriz, A. (1975). Türkiye’de nüfus politikası ve hukuk düzeni. Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları No.2. https://data.tuik.gov.tr E.T.1.06.2023.
  • Gürkan, H. (2021). Cumhuriyet gazetesinde çocuk ve çocukluk meselesi (1928-1939). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2021, S.104, s. 173-220.
  • İlikan Rasimoğlu, C. G. (2019). Erken Cumhuriyet döneminde sağlıklı bireyin inşası: pronatalist politikalar, çocuk sağlığı ve verem. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), S.329-357.
  • İstanbul kültür direktörlüğü, (1937). İstanbul ilkokullarında çocukları koruma işleri. Marifet Basımevi.
  • Karal Akgün, S. Uluğtekin, M. (2001). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a II. Türk Hava Kurumu Basımevi.
  • Karabekir, K. (1995). Çocuk davamız I. Emre Yayınları.
  • Karatay, A. (2007). cumhuriyet dönemi korunmaya muhtaç çocuklara ilişkin politikanın oluşumu, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Siyaset Ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı Doktora Tezi.
  • Kaya, İ. (1993).“Cumhuriyet döneminde çocuk kitaplarında çocuk imajı”, Toplumsal Tarihte Çocuk, Yayına Hazırlayan: Bekir Onur. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Kili, S. (1981). Atatürk devrimi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kili, S . (2014). Türk devrim tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kinross, L. (1966). Atatürk. Altın Kitaplar.
  • Kocabıyık, O. (2019). Cumhuriyet dönemi çocuk koruma politikaları (1923-1950), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilgiler Öğretimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Kocatürk, U. (2017). Atatürk’ün fikir ve düşünceleri. Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Konukçu, C.K. (2022). Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1923-1981). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Mamur Işıkçı, Y. Karatepe, S. (2016). “Türkiye’de çocuğa yönelik sosyal politika uygulamaları ve tarihsel analizi”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, C.7, S.1, s.69-100.
  • Mango, A. (2006). Atatürk modern Türkiye’nin kurucusu. Remzi Kitabevi.
  • Okay, C. (1998). Osmanlı çocuk hayatında yenileşmeler 1850-1900. Kırkambar Yayınları.
  • Onur, B. (2005). Türkiye’de çocukluğun tarihi, İmge Yayıncılık.
  • Onur, B. (2007). Çocuk, tarih ve toplum. İmge Kitabevi.
  • Onur, B. (2010). “Atatürk ve çocuk”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53: s. 253-257.
  • Ortaylı, İ. (2001). Osmanlı toplumunda aile. Pan Yayınları.
  • Özbek, N. (2002).“Osmanlı’dan günümüze Türkiye’de sosyal devlet”, Toplum ve Bilim, No.92, s.7-33.
  • Özcan, Ö. (2017)."Ortaçağ'dan erken modern döneme çocukluğun tarihsel gelişimi". Çocuk ve Medeniyet Dergisi, C.2, S.4.
  • Özcan, T. (2006). “Osmanlı toplumunda yetimlerin himayesi ve eytam sandıkları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.14, s.103-121.
  • Öztamur, P. (2002).“Büyük buhran ve Cumhuriyet gazetesinde yoksulluk üzerine söylemler 1929-1931, Toplum ve Bilim,No:94, s.175-188.
  • Öztan, G.G. (2019). Türkiye’de çocukluğun politik inşası. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Öztürk, C. (1999). “Islahhane”, İslam Ansiklopedisi, C.19, s.190-191.
  • Öztürk, H. K. (2017). “Çocukluğun tarihsel gelişimi üzerine düşünceler”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.13, s. 253-276.
  • Öztürk, H., Emiroğlu, A. (2022), “Osmanlı Devleti’nin son dönemleri ile erken Cumhuriyet dönemi çocuk yetiştirme politikaları”, Lokman Hekim Dergisi, 12(3), s.565-578.
  • Özüçetin, Y., Sanatasan Ş. (2021),“Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de çocuk korunmasına ilişkin yaklaşımlar ve yasal gelişmeler”, Asos Journal, Yıl:9, S.120, s.1-24.
  • Reçberoğulları, A.N. (2021). Atatürk dönemi çocuk politikası, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Doktora Tezi.
  • Sakaoğlu, N. (2003). Osmanlı’dan günümüze eğitim tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Sarıkaya, M. (2004). II. dünya savaşı yıllarında Türkiye’de kimsesiz çocuklara yönelik kapsamlı bir proje. Atatürk Dergisi, C.4, S.1, s.189-202.
  • Sarıkaya, M. (2005). Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti 1921-1935, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlke İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Sarıkaya, M. (2007). “Cumhuriyet’in ilk yıllarında bir sosyal hizmet kurumu: Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, C.14, S.34, s.321-338.
  • Sarıkaya Sarıdemir, S. (2024). “İdman bayramı kutlamalarında Türk kadınının yeri ve önemi”. 3rd ınternational Turkish And World Womens Studies Congress, s.164-172.
  • Selçuk Şirin, F. (2013). İktidar ve çocuk. Turkish Studies, S.8, s.1275-1284.
  • Soyak, H.R. (2018). Atatürk’ten hatıralar. Yapı Kredi Yayınları.
  • Sönmez, C. (1997). Atatürk’te çocuk sevgisi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Şeker, K. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e çocukların korunması ve çocuk esirgeme kurumu (1971-1981), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
  • Şirin, F.S. (2013). “İktidar ve Çocuk”, Turkish Studies, S.8(8), s.1275-1284.
  • Tan, M. (1989). “Çağlar boyunca çocukluk”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Yıl 1989, C.22, S.1, s.71-88.
  • Tan, M. (1994). “Çocukluk: dün ve bugün”, Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyum 23-24 Nisan 1993. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Tekin, G. (2011). Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti’nden Sağlık Bakanlığı’na (1920-2000), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi.
  • Timur, T. (2001). Türk devrimi ve sonrası. İmge Kitabevi.
  • Toprak, Z. (2017a). “Erken cumhuriyet, nüfus sorunu ve çocuk ölümleri”, Toplumsal Tarih, S.281, s. 22-31.
  • Toprak, Z. (2017b). “Erken cumhuriyet, kürtaj ya da ıskat-ı cenin”, Toplumsal Tarih, S.282, s.50-61.
  • Turan, Ş. (2013). Türk devrim tarihi yeni Türkiye’nin oluşumu (1923-1938) III/III-2. Bilgi Yayınevi.
  • Umay, M.F. (2003). Bir devrimci doktorun anıları. İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Umay, M.F. (2014). Cumhuriyetin kuruluş yıllarında bir devrimci doktorun anıları, Çev. Cahit Kayra, Türkiye İ İş Bankası Yayınları.
  • Üstel, F. (2009). “Makbul vatandaş”ın peşinde. İletişim Yayınları.
  • Yaşar, H.-İzmir, B. (2023). “Çocukları yaşat ki yaşasın devlet”: erken cumhuriyet döneminde çocuk ölümleriyle mücadele”, DTCF Dergisi 100. Yıl Özel Sayısı, s.142-166.
  • Yörükoğlu, A. (1984). Değişen toplumda aile ve çocuk. Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Yüksel, S. (2019). “19. yüzyılda dünyada ve İstanbul’da çocuk yaşamı”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul Araştırmaları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Yüksel Oktay, E. (2014). "Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından günümüze uygulanan nüfus politikaları", Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, C.4, S.7.
  • Zekeriya S., Halim B. (1927). Evde mekteb - annelerle hasbihal. Resimli Ay Matbaası.
  • https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2019-33733 (E.T.1.10.2023).
  • (https://www.csgb.gov.tr/amelebirligi/contents/mevzuat/151sayiliyasa/ E.T.10.09.2024).
Toplam 143 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Türkiye Cumhuriyeti Tarihi
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Banu Berber Babalık 0000-0001-9863-7189

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 20 Temmuz 2024
Kabul Tarihi 18 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Berber Babalık, B. (2025). TÜRKİYE’DE ÇOCUK KORUMA POLİTİKALARI: ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ (1923-1938). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(1), 420-440. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1519548
 Kapak Resmi İndir