Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 194 - 205, 27.01.2025

Mustafa Kemal Yaşar , Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit

https://doi.org/10.21324/dacd.1559696

Öz

The rapid growth of the global population, irregular urbanization and industrialization, present challenges to the sustainability of life and the world is currently facing an increasing prevalence of both natural and anthropogenic disasters. Climate change further exacerbates this situation by contributing to the rising frequency and intensity of hydrometeorological events. To effectively minimize the negative impacts of disasters, knowing assessing and analyzingtheir frequency, intensity, and consequences is essential. This necessitates the development of comprehensive disaster inventories. Such studies involve collecting and analyzing critical data to identify and manage potential disaster risks within specific regions. In this present study evaluates the long-term diversity of hydrometeorological disasters in the Sakarya, Kocaeli, and Istanbul provinces, situated in the Çatalca-Kocaeli section in the Marmara Region of Turkey. The study utilizes data from the General Directorate of Meteorology to analyze hydrometeorological disasters occurring from 1975 to 2020 across these provinces, with a focus on diversity, frequency, damages, and fatalities, evaluated on both an annual and seasonal basis. Damages are classified as light, moderate, or severe. This inventory is designed to offer valuable insights for researchers and policymakers aimed at mitigating loss of life and property damage. Additionally, it encompasses recommendations for disaster risk reduction strategies.

Anahtar Kelimeler

Hydrometeorological Disaster Disaster Inventory Sakarya Kocaeli Istanbul Loss of Life and Property

Kaynakça

  • Adhikari, P., Hong, Y., Douglas, K. R., Kirschbaum, D. B., Gourley, J., Adler, R., & Brakenridge, G. R. (2010). A digitized global flood inventory 1998–2008: compilation and preliminary results. Natural Hazards, 55(2), 405–422.
  • Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2022). Türkiye Afet Müdahale Planı. Retrieved January 7, 2024, from https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani
  • Atalay, İ. (2011). Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği. Meta Basım.
  • Avcı, V., & Ünsal, Ö. (2023). A morphometric approach to Bozkurt (Kastamonu-Türkiye) flood. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(2), 216–239. https://doi.org/10.21324/dacd.1210797
  • Avcı, V. (2023). Esmahanım Deresi Havzası’nın (Akçakoca-Düzce) morfometrik özellikleri ve taşkınlara etkisi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 25(1), 96–118. https://doi.org/10.24011/barofd.1148666
  • Aygün, E. (2020). Dünya Afet Raporu Yönetici Özeti. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, Cenevre. https://www.kizilay.org.tr/Upload/Dokuman/Dosya/wdr2020-26-11-2020-64501291.pdf
  • Chou, J. S., Yang, K. H., & Ren, T. C. (2015). Ex-post evaluation of preparedness education in disaster prevention, mitigation and response. International Journal of Disaster Risk Reduction, 12, 188–201. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2015.01.002
  • Centre for Research on the Epidemiology of Disasters. (2017). Centre for research on the epidemiology of disasters (CRED) Technical Report. Retrieved May 14, 2021, from http://cred.be/sites/default/files/CredCrunch50.pdf.
  • Demircan, M., Türkoğlu, N., & Çiçek, İ. (2017, November 8–10). İklim değişikliği: modelden sektörel uygulamalara [Bildiri Sunumu]. Türkiye Coğrafya Kurumu 75. Kuruluş Yılı Uluslararası Kongresi, Ankara, Türkiye.
  • Doğanay, H., & Orhan, F. (2019). Türkiye Beşeri Coğrafyası. Pegem Akademi.
  • Dufty, N. (2008). A new approach to community flood education. The Australian Journal of Emergency Management, 23(2), 4–8.
  • Duman, O., & Gökgöz, B. (2018). Türkiye’de ve dünyada afet veri tabanları. SETSCI Conference Indexing System, 3, 556–561.
  • Ekinci, R., Büyüksaraç, A., Ekinci, Y. L., & Işık, E. (2020). Bitlis ilinin doğal afet çeşitliliğinin değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 1–11. https://doi.org/ 10.21324/dacd.535189
  • Hoyois, P., Below, R., Scheuren, J. M., & Guha-Sapir, D. (2007). Annual disaster statistical review: numbers and trends. Centre for Research on the Epidemiology of Disasters.
  • İkiel, C. (2018). Sakarya'nın fiziki, beşeri ve iktisadi coğrafya özellikleri. Sakarya Üniversitesi.
  • İstanbul Valiliği. (2022). Bir bakışta İstanbul. Retrieved August 25, 2022, from http://www.istanbul.gov.tr/iklim-istanbul
  • Kadıoğlu, M. (2011a). Afet yönetimi beklenilmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek. T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
  • Kadıoğlu, M. (2011b). Climate change and Turkey. Makine ve Mühendis, 50, 593, 15–25.
  • Kadıoğlu, M., & Özdamar, E. (2008). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri. JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
  • Kundzewicz, Z. W., Kanae, S., Seneviratne, S. I., Handmer, J., Nicholls, N., … Sherstyukov, B. (2013). Flood risk and climate change: global and regional perspectives. Hydrological Sciences Journal, 59(1), 1–28. https://doi.org/10.1080/02626667.2013.857411
  • Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2016). Meteorolojik karakterli doğal afetler 2015 yılı değerlendirmesi. Retrieved February 7, 2022, from https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/dogalafet-2015.pdf
  • Özdemir, Z., & Özkaynak Yolcu, M. (2024). İklim değişikliğinin ve kentleşmenin etkilerini akarsu kıyısı yerleşim alanlarında sel felaketi üzerinden tartışmak. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 10(2), 314–333. https://doi.org/10.21324/dacd.1383055
  • Ozguven, E. E., & Ozbay, K. (2013). A secure and efficient inventory management system for disasters. Transportation Research Part C Emerging Technologies, 29, 171–196. https://doi.org/10.1016/j.trc.2011.08.012
  • Parsons, M., Glavac, S., Hastings, P., Marshall, G., McGregor, J., McNeill, J., Morley, P., Reeve, I., & Stayner, R. (2016). Top-down assessment of disaster resilience: A conceptual framework using coping and adaptive capacities. International Journal of Disaster Risk Reduction, 19, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr
  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022), Marmara Bölgesi coğrafi özellikleri. Retrieved May 1, 2022, from https://mthmm.csb.gov.tr/bolgemiz-i-85694
  • T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Kocaeli genel bilgiler. Retrieved February 7, 2022, from https://kocaeli.ktb.gov.tr/TR-69185/genel-bilgiler.html
  • The International Disaster Database. (2020). Inventorying hazards & disasters worldwide since 1988. Retrieved February 2, 2022, from https://www.emdat.be
  • Tümer, Ö. (2024). Doğal afetlerde afet yönetimi ve risk azaltmada yerel yönetimlerin rolü. Fiscaoeconomia, 8(3), 1495–1515. https://doi.org/10.25295/fsecon.1491393
  • Türkiye İstatistik Kurumu, (2022). Nüfus ve demografi istatistikleri. Retrieved February 7, 2022, from https://www.tuik.gov.tr/
  • Yadavalli, V.S.S., Sundar, D. K., & Udayabaskaran, S. (2015). Two substitutable perishable product disaster inventorysystems. Annals of Operations Research, 233, 1, 517–534. https://doi.org/10.1007/s10479-014-1783-3

İklim Krizinde Hidrometeorolojik Afetler: Türkiye’de Bölgesel Bir Afet Envanter Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 194 - 205, 27.01.2025

Mustafa Kemal Yaşar , Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit

https://doi.org/10.21324/dacd.1559696

Öz

Küresel olarak, dünya şu anda doğal ve insan kaynaklı artan afetler ile karşı karşıyadır. İklim değişikliği de, hidrometeorolojik afetlerin sıklığı ve yoğunluğunun arttırarak bu durumu daha da kötüleştirmektedir. Afetlerin olumsuz etkilerini en aza indirmek için; bunların sıklığını, yoğunluğunu ve sonuçlarını bilmek, değerlendirmek ve analiz etmek esastır. Bu da afet envanterlerinin geliştirilmesini gerektirir ki bu tür çalışmalar, bölgesel olarak potansiyel afet risklerini tanımlamayı ve yönetmeyi amaçlayan kritik verilerin toplanmasını ve analitik olarak değerlendirilmesini içerir. Bu çalışmada, Türkiye’nin Marmara Bölgesi'nin Çatalca-Kocaeli bölümünde yer alan Sakarya, Kocaeli ve İstanbul illerindeki hidrometeorolojik afetlerin uzun vadeli çeşitliliği değerlendirilmiştir. Çalışmada; Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verileri kullanılarak 1975-2020 yılları arasında meydana gelen hidrometeorolojik afet çeşitliliği, oluş sıklığı, zarar durumu ve bu afetlerden kaynaklanan ölümler hem yıllık ve hem mevsimlik olarak değerlendirilmiş ve afet envanteri oluşturulmuştur. Ayrıca, afetlerin yarattığı hasar durumu hafif, orta ve ağır hasar olarak sınıflandırılarak incelenmiştir. Bu envanter çalışması, yirmi milyondan fazla nüfusun yaşadığı bölgede; can kaybı, mal hasarı ve zarar görebilirliği en aza indirmeyi amaçlayan yönetim, planlama ve uygulama önlemleri açısından araştırmacılar ve yöneticiler için stratejik bilgiler sunmayı amaçlamaktadır. Son olarak da, bölgesel bir perspektiften afet riskinin azaltılması için alınması gereken temel önlemlere ilişkin tavsiyelerde sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hidrometeorolojik Afetler Afet Envanteri Sakarya Kocaeli İstanbul Can-Mal Kaybı

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Meteoroloji Genel Müdürlüğüne veri desteği için teşekkür ederiz.

Kaynakça

  • Adhikari, P., Hong, Y., Douglas, K. R., Kirschbaum, D. B., Gourley, J., Adler, R., & Brakenridge, G. R. (2010). A digitized global flood inventory 1998–2008: compilation and preliminary results. Natural Hazards, 55(2), 405–422.
  • Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2022). Türkiye Afet Müdahale Planı. Retrieved January 7, 2024, from https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani
  • Atalay, İ. (2011). Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği. Meta Basım.
  • Avcı, V., & Ünsal, Ö. (2023). A morphometric approach to Bozkurt (Kastamonu-Türkiye) flood. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(2), 216–239. https://doi.org/10.21324/dacd.1210797
  • Avcı, V. (2023). Esmahanım Deresi Havzası’nın (Akçakoca-Düzce) morfometrik özellikleri ve taşkınlara etkisi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 25(1), 96–118. https://doi.org/10.24011/barofd.1148666
  • Aygün, E. (2020). Dünya Afet Raporu Yönetici Özeti. Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, Cenevre. https://www.kizilay.org.tr/Upload/Dokuman/Dosya/wdr2020-26-11-2020-64501291.pdf
  • Chou, J. S., Yang, K. H., & Ren, T. C. (2015). Ex-post evaluation of preparedness education in disaster prevention, mitigation and response. International Journal of Disaster Risk Reduction, 12, 188–201. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2015.01.002
  • Centre for Research on the Epidemiology of Disasters. (2017). Centre for research on the epidemiology of disasters (CRED) Technical Report. Retrieved May 14, 2021, from http://cred.be/sites/default/files/CredCrunch50.pdf.
  • Demircan, M., Türkoğlu, N., & Çiçek, İ. (2017, November 8–10). İklim değişikliği: modelden sektörel uygulamalara [Bildiri Sunumu]. Türkiye Coğrafya Kurumu 75. Kuruluş Yılı Uluslararası Kongresi, Ankara, Türkiye.
  • Doğanay, H., & Orhan, F. (2019). Türkiye Beşeri Coğrafyası. Pegem Akademi.
  • Dufty, N. (2008). A new approach to community flood education. The Australian Journal of Emergency Management, 23(2), 4–8.
  • Duman, O., & Gökgöz, B. (2018). Türkiye’de ve dünyada afet veri tabanları. SETSCI Conference Indexing System, 3, 556–561.
  • Ekinci, R., Büyüksaraç, A., Ekinci, Y. L., & Işık, E. (2020). Bitlis ilinin doğal afet çeşitliliğinin değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1), 1–11. https://doi.org/ 10.21324/dacd.535189
  • Hoyois, P., Below, R., Scheuren, J. M., & Guha-Sapir, D. (2007). Annual disaster statistical review: numbers and trends. Centre for Research on the Epidemiology of Disasters.
  • İkiel, C. (2018). Sakarya'nın fiziki, beşeri ve iktisadi coğrafya özellikleri. Sakarya Üniversitesi.
  • İstanbul Valiliği. (2022). Bir bakışta İstanbul. Retrieved August 25, 2022, from http://www.istanbul.gov.tr/iklim-istanbul
  • Kadıoğlu, M. (2011a). Afet yönetimi beklenilmeyeni beklemek, en kötüsünü yönetmek. T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
  • Kadıoğlu, M. (2011b). Climate change and Turkey. Makine ve Mühendis, 50, 593, 15–25.
  • Kadıoğlu, M., & Özdamar, E. (2008). Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri. JICA Türkiye Ofisi Yayınları.
  • Kundzewicz, Z. W., Kanae, S., Seneviratne, S. I., Handmer, J., Nicholls, N., … Sherstyukov, B. (2013). Flood risk and climate change: global and regional perspectives. Hydrological Sciences Journal, 59(1), 1–28. https://doi.org/10.1080/02626667.2013.857411
  • Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2016). Meteorolojik karakterli doğal afetler 2015 yılı değerlendirmesi. Retrieved February 7, 2022, from https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/dogalafet-2015.pdf
  • Özdemir, Z., & Özkaynak Yolcu, M. (2024). İklim değişikliğinin ve kentleşmenin etkilerini akarsu kıyısı yerleşim alanlarında sel felaketi üzerinden tartışmak. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 10(2), 314–333. https://doi.org/10.21324/dacd.1383055
  • Ozguven, E. E., & Ozbay, K. (2013). A secure and efficient inventory management system for disasters. Transportation Research Part C Emerging Technologies, 29, 171–196. https://doi.org/10.1016/j.trc.2011.08.012
  • Parsons, M., Glavac, S., Hastings, P., Marshall, G., McGregor, J., McNeill, J., Morley, P., Reeve, I., & Stayner, R. (2016). Top-down assessment of disaster resilience: A conceptual framework using coping and adaptive capacities. International Journal of Disaster Risk Reduction, 19, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr
  • T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022), Marmara Bölgesi coğrafi özellikleri. Retrieved May 1, 2022, from https://mthmm.csb.gov.tr/bolgemiz-i-85694
  • T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2022). Kocaeli genel bilgiler. Retrieved February 7, 2022, from https://kocaeli.ktb.gov.tr/TR-69185/genel-bilgiler.html
  • The International Disaster Database. (2020). Inventorying hazards & disasters worldwide since 1988. Retrieved February 2, 2022, from https://www.emdat.be
  • Tümer, Ö. (2024). Doğal afetlerde afet yönetimi ve risk azaltmada yerel yönetimlerin rolü. Fiscaoeconomia, 8(3), 1495–1515. https://doi.org/10.25295/fsecon.1491393
  • Türkiye İstatistik Kurumu, (2022). Nüfus ve demografi istatistikleri. Retrieved February 7, 2022, from https://www.tuik.gov.tr/
  • Yadavalli, V.S.S., Sundar, D. K., & Udayabaskaran, S. (2015). Two substitutable perishable product disaster inventorysystems. Annals of Operations Research, 233, 1, 517–534. https://doi.org/10.1007/s10479-014-1783-3
Toplam 30 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Doğal Afetler
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Mustafa Kemal Yaşar 0000-0002-1322-8624

Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit 0000-0001-8991-9221

Erken Görünüm Tarihi 25 Ocak 2025
Yayımlanma Tarihi 27 Ocak 2025
Gönderilme Tarihi 1 Ekim 2024
Kabul Tarihi 17 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 11 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Yaşar, M. K., & Gümrükçüoğlu Yiğit, M. (2025). Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye. Doğal Afetler Ve Çevre Dergisi, 11(1), 194-205. https://doi.org/10.21324/dacd.1559696
AMA Yaşar MK, Gümrükçüoğlu Yiğit M. Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye. Doğ Afet Çev Derg. Ocak 2025;11(1):194-205. doi:10.21324/dacd.1559696
Chicago Yaşar, Mustafa Kemal, ve Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit. “Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye”. Doğal Afetler Ve Çevre Dergisi 11, sy. 1 (Ocak 2025): 194-205. https://doi.org/10.21324/dacd.1559696.
EndNote Yaşar MK, Gümrükçüoğlu Yiğit M (01 Ocak 2025) Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 11 1 194–205.
IEEE M. K. Yaşar ve M. Gümrükçüoğlu Yiğit, “Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye”, Doğ Afet Çev Derg, c. 11, sy. 1, ss. 194–205, 2025, doi: 10.21324/dacd.1559696.
ISNAD Yaşar, Mustafa Kemal - Gümrükçüoğlu Yiğit, Mahnaz. “Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye”. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 11/1 (Ocak 2025), 194-205. https://doi.org/10.21324/dacd.1559696.
JAMA Yaşar MK, Gümrükçüoğlu Yiğit M. Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye. Doğ Afet Çev Derg. 2025;11:194–205.
MLA Yaşar, Mustafa Kemal ve Mahnaz Gümrükçüoğlu Yiğit. “Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye”. Doğal Afetler Ve Çevre Dergisi, c. 11, sy. 1, 2025, ss. 194-05, doi:10.21324/dacd.1559696.
Vancouver Yaşar MK, Gümrükçüoğlu Yiğit M. Hydrometeorological Disasters in the Context of the Climate Crisis: A Regional Disaster Inventory Study in Türkiye. Doğ Afet Çev Derg. 2025;11(1):194-205.
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons License
Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanlanmıştır.