Sistematik Derlemeler ve Meta Analiz
The Silent Force at the Heart of Education: A Systematic Review of the Role of School Climate in Education
Öz
The aim of this study is to analyse the postgraduate theses on school climate in Turkey from a thematic perspective. In the YÖKTEZ database, 81 theses completed between 2020-2024 were analysed and systematically classified and evaluated in line with the profile characteristics of these theses, the universities where they were published, the data collection tools used, the themes addressed, and the aims and recommendations of the studies. The findings revealed that researchers associated the concept of school climate with variables such as school commitment, academic achievement, school effectiveness, self-efficacy and organisational justice. It was determined that the majority of the studies were conducted at the master's level, quantitative research methods were widely used and the "School Climate Scale" developed by Canlı et al. and the "Organisational (School) Climate Scale" developed by Hoy and Tarter were frequently preferred as data collection tools. In addition, it was determined that the postgraduate theses were grouped under five themes in terms of purpose. In the context of the suggestions offered by the studies, it was determined that school administrators should develop practices that will contribute to the improvement of school climate and in-service trainings should be organised, while researchers were advised to use different samples, methods and variables. As a result of this study, it is concluded that increasing the methodological diversity of school climate research in Turkey and implementing practical suggestions will make significant contributions to making educational environments more positive.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ada, K. (2020). Ortaokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişkide öğretmen kolektif yeterliğinin aracılık rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Aldridge, J. M., & McChesney, K. (2018). The relationships between school climate and adolescent mental health and wellbeing: A systematic literature review. International Journal of Educational Research, 88, 121-145.
- Akhan Çağırtekin, G. (2022). Öğretmenlerin örgütsel değer algıları ile örgütsel bağlılık ve okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- Akman, A. (2021). Rehber öğretmenlerin algıladıkları okul ikliminin proaktif davranışlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- Aksu, A. (1994). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi (Yayımlanmamış Doktora tezi). İnönü Üniversitesi. Aksoy, Ö. (2021). Ergenlerde problemli internet kullanımı, duygusal zeka ve okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Aktan, V. (2021). İlkokullarda okul iklimi ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
- Akpolat, Y. C. (2023). Okul ikliminin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
- Asa, Z. (2022). Okul müdürlerinin 21.yy beceri düzeyleri ve okul iklimi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
- Alaca, M. F. (2022). Kültürel sermaye ile okul iklimi ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Alta, E. (2022). Salgın dönemi online zumba derslerinin üniversite öğrencileri üzerindeki etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
- Altay, Y. (2024). Ortaokul öğretmenlerinin okul iklimi algısı ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki: Bursa ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
- Altuntaş, B., Demirdağ, S., & Ertem, H. Y. (2020). Veli algılarına okul yöneticilerinin yönetim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 254-269.
- Aslan, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinde yaşam doyumunun yordayıcıları olarak okul iklimi ve okul bağlılığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Avcı, İ. (2022). Öğretmenlerin mesleğe yönelik motivasyonları ile algıladıkları okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- Aydın, F. (2022). Öğretmen kimliğinin oluşmasında hizmet öncesi eğitim ve okul ikliminin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
- Aydın Sesli, M. (2023). Öğretmenlerin program okuryazarlığı yeterliliğinin okul iklimine etkisinde program liderliği algısının aracı etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
- Balkaya, F. C. (2023). Velilerin okul iklimi ve aile katılımı algısının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
- Breckenridge, E. (1976). Improving school climate. The Phi Delta Kappan, 58(4), 314-318. Brookover, W. B., Schweitzer, J. H., Schneider, J. M., Beady, C. H., Flood, P. K., & Wisenbaker, J. M. (1978). Elementary school social climate and school achievement. American educational research journal, 15(2), 301-318. *Bozan, S. (2023). Öğretmenlik mesleğinde yükselme ve eğitim sistemine yansımalarının okul iklimi ve öğretmen performansı açısından analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
- Canlı, S., Demirtas, H., & Ozer, N. (2018). Validity and reliability study of the school climate scale. Elementary Education Online, 17(4), 1797-1811.
- Charlton, C. T., Moulton, S., Sabey, C. V., & West, R. (2021). A systematic review of the effects of schoolwide intervention programs on student and teacher perceptions of school climate. Journal of Positive Behavior Interventions, 23(3), 185-200.
- *Çağırtekin, G. A. (2022). Öğretmenlerin örgütsel değer algıları ile örgütsel bağlılık ve okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- *Çetin, B. (2021). Ortaokullarda okul iklimi ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mardin Artuklu Üniversitesi.
- *Çetinel, R. (2022). Pozitif öğretmen özelliklerinin mesleki benlik saygısı ve okul iklimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- *Çevik, A. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki tutumları ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
- Çiner, S. (2021). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yöneticilerinin 21. yüzyıl becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
- Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). The key to successful schools: Effective school variables. Pamukkale University Journal of Institute of Social Sciences, (26), 114-134.
- *Çokay, E. (2022). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik tutumları ile çalıştıkları kurumdaki okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
- *Dağ, S. (2020). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin benimsedikleri felsefi yaklaşım ile okul iklimi ve öğrenci davranışlarını kontrol etme eğilimi arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Dağdelen, S. (2013). Investigation of the relationship between teachers' interpersonal behaviour, classroom learning environment and student success in biology courses (Unpublished master's thesis). Marmara University, Institute of Educational Sciences, Istanbul.
- *Durmaz, C. (2020). Öğretmenlerin öznel iyi oluş düzeyleri ile okul iklimine ilişkin algıları ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- *Doğan, H. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
- Engin, A. O., Özen, Ş., & Bayoğlu, V. (2009). Some basic variables affecting students' school learning achievement. Journal of Institute of Social Sciences, 3, 125-156.
- *Erdoğan, Ö. F. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin okul iklimine ilişkin algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Faiz, S. (2023). Sınıf öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- *Gül, A. (2023). Okul iklimi ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
- *Gülcü, M. (2023). Uluslararası Bakalorya ve Ulusal Öğretim Programı uygulayan okullardaki öğretmenlerin çatışma çözme stratejileri, okul iklimi algıları ve okula bağlılık düzeyler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
- Hanley, T. and Cutts, L. (2013). What is a systematic review? Counselling Psychological Society, 28(4), 3-6 Hallinger, P. (2017). Surfacing a hidden literature: A systematic review of research on educational leadership and management in Africa. Educational Management Administration & Leadership, 46(3), 362-384.
- *Hatkaoğlu, S. (2020). Kentsel dönüşüm ve okul iklimi üzerine bir araştırma "Ankara örneği" [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
- Higgins, J. P., Green, S., & Scholten, R. J. (2008). Maintaining reviews: Updates, amendments and feedback. In Cochrane handbook for systematic reviews of interventions (pp. 31-49). Cochrane Book Series.
- Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2012). Educational administration: Theory and practice (Trans. E. Turan). Nobel.
- *İnanır, B. (2020). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile okul iklimi ve öğretmen liderliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi
- *İnceoğlu, S. (2020). Okul öncesi dönemdeki çocukların erken akademik ve sosyal becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora tezi). Çukurova Üniversitesi.
- *İrban, D. (2023). Okul müdürlerinin mentörlük becerileri ile okul iklimine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Karaman, S., & Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-114.
- *Kayacık, M. (2021). Algılanan okul iklimi ve öğretmenden algılanan duygusal istismarın akran zorbalığına etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
- *Keçeli, İ. (2022). İlkokul öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- *Kemer, M. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeylerinin okul iklimi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- *Kezer, İ. (2022). İlkokul öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- *Kesik, A. (2023). Devlet ve özel okullarda ebeveynlerin okul öncesi eğitime katılımları ile okul iklimi algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
- *Kişmir, F. S. (2021). Ortaöğretim öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel sapma algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Kocaoğlu, M. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları, okul iklimi ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Zonguldak ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
- Korkmaz, M., & Yumuşak, H. (2021). Examination of theses and articles on school effectiveness: A content analysis study. Gazi University Gazi Faculty of Education Journal, 41(3), 1771-1800.
- *Kubilay, S. (2020). Geçici koruma altındaki öğrencilerin uyum sürecinde okul ikliminin rolü: Holistik bir yaklaşım [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Laila, A. (2015). The effective school: The role of the leaders in school effectiveness. Educational Research and Reviews, 10(6), 695-721.
- *Maşeroğlu, G. (2021). Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ile okul iklimi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Moldobolotova, N. (2022). Kırgızistan'da okul iklimi konusunda öğretmenlerin görüşlerini belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre karşılaştırmaktır [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
- *Münüsoğlu, Z. (2022). Sosyal adalet liderliği ve okul iklimi arasındaki ilişkiye yönelik öğrenci görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- *Nezir, M. (2022). Okulların örgüt yapısıyla örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracı rolü (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Noonan, J. (2004). School climate and the safe school: Seven contributing factors. Educational Horizons, 83(1), 61-65.
- *Oflaz, R. (2023). Öğretmenlerin okul iklimi ve mesleki imaj algılarının örgütsel bağlılık üzerindeki rolü: Karadeniz Ereğli örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi. Oakley, A. (2002). Social science and evidence-based everything: The case of education. Educational Review, 54(3), 277-286. *Özdemir, H. (2023). Öğretmenlerin okul yöneticileriyle ilgili algıladıkları örgütsel güç mesafesinin algılanan okul iklimi ile ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Özdemir, E. (2022). Ortaöğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin okul iklimi algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Özer, M. (2022). Ortaokul öğrencilerinin ve öğretmenlerinin gözüyle okul iklimi ve okulda nezaket [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Özer, Y., & Anıl, D. (2011). Investigation of factors affecting students' science and mathematics achievement with structural equation modelling. Hacettepe University Journal of Faculty of Education, 41, 313-3324. https://doi.org/10.17755/esosder.391299
- *Öztürk, A. (2022). Sınıf öğretmenlerinin iletişim memnuniyetleri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- *Pehlivan, B. (2020). Farklı türdeki ortaöğretim kurumlarında bulunan öğrencilerin okul iklimi algıları ile okula bağlılıkları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- *Pınar, E. (2023). Öğretmenlerin yönetici ruhsal liderlik ve okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
- Polat, S. (2009). Analysing academic failure on the basis of social inequality. Journal of Education Science Society, 7(25), 46-61.
- *Sallabaş, S. (2021). Okul iklimi ile öğretmenlerin denetime yönelik tutumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- *Sav, Z. (2022). Yenilikçi öğrenme ortamlarında okul iklimi durumu: Ankara ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
- *Seday, M. Ş. (2021). Öğretmen algılarına göre okul iklimi ile lider üye etkileşimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
- *Sesli, M. A. (2023). Öğretmenlerin program okuryazarlığı yeterliliğinin okul iklimine etkisinde program liderliği algısının aracı etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- *Sevilen, Ç. (2021). Exploring the language assessment literacy of efl instructors and students' perceptions about assessment in English preparatory program [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
- Sezgin, F., & Sönmez, E. (2018). Systematic review of organisational culture and climate studies: A content analysis. Journal of Inonu University Faculty of Education, 19(1), 257-275.
- *Şafak, H. F. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre örgütsel dedikodunun okul iklimi üzerindeki rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Şen, Z. N. (2024). Ortaokullarda görev yapan yöneticilerin ve öğretmenlerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ile okul etkililiği ve okul iklimi algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
- *Soysal, E. (2021). Sendikalaşmanın okul iklimine yansımalarına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
- *Taştepe, N. (2020). Okul öncesi dönemde ailelerin okul iklimi algıları ile okul öncesi eğitime katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- *Telci, Ş. (2023). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
- *Tilkioğlu, H. (2024). Okul yöneticilerinin pozitif psikolojik sermaye düzeylerinin okul iklimine etkisi (Erzurum ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
- Toğa, İ. (2021). İlkokullarda okul iklimini iyileştirmeye yönelik uygulama örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
- *Tutmaz, A. K. (2023). İlkokul öğretmenlerinin kültürel duyarlı okul iklimine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
- *Tüten, M. (2023). Ergenlerde sosyal duygusal öğrenme becerilerinin yordayıcısı olarak okul iklimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
- *Uslu, A. Ç. (2020). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekâ, psikolojik iyi olma ve okul iklimine yönelik algıları arasındaki ilişki: Manisa Sarıgöl ilçesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
- *Uzun, T. (2023). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının okul iklimi ve öğretmen öznel iyi oluşu yönüyle incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Üstüntaş, V., Tanboğa, G., Analay, A., & Altunç, A. (2022). Investigation of theses related to school climate between 2014-2019. Journal of Academic History and Thought, 9(4), 1799-1817.
- *Vural, N. (2022). Okul iklimi ile öğretmen failliği arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yozgat Bozok Üniversitesi.
- Voight, A., & Nation, M. (2016). Practices for improving secondary school climate: A systematic review of the research literature. American Journal of Community Psychology, 58(1-2), 174-191.
- *Yurttav, H. (2020). Öğretmenlerin teknoloji entegrasyonunun modellenmesi: Okul iklimi ve liderliğin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- *Yıldız, S. (2021). Okul müdürlerinin ruhsal liderlikleri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2013). Adaptation of organisational climate scale into Turkish: Validity and reliability study. Trakya University Journal of Faculty of Education, 3(1), 1-11.
- *Zehir, F. (2020). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin demokrasi algılarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Yıl 2025,
Cilt: 4 Sayı: 1, 107 - 126, 27.06.2025
Öz
Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de okul iklimi üzerine yapılan lisansüstü tezleri tematik bir perspektifle analiz etmektir. YÖKTEZ veri tabanında 2020-2024 yılları arasında tamamlanan 81 tez incelenmiş ve bu tezlerin profil özellikleri, yayımlandıkları üniversiteler, kullanılan veri toplama araçları, ele alınan temalar ve çalışmaların amaçları ile önerileri doğrultusunda sistematik bir şekilde sınıflandırılıp değerlendirilmiştir. Bulgular, araştırmacıların okul iklimi kavramıyla en çok okula bağlılık, akademik başarı, okul etkililiği, öz-yeterlilik ve örgütsel adalet gibi değişkenleri ilişkilendirdiğini ortaya koymuştur. Çalışmaların büyük çoğunluğunun yüksek lisans düzeyinde gerçekleştirildiği, nicel araştırma yöntemlerinin yaygın olarak kullanıldığı ve veri toplama aracı olarak Canlı ve arkadaşları tarafından geliştirilen “Okul İklimi Ölçeği” ile Hoy ve Tarter tarafından geliştirilen “Örgütsel (Okul) İklim Ölçeğinin” sıklıkla tercih edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca, yapılan lisansüstü tezlerin amaç bakımından beş tema altında toplandığı belirlenmiştir. Araştırmaların sunduğu öneriler bağlamında ise okul yöneticilerinin okul ikliminin iyileştirilmesine katkıda bulunacak uygulamalar geliştirmeleri ve hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi öne çıkarken, araştırmacılara farklı örneklem, yöntem ve değişkenler kullanılmasının önerildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, Türkiye'de okul iklimi araştırmalarının metodolojik çeşitliliğini artırmanın ve uygulamalı önerilerin hayata geçirilmesinin, eğitim ortamlarının daha olumlu hale gelmesine önemli katkılar sağlayacağı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ada, K. (2020). Ortaokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişkide öğretmen kolektif yeterliğinin aracılık rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Aldridge, J. M., & McChesney, K. (2018). The relationships between school climate and adolescent mental health and wellbeing: A systematic literature review. International Journal of Educational Research, 88, 121-145.
- Akhan Çağırtekin, G. (2022). Öğretmenlerin örgütsel değer algıları ile örgütsel bağlılık ve okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- Akman, A. (2021). Rehber öğretmenlerin algıladıkları okul ikliminin proaktif davranışlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- Aksu, A. (1994). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi (Yayımlanmamış Doktora tezi). İnönü Üniversitesi. Aksoy, Ö. (2021). Ergenlerde problemli internet kullanımı, duygusal zeka ve okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Aktan, V. (2021). İlkokullarda okul iklimi ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
- Akpolat, Y. C. (2023). Okul ikliminin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
- Asa, Z. (2022). Okul müdürlerinin 21.yy beceri düzeyleri ve okul iklimi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
- Alaca, M. F. (2022). Kültürel sermaye ile okul iklimi ilişkisine yönelik öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Alta, E. (2022). Salgın dönemi online zumba derslerinin üniversite öğrencileri üzerindeki etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
- Altay, Y. (2024). Ortaokul öğretmenlerinin okul iklimi algısı ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki: Bursa ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
- Altuntaş, B., Demirdağ, S., & Ertem, H. Y. (2020). Veli algılarına okul yöneticilerinin yönetim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 254-269.
- Aslan, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinde yaşam doyumunun yordayıcıları olarak okul iklimi ve okul bağlılığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Avcı, İ. (2022). Öğretmenlerin mesleğe yönelik motivasyonları ile algıladıkları okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- Aydın, F. (2022). Öğretmen kimliğinin oluşmasında hizmet öncesi eğitim ve okul ikliminin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
- Aydın Sesli, M. (2023). Öğretmenlerin program okuryazarlığı yeterliliğinin okul iklimine etkisinde program liderliği algısının aracı etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
- Balkaya, F. C. (2023). Velilerin okul iklimi ve aile katılımı algısının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
- Breckenridge, E. (1976). Improving school climate. The Phi Delta Kappan, 58(4), 314-318. Brookover, W. B., Schweitzer, J. H., Schneider, J. M., Beady, C. H., Flood, P. K., & Wisenbaker, J. M. (1978). Elementary school social climate and school achievement. American educational research journal, 15(2), 301-318. *Bozan, S. (2023). Öğretmenlik mesleğinde yükselme ve eğitim sistemine yansımalarının okul iklimi ve öğretmen performansı açısından analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
- Canlı, S., Demirtas, H., & Ozer, N. (2018). Validity and reliability study of the school climate scale. Elementary Education Online, 17(4), 1797-1811.
- Charlton, C. T., Moulton, S., Sabey, C. V., & West, R. (2021). A systematic review of the effects of schoolwide intervention programs on student and teacher perceptions of school climate. Journal of Positive Behavior Interventions, 23(3), 185-200.
- *Çağırtekin, G. A. (2022). Öğretmenlerin örgütsel değer algıları ile örgütsel bağlılık ve okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- *Çetin, B. (2021). Ortaokullarda okul iklimi ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mardin Artuklu Üniversitesi.
- *Çetinel, R. (2022). Pozitif öğretmen özelliklerinin mesleki benlik saygısı ve okul iklimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- *Çevik, A. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki tutumları ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
- Çiner, S. (2021). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yöneticilerinin 21. yüzyıl becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
- Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). The key to successful schools: Effective school variables. Pamukkale University Journal of Institute of Social Sciences, (26), 114-134.
- *Çokay, E. (2022). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik tutumları ile çalıştıkları kurumdaki okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
- *Dağ, S. (2020). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin benimsedikleri felsefi yaklaşım ile okul iklimi ve öğrenci davranışlarını kontrol etme eğilimi arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Dağdelen, S. (2013). Investigation of the relationship between teachers' interpersonal behaviour, classroom learning environment and student success in biology courses (Unpublished master's thesis). Marmara University, Institute of Educational Sciences, Istanbul.
- *Durmaz, C. (2020). Öğretmenlerin öznel iyi oluş düzeyleri ile okul iklimine ilişkin algıları ve sınıf yönetim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
- *Doğan, H. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
- Engin, A. O., Özen, Ş., & Bayoğlu, V. (2009). Some basic variables affecting students' school learning achievement. Journal of Institute of Social Sciences, 3, 125-156.
- *Erdoğan, Ö. F. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin okul iklimine ilişkin algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Faiz, S. (2023). Sınıf öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- *Gül, A. (2023). Okul iklimi ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
- *Gülcü, M. (2023). Uluslararası Bakalorya ve Ulusal Öğretim Programı uygulayan okullardaki öğretmenlerin çatışma çözme stratejileri, okul iklimi algıları ve okula bağlılık düzeyler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
- Hanley, T. and Cutts, L. (2013). What is a systematic review? Counselling Psychological Society, 28(4), 3-6 Hallinger, P. (2017). Surfacing a hidden literature: A systematic review of research on educational leadership and management in Africa. Educational Management Administration & Leadership, 46(3), 362-384.
- *Hatkaoğlu, S. (2020). Kentsel dönüşüm ve okul iklimi üzerine bir araştırma "Ankara örneği" [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
- Higgins, J. P., Green, S., & Scholten, R. J. (2008). Maintaining reviews: Updates, amendments and feedback. In Cochrane handbook for systematic reviews of interventions (pp. 31-49). Cochrane Book Series.
- Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2012). Educational administration: Theory and practice (Trans. E. Turan). Nobel.
- *İnanır, B. (2020). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile okul iklimi ve öğretmen liderliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi
- *İnceoğlu, S. (2020). Okul öncesi dönemdeki çocukların erken akademik ve sosyal becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora tezi). Çukurova Üniversitesi.
- *İrban, D. (2023). Okul müdürlerinin mentörlük becerileri ile okul iklimine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Karaman, S., & Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-114.
- *Kayacık, M. (2021). Algılanan okul iklimi ve öğretmenden algılanan duygusal istismarın akran zorbalığına etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
- *Keçeli, İ. (2022). İlkokul öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- *Kemer, M. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeylerinin okul iklimi ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- *Kezer, İ. (2022). İlkokul öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
- *Kesik, A. (2023). Devlet ve özel okullarda ebeveynlerin okul öncesi eğitime katılımları ile okul iklimi algılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
- *Kişmir, F. S. (2021). Ortaöğretim öğretmenlerinin okul iklimi algıları ile örgütsel sapma algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Kocaoğlu, M. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları, okul iklimi ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Zonguldak ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
- Korkmaz, M., & Yumuşak, H. (2021). Examination of theses and articles on school effectiveness: A content analysis study. Gazi University Gazi Faculty of Education Journal, 41(3), 1771-1800.
- *Kubilay, S. (2020). Geçici koruma altındaki öğrencilerin uyum sürecinde okul ikliminin rolü: Holistik bir yaklaşım [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- Laila, A. (2015). The effective school: The role of the leaders in school effectiveness. Educational Research and Reviews, 10(6), 695-721.
- *Maşeroğlu, G. (2021). Öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları ile okul iklimi ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Moldobolotova, N. (2022). Kırgızistan'da okul iklimi konusunda öğretmenlerin görüşlerini belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre karşılaştırmaktır [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
- *Münüsoğlu, Z. (2022). Sosyal adalet liderliği ve okul iklimi arasındaki ilişkiye yönelik öğrenci görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
- *Nezir, M. (2022). Okulların örgüt yapısıyla örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracı rolü (Yayımlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Noonan, J. (2004). School climate and the safe school: Seven contributing factors. Educational Horizons, 83(1), 61-65.
- *Oflaz, R. (2023). Öğretmenlerin okul iklimi ve mesleki imaj algılarının örgütsel bağlılık üzerindeki rolü: Karadeniz Ereğli örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi. Oakley, A. (2002). Social science and evidence-based everything: The case of education. Educational Review, 54(3), 277-286. *Özdemir, H. (2023). Öğretmenlerin okul yöneticileriyle ilgili algıladıkları örgütsel güç mesafesinin algılanan okul iklimi ile ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Özdemir, E. (2022). Ortaöğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin okul iklimi algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Özer, M. (2022). Ortaokul öğrencilerinin ve öğretmenlerinin gözüyle okul iklimi ve okulda nezaket [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Özer, Y., & Anıl, D. (2011). Investigation of factors affecting students' science and mathematics achievement with structural equation modelling. Hacettepe University Journal of Faculty of Education, 41, 313-3324. https://doi.org/10.17755/esosder.391299
- *Öztürk, A. (2022). Sınıf öğretmenlerinin iletişim memnuniyetleri ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- *Pehlivan, B. (2020). Farklı türdeki ortaöğretim kurumlarında bulunan öğrencilerin okul iklimi algıları ile okula bağlılıkları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- *Pınar, E. (2023). Öğretmenlerin yönetici ruhsal liderlik ve okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
- Polat, S. (2009). Analysing academic failure on the basis of social inequality. Journal of Education Science Society, 7(25), 46-61.
- *Sallabaş, S. (2021). Okul iklimi ile öğretmenlerin denetime yönelik tutumları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
- *Sav, Z. (2022). Yenilikçi öğrenme ortamlarında okul iklimi durumu: Ankara ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
- *Seday, M. Ş. (2021). Öğretmen algılarına göre okul iklimi ile lider üye etkileşimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
- *Sesli, M. A. (2023). Öğretmenlerin program okuryazarlığı yeterliliğinin okul iklimine etkisinde program liderliği algısının aracı etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- *Sevilen, Ç. (2021). Exploring the language assessment literacy of efl instructors and students' perceptions about assessment in English preparatory program [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
- Sezgin, F., & Sönmez, E. (2018). Systematic review of organisational culture and climate studies: A content analysis. Journal of Inonu University Faculty of Education, 19(1), 257-275.
- *Şafak, H. F. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin algılarına göre örgütsel dedikodunun okul iklimi üzerindeki rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
- *Şen, Z. N. (2024). Ortaokullarda görev yapan yöneticilerin ve öğretmenlerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ile okul etkililiği ve okul iklimi algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
- *Soysal, E. (2021). Sendikalaşmanın okul iklimine yansımalarına ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
- *Taştepe, N. (2020). Okul öncesi dönemde ailelerin okul iklimi algıları ile okul öncesi eğitime katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- *Telci, Ş. (2023). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
- *Tilkioğlu, H. (2024). Okul yöneticilerinin pozitif psikolojik sermaye düzeylerinin okul iklimine etkisi (Erzurum ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
- Toğa, İ. (2021). İlkokullarda okul iklimini iyileştirmeye yönelik uygulama örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
- *Tutmaz, A. K. (2023). İlkokul öğretmenlerinin kültürel duyarlı okul iklimine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
- *Tüten, M. (2023). Ergenlerde sosyal duygusal öğrenme becerilerinin yordayıcısı olarak okul iklimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
- *Uslu, A. Ç. (2020). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekâ, psikolojik iyi olma ve okul iklimine yönelik algıları arasındaki ilişki: Manisa Sarıgöl ilçesi örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
- *Uzun, T. (2023). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının okul iklimi ve öğretmen öznel iyi oluşu yönüyle incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Üstüntaş, V., Tanboğa, G., Analay, A., & Altunç, A. (2022). Investigation of theses related to school climate between 2014-2019. Journal of Academic History and Thought, 9(4), 1799-1817.
- *Vural, N. (2022). Okul iklimi ile öğretmen failliği arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yozgat Bozok Üniversitesi.
- Voight, A., & Nation, M. (2016). Practices for improving secondary school climate: A systematic review of the research literature. American Journal of Community Psychology, 58(1-2), 174-191.
- *Yurttav, H. (2020). Öğretmenlerin teknoloji entegrasyonunun modellenmesi: Okul iklimi ve liderliğin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- *Yıldız, S. (2021). Okul müdürlerinin ruhsal liderlikleri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
- Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2013). Adaptation of organisational climate scale into Turkish: Validity and reliability study. Trakya University Journal of Faculty of Education, 3(1), 1-11.
- *Zehir, F. (2020). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin demokrasi algılarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Toplam 91 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Eğitim Yönetimi |
| Bölüm | İnceleme Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 25 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 4 Sayı: 1 |
