Öz
Approximately 90% of global trade is conducted via maritime transport. However, the maritime industry faces significant safety risks due to technical deficiencies, human error, and adverse weather conditions. Ship accidents pose major threats not only in terms of economic losses but also to the safety of crew and passengers. To manage these risks and enhance preparedness for emergencies, international conventions and standards have been developed. This study examines emergency management on ships from an occupational health and safety (OHS) perspective. The research is based on three sources of data: literature review, regulatory analysis, and field studies. First, academic studies on OHS and emergency management on ships were reviewed and evaluated under themes such as training, equipment use, procedural adequacy, and personnel awareness. Then, national and international regulations were compared, taking into account the specific conditions of the maritime environment in terms of scope, obligations, and inspection mechanisms. Finally, field data were collected through interviews with personnel working on ships. These interviews focused on issues such as familiarity with emergency procedures, the effectiveness of training, equipment usage, and coordination during emergency response. The results revealed that ship personnel are not sufficiently familiar with emergency procedures, that training is inadequate, and that there are deficiencies in the maintenance of emergency equipment. Based on these findings, it is recommended to increase training efforts, align national regulations with international standards, and improve risk assessment processes. Additionally, the need for regular drills and improvements in crisis response procedures was emphasized. The findings of this study serve as a guide for ship operators and the academic community in efforts to enhance safety in the maritime industry.
Anahtar Kelimeler
: Emergency Management Ship Safety Occupational Safety Risk Management International Maritime
Kaynakça
- Ahn, S., Kurt, R., E. ve Akyüz, E. (2022). Application of a SPAR-H based framework to assess human reliability during emergency response drill for man overboard on ships, Ocean Engineering, 251, 111089.
- Ai, B., Li, B., Gao, S., Xu, J. ve Shang, H. (2019). An intelligent decision algorithm for the generation of maritime search and rescue emergency response plans, Ieee Access, Volume 7, 155835.
- Arıcan, O. H. (2024). Türk karasularında gerçekleşen gemi kazalarının denizcilik sözleşmeleri ihlalleri üzerine araştırma. Gemi ve Deniz Teknolojisi, 225, 73-89.
- Ataman, F. (2023). Gemilerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Bakacak, İ. ve Soyhan, H. S. (2021). Acil durumlarda gemi kapılarının önemi, Journal of Marine and Engineering Technology, 1(1), 42-47.
- Berg, T. E., Selvik, O. Indergård, R. ve Ringen, E. (2023). Maritime emergency preparedness – drifting ships, The 12th International Workshop on Ship and Marine Hydrodynamics, IOP publishing.
- Beşiktaş Likid Taşımacılık Denizcilik Ticaret Anonim Şirketi. (2022). M4-emergency manual.
- Blindheim, S., Gros, S. ve Johansen, T. A. (2020). Risk-based model predictive control for autonomous ship emergency management, Science Direct, 53-2, 14524–14531.
- Çakır, E. (2019). İş yeri tehlikeleri ve mesleki riskler: ticaret gemilerinde meydana gelen iş kazaları üzerine bir inceleme, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). Avrupa Birliği’nde iş sağlığı ve güvenliği, Ankara.
- Demir, İ. (2016). Deniz kazalarını ve olaylarını araştırma ve inceleme yönetmeliği üzerine değerlendirmeler. Deniz Hukuku Dergisi, 22(3), 879- 904.
- Despoina, P. (2022). Safety management practices towards preventing injurıes and accidents: the case of the shipping industry, Yüksek Lisans Tezi, Piraeus Üniversitesi, Department of Maritime Studies, Pireas.
- EMSA. (2023). European Maritime Safety Agency. Annual overvıew of marine casualties and incidents,
- Genel Denizcilik Nakliyatı A.Ş. (2024). M/T "Profit" role kartları, M/T "Profit" Gemisinde Oluşturulan Şirket İçi Doküman, Erişim tarihi: 16.10.2024.
- Grappasonni, I., Petrelli, F. ve Amenta, F. (2012). Deaths on board ships assisted by the centro internazionale radio medico in the last 25 years, Travel Medicine and Infectious Disease, 10, 186-191.
- IMO. (2018). International Maritime Organization. International safety management (ISM) Code and guidelines on ımplementation. IMO Publishing.
- IMO. (1974). International Maritime Organization. International convention for the safety of life at sea (SOLAS), 1974, IMO Publishing.
- Ji, J., Ma, Z., He, J., Xu, Y. ve Liu, Z. (2020). Research on risk evaluation and dynamic, escape path planning algorithm based on realtime spread of ship comprehensive fire, J. Mar. Sci. Eng., 602.
- Marine Sight. (2024). Emergency response drills on passenger ships explained. www.marineinsight.com, Erişim tarihi:16.10.2024.
- Kougioumtzoglou, G., Theodoropoulos, A. ve Lepouras, G. (2022). Design and development of a game-engine-based simulator specialised on ships evacuation, Int. J. Human Factors Modelling and Simulation, Vol. 7, Nos. 3/4, 301-328.
- Karahalios, H. (2015). The managment of maritime regulations, Routledge is an Imprint of the Taylor & Francis Group, an Informa Business.
- Lafçı, Ö. ve Öztekin, A. (2020). Risk assessment of sea rescue activities on search/rescue ships using L type matrix method, Journal of Marine Science and Fishers, 3 (2), 66-78.
- Laverick, C. (2018). Enforcing the ISM Code, and improving maritime safety, with an improved corporate manslaughter act: a safety culture theory perspective, Doktora Tezi, University of Central Lancashire.
- Maritime Education. (2025). Safety and emergency procedures. Safeguarding lives and vessels at sea. https://maritimeducation.com/ safety-and-emergency-proceduressafeguarding-lives-and-vessels-at-sea/, Erişim tarihi:16.03.2025.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Denizcilik acil durumlar. Ankara.
- Nordström J., vd. (2016). Vessel triage: a method for assessing and communicating the safety status of vessels in maritime distress situations, Safety Science, 85, 117–129.
- Österman, C. Hult, C. ve Praetorius, G. (2020). Occupational safety and health for service crew on passenger ships, Safety Science, 121, 403-41
- Prabowo, A., R. ve Bae, D. M. (2019). Environmental risk of maritime territory subjected to accidental phenomena: correlation of oil spill and ship grounding in the Exxon Valdez's case, Results in Engineering, 4, 100035.
- Rodseth, O. (2005). Passenger ship safety and emergency management control [Conference paper]. Cruise and Ferry Forum, London, UK.
- Sotiralis, P. vd. (2020). A critical review of the evacuation process due to fire or flooding from cruise vessels and large ropax cessels and the future challenges and developments, Sustainable and Safe Passenger Ships, Athens, Greece.
- Taç, Ö., B., Akyüz, E. ve Çelik, M. (2020). Analysis of performance influence factors on shipboard drills to improve ship emergency preparedness at sea, Int. J. Shipping and Transport Logistics, Vol. 12, Nos. 1/2, 92-116.
- Taç, Ö., B., Akyüz, E. ve Çelik, M. (2018). An applied research proposal towards analysing and enhancement the effectiveness of emergency management through ship operations, Journal of Transportation and Logistics, Volume 3, Issue 2, 93-108.
- T.C. Resmî Gazete. (2009). Gemilerin Teknik Yönetmeliği, Madde 72. 17 Aralık 2009, Sayı: 27409.
- T.C. Resmî Gazete. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde 9. 26 Aralık 2012, Sayı: 28509.
- T.C. Resmî Gazete. (2012a). İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, Madde 4. 29 Aralık 2012, Sayı: 28512.
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2024). Deniz ulaşım emniyeti. https://ulasimemniyeti.uab.gov.tr/deniz, Erişim tarihi: 15 Aralık 2024.
- Usta, G. ve Sarı, A. (2021). Denizyolu ticareti, ekonomik büyüme ve dış ticaret haddi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye için ardıl yaklaşımı, Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 31- 44.
- Uygul, İ. (2017). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununun gemilerdeki uygulamaları ve ilgili denizcilik kuralları ile karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
- Wang, T., Ma, L., Ma, X. ve Zhao, Y. (2024). Risk evolution and prevention and control strategies in emergency responses for Arctic maritime transportation. Ocean Engineering, 313, 119580.
- Xiong, W., van Gelder, V. ve Yang, K. (2020). A decision support method for design and operationalization of search and rescue in maritime emergency, Ocean Engineering, 207, 107399.
- Yılmaz, F. ve İlhan, N. (2018). Türk denizcilik sektöründe (gemilerde) İş sağlığı ve güvenliği durumu üzerine bir araştırma, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 25-41
- Yorulmaz, M. ve Avcı, S. (2024). Gemi makine dairesi için Fine Kinney ve AHP yöntemleri ile risk analizi ve yönetimi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 17-28.
- Yorulmaz, M. ve Sezen, K. (2023). Denizcilik alanında kullanılan risk analizi yöntemleri ve fine kinney yöntemiyle bir uygulama, Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 622-637.
- Yorulmaz, M. ve Tantan, E. (2023). Gemilerde meydana gelen iş kazalarının çok kriterli karar verme yöntemleriyle analiz edilmesi, Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), 132- 158.
Öz
Dünya ticaretinin %90’ı deniz yoluyla yapılmaktadır. Ancak denizcilik sektörü, teknik eksiklikler, insan hataları ve olumsuz hava koşulları gibi güvenlik riskleriyle karşı karşıyadır. Gemi kazaları, ekonomik kayıpların yanı sıra personel ve yolcu güvenliği açısından da büyük tehditler oluşturmaktadır. Bu risklerin yönetilmesi ve acil durumlara hazırlık seviyesinin artırılması için uluslararası sözleşmeler ve standartlar geliştirilmiştir. Bu çalışmada, gemilerdeki acil durum yönetimi iş sağlığı ve güvenliği (İSG) bakış açısıyla incelenmiştir. Araştırma, literatür taraması, mevzuat analizi ve saha çalışmaları gibi üç veri kaynağına dayanmaktadır. İlk olarak, gemilerdeki İSG ve acil durum yönetimi üzerine yapılan akademik çalışmalar incelenmiş, çalışmalar eğitim, ekipman kullanımı, prosedür yeterliliği ve personel farkındalığı gibi temalar altında değerlendirilmiştir. Ardından, ulusal ve uluslararası düzenlemeler karşılaştırılmıştır. Bu düzenlemeler, gemi ortamının özel koşullarını dikkate alarak kapsam, yükümlülükler ve denetim boyutları açısından ele alınmıştır. Son olarak, Gemilerde çalışan personel ile yapılan görüşmeler sonucunda saha verileri toplanmıştır. Görüşmelerde acil durum prosedürlerine hâkimiyet, eğitimlerin etkinliği, ekipman kullanımı ve müdahale koordinasyonu gibi konular ele alınmıştır. Sonuçlar, gemi personelinin acil durum prosedürlerine yeterince hâkim olmadığını, eğitimlerin yetersiz olduğunu ve acil durum ekipmanlarının bakımında eksiklikler bulunduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgulara dayanarak, eğitimlerin artırılması, ulusal düzenlemelerin uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesi ve risk değerlendirme süreçlerinin geliştirilmesi önerilmiştir. Ayrıca, düzenli tatbikatlar ve kriz müdahale süreçlerinin iyileştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Çalışmanın sonuçları, denizcilik sektöründe emniyeti artırmaya yönelik gemi işletmecileri ve akademik çevreler için rehber niteliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler
Acil Durum Yönetimi Gemi Güvenliği İş Güvenliği Risk Yönetimi Uluslararası Denizcilik
Kaynakça
- Ahn, S., Kurt, R., E. ve Akyüz, E. (2022). Application of a SPAR-H based framework to assess human reliability during emergency response drill for man overboard on ships, Ocean Engineering, 251, 111089.
- Ai, B., Li, B., Gao, S., Xu, J. ve Shang, H. (2019). An intelligent decision algorithm for the generation of maritime search and rescue emergency response plans, Ieee Access, Volume 7, 155835.
- Arıcan, O. H. (2024). Türk karasularında gerçekleşen gemi kazalarının denizcilik sözleşmeleri ihlalleri üzerine araştırma. Gemi ve Deniz Teknolojisi, 225, 73-89.
- Ataman, F. (2023). Gemilerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Bakacak, İ. ve Soyhan, H. S. (2021). Acil durumlarda gemi kapılarının önemi, Journal of Marine and Engineering Technology, 1(1), 42-47.
- Berg, T. E., Selvik, O. Indergård, R. ve Ringen, E. (2023). Maritime emergency preparedness – drifting ships, The 12th International Workshop on Ship and Marine Hydrodynamics, IOP publishing.
- Beşiktaş Likid Taşımacılık Denizcilik Ticaret Anonim Şirketi. (2022). M4-emergency manual.
- Blindheim, S., Gros, S. ve Johansen, T. A. (2020). Risk-based model predictive control for autonomous ship emergency management, Science Direct, 53-2, 14524–14531.
- Çakır, E. (2019). İş yeri tehlikeleri ve mesleki riskler: ticaret gemilerinde meydana gelen iş kazaları üzerine bir inceleme, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2014). Avrupa Birliği’nde iş sağlığı ve güvenliği, Ankara.
- Demir, İ. (2016). Deniz kazalarını ve olaylarını araştırma ve inceleme yönetmeliği üzerine değerlendirmeler. Deniz Hukuku Dergisi, 22(3), 879- 904.
- Despoina, P. (2022). Safety management practices towards preventing injurıes and accidents: the case of the shipping industry, Yüksek Lisans Tezi, Piraeus Üniversitesi, Department of Maritime Studies, Pireas.
- EMSA. (2023). European Maritime Safety Agency. Annual overvıew of marine casualties and incidents,
- Genel Denizcilik Nakliyatı A.Ş. (2024). M/T "Profit" role kartları, M/T "Profit" Gemisinde Oluşturulan Şirket İçi Doküman, Erişim tarihi: 16.10.2024.
- Grappasonni, I., Petrelli, F. ve Amenta, F. (2012). Deaths on board ships assisted by the centro internazionale radio medico in the last 25 years, Travel Medicine and Infectious Disease, 10, 186-191.
- IMO. (2018). International Maritime Organization. International safety management (ISM) Code and guidelines on ımplementation. IMO Publishing.
- IMO. (1974). International Maritime Organization. International convention for the safety of life at sea (SOLAS), 1974, IMO Publishing.
- Ji, J., Ma, Z., He, J., Xu, Y. ve Liu, Z. (2020). Research on risk evaluation and dynamic, escape path planning algorithm based on realtime spread of ship comprehensive fire, J. Mar. Sci. Eng., 602.
- Marine Sight. (2024). Emergency response drills on passenger ships explained. www.marineinsight.com, Erişim tarihi:16.10.2024.
- Kougioumtzoglou, G., Theodoropoulos, A. ve Lepouras, G. (2022). Design and development of a game-engine-based simulator specialised on ships evacuation, Int. J. Human Factors Modelling and Simulation, Vol. 7, Nos. 3/4, 301-328.
- Karahalios, H. (2015). The managment of maritime regulations, Routledge is an Imprint of the Taylor & Francis Group, an Informa Business.
- Lafçı, Ö. ve Öztekin, A. (2020). Risk assessment of sea rescue activities on search/rescue ships using L type matrix method, Journal of Marine Science and Fishers, 3 (2), 66-78.
- Laverick, C. (2018). Enforcing the ISM Code, and improving maritime safety, with an improved corporate manslaughter act: a safety culture theory perspective, Doktora Tezi, University of Central Lancashire.
- Maritime Education. (2025). Safety and emergency procedures. Safeguarding lives and vessels at sea. https://maritimeducation.com/ safety-and-emergency-proceduressafeguarding-lives-and-vessels-at-sea/, Erişim tarihi:16.03.2025.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Denizcilik acil durumlar. Ankara.
- Nordström J., vd. (2016). Vessel triage: a method for assessing and communicating the safety status of vessels in maritime distress situations, Safety Science, 85, 117–129.
- Österman, C. Hult, C. ve Praetorius, G. (2020). Occupational safety and health for service crew on passenger ships, Safety Science, 121, 403-41
- Prabowo, A., R. ve Bae, D. M. (2019). Environmental risk of maritime territory subjected to accidental phenomena: correlation of oil spill and ship grounding in the Exxon Valdez's case, Results in Engineering, 4, 100035.
- Rodseth, O. (2005). Passenger ship safety and emergency management control [Conference paper]. Cruise and Ferry Forum, London, UK.
- Sotiralis, P. vd. (2020). A critical review of the evacuation process due to fire or flooding from cruise vessels and large ropax cessels and the future challenges and developments, Sustainable and Safe Passenger Ships, Athens, Greece.
- Taç, Ö., B., Akyüz, E. ve Çelik, M. (2020). Analysis of performance influence factors on shipboard drills to improve ship emergency preparedness at sea, Int. J. Shipping and Transport Logistics, Vol. 12, Nos. 1/2, 92-116.
- Taç, Ö., B., Akyüz, E. ve Çelik, M. (2018). An applied research proposal towards analysing and enhancement the effectiveness of emergency management through ship operations, Journal of Transportation and Logistics, Volume 3, Issue 2, 93-108.
- T.C. Resmî Gazete. (2009). Gemilerin Teknik Yönetmeliği, Madde 72. 17 Aralık 2009, Sayı: 27409.
- T.C. Resmî Gazete. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde 9. 26 Aralık 2012, Sayı: 28509.
- T.C. Resmî Gazete. (2012a). İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, Madde 4. 29 Aralık 2012, Sayı: 28512.
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2024). Deniz ulaşım emniyeti. https://ulasimemniyeti.uab.gov.tr/deniz, Erişim tarihi: 15 Aralık 2024.
- Usta, G. ve Sarı, A. (2021). Denizyolu ticareti, ekonomik büyüme ve dış ticaret haddi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye için ardıl yaklaşımı, Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 31- 44.
- Uygul, İ. (2017). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununun gemilerdeki uygulamaları ve ilgili denizcilik kuralları ile karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
- Wang, T., Ma, L., Ma, X. ve Zhao, Y. (2024). Risk evolution and prevention and control strategies in emergency responses for Arctic maritime transportation. Ocean Engineering, 313, 119580.
- Xiong, W., van Gelder, V. ve Yang, K. (2020). A decision support method for design and operationalization of search and rescue in maritime emergency, Ocean Engineering, 207, 107399.
- Yılmaz, F. ve İlhan, N. (2018). Türk denizcilik sektöründe (gemilerde) İş sağlığı ve güvenliği durumu üzerine bir araştırma, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 25-41
- Yorulmaz, M. ve Avcı, S. (2024). Gemi makine dairesi için Fine Kinney ve AHP yöntemleri ile risk analizi ve yönetimi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 17-28.
- Yorulmaz, M. ve Sezen, K. (2023). Denizcilik alanında kullanılan risk analizi yöntemleri ve fine kinney yöntemiyle bir uygulama, Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 622-637.
- Yorulmaz, M. ve Tantan, E. (2023). Gemilerde meydana gelen iş kazalarının çok kriterli karar verme yöntemleriyle analiz edilmesi, Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), 132- 158.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Uluslararası ve Karşılaştırmalı Hukuk (Diğer), Gemi Yönetimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 30 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 17 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Dergimizde yayınlanmış makaleler kaynak gösterilmeden kullanılamaz
Dergideki yazıların bilimsel sorumluluğu yazarlarına aittir.
Denizcilik Fakültesi Dergisinin içeriği tüm kullanıcılara ücretsiz olarak sunulmaktadır.
Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınevi Web Sitesi
https://kutuphane.deu.edu.tr/yayinevi/
Dergi İletişim Bilgileri Sayfası
https://dergipark.org.tr/tr/pub/deudfd/contacts