Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

THE 1950 GENERAL ELECTIONS AND POLITICAL PROPAGANDA IN THE DEMOCRATISATION PROCESS: THE CASE OF ADANA (SEYHAN)

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 298 - 312, 30.04.2025

Cengiz Şavkılı , Oğuz Köseler

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1527135

Öz

In this study, the 1950 General Elections, one of the critical points of the democratization process in Türkiye, and the topic of political propaganda were examined with a specific focus on Adana. Adana was selected as the subject of this research due to its status as a developed city founded on the fertile lands of the Çukurova region. This study aims to provide a local and historical basis for the assumption that political behaviors are shaped by socio-economic foundations, using the 1950 General elections as a case study. Key topics explored within the research framework include the significance of local-level political party organizations in Adana, the election propaganda activities of the parties, the perspectives of the local population on political life and their approach to the parties, and how the parties socialized politics. In the introduction, elections and propaganda activities are discussed from a general-to-specific perspective. In subsequent sections, political party organizations, election propaganda activities, the selection of parliamentary candidates, and the election results are thoroughly examined in depth. The primary sources that enhance the quality of the research include documents from the Presidential State Archive, the Grand National Assembly of Türkiye Archives, local newspapers from Adana, national newspapers, and research publications. Additionally, significant insights have been gained from the 1945 and 1950 censuses and statistics, provided by the Turkish Statistical Institute, proved highly beneficial in analyzing voter behavior.

Anahtar Kelimeler

1950 General Elections Propaganda Adana CHP DP MP

Kaynakça

  • Akıncı, T. (2021). Demokrat Parti (1946-1960), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • BCA, 30.01.52.312.4.
  • BCA, 460.01.10.52.3.
  • BCA, 490.01.1393.623.1.
  • BCA, 490.01.1523.198.1.
  • BCA, 490.01.1548.299.2.
  • BCA, 490.01.282.1134.2.
  • BCA, 490.1.10.53.9.
  • BCA, 490.1.341.1428.1.
  • BCA, 490.1.378.1595.2.
  • Bugün, 15 Aralık 1949, Sayı: 2779.
  • Bugün, 15 Mayıs 1950, Sayı: 2905.
  • Bugün, 16 Aralık 1949, Sayı: 2780.
  • Bugün, 17 Aralık 1949, Sayı: 2781.
  • Bugün, 18 Nisan 1950, Sayı: 2882.
  • Bugün, 4 Nisan 1950, Sayı: 2870.
  • Bugün, 6 Mart 1950, Sayı: 1685.
  • Bugün, 9 Mayıs 1950, Sayı: 2899.
  • Burçak, S., R. (1979), Türkiye’de demokrasiye geçiş (1945-1950), Olgaç Matbaası, Ankara.
  • Büyüktolu, R. (2017). Milletvekili genel seçimlerinde Demokrat Partinin seçim propagandaları (1946-1957), Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
  • Cumhuriyet, 1 Mayıs 1950, Sayı: 9241.
  • Cumhuriyet, 12 Nisan 1950, Sayı: 9223.
  • Cumhuriyet, 16 Nisan 1950, Sayı: 9226.
  • Cumhuriyet, 19 Nisan 1950, Sayı: 9229.
  • Cumhuriyet, 26 Mart 1950, Sayı: 9205.
  • Cumhuriyet, 29 Nisan 1950, Sayı: 9239.
  • Cumhuriyet, 3 Nisan 1950, Sayı: 9214.
  • Cumhuriyet, 30 Nisan 1950, Sayı: 9240.
  • Cumhuriyet, 7 Mayıs 1950, Sayı: 9247.
  • Demokrat, 1 Nisan 1950, Sayı: 1022.
  • Demokrat, 10 Mayıs 1950, Sayı: 1055.
  • Demokrat, 11 Mart 1950, Sayı: 1005.
  • Demokrat, 11 Mayıs 1950, Sayı: 1056.
  • Demokrat, 14 Nisan 1950, Sayı: 1033.
  • Demokrat, 15 Mart 1950, Sayı: 1008.
  • Demokrat, 2 Mayıs 1950, Sayı: 1048.
  • Demokrat, 23 Nisan 1950, Sayı: 1041.
  • Demokrat, 26 Nisan 1950, Sayı: 1043.
  • Demokrat, 28 Mart 1950, Sayı: 1018.
  • Demokrat, 3 Mart 1950, Sayı: 998.
  • Demokrat, 3 Mayıs 1950, Sayı: 1049.
  • Demokrat, 30 Nisan 1950, Sayı: 1047.
  • Demokrat, 4 Mart 1950, Sayı: 999.
  • Demokrat, 4 Mayıs 1950, Sayı: 1050.
  • Demokrat, 4 Nisan 1950, Sayı: 1024.
  • Demokrat, 5 Mayıs 1950, Sayı: 1051.
  • Demokrat, 6 Mayıs 1950, Sayı: 1052.
  • Demokrat, 7 Mart 1950, Sayı: 1001.
  • Demokrat, 7 Mayıs 1950, Sayı: 1053.
  • Demokrat, 8 Mart 1950, Sayı: 1002.
  • Demokrat, 9 Nisan 1950, Sayı: 1029.
  • Demokrat, 9Mart 1950, Sayı: 1003.
  • Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Kaçmazoğlu, H., B. (2018). Demokrat Parti dönemi toplumsal tartışmaları, Doğu Kitabevi, İstanbul.
  • Koraltan, R. (2013). Tek parti devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne demokratlar: DP’nin kurucusu anlatıyor. (Haz. K. Maman). Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Köseler, O. (2023). Demokrat Parti döneminde Maraş’ta seçimler ve siyaset, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
  • Milliyet, 16 Mayıs 1950, Sayı: 13.
  • Milliyet, 4 Mayıs 1950, Sayı: 3.
  • Milliyet, 5 Mayıs 1950, Sayı: 4.
  • Özer, S., & Özkan, K. (2023). “1946 Genel Seçimleri: Adana Örneği”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (59 Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı), 535-557.
  • Seyhan, 1 Mayıs 1950, Sayı: 159.
  • Seyhan, 13 Mart 1950, Sayı: 152.
  • Seyhan, 17 Nisan 1950, Sayı: 157.
  • Seyhan, 24 Nisan 1950, Sayı: 158.
  • Seyhan, 27 Mart 1950, Sayı: 154.
  • Seyhan, 29 Mayıs 1950, Sayı: 162.
  • Seyhan, 6 Mart 1950, Sayı: 151.
  • Seyhan, 8 Mayıs 1950, Sayı: 160.
  • Şahingiray, Ö. (1999). Celal Bayar’ın 1946, 1950 ve 1954 yılları seçim kampanyasındaki söylev ve demeçleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1999.
  • TBMM albümü (1920-2010). (2010), Cilt 2, Gökçe Ofset.
  • Tel, 10 Mart 1946, Sayı: 296.
  • Toker, M. (1970). Tek partiden çok partiye, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
  • Tuncer, E. (2003). Osmanlı’dan günümüze seçimler (1877-2002), TESAV, Ankara.
  • Turan, İ. (2004). İsmet İnönü konuşma, demeç, makale, mesaj ve söyleşileri (1944-1950). TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu, Ankara.
  • Turan, Ş. (1999). Türk devrim tarihi-çağdaşlık yolunda yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950). Cilt 4, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
  • TÜİK milletvekili genel seçimleri 1923-2011. (2012), TÜİK Matbaası, Ankara.
  • Uyar, H. (2011). Türk demokrasi tarihi ve seçim sistemi açısından 1950 seçimlerinin analizi, Anka Yayınları, İzmir.
  • Uyar, H. (2012). Tek parti dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
  • Vakit, 10 Mayıs 1950, Sayı: 11707+955.
  • Yeni Adana, 1 Nisan 1950, Sayı: 7560.
  • Yeni Adana, 10 Mart 1950, Sayı: 7541.
  • Yeni Adana, 10 Nisan 1950, Sayı: 7567.
  • Yeni Adana, 12 Mart 1946, Sayı: 6305.
  • Yeni Adana, 13 Mart 1950, Sayı: 7543.
  • Yeni Adana, 15 Nisan 1950, Sayı: 7572.
  • Yeni Adana, 17 Mart 1950, Sayı: 7547.
  • Yeni Adana, 17 Nisan 1950, Sayı: 7573.
  • Yeni Adana, 18 Mart 1950, Sayı: 7548.
  • Yeni Adana, 18 Nisan 1950, Sayı: 7574.
  • Yeni Adana, 2 Mart 1950, Sayı: 7534.
  • Yeni Adana, 2 Mayıs 1950, Sayı: 7585.
  • Yeni Adana, 21 Nisan 1950, Sayı: 7577.
  • Yeni Adana, 22 Mart 1950, Sayı: 7551.
  • Yeni Adana, 24 Mart 1950, Sayı: 7553.
  • Yeni Adana, 24 Nisan 1950, Sayı: 7579.
  • Yeni Adana, 3 Mayıs 1950, Sayı: 7586.
  • Yeni Adana, 3 Nisan 1950, Sayı: 7561.
  • Yeni Adana, 4 Mart 1950, Sayı: 7636.
  • Yeni Adana, 4 Mayıs 1950, Sayı: 7587.
  • Yeni Adana, 5 Mayıs 1950, Sayı: 7588.
  • Yeni Adana, 6 Mart 1946, Sayı: 6300.
  • Yeni Adana, 6 Nisan 1950, Sayı: 7564.
  • Yeni Adana, 9 Mayıs 1950, Sayı: 7591.
  • Yeni Sabah, 24 Nisan 1950, Sayı:3972.
  • Yeşil, A. (2001). Türkiye’de çok partili hayata geçiş, Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Yılmaz, E. (2020). Demokrat Partinin seçimleri, DBY Yayınları, İstanbul.
  • 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. (1950). T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, İstanbul.
  • 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı. (1961). T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, İstanbul.

DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNDE 1950 GENEL SEÇİMLERİ VE SİYASİ PROPAGANDA: ADANA (SEYHAN) ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 298 - 312, 30.04.2025

Cengiz Şavkılı , Oğuz Köseler

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1527135

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de demokratikleşme sürecinin kritik noktalarından biri olan 1950 Genel Seçimleri ve siyasi propaganda konusu, Adana özelinde incelenmiştir. Bu kapsamda yapılan araştırmaya tabii tutulan Adana, Çukurova bölgesindeki verimli topraklar üzerine kurulu ve gelişmiş bir şehir olması dolayısıyla çalışma konusu olarak seçilmiştir. Çalışmada, 1950 Genel seçimleri üzerinden, siyasal davranışların sosyo-ekonomik temellere göre şekillendiği varsayımına yerel ve tarihsel bir dayanak sağlamak amaçlanmıştır. Bu noktada, Adana’da yerel düzeyde siyasi parti teşkilatlanmalarının önemi, partilerin seçim propaganda faaliyetleri, bölge halkının siyasi hayata bakış açısı ve partilere yaklaşımı, partilerin siyaseti ne şekilde toplumsallaştırdığı gibi konular araştırmanın problematik çerçevesini oluşturmuştur. Araştırmanın giriş bölümünde, genelden özele doğru bir bakış açısı çizmek amacıyla, seçimler, propaganda faaliyetleri kapsamında ele alınmıştır. Sonraki bölümlerde ise siyasi parti teşkilatlanmaları, partilerin seçim propaganda faaliyetleri, milletvekili aday tespitleri ve seçim sonuçları etraflıca tetkik edilmiştir. Makalenin yazımında kullanılan Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi belgeleri, TBMM Arşivi, Adana yerel gazeteleri, ulusal gazeteler ve araştırma-inceleme eserler araştırmaya nitelik kazandıran başlıca kaynakları teşkil etmiştir. Ayrıca, seçmen ve seçmen davranışı açısından 1945 ve 1950 yıllarına ait nüfus sayımı ve Türkiye İstatistik Kurumu tarafından sağlanan bilimsel verilerden de son derece fayda sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

1950 Genel Seçimleri Propaganda Adana CHP DP MP

Kaynakça

  • Akıncı, T. (2021). Demokrat Parti (1946-1960), Remzi Kitabevi, İstanbul.
  • BCA, 30.01.52.312.4.
  • BCA, 460.01.10.52.3.
  • BCA, 490.01.1393.623.1.
  • BCA, 490.01.1523.198.1.
  • BCA, 490.01.1548.299.2.
  • BCA, 490.01.282.1134.2.
  • BCA, 490.1.10.53.9.
  • BCA, 490.1.341.1428.1.
  • BCA, 490.1.378.1595.2.
  • Bugün, 15 Aralık 1949, Sayı: 2779.
  • Bugün, 15 Mayıs 1950, Sayı: 2905.
  • Bugün, 16 Aralık 1949, Sayı: 2780.
  • Bugün, 17 Aralık 1949, Sayı: 2781.
  • Bugün, 18 Nisan 1950, Sayı: 2882.
  • Bugün, 4 Nisan 1950, Sayı: 2870.
  • Bugün, 6 Mart 1950, Sayı: 1685.
  • Bugün, 9 Mayıs 1950, Sayı: 2899.
  • Burçak, S., R. (1979), Türkiye’de demokrasiye geçiş (1945-1950), Olgaç Matbaası, Ankara.
  • Büyüktolu, R. (2017). Milletvekili genel seçimlerinde Demokrat Partinin seçim propagandaları (1946-1957), Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
  • Cumhuriyet, 1 Mayıs 1950, Sayı: 9241.
  • Cumhuriyet, 12 Nisan 1950, Sayı: 9223.
  • Cumhuriyet, 16 Nisan 1950, Sayı: 9226.
  • Cumhuriyet, 19 Nisan 1950, Sayı: 9229.
  • Cumhuriyet, 26 Mart 1950, Sayı: 9205.
  • Cumhuriyet, 29 Nisan 1950, Sayı: 9239.
  • Cumhuriyet, 3 Nisan 1950, Sayı: 9214.
  • Cumhuriyet, 30 Nisan 1950, Sayı: 9240.
  • Cumhuriyet, 7 Mayıs 1950, Sayı: 9247.
  • Demokrat, 1 Nisan 1950, Sayı: 1022.
  • Demokrat, 10 Mayıs 1950, Sayı: 1055.
  • Demokrat, 11 Mart 1950, Sayı: 1005.
  • Demokrat, 11 Mayıs 1950, Sayı: 1056.
  • Demokrat, 14 Nisan 1950, Sayı: 1033.
  • Demokrat, 15 Mart 1950, Sayı: 1008.
  • Demokrat, 2 Mayıs 1950, Sayı: 1048.
  • Demokrat, 23 Nisan 1950, Sayı: 1041.
  • Demokrat, 26 Nisan 1950, Sayı: 1043.
  • Demokrat, 28 Mart 1950, Sayı: 1018.
  • Demokrat, 3 Mart 1950, Sayı: 998.
  • Demokrat, 3 Mayıs 1950, Sayı: 1049.
  • Demokrat, 30 Nisan 1950, Sayı: 1047.
  • Demokrat, 4 Mart 1950, Sayı: 999.
  • Demokrat, 4 Mayıs 1950, Sayı: 1050.
  • Demokrat, 4 Nisan 1950, Sayı: 1024.
  • Demokrat, 5 Mayıs 1950, Sayı: 1051.
  • Demokrat, 6 Mayıs 1950, Sayı: 1052.
  • Demokrat, 7 Mart 1950, Sayı: 1001.
  • Demokrat, 7 Mayıs 1950, Sayı: 1053.
  • Demokrat, 8 Mart 1950, Sayı: 1002.
  • Demokrat, 9 Nisan 1950, Sayı: 1029.
  • Demokrat, 9Mart 1950, Sayı: 1003.
  • Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi, İmge Kitabevi, Ankara.
  • Kaçmazoğlu, H., B. (2018). Demokrat Parti dönemi toplumsal tartışmaları, Doğu Kitabevi, İstanbul.
  • Koraltan, R. (2013). Tek parti devrinden 27 Mayıs İhtilali’ne demokratlar: DP’nin kurucusu anlatıyor. (Haz. K. Maman). Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Köseler, O. (2023). Demokrat Parti döneminde Maraş’ta seçimler ve siyaset, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
  • Milliyet, 16 Mayıs 1950, Sayı: 13.
  • Milliyet, 4 Mayıs 1950, Sayı: 3.
  • Milliyet, 5 Mayıs 1950, Sayı: 4.
  • Özer, S., & Özkan, K. (2023). “1946 Genel Seçimleri: Adana Örneği”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (59 Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı), 535-557.
  • Seyhan, 1 Mayıs 1950, Sayı: 159.
  • Seyhan, 13 Mart 1950, Sayı: 152.
  • Seyhan, 17 Nisan 1950, Sayı: 157.
  • Seyhan, 24 Nisan 1950, Sayı: 158.
  • Seyhan, 27 Mart 1950, Sayı: 154.
  • Seyhan, 29 Mayıs 1950, Sayı: 162.
  • Seyhan, 6 Mart 1950, Sayı: 151.
  • Seyhan, 8 Mayıs 1950, Sayı: 160.
  • Şahingiray, Ö. (1999). Celal Bayar’ın 1946, 1950 ve 1954 yılları seçim kampanyasındaki söylev ve demeçleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 1999.
  • TBMM albümü (1920-2010). (2010), Cilt 2, Gökçe Ofset.
  • Tel, 10 Mart 1946, Sayı: 296.
  • Toker, M. (1970). Tek partiden çok partiye, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
  • Tuncer, E. (2003). Osmanlı’dan günümüze seçimler (1877-2002), TESAV, Ankara.
  • Turan, İ. (2004). İsmet İnönü konuşma, demeç, makale, mesaj ve söyleşileri (1944-1950). TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu, Ankara.
  • Turan, Ş. (1999). Türk devrim tarihi-çağdaşlık yolunda yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950). Cilt 4, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
  • TÜİK milletvekili genel seçimleri 1923-2011. (2012), TÜİK Matbaası, Ankara.
  • Uyar, H. (2011). Türk demokrasi tarihi ve seçim sistemi açısından 1950 seçimlerinin analizi, Anka Yayınları, İzmir.
  • Uyar, H. (2012). Tek parti dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
  • Vakit, 10 Mayıs 1950, Sayı: 11707+955.
  • Yeni Adana, 1 Nisan 1950, Sayı: 7560.
  • Yeni Adana, 10 Mart 1950, Sayı: 7541.
  • Yeni Adana, 10 Nisan 1950, Sayı: 7567.
  • Yeni Adana, 12 Mart 1946, Sayı: 6305.
  • Yeni Adana, 13 Mart 1950, Sayı: 7543.
  • Yeni Adana, 15 Nisan 1950, Sayı: 7572.
  • Yeni Adana, 17 Mart 1950, Sayı: 7547.
  • Yeni Adana, 17 Nisan 1950, Sayı: 7573.
  • Yeni Adana, 18 Mart 1950, Sayı: 7548.
  • Yeni Adana, 18 Nisan 1950, Sayı: 7574.
  • Yeni Adana, 2 Mart 1950, Sayı: 7534.
  • Yeni Adana, 2 Mayıs 1950, Sayı: 7585.
  • Yeni Adana, 21 Nisan 1950, Sayı: 7577.
  • Yeni Adana, 22 Mart 1950, Sayı: 7551.
  • Yeni Adana, 24 Mart 1950, Sayı: 7553.
  • Yeni Adana, 24 Nisan 1950, Sayı: 7579.
  • Yeni Adana, 3 Mayıs 1950, Sayı: 7586.
  • Yeni Adana, 3 Nisan 1950, Sayı: 7561.
  • Yeni Adana, 4 Mart 1950, Sayı: 7636.
  • Yeni Adana, 4 Mayıs 1950, Sayı: 7587.
  • Yeni Adana, 5 Mayıs 1950, Sayı: 7588.
  • Yeni Adana, 6 Mart 1946, Sayı: 6300.
  • Yeni Adana, 6 Nisan 1950, Sayı: 7564.
  • Yeni Adana, 9 Mayıs 1950, Sayı: 7591.
  • Yeni Sabah, 24 Nisan 1950, Sayı:3972.
  • Yeşil, A. (2001). Türkiye’de çok partili hayata geçiş, Ankara Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • Yılmaz, E. (2020). Demokrat Partinin seçimleri, DBY Yayınları, İstanbul.
  • 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. (1950). T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, İstanbul.
  • 22 Ekim 1950 Genel Nüfus Sayımı. (1961). T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, İstanbul.
Toplam 108 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Siyasi Tarih (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Cengiz Şavkılı 0000-0002-7083-7020

Oğuz Köseler 0000-0002-7934-1128

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 2 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 12 Kasım 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Şavkılı, C., & Köseler, O. (2025). DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNDE 1950 GENEL SEÇİMLERİ VE SİYASİ PROPAGANDA: ADANA (SEYHAN) ÖRNEĞİ. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(1), 298-312. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1527135
 Kapak Resmi İndir