Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Bilimsel Tefsire Yönelik Tutumlara Dair Yeni Bir Tasnif Denemesi

Yıl 2025, Cilt: 61 Sayı: 2, 471 - 508, 20.06.2025

Abdullah Karaca

https://doi.org/10.61304/did.1563382

Öz

Bilimsel tefsire yönelik tutumlar genellikle bilimsel tefsiri “savunanlar” ve “karşıtlar” gibi ikili yahut “kabul”, “mutedil” ve “ret” şeklinde üçlü bir taksimle sınıflandırılmaktadır. Bu makale, mevcut ikili veya üçlü sınıflandırmaların ötesine geçmek ve müfessirlerin bilimsel verilere bakış açılarını daha geniş bir perspektifle incelemek amacıyla yeni bir tasnif önerisi sunmaktadır. Makalede bilimsel tefsire yönelik tutumlar şu sekiz başlık altında incelenmiştir: “Bilimsel yorumda aşırı gidenler”, “bilimsel tefsiri benimseyenler”, “bilimsel tefsire kısmen değinenler”, “Kur’an’ın zâhirine aykırı görülmeyen bilimsel yorumları kabul edenler”, “Kur’an ile bilimin çelişmezliğini yeterli görenler”, “vahye mutlak otorite atfeden ve bilime mesafeli müfessirler”, “Kur’an’ın sadece nüzul dönemindeki bilimsel bilgileri kapsadığını söyleyenler” ve “kompartımancı yaklaşımı benimseyenler”. Çalışmanın yöntemi, örnekleme tekniğine dayanmaktadır; her bir kategori altında birkaç müfessir örnek verilerek genel tutumlar incelenmiştir. Çalışmanın sonunda tasnif içerisindeki farklı tutumlar “yeryüzünün şekli” konusu örneği üzerinden mukayese edilmiştir. Sonuç olarak, bilimsel tefsirin yeknesak bir yöntem olmadığı ve müfessirlerin bilimsel verilere yönelik yaklaşımlarında büyük bir çeşitlilik bulunduğu görülmüştür. Bilimsel tefsir tartışmalarına yeni bir sınıflandırma modeli getiren bu çalışma, alana teorik bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir Bilim Bilimsel Tefsir Müfessir Tasnif

Kaynakça

  • Ahmed, Hanefî. et-Tefsîrü’l-ʿilmî li’l-âyâti’l-kevniyye. Kahire: Dârü’l-Me‘ârif, 1980.
  • Akbaş, Ahmet. “Bilimsel Tefsire Dair Tartışmaların Güncel Değeri”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/15 (Mart 2016), 75-93.
  • Aksoy, Soner. “M. Sait Şimşek’in Bilimsel Tefsir Yöntemine Yaklaşımı”. Tefsire Adanmış Bir Ömür: M. Sait Şimşek. ed. Karataş, Ali - Atmaca, Gökhan, 305-326. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
  • Ateş, Abdurrahman. “Geçmişten Günümüze Bilimsel Tefsir Okulu”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/4 (2002), 117-141.
  • Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
  • Babai, Ali Ekber. “Bilimsel Tefsir Ekolü, Deliller ve Eleştiriler”. Misbah: İslamî Düşünce ve Araştırma Dergisi 3/9 (2014), 53-80.
  • Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1982.
  • Bakırcı, Saffet. Meʿâlimu’t-Tenzil’in Rivayet Tefsirleri İçindeki Yeri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1990.
  • Begavî, el-Ferrâ. Meʿâlimü’t-tenzîl. thk. Hâlid Abdurrahman el-Ak - Mervân Süvâr el-Ak -Süvâr. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1987.
  • Cevherî, Tantâvî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1425/2004.
  • Coşkun, Ali. “Din, Bilim ve Felsefe İlişkileri”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/1 (01 Mart 2016), 213-229.
  • Çapan, Ergün. “İfrat ve Tefrit Arasında Kur’an ve İlmi Hakikatler”. EKEV 16/51 (2012), 167-196.
  • Çelakıl, Ömer. Kur’an-ı Kerim’in Sırları. İstanbul: Merkez Gazete, 2003.
  • Çelakıl, Ömer. Kur’an-ı Kerim’in Şifresi. İstanbul: Sınır Ötesi, 2002.
  • Demir, Şehmus. Kur’an’ın Yeniden Yorumlanması. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: İFAV, 2011.
  • Derveze, Muhammed İzzet. el-Ḳurʾânü’l-mecîd. Sayda: el-Mektebetü’l- ʿAsriyye, ts.
  • Draz, Abdullah. Kur’an’a Giriş. çev. Salih Akdemir. Ankara: Otto Yayınları, 2010.
  • Ebû Ḥacer. et-Tefsîrü’l-ʿilmî li’l-Ḳur’ân fi’l-mîzân. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1991.
  • Ebû Hayyân, Esîruddîn el-Endelüsî, el-Baḥru’l-muḥîṭ. thk. Mâhir Ḥabbûş v.dğr. Beyrut: er-Risâle el-‘Âlemiyye, 2020.
  • Ersöz, Resul. Selefîlik ve Selefî Tefsir Anlayışı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. çev. Ahmet Ertürk - Cahit Koytak. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
  • Eser, Kadir. “Selefî Tefsirde Bilimsel Bilginin Yeri ve Değeri”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 8/2 (Ekim 2024), 369-394.
  • Gezer, Süleyman. Kur’an’ın Bilimsel Yorumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Güllüce, Veysel. “Kur’an’a Bilimsel Yaklaşımın Değerlendirilmesi”. Kur’an’a Yaklaşımlar. ed. Bilal Gökkır v.dğr. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2010.
  • Güllüce, Veysel. “Destekleyenler ve Karşı Olanlar Açısından Bilimsel Tefsir”. Kur’an ve Pozitif Bilim. Ed. Turan Çalışkan, 111-155. İstanbul: Kuramer, 2020.
  • Ḫûlî, Emîn. Menâhicü tecdîd. Kahire: Dâru’l-Maʿrife, 1961.
  • İbn ‘Aṭıyye, el-Endelusî. el-Muḥarrerü’l-vecîz. thk. er-Raḥḥâle el-Fârûk v.dğr. Beyrut: Dâru’l-Ḫayr, 1428/2007.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. Zâdü’l-mesîr. thk. Züheyr eş-Şâvîş. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1423/2002.
  • ‘İzzüddîn Kezâber. “el-Kur’an ve’l-‘İlm: Kitâbu Berâati’t-Tefsîr ve’l-i‘câzi’l- ‘ilmî mine’ş-şukûk ‘aleyh”. el-Kur’an ve’l-‘İlm (blog). Erişim 03 Ağustos 2023. http://kazaaber.blogspot.com/2013/10/1.html.
  • Ḳaradâvî, Yusuf. Keyfe Nete‘âmelü me‘a’l-Ḳur’âni’l-‘Aẓîm. Kahire: Dâru’şŞurûḳ, 2000.
  • Karagöz, Mustafa. “Kur’an ve Pozitif Bilim Sempozyumu”. Kur’an ve Pozitif Bilim. ed. Turan Çalışkan. 333-349. İstanbul: Kuramer, 2020.
  • Kaya, Mehmet. “Bilimsel Tefsir ve Değişim”. Mütefekkir 3/5 (Haziran 2016), 195-223. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.245570.
  • Kılıçarslan, Mehmet. Zadu’l-Mesir Bağlamında İbnü’l-Cevzi’nin Tefsir Metodu. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Kırca, Celal. Kur’an’a Yönelişler. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
  • Kırca, Celal. Kur’an’ı Anlama Yorumlar-Yöntemler. İstanbul: Marifet Yayınları, 2010.
  • Kırca, Celal. Kur’an-ı Kerîm ve Modern İlimler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
  • Ḳuṭub, Seyyid. Fî ẓılâli’l-Ḳurʾân. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 1423/2003.
  • Mertoğlu, M. Suat. “Tefsir (Literatür)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/290-294. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
  • Mevdudi. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî v.dğr. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
  • Neccâr, Zağlûl. Medhal ilâ Dirâseti’l-i‘câzi’l-‘ilmî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2009.
  • Özel, Recep Orhan. “Elmalılı Hamdi Yazır’ın Bilimsel Tefsir Anlayışı”. Osmanlı Toplumunda Kur’an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, ed. Bilal Gökkır v.dğr., 549-571. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2013.
  • Özgel, İshak. “Muhteva Yorum ilişkisi Bağlamında Bilimsel Tefsirin Gerekliliği ve Sınırları”. Din Bilim İlişkisi Tefsir Sempozyumu Bildiriler 23-24 Kasım 2018-. ed. Mehmet Dağ. 81-90. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2019.
  • Özsoy, Ömer. Sünnetullah Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınları, 2015.
  • Öztürk, Mustafa. Kur’an, Tefsir ve Usûl Üzerine. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
  • Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
  • Polat, Fethi Ahmet. “Dirayet Ağırlıklı Tefsirler”. Tefsir El Kitabı, ed. Mehmet Akif Koç, 177-224. Ankara: Grafiker Yayınları, 2014.
  • Reşîd Rızâ. “Tefsîru’ş-Şeyh Tantâvî”. el-Menâr 30/8 (1930), 624-632.
  • Reşîd Rızâ. Tefsirü’l-Menâr. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-ʿÂmme, 1947.
  • Rûmî, Fehd. İtticâhâtü’t-tefsîr fi’l-ḳarni’r-râbi‘a ʿaşer. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 1418/1997.
  • Şâṭıbî, Ebû İsḥâḳ. el-Muvâfakât. tah. Ebû ‘Ubeyde Meşhûr. el-Ḫuber: Dâru İbn ‘Affân, 1997.
  • Şelebî Hind. et-Tefsîru’l-‘ilmî li’l-Kur’âni’l-Kerîm beyne’n-nazariyyȃt ve’ttatbȋk. Tunus: Matba‘atu Tûnus, 1985.
  • Şeltût, Maḥmûd. İle’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’ş-Şurûḳ, 1983.
  • Şeltût, Maḥmûd. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm, el-Eczâʾü’l-ʿaşeretü’l-ûlâ. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 2004.
  • Şen, Ercan. Bilimsel Tefsiri Yeniden Düşünmek. Bursa: Emin Yayınları, 2021.
  • Şinkîtî, Muhammed Emîn. Edvâʾü’l-beyân. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1408/1988.
  • Şimşek, M. Sait. Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.
  • Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
  • Şimşek, M. Sait. “İlmi Tefsir Üzerine”. Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu. 199-204. Samsun: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989.
  • Şimşek, M. Sait. Yaratılış Olayı. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
  • Ṭayyâr, Müsâ‘id. el-İʿcâzü’l-ʿilmî ilâ Eyne? Demmam: Dâru İbni’l-Cevzî, 1433.
  • Ṭayyâr, Müsâ‘id. Şerḥu Muḳaddime fî uṣûli’t-tefsîr li’bn Teymiyye. Demmam: Dâru İbni’l-Cevzî, 1426.
  • Tiyek, Fatih. “Kur’an’ın Sabiteleri ve Tefsirin Yöntemi Çerçevesinde Bilimsel Tefsire Bakış”. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi III (2016), 103-115.
  • Tüveycirî, Hammûd b. Abdillâh. es-Savâʿiku’ş-şedîde ʿalâ etbâʿi’l-heyʾeti’lcedîde. Riyad, 1388.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Cüz’ü ‘Amme. Riyad: Dâru’s-Süreyya, 1423/2002.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Sûretü Lokmân. Kasîm: Müessesetü’ş-Şeyh Muhammed Sâlih el-Useymîn el-Hayriyye, 1436.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Sureti’z-Zümer. Kasîm: Müessesetü’ş-Şeyh Muhammed Sâlih el-Useymîn el-Hayriyye, 1436.
  • TDK. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları, 2005.
  • Watt, Montgomery. Hz. Muhammed’in Mekkesi. çev. Akif Ersin. İstanbul: Kuramer, 2017.
  • Yazır, Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Yayıncılık, 1979.
  • Yurt, Mehmet Emin. “Bilimsel Tefsirin Mahiyeti Üzerine”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17 (2019), 103-142.
  • Zarzûr, Adnan Muhammed. Medḫal ilâ Tefsîri’l-Ḳur’ân ve ‘Ulûmih. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1416/1995.
  • Ẕehebî, Ḥuseyn. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.

An Attempt at a New Classification of Attitudes Towards Scientific Exegesis

Yıl 2025, Cilt: 61 Sayı: 2, 471 - 508, 20.06.2025

Abdullah Karaca

https://doi.org/10.61304/did.1563382

Öz

Attitudes towards scientific exegesis are usually classified either dichotomously as “proponents” and “opponents” of scientific exegesis or trichotomously as “acceptance”, “moderate” and “rejection”. This article proposes a new classification to go beyond the existing binary or triadic classifications and to examine mufassirs’ perspectives on scientific data from a broader perspective. Attitudes towards scientific exegesis are analyzed under the following eight headings: “Those who go to extremes in scientific interpretation”, “those who adopt scientific exegesis”, “those who partially resort to scientific exegesis”, “those who accept scientific interpretations that do not literally contradict the Qur’an”, “those who consider it sufficient that the Qur’an and science do not contradict”, “exegetes who attribute absolute authority to revelation and are distant from science”, “those who say that the Qur’an covers only the scientific knowledge of the period of revelation” and “those who adopt the compartmentalist approach”. The methodology of the study is based on sampling technique; general attitudes are analyzed by giving a few examples of exegetes under each category. At the end of the study, the different attitudes within the classification were compared through the example of “the shape of the earth”. As a result, it is seen that scientific exegesis is not a uniform method and that there is a great diversity in the approaches of commentators towards scientific data.

Anahtar Kelimeler

Tafsir Science Scientific Tafsir Mufassir Classification

Kaynakça

  • Ahmed, Hanefî. et-Tefsîrü’l-ʿilmî li’l-âyâti’l-kevniyye. Kahire: Dârü’l-Me‘ârif, 1980.
  • Akbaş, Ahmet. “Bilimsel Tefsire Dair Tartışmaların Güncel Değeri”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/15 (Mart 2016), 75-93.
  • Aksoy, Soner. “M. Sait Şimşek’in Bilimsel Tefsir Yöntemine Yaklaşımı”. Tefsire Adanmış Bir Ömür: M. Sait Şimşek. ed. Karataş, Ali - Atmaca, Gökhan, 305-326. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
  • Ateş, Abdurrahman. “Geçmişten Günümüze Bilimsel Tefsir Okulu”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/4 (2002), 117-141.
  • Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
  • Babai, Ali Ekber. “Bilimsel Tefsir Ekolü, Deliller ve Eleştiriler”. Misbah: İslamî Düşünce ve Araştırma Dergisi 3/9 (2014), 53-80.
  • Bağdâdî, Abdülkâhir. el-Farḳ beyne’l-fıraḳ. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1982.
  • Bakırcı, Saffet. Meʿâlimu’t-Tenzil’in Rivayet Tefsirleri İçindeki Yeri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1990.
  • Begavî, el-Ferrâ. Meʿâlimü’t-tenzîl. thk. Hâlid Abdurrahman el-Ak - Mervân Süvâr el-Ak -Süvâr. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1987.
  • Cevherî, Tantâvî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1425/2004.
  • Coşkun, Ali. “Din, Bilim ve Felsefe İlişkileri”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/1 (01 Mart 2016), 213-229.
  • Çapan, Ergün. “İfrat ve Tefrit Arasında Kur’an ve İlmi Hakikatler”. EKEV 16/51 (2012), 167-196.
  • Çelakıl, Ömer. Kur’an-ı Kerim’in Sırları. İstanbul: Merkez Gazete, 2003.
  • Çelakıl, Ömer. Kur’an-ı Kerim’in Şifresi. İstanbul: Sınır Ötesi, 2002.
  • Demir, Şehmus. Kur’an’ın Yeniden Yorumlanması. İstanbul: İnsan Yayınları, 2014.
  • Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: İFAV, 2011.
  • Derveze, Muhammed İzzet. el-Ḳurʾânü’l-mecîd. Sayda: el-Mektebetü’l- ʿAsriyye, ts.
  • Draz, Abdullah. Kur’an’a Giriş. çev. Salih Akdemir. Ankara: Otto Yayınları, 2010.
  • Ebû Ḥacer. et-Tefsîrü’l-ʿilmî li’l-Ḳur’ân fi’l-mîzân. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1991.
  • Ebû Hayyân, Esîruddîn el-Endelüsî, el-Baḥru’l-muḥîṭ. thk. Mâhir Ḥabbûş v.dğr. Beyrut: er-Risâle el-‘Âlemiyye, 2020.
  • Ersöz, Resul. Selefîlik ve Selefî Tefsir Anlayışı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
  • Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. çev. Ahmet Ertürk - Cahit Koytak. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
  • Eser, Kadir. “Selefî Tefsirde Bilimsel Bilginin Yeri ve Değeri”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 8/2 (Ekim 2024), 369-394.
  • Gezer, Süleyman. Kur’an’ın Bilimsel Yorumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Güllüce, Veysel. “Kur’an’a Bilimsel Yaklaşımın Değerlendirilmesi”. Kur’an’a Yaklaşımlar. ed. Bilal Gökkır v.dğr. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2010.
  • Güllüce, Veysel. “Destekleyenler ve Karşı Olanlar Açısından Bilimsel Tefsir”. Kur’an ve Pozitif Bilim. Ed. Turan Çalışkan, 111-155. İstanbul: Kuramer, 2020.
  • Ḫûlî, Emîn. Menâhicü tecdîd. Kahire: Dâru’l-Maʿrife, 1961.
  • İbn ‘Aṭıyye, el-Endelusî. el-Muḥarrerü’l-vecîz. thk. er-Raḥḥâle el-Fârûk v.dğr. Beyrut: Dâru’l-Ḫayr, 1428/2007.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. Zâdü’l-mesîr. thk. Züheyr eş-Şâvîş. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1423/2002.
  • ‘İzzüddîn Kezâber. “el-Kur’an ve’l-‘İlm: Kitâbu Berâati’t-Tefsîr ve’l-i‘câzi’l- ‘ilmî mine’ş-şukûk ‘aleyh”. el-Kur’an ve’l-‘İlm (blog). Erişim 03 Ağustos 2023. http://kazaaber.blogspot.com/2013/10/1.html.
  • Ḳaradâvî, Yusuf. Keyfe Nete‘âmelü me‘a’l-Ḳur’âni’l-‘Aẓîm. Kahire: Dâru’şŞurûḳ, 2000.
  • Karagöz, Mustafa. “Kur’an ve Pozitif Bilim Sempozyumu”. Kur’an ve Pozitif Bilim. ed. Turan Çalışkan. 333-349. İstanbul: Kuramer, 2020.
  • Kaya, Mehmet. “Bilimsel Tefsir ve Değişim”. Mütefekkir 3/5 (Haziran 2016), 195-223. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.245570.
  • Kılıçarslan, Mehmet. Zadu’l-Mesir Bağlamında İbnü’l-Cevzi’nin Tefsir Metodu. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Kırca, Celal. Kur’an’a Yönelişler. Ankara: Fecr Yayınları, 2021.
  • Kırca, Celal. Kur’an’ı Anlama Yorumlar-Yöntemler. İstanbul: Marifet Yayınları, 2010.
  • Kırca, Celal. Kur’an-ı Kerîm ve Modern İlimler. İstanbul: Marifet Yayınları, 1981.
  • Ḳuṭub, Seyyid. Fî ẓılâli’l-Ḳurʾân. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 1423/2003.
  • Mertoğlu, M. Suat. “Tefsir (Literatür)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/290-294. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
  • Mevdudi. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî v.dğr. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
  • Neccâr, Zağlûl. Medhal ilâ Dirâseti’l-i‘câzi’l-‘ilmî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2009.
  • Özel, Recep Orhan. “Elmalılı Hamdi Yazır’ın Bilimsel Tefsir Anlayışı”. Osmanlı Toplumunda Kur’an Kültürü ve Tefsir Çalışmaları II, ed. Bilal Gökkır v.dğr., 549-571. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2013.
  • Özgel, İshak. “Muhteva Yorum ilişkisi Bağlamında Bilimsel Tefsirin Gerekliliği ve Sınırları”. Din Bilim İlişkisi Tefsir Sempozyumu Bildiriler 23-24 Kasım 2018-. ed. Mehmet Dağ. 81-90. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2019.
  • Özsoy, Ömer. Sünnetullah Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınları, 2015.
  • Öztürk, Mustafa. Kur’an, Tefsir ve Usûl Üzerine. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
  • Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
  • Polat, Fethi Ahmet. “Dirayet Ağırlıklı Tefsirler”. Tefsir El Kitabı, ed. Mehmet Akif Koç, 177-224. Ankara: Grafiker Yayınları, 2014.
  • Reşîd Rızâ. “Tefsîru’ş-Şeyh Tantâvî”. el-Menâr 30/8 (1930), 624-632.
  • Reşîd Rızâ. Tefsirü’l-Menâr. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-ʿÂmme, 1947.
  • Rûmî, Fehd. İtticâhâtü’t-tefsîr fi’l-ḳarni’r-râbi‘a ʿaşer. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 1418/1997.
  • Şâṭıbî, Ebû İsḥâḳ. el-Muvâfakât. tah. Ebû ‘Ubeyde Meşhûr. el-Ḫuber: Dâru İbn ‘Affân, 1997.
  • Şelebî Hind. et-Tefsîru’l-‘ilmî li’l-Kur’âni’l-Kerîm beyne’n-nazariyyȃt ve’ttatbȋk. Tunus: Matba‘atu Tûnus, 1985.
  • Şeltût, Maḥmûd. İle’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’ş-Şurûḳ, 1983.
  • Şeltût, Maḥmûd. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm, el-Eczâʾü’l-ʿaşeretü’l-ûlâ. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 2004.
  • Şen, Ercan. Bilimsel Tefsiri Yeniden Düşünmek. Bursa: Emin Yayınları, 2021.
  • Şinkîtî, Muhammed Emîn. Edvâʾü’l-beyân. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1408/1988.
  • Şimşek, M. Sait. Kur’an’ın Ana Konuları. İstanbul: Beyan Yayınları, 2011.
  • Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
  • Şimşek, M. Sait. “İlmi Tefsir Üzerine”. Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu. 199-204. Samsun: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989.
  • Şimşek, M. Sait. Yaratılış Olayı. İstanbul: Beyan Yayınları, 1998.
  • Ṭayyâr, Müsâ‘id. el-İʿcâzü’l-ʿilmî ilâ Eyne? Demmam: Dâru İbni’l-Cevzî, 1433.
  • Ṭayyâr, Müsâ‘id. Şerḥu Muḳaddime fî uṣûli’t-tefsîr li’bn Teymiyye. Demmam: Dâru İbni’l-Cevzî, 1426.
  • Tiyek, Fatih. “Kur’an’ın Sabiteleri ve Tefsirin Yöntemi Çerçevesinde Bilimsel Tefsire Bakış”. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi III (2016), 103-115.
  • Tüveycirî, Hammûd b. Abdillâh. es-Savâʿiku’ş-şedîde ʿalâ etbâʿi’l-heyʾeti’lcedîde. Riyad, 1388.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Cüz’ü ‘Amme. Riyad: Dâru’s-Süreyya, 1423/2002.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Sûretü Lokmân. Kasîm: Müessesetü’ş-Şeyh Muhammed Sâlih el-Useymîn el-Hayriyye, 1436.
  • Useymîn, Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Kerîm: Sureti’z-Zümer. Kasîm: Müessesetü’ş-Şeyh Muhammed Sâlih el-Useymîn el-Hayriyye, 1436.
  • TDK. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları, 2005.
  • Watt, Montgomery. Hz. Muhammed’in Mekkesi. çev. Akif Ersin. İstanbul: Kuramer, 2017.
  • Yazır, Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Yayıncılık, 1979.
  • Yurt, Mehmet Emin. “Bilimsel Tefsirin Mahiyeti Üzerine”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17 (2019), 103-142.
  • Zarzûr, Adnan Muhammed. Medḫal ilâ Tefsîri’l-Ḳur’ân ve ‘Ulûmih. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1416/1995.
  • Ẕehebî, Ḥuseyn. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.
Toplam 73 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tefsir
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Abdullah Karaca 0000-0001-6755-257X

Yayımlanma Tarihi 20 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 8 Ekim 2024
Kabul Tarihi 11 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 61 Sayı: 2

Kaynak Göster

ISNAD Karaca, Abdullah. “Bilimsel Tefsire Yönelik Tutumlara Dair Yeni Bir Tasnif Denemesi”. Diyanet İlmi Dergi 61/2 (Haziran 2025), 471-508. https://doi.org/10.61304/did.1563382.
 Kapak Resmi İndir