Diyanet İlmi Dergi

Öz

Türkçe çok anlamlılık manasıThe concept of al-ishtirak al-lafzi or al-lafz al-mushtarak, which translates as “polysemy” in English, refers to words that share the same pronunciation but convey different meanings. It is of utmost importance to understand polysemous words and their contextual meanings in order to accurately interpret expressions in the Qur’an, Sunnah, and other religious texts. This study seeks to examine al-Ghazali’s methodology in addressing polysemous terms within theological discourse. It specifically analyses how he interprets concepts identified as polysemous-namely al-iman, al-quran, al-qadim, al-aql, al-ilm, al-nafs, and al-majaz-while emphasising the significance of conceptual consistency and offering insights into the contemporary usage of these terms. Al-Ghazali emphasizes that a polysemous word does not possess a single fixed meaning and that its intended sense cannot be determined when used in isolation. In the absence of contextual indicators, or where these are ambiguous, the meaning of a polysemous word must be inferred through ijtihad (independent reasoning). He demonstrates how the aforementioned concepts may be open to diverse interpretations, which has resulted in literal disputes among various sects. Al-Ghazali’s analysis highlights the dynamic nature of language and the necessity of accounting for polysemy in contemporary theological discussions.na gelen “iştirâk-ı lafzî” veya “müşterek lafız”, telaffuzu aynı, anlamı farklı olan kelimeler için kullanılan bir kavramdır. Naslarda veya bir ilme ait metinlerde geçen ifadelerin doğru anlaşılmasında müşterek lafızları ve anlamlarını bilmek önemlidir. Makalenin amacı, Gazzâlî’nin kelâmî konulardaki “müşterek lafız”larla ilgili metodunun ortaya çıkarılmasıdır. Bunun için onun müşterek lafız olduğunu söylediği; iman, Kur’an, kadim, akıl, bilgi, nefs ve mecâz kelimelerini nasıl açıkladığının tespit edilmesi hedeflenmektedir. Bu amaç ve hedefler aynı zamanda kavramsal tutarlılığın önemini ortaya çıkaracak ve günümüzde kullanılan kavramlara yönelik bir perspektif sunacaktır. Gazzâlî, müşterek lafzın normalde kullanılan bir anlamının olamayacağını, yalın halde kullanıldığında hangi anlamın kastedilmiş olduğunun bilinemeyeceğinin altını çizer. Dolayısıyla müşterek lafız herhangi bir karine olmadan zikredilirse veya karinenin anlama delaleti kesin değilse anlamın tespiti ictihada dayanacaktır. O, yukarıda zikredilen kavramların her birisinin farklı anlamlara gelebildiğini belirtmektedir. Dolayısıyla bazı mezheplerin bu kavramlar üzerindeki ihtilafının lafzî bir ihtilaf olabileceği anlaşılmaktadır.