Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

PUBLISHED ARTICLES BY MUSTAFA ŞEKİP [TUNÇ] ON KANT

Yıl 2025, Cilt: 65 Sayı: 1, 68 - 86, 25.06.2025
https://doi.org/10.33171/10.33171/dtcfjournal.2025.65.1.3

Öz

Mustafa Şekip [Tunç], one of the scholars who played an active role in the construction of modern psychology and modern philosophy in Turkey, was mainly known in Turkey for his publications on Bergson. After Mustafa Şekip's death, much academic work was done on him. Mustafa Şekip published two articles on Kantian philosophy in Ottoman Turkish. The first is his article, 'Kant and His Philosophy,' published in Milli Mecmua in 1925; the second is his article, 'Is Kant Ever Blameless?', published in Hayat Mecmua in 1927. Within the framework of this study, these two articles have been translated into Latin letters and analyzed philosophically. In his article entitled "Kant and His Philosophy", Mustafa Şekip touched upon the most prominent aspects of Kant's philosophy. He expressed his ideas on the subject where he felt it was necessary. In this article, Mustafa Şekip first explained in general terms the "subject-centered" model of knowledge that Kant constructed with inspiration from Copernicus. In the rest of the article, Kant discussed what the mind can and cannot theoretically know in his philosophy and explained the position of metaphysical elements such as God, soul, and freedom. In his article "Is Kant Ever Blameless?", Mustafa Şekip wrote this article in response to his close friend Azad Bey's criticism of his views on Kant in his article entitled "Origin and Development of the Idea of Progress" published in the 49th issue of Hayat Mecmua. In this article, he praised Kant's philosophical views but criticized his "vassal" relationship with the King. He criticized Kant's unconditional submission to King Frederick II by giving in to political pressure. Mustafa Şekip did not present a new approach to Kant's philosophy in these articles. However, he contributed to the recognition and interest of Kant's philosophy in the scientific world of the early Republican period.

Kaynakça

  • Bayraktar, L. (2009). Darülfünun’da Bir Felsefe Hocası: Mehmet Emin Erişigil. Felsefe Dünyası, 2(50), 64-80.
  • Copernicus, N. (2017). Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine. (C. C. Çevik, Çev.). 2. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Derin, F. Ç. (1958a). Mustafa Çekip Tunç Hayatı. Hayat, 11(132), 18-26.
  • Derin, F. Ç. (1958b). Mustafa Şekip Tunç’un Eserleri. Hayat, 11(132), 20-26.
  • Es, H. F. (1939, Şubat 8). Profesör Mustafa Şekip Diyor ki... Akşam Gazetesi.
  • Günay, L. K. (2015). Mustafa Şekip Tunç ve Ruhiyat Geleneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kant, I. (1993). Arı Usun Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
  • Kant, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. (İ. Kuçuradi, Ü. Gökberk ve F. Akatlı, Çev.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
  • Mollaer, F. (2012). Mustafa Şekip Tunç. İslâm Ansiklopedisi (C. 41, s. 382-383). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1925). Kant ve Felsefesi. Milli Mecmua, 2(31), 493-494.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1927a). Kant Hiç Kabahatsiz midir? ʿİlmî Münâkaşalar. Hayât Mecmuası, 3(53), 16–17.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1927b). Terakki Fikrinin Menşei ve Tekâmülü. Hayât Mecmuası, 2(49), 3-4.
  • Mustafa Şekip Tunç Jübilesi. (1944). İstanbul: Maarif Matbaası
  • Ökten, K . H . ( 2016). K ant v e P rusya’da Dini Sansür. İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 87-101.
  • Orhan, C. (1944). Prof. Mustafa Şekip’in Eser ve Yazıları. Prof. Mustafa Şekip Tunç Jübilesi içinde (s. 24–31). İstanbul: Maarif Matbaası.
  • Prof Tunç İçin Toplantı. (1954, Mayıs 15). Vatan Gazetesi.
  • Redhouse, J. W. (1890). Redhouse Turkish And English Lexicon. İstanbul: American Mission.
  • Sertoğlu, M. (1936, Ocak 14). Ruhiyat Profesörü Mustafa Şekip Tunç Kısırlaştırmaya Taraftar. Akşam Postası Gazetesi.
  • Tunç, M. Ş. (1941, Ocak 17). Heyecan ve Membaları. Cumhuriyet Gazetesi.
  • Tunç, M. Ş. (1928). Terakki Fikri. (O. Bahadır, Haz.). İstanbul: Amedi Matbaası.
  • Türkmen, S. (1944). Mustafa Şekip Hayatını Anlatıyor. Prof. Mustafa Şekip Tunç Jübilesi içinde (s. 11–17). İstanbul: Maarif Matbaası.
  • Yaylalı, İ. (2014). Şuurlu Muhafazakârlık: Mustafa Şekip Tunç Düşüncesinde Birey, Toplum, Siyaset. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldız, Y. (2010a). Mustafa Şekip Tunç ve Felsefi Görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldız, Y. (2010b). Mustafa Şekip Tunç ve Türk Felsefesindeki Yeri. Kutadgubilig, 18, 73– 103.
  • Yıldız, Y. (2017). Mustafa Şekip Tunç. İslam Düşünce Atlası. Erişim Tarihi: 26.12.2023. https://islamdusunceatlasi.org/mustafa-sekip-tunc/6323

MUSTAFA ŞEKİP’İN [TUNÇ] KANT HAKKINDA YAYIMLANAN MAKALELERİ

Yıl 2025, Cilt: 65 Sayı: 1, 68 - 86, 25.06.2025
https://doi.org/10.33171/10.33171/dtcfjournal.2025.65.1.3

Öz

Modern psikolojinin felsefenin Türkiye’de inşa edilmesinde aktif rol alan bilginlerimizden biri olan Mustafa Şekip [Tunç] daha çok Bergson hakkında yaptığı yayınlarla Türkiye’de tanınmıştır. Mustafa Şekip’in ölümünden sonra hakkında çok fazla akademik çalışma yapılmıştır. Mustafa Şekip Kant felsefesi hakkında iki makalesini Osmanlı Türkçesi ile yayımlamıştır. Bunlardan ilki 1925 yılında Milli Mecmua’da yayımlanan “Kant ve Felsefesi” isimli makalesi; diğeri 1927 yılında Hayat Mecmuası’nda yayımlanan “Kant Hiç Kabahatsiz mi?” isimli makalesidir. Bu çalışma kapsamında söz konusu iki makalenin Latin harflerine tam transliterasyonu ve felsefi analizi yapılmıştır. Mustafa Şekip “Kant ve Felsefesi” isimli makalesinde, Kant felsefesinin en belirgin taraflarına değinmiş ve gerekli gördüğü yerlerde konu ile ilgili şahsî fikirlerini paylaşmıştır. Mustafa Şekip bu makalesinde öncelikle Kant’ın Copernicus’tan ilham alarak kurguladığı “özne merkezli” bilgi modelini genel hatları ile açıklamıştır. Makalesinin devamında ise Kant felsefesinde aklın teorik olarak neyi bilip neyi bilemeyeceğini tartışıp Tanrı, ruh, özgürlük gibi metafizik unsurların konumunu izah etmiştir. Mustafa Şekip “Kant Hiç Kabahatsiz mi?” isimli makalesini, Hayat Mecmuası’nın 49. sayısında yayımladığı “Terakki Fikrinin Menşeʾi ve Tekâmülü” başlıklı makalesinde Kant’a yönelik beyan ettiği görüşlerine dair yakın dostu Azad Bey’in yönelttiği eleştirilere cevaben yazmıştır. Mustafa Şekip bu makalesinde Kant’ın siyasi baskılara boyun eğerek kral II. Frederik’e koşulsuz tabi olmasını eleştirmiştir. Mustafa Şekip, Kant felsefesine dair kaleme aldığı bu makalelerinde yeni bir yaklaşım ortaya koymamıştır fakat Kant felsefesinin erken Cumhuriyet dönemi bilim dünyasında tanınmasına ve ilgi görmesine katkıda bulunmuştur.

Kaynakça

  • Bayraktar, L. (2009). Darülfünun’da Bir Felsefe Hocası: Mehmet Emin Erişigil. Felsefe Dünyası, 2(50), 64-80.
  • Copernicus, N. (2017). Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine. (C. C. Çevik, Çev.). 2. bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Derin, F. Ç. (1958a). Mustafa Çekip Tunç Hayatı. Hayat, 11(132), 18-26.
  • Derin, F. Ç. (1958b). Mustafa Şekip Tunç’un Eserleri. Hayat, 11(132), 20-26.
  • Es, H. F. (1939, Şubat 8). Profesör Mustafa Şekip Diyor ki... Akşam Gazetesi.
  • Günay, L. K. (2015). Mustafa Şekip Tunç ve Ruhiyat Geleneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kant, I. (1993). Arı Usun Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
  • Kant, I. (1999). Pratik Aklın Eleştirisi. (İ. Kuçuradi, Ü. Gökberk ve F. Akatlı, Çev.). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
  • Mollaer, F. (2012). Mustafa Şekip Tunç. İslâm Ansiklopedisi (C. 41, s. 382-383). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1925). Kant ve Felsefesi. Milli Mecmua, 2(31), 493-494.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1927a). Kant Hiç Kabahatsiz midir? ʿİlmî Münâkaşalar. Hayât Mecmuası, 3(53), 16–17.
  • Mustafa Şekip [Tunç]. (1927b). Terakki Fikrinin Menşei ve Tekâmülü. Hayât Mecmuası, 2(49), 3-4.
  • Mustafa Şekip Tunç Jübilesi. (1944). İstanbul: Maarif Matbaası
  • Ökten, K . H . ( 2016). K ant v e P rusya’da Dini Sansür. İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 87-101.
  • Orhan, C. (1944). Prof. Mustafa Şekip’in Eser ve Yazıları. Prof. Mustafa Şekip Tunç Jübilesi içinde (s. 24–31). İstanbul: Maarif Matbaası.
  • Prof Tunç İçin Toplantı. (1954, Mayıs 15). Vatan Gazetesi.
  • Redhouse, J. W. (1890). Redhouse Turkish And English Lexicon. İstanbul: American Mission.
  • Sertoğlu, M. (1936, Ocak 14). Ruhiyat Profesörü Mustafa Şekip Tunç Kısırlaştırmaya Taraftar. Akşam Postası Gazetesi.
  • Tunç, M. Ş. (1941, Ocak 17). Heyecan ve Membaları. Cumhuriyet Gazetesi.
  • Tunç, M. Ş. (1928). Terakki Fikri. (O. Bahadır, Haz.). İstanbul: Amedi Matbaası.
  • Türkmen, S. (1944). Mustafa Şekip Hayatını Anlatıyor. Prof. Mustafa Şekip Tunç Jübilesi içinde (s. 11–17). İstanbul: Maarif Matbaası.
  • Yaylalı, İ. (2014). Şuurlu Muhafazakârlık: Mustafa Şekip Tunç Düşüncesinde Birey, Toplum, Siyaset. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldız, Y. (2010a). Mustafa Şekip Tunç ve Felsefi Görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yıldız, Y. (2010b). Mustafa Şekip Tunç ve Türk Felsefesindeki Yeri. Kutadgubilig, 18, 73– 103.
  • Yıldız, Y. (2017). Mustafa Şekip Tunç. İslam Düşünce Atlası. Erişim Tarihi: 26.12.2023. https://islamdusunceatlasi.org/mustafa-sekip-tunc/6323
Toplam 25 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Bilgi Sistemleri Felsefesi, Araştırma Yöntemleri ve Teori
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Müjdat Takıcak 0000-0002-7809-5156

Yayımlanma Tarihi 25 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 26 Ocak 2024
Kabul Tarihi 17 Ekim 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 65 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Takıcak, M. (2025). MUSTAFA ŞEKİP’İN [TUNÇ] KANT HAKKINDA YAYIMLANAN MAKALELERİ. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 65(1), 68-86. https://doi.org/10.33171/10.33171/dtcfjournal.2025.65.1.3

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) ile lisanslanmıştır.