Öz
Poet Sennur Sezer (1943-2015) is the author of two cookbooks, one on historical food culture and the other consisting of easy and budged recipes for different dinner tables. Sezer did not just write about the food, she consumed and cooked it with pleasure. In this article, we discuss her life with a focus on food. Our aim is to construct Sezer’s biography by her food culture. The other aim of us is to reveal that food is another form of artistic expression for her. For these purposes, the various tables that Sezer attended and prepared, the meals she made and ate, the cookbooks she wrote, as well as her various works that mention food are examined. Inspired by the micro-historical approach, the historical and social context, originalities as well as contradictions in Sezer's life are taken into consideration. Sezer's biography is constructed under six sub-headlines, each symbolized by a dish. These are early childhood (bird soup); middle childhood (sunchokes with olive oil); adolescence and adulthood (garden vegetables); home cooked meals by her as a married, working mother with children (borek); tables that she attended as an artist and hosted artists (appetizers); and after her retirement, historical meals as an expression of her intellectual side (liver pate). At the end of the evaluation, we determine that Sezer's approach to food culture can be described through at least seven themes, which are also seen in her works and her perspective on life: Urban/Istanbul culture, everyday life, labour, children, creative/poetic style, books and personal history. At the end of the article, we suggest that Sezer’s culinary art is a minimal collage: Plain, simple, nutritious, delightful.
Anahtar Kelimeler
Sennur Sezer Food Books Performance Tables Food Culture Economical Meals
Etik Beyan
Decision No. E-54380210-050.99-751268 dated 02.07.2024 of the Scientific Research and Publication Ethics Committee of Anadolu University's Faculty of Social and Human Sciences.
Destekleyen Kurum
This study was supported by Anadolu University Scientific Research Projects Coordination Unit under project number SBA-2024-2526.
Proje Numarası
SBA-2024-2526
Kaynakça
- Anar, T. (2012). Mekândan Taşan Edebiyat. İstanbul: Kapı.
- Avanzade Mehmet Süleyman (2021). Aile Aşçısı. (H. Koç, Çev.), İ.C. Schick (Sun.), Ö. Ünver (Tarf.Uyg.). İstanbul: İletişim.
- Bliege Bird, R. ve Codding, B. F. (2015). The Sexual Division Of Labor. R. Scott ve S. Kosslyn (Eds.). Emerging Trends in the Social Behavioral Sciences içinde (s. 1-16). New Jersey John Wiley ve Sons,Inc..
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (D. Fırat ve G. Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik.
- Caine, B. (2019). Biyografi ve Tarih. (M. Sözen, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Cengiz, G. (2016a). Ablam, Ustam, Yoldaşım Sennur Sezer’i Uğurlarken…. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 207-208). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- Cengiz, G. (2016b). Ozandı, Anaydı, Dosttu, Yoldaştı Sennur Sezer…. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 212-215). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- Çubukçu, A. (2010). Dünyayı Yaratılırken Gördüm. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin Ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 15-18). İstanbul: Evrensel.
- Dünder, B. (2013). Konuşmalar Kitabı. İstanbul: Paradoks.
- Engin, A. (2010). Masada Bir Ses Çınladı…. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 225-226). İstanbul: Evrensel.
- Ercan, E. (2010). Tez Büyümüş Bir Yazar: Sennur Sezer. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 66-78). İstanbul: Evrensel.
- Guerrero, L. vd. (2009). Consumer-Driven Definition Of Traditional Food Products And İnnovation İn Traditional Foods. A Qualitative Cross-Cultural Study. Appetite, 52, 345-354.
- Hall, D. (1985). The Poetry Reading: Public Performance/Private Art. The American Scholar, 54(1), 63-77.
- Herscher, E. (2002). Picasso’nun Sofrası. (E. Çaykara ve Ş. Taluk, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür.
- Işın, P. M. (2009). Osmanlı Mutfağında Av Etleri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1,450-456.
- İleri, S. (2016). Sennur Sezer’in Ardından. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 96-97). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- İncesu, K. (2023). Halkın Sesi Adnan Özyalçıner-Söyleşi. KE Dergisi, 21, 21-34.
- Kapchan, D. A. (2003). Performance. B. Feintuch (Ed.). Eight Words for the Study of Expressive Culture içinde (s. 121-145). Champaign: University of Illinois Press.
- Kirshenblatt-Gimblett, B. (1999). Playing To The Senses: Food As A Performance Medium. Performance Research, 4(1), 1-30.
- Klein, C. (2024). Biyografik Araştırma ve Anlatının Öncülleri Üzerine. (U.Y. Üçkardeşler, Çev.). H. Renders, B. Haan ve J. Harmsma (Yay. haz.). Biyografik Dönemeç içinde (s. 151-165). İstanbul: VB.
- Kolçak, C. (2024). Halkalı. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi Kültür.
- Koparan, E. (1996). Sennur Sezer. Varlık Kitap Eki, 44, 2-3.
- Leschziner, G. (2023). Sözcükleri Tadan Adam. (D. Keskin, Çev.). İstanbul: Metis.
- Levi, G. (2020). Mikrotarih Üstüne. (T. Sivrikaya, Ö.Özdemir, U.Yener Kara, K.Özdil ve O. Çömelekoğlu, Çev.). P. Burke (Ed.). Tarih Yazıcılığında Yeni Bakış Açıları içinde (s. 151- 180). İstanbul: Islık.
- Lévi-Strauss, C. (1969). The Raw and The Cooked. (J. Weightman ve D. Weightman, Trans). New York: Harper ve Row.
- Lupton, D. (1996). Food, The Body Ve The Self. Sage Publications.
- Magnusson, S. G. (2024). Bir Mikro Tarih Yaklaşımı Olarak Biyografi Üzerine (U. Y. Üçkardeşler, Çev.). H. Renders, B. Haan ve J. Harmsma (Yay. haz.). Biyografik Dönemeç içinde (s. 83-102). İstanbul: VB.
- Mauss, M. (2005). Sosyoloji ve Antropoloji. (Ö. Doğan, Çev.). Ankara: Doğu Batı. Maynard, K. ve Cahnmann-Taylor, M. (2010). Anthropology at The Edge Of Words: Where Poetry And Ethnography Meet. Anthropology and Humanism, 35(1),2-19.
- Murdock, G. P. ve Provost, C. (1973). Factors in The Division of Labor By Sex: A Cross- Cultural Analysis. Ethnology, 12(2), 203-225.
- Necatigil, B. (2007). Sezer, Sennur. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık, 382. Oktay, A. (1991). Gizli Çekmece. İstanbul: Yılmaz.
- Özata Dirlikyapan, J. (2013). Kabuğunu Kıran Hikâye. İstanbul: Metis.
- Özer, O. ve Özcan, C. C. (2023). Gastronomi ve Av Turizmi; Eski Türklerden Türkiye’ye Av Eti ve Av Mutfağı. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(2), 607-623.
- Özyalçıner, A. (2019). Hep Seninle-Sennur’la Konuşmalar. İstanbul: Manos.
- Özyalçıner, A. (2023). Toplu Öyküler. İstanbul: Everest.
- Peterson, V.S. ve Parisi, L. (1998). Are Women Human? It’s Not An Academic Question. T. Evans (Ed.). Human Rights Fifty Years On içinde (s. 132-160). Manchester: Manchester Uni. Press.
- Rubin, G. S. (2024). Cinsel Aykırılıklar. (G. Tezcan, Çev.). İstanbul: İletişim.
- Said, E. (1995). Entelektüel. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- Sancar, N. (2010). Şiirim Makyajsız… Olduğum Gibi. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 27-30). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (2019). İstanbul’un Eski İkramları. İstanbul: Oğlak.
- Sezer, S. (2017). Direnç. İstanbul: Manos.
- Sezer, S. (2015). Perşembe Mektupları. İstanbul: Yazılı Kâğıt.
- Sezer, S. (2015, 7 Ekim). Ben Sennur Sezer. Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/262226/ben-sennur-sezer
- Sezer, S. (2010). Birden Fazla İstanbul’um Var Benim. A.Özyalçıner (Haz.). Benim İstanbul’um içinde (s. 212-220). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (2009). Kasımpaşa. İstanbul: Heyamola.
- Sezer, S. (2001). Az Masraflı ve Kolay Yemekler. İstanbul: Seçme Kitaplar.
- Sezer, S. (1999). Adnan Özyalçıner’in Bir Günü. Öykücülüğümüzün 45 Yıllık Çınarı Adnan Özyalçıner içinde (s. 355-366). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (1994). Önay Sözer: Kadın ve Benzeri. Varlık Kitap Eki, 21.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (2010). Şair ve Okuru. C. Nacitarhan (Yay. haz.), Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 147-156). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (2005). Bir zamanların İstanbul’u: Eski İstanbul Yaşayışı ve Folkloru. İstanbul: İnkılap.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (1995). İstanbul’un Taşı-Toprağı Altın: Eski İstanbul Yaşayış ve Folkloru. İstanbul: Altın Kitaplar.
- Stern, F. C. (1991). The Formal Poetry Reading. TDR (1988-), 35(3), 67-84.
- Şüyün, F. (2019). Mahallem İstanbul: Adnan Özyalçıner. İstanbul: TÜYAP.
- Tuncer, R. (2016). Senden Öğrenmeye Devam Edeceğiz. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 194-196). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası. World food situation. (2024,06.12). Erişim tarihi: 01.01.2025, https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en
- Yıldırım, T. (Yay. haz.) (2003). Adnan Özyalçıner ve Sennur Sezer ile… Eşlerinin Gözüyle Edebiyatçılarımız içinde (s. 303-309). İstanbul: Selis Kitaplar.
Öz
Şair Sennur Sezer (1943-2015), biri tarihî yemek kültürü diğeriyse farklı yemek sofraları için basit ve ekonomik tariflerinden oluşan iki yemek kitabının yazarıdır. Sezer, yemeği sadece yazmamış, onu severek tüketmiş ve pişirmişti. Makalede onun yaşamını yemek odağından ele alınmaktayız. Sezer’in biyografisini yine onun yemek kültürü aracılığıyla oluşturmayı amaçlamaktayız. Diğer amacımızsa yemeğin onun için bir başka sanatsal ifade biçimi olduğunu ortaya koymaktır. Bunun için Sezer’in katıldığı ve onun hazırladığı çeşitli sofralar, yaptığı ve yediği yemekler, kaleme aldığı yemek kitapları kadar yemekten de söz eden çeşitli eserleri incelenmektedir. Mikro-tarihsel yaklaşımdan esinlenerek, Sezer'in yaşamındaki tarihsel ve sosyal bağlam, özgünlükler kadar çelişkiler de dikkate alınmaktadır. Sezer’in biyografisi her biri bir yemekle simgelenen altı alt başlıkta oluşturulmaktadır. Bunlar erken çocukluk (kuş çorbası); orta çocukluk (zeytinyağlı yer elması); ergenlik ve gençlik (bostan sebzeleri); evli, çocuklu, çalışan bir anne olarak pişirdiği ev yemekleri (börek); sanatçı olarak katıldığı ve sanatçıları ağırladığı sofralar (mezeler) ile emeklilik sonrasında entelektüel yönünün de ifadesi olarak araştırma kitaplarında geçen tarihî yemeklerdir (ciğer ezmesi). Değerlendirmelerimiz sonunda Sezer’in yemek kültürü yaklaşımının eserlerinde ve yaşama bakış açısında da görülen en az yedi tema üzerinden betimlenebileceğini saptadık: Kent/İstanbul kültürü, gündelik yaşam, emek, çocuklar, yaratıcı/şairane üslup, kitaplar ve kişisel tarih. Makale sonunda onun mutfak sanatının minimal bir kolaj olduğunu ileri sürmekteyiz: Sade, basit, besleyici, zevk veren.
Anahtar Kelimeler
Sennur Sezer Yemek Kitapları Gösteri Sofraları Yemek Kültürü Ekonomik Yemekler
Etik Beyan
Anadolu Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 02.07.2024 tarihli E-54380210-050.99-751268 sayılı kararı.
Destekleyen Kurum
Bu çalışma Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SBA-2024-2526 nolu proje kapsamında desteklenmiştir.
Proje Numarası
SBA-2024-2526
Kaynakça
- Anar, T. (2012). Mekândan Taşan Edebiyat. İstanbul: Kapı.
- Avanzade Mehmet Süleyman (2021). Aile Aşçısı. (H. Koç, Çev.), İ.C. Schick (Sun.), Ö. Ünver (Tarf.Uyg.). İstanbul: İletişim.
- Bliege Bird, R. ve Codding, B. F. (2015). The Sexual Division Of Labor. R. Scott ve S. Kosslyn (Eds.). Emerging Trends in the Social Behavioral Sciences içinde (s. 1-16). New Jersey John Wiley ve Sons,Inc..
- Bourdieu, P. (2015). Ayrım. (D. Fırat ve G. Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik.
- Caine, B. (2019). Biyografi ve Tarih. (M. Sözen, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
- Cengiz, G. (2016a). Ablam, Ustam, Yoldaşım Sennur Sezer’i Uğurlarken…. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 207-208). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- Cengiz, G. (2016b). Ozandı, Anaydı, Dosttu, Yoldaştı Sennur Sezer…. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 212-215). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- Çubukçu, A. (2010). Dünyayı Yaratılırken Gördüm. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin Ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 15-18). İstanbul: Evrensel.
- Dünder, B. (2013). Konuşmalar Kitabı. İstanbul: Paradoks.
- Engin, A. (2010). Masada Bir Ses Çınladı…. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 225-226). İstanbul: Evrensel.
- Ercan, E. (2010). Tez Büyümüş Bir Yazar: Sennur Sezer. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 66-78). İstanbul: Evrensel.
- Guerrero, L. vd. (2009). Consumer-Driven Definition Of Traditional Food Products And İnnovation İn Traditional Foods. A Qualitative Cross-Cultural Study. Appetite, 52, 345-354.
- Hall, D. (1985). The Poetry Reading: Public Performance/Private Art. The American Scholar, 54(1), 63-77.
- Herscher, E. (2002). Picasso’nun Sofrası. (E. Çaykara ve Ş. Taluk, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür.
- Işın, P. M. (2009). Osmanlı Mutfağında Av Etleri. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1,450-456.
- İleri, S. (2016). Sennur Sezer’in Ardından. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 96-97). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası.
- İncesu, K. (2023). Halkın Sesi Adnan Özyalçıner-Söyleşi. KE Dergisi, 21, 21-34.
- Kapchan, D. A. (2003). Performance. B. Feintuch (Ed.). Eight Words for the Study of Expressive Culture içinde (s. 121-145). Champaign: University of Illinois Press.
- Kirshenblatt-Gimblett, B. (1999). Playing To The Senses: Food As A Performance Medium. Performance Research, 4(1), 1-30.
- Klein, C. (2024). Biyografik Araştırma ve Anlatının Öncülleri Üzerine. (U.Y. Üçkardeşler, Çev.). H. Renders, B. Haan ve J. Harmsma (Yay. haz.). Biyografik Dönemeç içinde (s. 151-165). İstanbul: VB.
- Kolçak, C. (2024). Halkalı. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi Kültür.
- Koparan, E. (1996). Sennur Sezer. Varlık Kitap Eki, 44, 2-3.
- Leschziner, G. (2023). Sözcükleri Tadan Adam. (D. Keskin, Çev.). İstanbul: Metis.
- Levi, G. (2020). Mikrotarih Üstüne. (T. Sivrikaya, Ö.Özdemir, U.Yener Kara, K.Özdil ve O. Çömelekoğlu, Çev.). P. Burke (Ed.). Tarih Yazıcılığında Yeni Bakış Açıları içinde (s. 151- 180). İstanbul: Islık.
- Lévi-Strauss, C. (1969). The Raw and The Cooked. (J. Weightman ve D. Weightman, Trans). New York: Harper ve Row.
- Lupton, D. (1996). Food, The Body Ve The Self. Sage Publications.
- Magnusson, S. G. (2024). Bir Mikro Tarih Yaklaşımı Olarak Biyografi Üzerine (U. Y. Üçkardeşler, Çev.). H. Renders, B. Haan ve J. Harmsma (Yay. haz.). Biyografik Dönemeç içinde (s. 83-102). İstanbul: VB.
- Mauss, M. (2005). Sosyoloji ve Antropoloji. (Ö. Doğan, Çev.). Ankara: Doğu Batı. Maynard, K. ve Cahnmann-Taylor, M. (2010). Anthropology at The Edge Of Words: Where Poetry And Ethnography Meet. Anthropology and Humanism, 35(1),2-19.
- Murdock, G. P. ve Provost, C. (1973). Factors in The Division of Labor By Sex: A Cross- Cultural Analysis. Ethnology, 12(2), 203-225.
- Necatigil, B. (2007). Sezer, Sennur. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık, 382. Oktay, A. (1991). Gizli Çekmece. İstanbul: Yılmaz.
- Özata Dirlikyapan, J. (2013). Kabuğunu Kıran Hikâye. İstanbul: Metis.
- Özer, O. ve Özcan, C. C. (2023). Gastronomi ve Av Turizmi; Eski Türklerden Türkiye’ye Av Eti ve Av Mutfağı. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(2), 607-623.
- Özyalçıner, A. (2019). Hep Seninle-Sennur’la Konuşmalar. İstanbul: Manos.
- Özyalçıner, A. (2023). Toplu Öyküler. İstanbul: Everest.
- Peterson, V.S. ve Parisi, L. (1998). Are Women Human? It’s Not An Academic Question. T. Evans (Ed.). Human Rights Fifty Years On içinde (s. 132-160). Manchester: Manchester Uni. Press.
- Rubin, G. S. (2024). Cinsel Aykırılıklar. (G. Tezcan, Çev.). İstanbul: İletişim.
- Said, E. (1995). Entelektüel. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
- Sancar, N. (2010). Şiirim Makyajsız… Olduğum Gibi. C. Nacitarhan (Yay. haz.). Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 27-30). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (2019). İstanbul’un Eski İkramları. İstanbul: Oğlak.
- Sezer, S. (2017). Direnç. İstanbul: Manos.
- Sezer, S. (2015). Perşembe Mektupları. İstanbul: Yazılı Kâğıt.
- Sezer, S. (2015, 7 Ekim). Ben Sennur Sezer. Evrensel. https://www.evrensel.net/haber/262226/ben-sennur-sezer
- Sezer, S. (2010). Birden Fazla İstanbul’um Var Benim. A.Özyalçıner (Haz.). Benim İstanbul’um içinde (s. 212-220). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (2009). Kasımpaşa. İstanbul: Heyamola.
- Sezer, S. (2001). Az Masraflı ve Kolay Yemekler. İstanbul: Seçme Kitaplar.
- Sezer, S. (1999). Adnan Özyalçıner’in Bir Günü. Öykücülüğümüzün 45 Yıllık Çınarı Adnan Özyalçıner içinde (s. 355-366). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. (1994). Önay Sözer: Kadın ve Benzeri. Varlık Kitap Eki, 21.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (2010). Şair ve Okuru. C. Nacitarhan (Yay. haz.), Şiirin ve Umudun Yorulmaz İğnesi Sennur Sezer içinde (s. 147-156). İstanbul: Evrensel.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (2005). Bir zamanların İstanbul’u: Eski İstanbul Yaşayışı ve Folkloru. İstanbul: İnkılap.
- Sezer, S. ve Özyalçıner, A. (1995). İstanbul’un Taşı-Toprağı Altın: Eski İstanbul Yaşayış ve Folkloru. İstanbul: Altın Kitaplar.
- Stern, F. C. (1991). The Formal Poetry Reading. TDR (1988-), 35(3), 67-84.
- Şüyün, F. (2019). Mahallem İstanbul: Adnan Özyalçıner. İstanbul: TÜYAP.
- Tuncer, R. (2016). Senden Öğrenmeye Devam Edeceğiz. Sevdadır Kısaltan Geceyi içinde (s. 194-196). İstanbul: Türkiye Yazarlar Sendikası. World food situation. (2024,06.12). Erişim tarihi: 01.01.2025, https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en
- Yıldırım, T. (Yay. haz.) (2003). Adnan Özyalçıner ve Sennur Sezer ile… Eşlerinin Gözüyle Edebiyatçılarımız içinde (s. 303-309). İstanbul: Selis Kitaplar.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Yeni Türk Edebiyatı, Kültürel Antropoloji |
| Bölüm | İnceleme makalesi |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | SBA-2024-2526 |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 18 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 65 Sayı: 1 |
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası (CC BY 4.0) ile lisanslanmıştır.