Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Effect of DOMAB Program on University Students' Subjective Well-Being and Perception of God

Yıl 2025, , 415 - 446, 28.06.2025
https://doi.org/10.15745/da.1641832

Öz

Subjective well-being refers to the general satisfaction level of individuals with their lives and the way this satisfaction is perceived by the individual. This is related to the cognitive, affective and psychological characteristics of the individual and significantly affects the quality of life and spiritual characteristics. The perception of God is a psychological and religious concept that includes individuals' beliefs, feelings and thoughts towards the Creator. This perception is shaped by the cultural environment in which the individual grows up, religious education, family structure, personal experiences and psychological factors. Therefore, it can be said that there is a relationship between individuals' perception of God and their subjective well-being. Various studies in the literature show that there are relationships between these variables and that these relationships can be improved. “In the context of the relationship between subjective well-being and perception of God in individuals, it is thought that increasing subjective well-being may contribute to the positive development of the perception of God. In this study, it was aimed to examine the effect of the Value-Oriented Spiritual Empowerment and Care (DOMAB) program on the perception of God and subjective well-being levels of young people studying at Muğla Sıtkı Koçman University. In the study, an experimental research design with pretest-posttest and experimental-control group was used. The study group of the research consists of individuals staying in Residorm dormitory in 2023-2024. In this context, a total of 48 individuals, 24 for the experimental group and 24 for the control group, were included in the study. In the study, “Perception of God and Subjective Well-Being Scales” were applied and 24 individuals who were equivalent to each other in terms of pre-tests were selected. The experimental group was administered the 8-session WFCG program, while the control group did not receive any intervention. However, the control group was monitored throughout the research and external variables that could affect the results of the research were controlled. The pre-test, post-test and follow-up test scores of the perception of God and subjective well-being levels of the young people in the control and experimental groups were compared. SPSS 24 data analysis program was used in these comparisons. As a result of the study, it was determined that the experimental and control groups were equal to each other in terms of their perception of God and subjective well-being levels at the pretest stage. It was determined that the program applied to the experimental group positively affected the students' subjective well-being levels and this effect continued after the application. It was determined that the program applied in the experimental group positively affected the students' love-oriented perception of God, decreased the fear-oriented perception of God and this effect continued after the application. In the control group, it was determined that subjective well-being and God perception levels did not differ significantly in the pretest-posttest comparison. Therefore, the posttest scores were higher in the experimental group than in the control group. As a result, the implementation of the Value-Based Spiritual Empowerment and Care (VFORM) program had statistically significant and positive effects on individuals' psychological well-being, subjective well-being levels, and love-oriented perceptions of God.

Kaynakça

  • Aydın, Cüneyd- Kaya, Mevlüt. “Maneviyat ve Öznel İyi Oluş Değişkenlerinin Hayatın Anlamı-nı Yordaması”. Amasya İlahiyat Dergisi 17 (2021), 41-77.
  • Başar, Serpil. “Gebelik Sürecinde Manevi Bakım: Hastanede Nicel Bir Uygulama”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 5 (2022), 47-72.
  • Çelikten, Gözde. Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Manevi Ihtiyaçları ve Annelerine Uygulanan Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021).
  • Dağcı, Abdullah. Huzurevi Yaşlılarının Manevi Gereksinimlerinin Belirlenmesi ve Değer Odaklı Manevi Bakım Programının Umut Psikolojik İyi Oluş ve Tanrı Algısı Düzeyleri Üzerindeki Etkilili-ğinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020).
  • Doğan, Tayfun. “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Öznel İyi Oluş”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 14/1 (2013): 56-64.
  • Eldemir, Funda. Kanser Maneviyat ve Beyin, editör Öznur Özdoğan. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2024.
  • Gencer, Nevzat. “Öznel İyi Oluş: Genel Bir Bakış”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/3 (2018), 2621-2638.
  • Göregen, Feride. Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının (DOMAB) Din Eğitimi Alan Ergen Bireylerin Öfke ve Affetme Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
  • Gürbüz, Abdulcelil. Almanya'da Yaşayan Türk Göçmen Ailelerin 18-28 Yaşlarındaki Çocuklarına Yönelik Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Etkiliğinin İncelenmesi: Al-manya Frankfurt Viernheim Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023.
  • Hynnekleiv, Ingerd Irgens vd., “Traces of Spiritual Care in Nursing Records: A Qualitative Study Of Cancer Care”. Scandinavian Journal of Caring Sciences 38/4 (2024): 924-935.
  • Jones, Kate Fiona vd., “The Content, Teaching Methods And Effectiveness of Spiritual Care Training For Healthcare Professionals: A Mixed-Methods Systematic Review”. Journal of Pain and Symptom Management 62/3(2021): e261-e278.
  • Kaba, Bihter. "Disiplin Cezası Almış Lise Öğrencilerinin Manevi İhtiyaçlarının Belirlenmesi ve Değer ‎Odaklı Manevi Güçlenme Ve Bakım Programının (DOMAB) Etkisinin İncelenmesi". Doktora Tezi, Ankara ‎Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
  • Kang, Kyung-Ah vd., “Hospice Palliative Care Nurses’ Perceptions Of Spiritual Care And Their Spiritual Care Competence: A Mixed‐Methods Study”. Journal of Clinical Nursing 30/7 (2021): 961-974.
  • Kanger, Faruk. “Omurilik Felçlisi Engellileri Üzerine Dinî ve Manevi Danışmanlık Odaklı Nitel Bir Araştırma”. Değerler Eğitimi Dergisi 20/43(2022): 105-133.
  • Maden, Cengiz. "Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programı GSB Yurtları Uygulaması (Gazi Evrenos Erkek Öğrenci Yurdu Örneği), Uygulamalı Din Psikolojisi Sempozyumu, 8-9 Eylül 2022, Ankara, 23-25.
  • Martela, Frank. “Being as Having, Loving, and Doing: A Theory of Human Well-Being”. Personality and Social Psychology Review 28/4(2024): 372-397.
  • Niyazibeyoğlu, Tuğrul. “Lise Öğrencilerinde Tanrı Algısı, İnsani Değerler ve Öz-Yeterlik: Uygulamalı Bir Manevi Danışmanlık Çalışması”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Der-gisi 6 (2022): 131-151.
  • Özdoğan, Öznur. Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Geliştirilmesi ve Uygulanması. içinde Özcan Güngör (ed.)5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kitabı, 39. Ankara: Sage-ya Yayıncılık, 2019.
  • Özdoğan, Öznur. İsimsiz Hayatlar Manevi ve Psikolojik Yaklaşımla Arınma ve Öze Dönüş. Ankara: Özdenöze Yayınları, 2005.
  • Payne, Helen. "Teaching Staff And Student Perceptions Of Staff Support For Student Mental Health: A University Case Study." Education Sciences 12.4 (2022): 237.
  • Polat, Mehmet Vehbi. Tükenmişlikle Başa Çıkmada Maneviyat. Ankara: Sonçağ Akademi, 2022.
  • Porter, Stephen R., and Michael E. Whitcomb. "Non-response in student surveys: The role of demographics, engagement and personality." Research in higher education 46 (2005): 127-152.
  • Rykkje, Linda, et al. "Educational Interventions And Strategies For Spiritual Care İn Nursing And Healthcare Students And Staff: A Scoping Review." Journal Of Clinical Nursing 31.11-12 (2022): 1440-1464.
  • Şeker, Şeymanur. Göçmenlere Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Uygulanması: Almanya Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
  • Tavares, Ana Patrícia. Martins, Helga. Pinto, Sara. Caldeira, Silvia. Pontífice Sousa, Patricia. & Rodgers, Beth. “Spiritual Comfort, Spiritual Support, And Spiritual Care: A Simulta-neous Concept Analysis”. In Nursing forum 57/6 (2022): 1559-1566.
  • Torke, Alexia M vd., “Effects of Spiritual Care on Well-Being of İntensive Care Family Surro-gates: A Clinical Trial”. Journal of Pain and Symptom Management 65/4 (2023): 296-307.
  • Tosun, Muhammed - Özdoğan, Öznur. “Gazilere Manevi Bakım Uygulamaları ve Psikolojik Sağlık”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 65/1 (2024): 33-62.
  • Tuzgöl Dost, Meliha. “Öznel İyi Oluş Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3/23 (2004): 103-110.
  • Uçar, Özge vd., “Exploring The Relationship Between Spiritual Care And Patient Advocacy of Nurses From Generations X, Y And Z Working İn İntensive Care Clinics: A Cross-Sectional Study”. Intensive and Critical Care Nursing 84 (2024): 103754.
  • Ulu, Fatma. İşitme Engellilik ve Maneviyat. Ankara: Sonçağ Yayıncılık, 2024.
  • Wisesrith, Wasinee vd., “Spiritual Care Needs of Terminal Ill Cancer Patients”. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention: APJCP 22/12(2021): 3773.
  • Yıldız, Mualla - Kenevir, Fatma. "A Study on Trust in God in Juvenile Delinquents." Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 62.1 (2021): 169-195.

Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş ve Tanrı Algısı Düzeylerine DOMAB Programının Etkisi

Yıl 2025, , 415 - 446, 28.06.2025
https://doi.org/10.15745/da.1641832

Öz

Öznel iyi oluş, bireylerin yaşamlarından genel memnuniyet düzeylerini ve bu ‎memnuniyetin birey tarafından algılanma biçimini ifade etmektedir. Bu durum, bireyin bilişsel, duyuşsal ‎ve psikolojik özellikleriyle ilişkili olup, yaşam kalitesini ve manevi ‎özelliklerini önemli ölçüde etkilemektedir. Tanrı algısı ise bireylerin Yaratıcı’ya yönelik inançlarını, duygularını ve ‎düşüncelerini içeren psikolojik ve dini bir kavramdır. Bu algı, bireyin yetiştiği kültürel ortam, ‎aldığı dini eğitim, aile yapısı, yaşadığı kişisel deneyimler ve psikolojik faktörler tarafından ‎şekillenmektedir. Dolayısıyla bireylerin Tanrı algısı ile öznel iyi oluşları arasında ilişki olduğu ‎söylenebilir. Literatürde yapılan çeşitli araştırmalar, bu değişkenler ‎arasında ilişkilerin mevcut olduğunu ve bu ilişkilerin geliştirlebileceğini göstermektedir. "Bireylerde öznel iyi oluş ‎ve Tanrı algısı bağlamında ilişkisi bağlamında, öznel iyi oluşun artmasının Tanrı algısının olumlu ‎yönde gelişmesine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir.‎ Bu araştırmada, Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım (DOMAB) programın, Muğla Sıtkı Koçman ‎Üniversitesinde ‎öğrenim gören gençlerin Tanrı algısı ve öznel iyi oluş düzeyleri üzerindeki etkisinin ‎incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, ‎öntest-sontest ve deney-kontrol gruplu deneysel ‎araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-‎‎2024 yıllarında Residorm ‎yurdunda kalan bireyler oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırmaya deney grubu için 24, ‎kontrol ‎grubu için 24 olmak üzere toplamda 48 birey dahil edilmiştir. Araştırmada “Tanrı Algısı ve Öznel ‎İyi Oluş ‎Ölçekleri” uygulanarak ön testler bakımından birbirine denk 24 birey seçilmiştir. ‎Deney grubuna 8 oturumdan oluşan DOMAB programı uygulanmış, ‎kontrol grubuna ise herhangi ‎bir müdehale gerçekleştirilmemiştir. Ancak araştırma süresince kontrol grubu izlenmiş, ‎‎araştırma sonuçlarına etki edebilecek harici değişkenlerin kontrolü sağlanmıştır. ‎Kontrol ve deney gruplarında ‎yer alan gençlerin Tanrı algısı ve öznel iyi oluş düzeyleri ön-test, ‎son-test, izleme testi puanları karşılaştırılmıştır. Bu ‎karşılaştırmalarda SPSS 24 veri analiz programı ‎kullanılmıştır. Araştırma sonucunda deney ve kontrol gruplarının ‎öntest aşamasında Tanrı algısı ‎ve öznel iyi oluş düzeyleri bakımından grupların birbirine denk oldukları belirlenmiştir. Deney ‎grubuna ‎uygulanan programın öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerini olumlu yönde etkilediği ve bu etkinin ‎uygulama sonrasında devam ettiği belirlenmiştir. Deney grubunda uygulanan programın ‎öğrencilerin sevgi yönelimli ‎Tanrı algısını olumlu yönde etkilediği, korku yönelimli Tanrı algısını ‎azalttığı ve bu etkinin uygulama sonrasında devam ‎ettiği belirlenmiştir. Kontrol grubunda ise ‎öznel iyi oluş ve Tanrı algısı düzeylerinin öntest-sontest karşılaştırmasında ‎anlamlı düzeyde ‎farklılaşmadığı belirlenmiştir. Dolayısıyla sontest puanlarının deney grubunda, kontrol grubuna ‎göre ‎daha yüksek olduğu görülmüştür.‎ Sonuç olarak Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım (DOMAB) programının uygulanması, bireylerin psikolojik iyi oluşları, öznel iyi oluş düzeyleri ve sevgi yönelimli Tanrı algılarında istatistiksel olarak anlamlı ve olumlu etkiler yaratmıştır.

Etik Beyan

Katılımcılara deneysel uygulama ve araştırma süreci ile ilgili olarak etik kurul onayı alınmıştır. Bu kapsamda araştırmanın etik izni, 29.11.2023 tarihinde Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Araştırmaları Etik Kurulu Karar No: 101 ve Protokol No: 230099 numarası ile alınmıştır.

Kaynakça

  • Aydın, Cüneyd- Kaya, Mevlüt. “Maneviyat ve Öznel İyi Oluş Değişkenlerinin Hayatın Anlamı-nı Yordaması”. Amasya İlahiyat Dergisi 17 (2021), 41-77.
  • Başar, Serpil. “Gebelik Sürecinde Manevi Bakım: Hastanede Nicel Bir Uygulama”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 5 (2022), 47-72.
  • Çelikten, Gözde. Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Manevi Ihtiyaçları ve Annelerine Uygulanan Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021).
  • Dağcı, Abdullah. Huzurevi Yaşlılarının Manevi Gereksinimlerinin Belirlenmesi ve Değer Odaklı Manevi Bakım Programının Umut Psikolojik İyi Oluş ve Tanrı Algısı Düzeyleri Üzerindeki Etkilili-ğinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020).
  • Doğan, Tayfun. “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Öznel İyi Oluş”. Doğuş Üniversitesi Dergisi 14/1 (2013): 56-64.
  • Eldemir, Funda. Kanser Maneviyat ve Beyin, editör Öznur Özdoğan. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2024.
  • Gencer, Nevzat. “Öznel İyi Oluş: Genel Bir Bakış”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11/3 (2018), 2621-2638.
  • Göregen, Feride. Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının (DOMAB) Din Eğitimi Alan Ergen Bireylerin Öfke ve Affetme Eğilimleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
  • Gürbüz, Abdulcelil. Almanya'da Yaşayan Türk Göçmen Ailelerin 18-28 Yaşlarındaki Çocuklarına Yönelik Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Etkiliğinin İncelenmesi: Al-manya Frankfurt Viernheim Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023.
  • Hynnekleiv, Ingerd Irgens vd., “Traces of Spiritual Care in Nursing Records: A Qualitative Study Of Cancer Care”. Scandinavian Journal of Caring Sciences 38/4 (2024): 924-935.
  • Jones, Kate Fiona vd., “The Content, Teaching Methods And Effectiveness of Spiritual Care Training For Healthcare Professionals: A Mixed-Methods Systematic Review”. Journal of Pain and Symptom Management 62/3(2021): e261-e278.
  • Kaba, Bihter. "Disiplin Cezası Almış Lise Öğrencilerinin Manevi İhtiyaçlarının Belirlenmesi ve Değer ‎Odaklı Manevi Güçlenme Ve Bakım Programının (DOMAB) Etkisinin İncelenmesi". Doktora Tezi, Ankara ‎Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
  • Kang, Kyung-Ah vd., “Hospice Palliative Care Nurses’ Perceptions Of Spiritual Care And Their Spiritual Care Competence: A Mixed‐Methods Study”. Journal of Clinical Nursing 30/7 (2021): 961-974.
  • Kanger, Faruk. “Omurilik Felçlisi Engellileri Üzerine Dinî ve Manevi Danışmanlık Odaklı Nitel Bir Araştırma”. Değerler Eğitimi Dergisi 20/43(2022): 105-133.
  • Maden, Cengiz. "Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programı GSB Yurtları Uygulaması (Gazi Evrenos Erkek Öğrenci Yurdu Örneği), Uygulamalı Din Psikolojisi Sempozyumu, 8-9 Eylül 2022, Ankara, 23-25.
  • Martela, Frank. “Being as Having, Loving, and Doing: A Theory of Human Well-Being”. Personality and Social Psychology Review 28/4(2024): 372-397.
  • Niyazibeyoğlu, Tuğrul. “Lise Öğrencilerinde Tanrı Algısı, İnsani Değerler ve Öz-Yeterlik: Uygulamalı Bir Manevi Danışmanlık Çalışması”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Der-gisi 6 (2022): 131-151.
  • Özdoğan, Öznur. Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Geliştirilmesi ve Uygulanması. içinde Özcan Güngör (ed.)5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kitabı, 39. Ankara: Sage-ya Yayıncılık, 2019.
  • Özdoğan, Öznur. İsimsiz Hayatlar Manevi ve Psikolojik Yaklaşımla Arınma ve Öze Dönüş. Ankara: Özdenöze Yayınları, 2005.
  • Payne, Helen. "Teaching Staff And Student Perceptions Of Staff Support For Student Mental Health: A University Case Study." Education Sciences 12.4 (2022): 237.
  • Polat, Mehmet Vehbi. Tükenmişlikle Başa Çıkmada Maneviyat. Ankara: Sonçağ Akademi, 2022.
  • Porter, Stephen R., and Michael E. Whitcomb. "Non-response in student surveys: The role of demographics, engagement and personality." Research in higher education 46 (2005): 127-152.
  • Rykkje, Linda, et al. "Educational Interventions And Strategies For Spiritual Care İn Nursing And Healthcare Students And Staff: A Scoping Review." Journal Of Clinical Nursing 31.11-12 (2022): 1440-1464.
  • Şeker, Şeymanur. Göçmenlere Değer Odaklı Manevi Güçlenme ve Bakım Programının Uygulanması: Almanya Örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022.
  • Tavares, Ana Patrícia. Martins, Helga. Pinto, Sara. Caldeira, Silvia. Pontífice Sousa, Patricia. & Rodgers, Beth. “Spiritual Comfort, Spiritual Support, And Spiritual Care: A Simulta-neous Concept Analysis”. In Nursing forum 57/6 (2022): 1559-1566.
  • Torke, Alexia M vd., “Effects of Spiritual Care on Well-Being of İntensive Care Family Surro-gates: A Clinical Trial”. Journal of Pain and Symptom Management 65/4 (2023): 296-307.
  • Tosun, Muhammed - Özdoğan, Öznur. “Gazilere Manevi Bakım Uygulamaları ve Psikolojik Sağlık”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 65/1 (2024): 33-62.
  • Tuzgöl Dost, Meliha. “Öznel İyi Oluş Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 3/23 (2004): 103-110.
  • Uçar, Özge vd., “Exploring The Relationship Between Spiritual Care And Patient Advocacy of Nurses From Generations X, Y And Z Working İn İntensive Care Clinics: A Cross-Sectional Study”. Intensive and Critical Care Nursing 84 (2024): 103754.
  • Ulu, Fatma. İşitme Engellilik ve Maneviyat. Ankara: Sonçağ Yayıncılık, 2024.
  • Wisesrith, Wasinee vd., “Spiritual Care Needs of Terminal Ill Cancer Patients”. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention: APJCP 22/12(2021): 3773.
  • Yıldız, Mualla - Kenevir, Fatma. "A Study on Trust in God in Juvenile Delinquents." Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 62.1 (2021): 169-195.
Toplam 32 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dini Araştırmalar (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Fatma Ulu 0000-0002-7405-1228

Yayımlanma Tarihi 28 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 18 Şubat 2025
Kabul Tarihi 8 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025

Kaynak Göster

ISNAD Ulu, Fatma. “Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Ve Tanrı Algısı Düzeylerine DOMAB Programının Etkisi”. Dini Araştırmalar 68 (Haziran 2025), 415-446. https://doi.org/10.15745/da.1641832.