Öz
Barınma, yalnızca insana ait bir hak değil, ekosistemlerin sürekliliği için kritik bir gerekliliktir. Bu makale, barınma hakkını insan-merkezli bakıştan çıkararak, tüm türlerin ihtiyaçlarını kapsayan bir yaklaşım geliştirmeyi önermektedir. Çalışma, Antroposen’de, eko-mekânsal adalet, post-hümanizm, simpoiesis ve kohabitasyon kavramları çerçevesinde, kentsel habitatların çoktürlü barınma anlayışıyla yapılandırılmasının önemini vurgulamaktadır. Bu yaklaşımdan çıkışla, benzersiz bir kentsel doğa ortamı tanımlayan Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ankara Kampüsü incelenerek kohabitasyon ilkelerinin geliştirilmesine yönelik bir çerçeve sunulmaktadır. Yapılan çalışmanın, farklı türler arasında daha eşitlikçi, adil, sürekli ve kolektif ilişkilerin kurulmasına zemin hazırlaması amaçlanmaktadır. Çoktürlü yaşamı mümkün kılacak disiplinlerarası ve bütüncül tasarım yaklaşımlarının geliştirilmesi, mimarlık disiplinlerine dair yenilikçi model ve yöntemlerin keşfedilmesine olanak tanıyacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kentsel ekoloji çoktürlü tasarım mekânsal adalet kohabitasyon Antroposen
Kaynakça
- ARCH+. (2022). ARCH+ 247. COHABITATION. Arch+ Verlag. ISBN 978-3-931435-70-7.
- Aksoy, H. (2022). Olafur Eliasson’un sanatında bir ortaklık alanı olarak doğanın yeniden üretimi. İnsanat Sanat Tasarım ve Mimarlık Araştırmaları Dergisi, 2(1), 41-61.
- Animali Domestici. (2020). Critters Black Den. Erişim tarihi 16 Ocak 2023, https://animalidomestici.eu/Critters-Black-Den
- Arcand, S., ve Germain, A. (2015). Travailler et cohabiter. Presses de l'Université Laval.
- Barad, K. (2007). Meeting the universe halfway: Quantum physics and the entanglement of matter and meaning. Duke University Press.
- Brenner, N. (2014). Implosions/explosions towards a study of planetary urbanization. Berlin: Jovis Publication.
- Brenner, N. ve Schmid, C. (2014). Planetary urbanization. N. Brenner (Ed.) Implosions / explosions towards a study of planetary urbanization içinde (ss. 160-163). Berlin: Jovis Publication.
- Canepa, M., Mosca, F., Barath, S., Changenet, A., Hauck, T. E., Ludwig, F., Roccotiello, E., Pianta, M., Selvan, S. U., Vogler, V. ve Perini, K. (2022). Ecolopes, beyond greening: A multi-species approach for urban design. AGATHÓN | International Journal of Architecture, Art and Design, 11(online), 238-245. doi: 10.19229/2464-9309/11212022.
- ChartierDalix (Ed.). (2020). Hosting life: Architecture as an ecosystem. Park Books.
- Chayaamor-Heil, N. ve Vitalis, L. (2021). Biology and architecture: An ongoing hybridization of scientific knowledge and design practice by six architectural offices in France. Frontiers of Architectural Research, 10(2), 240-262. https://doi.org/10.1016/j.foar.2020.10.002
- Crutzen, P. J. ve Stoermer, E. F. (2000). The ‘Anthropocene’. Global Change Newsletter, 41, 17-18.
- Dreyer, I. ve Schmidt, D. (2022, 17 Mayıs). The Parliament of spiders and worms. Earth Island Journal. Erişim tarihi 10 Şubat 2025, https://www.earthisland.org/journal/index.php/articles/entry/the-parliament-of-spiders-and-worms
- Eliasson, O. (2021). Life. Fondation Beyeler. Erişim tarihi 10 Şubat 2025, https://life.fondationbeyeler.ch/en/
- Gören, E. (2023). Cohabitation as a project for post-anthropocenic architecture: Strategizing for an urban symbiosis [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
- Haeckel, Ernst. (1866). Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. G. Reimer. https://doi.org/10.5962/bhl.title.3953
- Haraway, D. (2016). Staying with the trouble: Making kin in the Chthulucene. Duke University Press.
- Harman, G. (2002). Tool-Being: Heidegger and the metaphysics of objects. Open Court Publishing.
- Harvey, D. (1973). Social justice and the city. The Johns Hopkins University Press.
- Harvey, D. (2009). Social justice and the city. University of Georgia Press.
- Hauck, T. E., ve Weisser, W. W. (2015). AAD Animal-Aided Design. ISBN 978-3-00-047519-1
- Hauck, T. E. ve Weisser, W.W. (2021). The architecture of cohabitation - Seven theses. TOPOS, 117, 46- 49.
- Heidegger, M. (1962). Being and time. New York: Harper ve Row.
- Hutchison, A. (2014). The Whanganui River as a legal person: Transcending human-centered law. Alternative Law Journal, 39(3), 179-182. https://doi.org/10.1177/1037969X1403900309
- IUCN (International Union for Conservation of Nature). (2023, 31 Ekim). Cities and nature. Erişim tarihi 10 Şubat 2025, https://iucn.org/resources/issues-brief/cities-and-nature
- Kodalak, G. (2018). Spinoza, heterarchical ontology, and affective architecture. B. Lord (Ed.) Spinoza’s Philosophy of Ratio içinde (ss. 89-107). Edinburgh University Press.
- Kodalak, G. (2021). Spinoza’s affective aesthetics: Art and architecture from the viewpoint of life. Interstices: Journal of Architecture and Related Arts, 21(21), 64-72. https://doi.org/10.24135/ijara.vi.674
- Kolbert, E. (2014). The sixth extinction: An unnatural history. Henry Holt and Company.
- Latour, B. (1999). Pandora’s hope: Essays on the reality of science studies. Harvard University Press.
- Moore, J. W. (Ed.) (2016). Anthropocene or capitalocene? Nature, history, and the crisis of capitalism. PM Press.
- Morton, T. (2010). The ecological thought. Harvard University Press.
- Morton, T. (2013). Hyperobjects: Philosophy and ecology after the end of the world. University of Minnesota Press.
- Morton, T. (2021). All art is ecological. Penguin Books.
- Odum, E. P. (1971). Fundamentals of ecology (Third edition). Philadelphia: W.B. Saunders co.
- Orff, K. (2016). Toward an urban ecology: SCAPE. The Monacelli Press.
- Organismendemokratie. (b.t.). Canlılar demokrasisi. Erişim tarihi 10 Şubat 2025, https://organismendemokratie.org/
- Paquot, T. (2007). Introduction. «Habitat»,«habitation»,«habiter», précisions sur trois termes parents. T. Pacquot, M. Lussault, C. Younes (Ed.), Habiter, le propre de l'humain: Villes, territoire et philosophie içinde (ss. 7-16). La Découverte. https://doi.org/10.3917/dec.paquo.2007.01.0007
- Rockström, J., Gupta, J., Qin, D. vd. (2023). Safe and just Earth system boundaries. Nature, 619,102-111.
- Sijmons, D. (2020) In the Anthropocene, Site matters in four ways. C. J. Burns ve A. Kahn (Ed.) Site Matters: Strategies for uncertainty through planning and design içinde (ss. 110-130). New York: Routledge.
- Spinoza, B. (1985). Ethica Opera Posthuma. E. Curley (Ed.). The collected works of Spinoza, Volume I içinde (ss. 1–506). Princeton University Press.
- Stockholm Resilience Centre. (b.t.). Planetary boundaries. Stockholm University. https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html
- Stauffer, R. C. (1957). Haeckel, Darwin, and ecology. The Quarterly Review of Biology, 32(2), 138-144. Studio Olafur Eliasson. (2021). Life. [Fotoğraf]. https://olafureliasson.net/artwork/life-2021/
- Thwaites, T. (2020). ‘Zarar verme’, ‘her şey birbiriyle bağlantılıdır’ ve diğer lüzumsuz aforizmalar. E. Gönlügür ve A. E. Kurtgözü (Ed.). İyi Tasarım ‘Döngü’. İzmir Akdeniz Akademisi Yayınları.
- Tsing, A. L. (2015). The Mushroom at the end of the world: On the possibility of life in capitalist ruins, Princeton University Press. Weisser, W. W., Hensel, M. U., Barath, S. vd. (2022). Creating ecologically sound buildings by integrating ecology, architecture, and computational design. People and Nautre, 5(1), 4-20.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimari Tarih, Teori ve Eleştiri, Mimari Tasarım |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 25 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 126 |
