Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

FROM TOKAT YAĞIBASAN (ÇUKUR) MADRASAH TO MUSEUM OF THE HISTORY OF TURKISH ISLAMIC SCIENCE - RE-FUNCTIONING OF A HISTORICAL BUILDING

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 29 - 61, 30.06.2025

Tuba Yusufoglu , Ceren Güneş

Öz

Historical structures are the important representatives of tangible cultural heritage. Their preservation, survival and functional use are very important for cities today. Re-functioning and museumizing the structures that form historical texture of city history aim to preserve and survive the historical texture, and target to keep the connection with city users. Yağıbasan Madrasa in Tokat was built by Nizamettin Yağıbasan during the Danişmentli period. It continued to be used for centuries during the Ottoman Empire. As the structure is an early example of Anatolian madrasahs with a unique architecture and closed courtyard, it is characterized as an architectural heritage that should be preserved as cultural heritage and handed down to the future generations. The building, which was re-functioning as the Turkish Islamic History of Science Museum in 2022; with its current status and new features, considering the framework of architecture and architectural history. Qualitative research methods are used in this review. In this context, comprehensive literature research, archive research, on-site examination and observations were made. The transformation of the building from a madrasah to a museum has been interpreted as an effort to preserve, increase the value of the region's historical and cultural heritage and to function as a bridge connecting the past and the future. The integration of the historical building's educational and teaching past with the museum identity has ensured the sustainability of the transfer of knowledge and culture.

Anahtar Kelimeler

Tokat Architectural Heritage Re-functioning Yağıbasan Madrasah Turkish Islamic Science History Museum

Kaynakça

  • Açıkel, A. (1999). Changes in settlement patterns, population and society in North Central Anatolia: a case study of the district (kaza) of Tokat (1574-1643). [Doctoral thesis, Manchester University].
  • Ahunbay, Z. (1994). Medreseler. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt 5, 320-326). Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
  • Ahunbay, Z. (2019). Kültür mirasını koruma ve ilke teknikleri. YEM Yayınları.
  • Akçay, G.D. (2013). Tokat kenti geleneksel konut dokusunun koruma bağlamında irdelenmesi: Halit Sokak, Bey Sokak, Beyhamam Sokak. [Yüksek Lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Akın Saka, E. (2009). Tokat Kenti’nin fiziksel gelişimi, anıtsal ve sivil mimari örneklerinin analizi ve değerlendirilmesi. [Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Akın Saka, E. ve Ercan Kalınbayrak, A. (2023). Köhneleşmiş tarihi kent çekirdeklerinin soylulaştırılması üzerine: Tokat Sulu Sokak örneği. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9(19), 311-341.
  • Akın Saka, E. ve Özen, H. (2013). Tarihi yapılarda yeniden kullanım sorunları Tokat Meydan ve Sulu Sokak. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 23-48.
  • Aksulu, B. I. (1994). Fetih’ten Osmanlı dönemine kadar Tokat şehri anıtları. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Aksulu, I. (2007). Tokat Çukur Medresenin yeni bulgular ışığında mimari yapısının değerlendirilmesi. Yeni İpek Yolu: Konya Ticaret Odası Dergisi, 63-76.
  • Akyüz, H. ve Ceylan M. A. (2020). Osmanlı döneminde Tokat şehrinin fonksiyon özellikleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2),110-130.
  • Altun, A. (t.y.). Emînüddin Külliyesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/eminuddin-kulliyesi.
  • Arık, O. (2007). Anadolu Selçuklu toplum hayatında çini, Anadolu’da Türk Devri çini ve seramik sanatı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Arık, O. ve Arık, R. (2007). Anadolu toprağının hazinesi çini: Selçuklu ve Beylikler Çağı çinileri. Kale Grubu Kültür Yayınları.
  • Aslanapa, O. (1993). Türk sanatı. Remzi Kitabevi.
  • Bacon, K. (2001). The adaptive re-use of heritage buildings. [Master’s thesis, University of Calgary].
  • Bayram, M. (1991). Ahi Evren ve Ahi teşkilatının kuruluşu. Damla Matbaacılık.
  • Cantay, T. (1976). Danişmentli Mimari Eserleri. [Mezuniyet tezi, İstanbul Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Çatakoğlu, M. (2002). Anadolu Selçuklu dönemi ilmi faaliyetleri ve bu faaliyetlerin Osmanlı kuruluş dönemi ilmi faaliyetlerine tesiri. [Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Çobanoğlu Denknalbant, A. (2019). Tokat ve Niksar’da bazı Selçuklu yapılarındaki çini süslemeler üzerine bir değerlendirme. Vakıflar Dergisi, 51, 9-44.
  • Demir, N. ve Danişmend H. Ş. (2023). Danişmentli devleti. Niksar Belediyesi Yayınları.
  • Demiriz, Y. (1973). Mimari süslemede renk unsuru olarak kullanılan keramik çanaklar. Sanat Tarihi Yıllığı, 5, 175-208.
  • Dimez, S. (2015). Türkiye Selçuklu Devleti’nde sosyo kültürel hayat ve Tokat’a etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(4), 797-827.
  • Dinçdir, İ. (2015). Türkiye Selçuklu Devletinde eğitim sistemi (1075-1308). [Yüksek Lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Doğan, N. (2013). Ortaçağ’da Anadolu’nun eğitim mekânları: Selçuklu medreseleri-darüşşifalarından örnekler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2), 429-433.
  • Erder, C. (2007). Tarihi çevre bilinci. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • Eyvazova, Y. (2018). Kültürel Mirasın Müzeler Aracılığıyla Hayata Geçirilmesi. Yegâh Müsiki Dergisi, 1(1), 79-92.
  • Feilden, B. M. (2003). Conservation of historic buildings. Architectural Press.
  • Gökbilgin, T. (1979). Tokat. İslam Ansiklopedisi, XII, 400-412. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Göreci, N. E. ve Erten Bilgiç, D. (2023). Anadolu medreselerinde mekân biçimlenişinin kubbe kullanım tercihine etkisi. Mimarlık ve Yaşam, 8(1), 183-197.
  • Günesen, B. (2014). Bir asırda anılarıyla Tokat simalar. Ofset 2000 Matbaacılık.
  • Güven, İ. (1998). Türkiye Selçuklularında medreseler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-146.
  • Hasan Erdem Arşivi (Tokat).
  • Hasol, D. (2017). Mimarlık cep sözlüğü. YEM Yayınları.
  • Hattstein, M. ve Delius, P. (2007). İslam sanatı ve mimarisi. Literatür Yayıncılık.
  • Ilıcalı, H. (1999). Anadolu Türk sanatında Danişmendli eserlerinin yeri ve önemi. [Yüksek Lisans tezi, Atatürk Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • İnce, Z. (2021). Müzelerin coğrafya eğitimine katkısı: İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 58, 476-492.
  • İslamoğlu, E. (2020). Yeniden İşlevlendirilen Miras Yapılarının Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Kemaloğlu, M. 82015). XI-XIII. yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde eğitim öğretim (medreseler). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 2(5), 89-106.
  • Kılıç, E. C. (2015). Tarihi yapılar için yeniden işlevlendirme kriterleri ve Ali Paşa Hanı örneklemesi. [Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Korkmaz, K. A., Çarhoğlu, A.I., Usta, P. ve Gedik, Y. H. (2012). Tokat Yağıbasan Medrese yapısının deprem riskinin değerlendirilmesi, Celal Bayar University Journal of Science, 8(2), 43-51.
  • Korkmaz, T. (2009). 20. yüzyıl İslam bilim tarihi çalışmaları: George Sarton ve Fuat Sezgin Örneği. [Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Kuban, D. (1965). Anadolu Türk mimarisinin kaynak sorunları. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • Kuran, A. (1968). Tokat ve Niksar’da Yağı-basan Medreseleri. Vakıflar Dergisi, VII,39-43.
  • Kuran, A. (1969). Anadolu medreseleri. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını.
  • Kutluay, S. (2014). Evkaf-ı İslamiye Müzesi’nin kurulmasını sağlayan ortam ve kurucuları 100 yıl önce 100 yıl sonra. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Kültür Portalı. (t.y.) Çukur Medrese (Yağıbasan Medresesi)- Tokat. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/kulturenvanteri/cukur-medrese-yagibasan-medresesi.
  • Meral, Ş. (1938). Tokat vilayeti sıhhi ve içtimai coğrafyası. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti.
  • Orman, İ. (2003). Medrese. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 28, 338-340). İSAM- İslam Araştırmaları Merkezi.
  • Ödekan, A. (1997). Medrese. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (Cilt 3,683). YEM Yayıncılık.
  • Özcan, K. (2005). Anadolu’da Selçuklu dönemi yerleşme sistemi ve kent model(ler)i. [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Özcan, K. ve Yenen, Z. (2010). Anadolu-Türk kent tarihine katkı: Anadolu Selçuklu kenti (XII. yüzyılın başından XIII. yüzyılın sonuna dek). Megaron, 5(2),55-66.
  • Özkan Yazgan, E. (2011). Anıtsal kültür varlıklarının müze olarak kullanımına yönelik yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı örneğinde irdelenmesi. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Pekol, B. (2010). İstanbul’da yeni işlevlerle kullanılan tarihi yapıların üslup sorunsalı. [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Salt Araştırma Merkezi Arşivi. (t.y.) Salt Araştırma Merkezi Arşivi Nejat Eldem Koleksiyonu-Tokat-Kastamonu-Sinop-Gerze-Samsun-Ünye. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/210735/.
  • Semerci, F. ve Özkafa, A. (2020). Anadolu Selçuklu medreselerinde mekân ve cephe kalitesinin analizi: Konya medreseleri örneği. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 5(1), 58-90.
  • Seracettin, S. (2009). Türk ve İslam eserleri müzesi Emevilerden Osmanlılara 13 asırlık ihtişam. Kaynak Yayınları.
  • Sözen, M. (1972). Anadolu Medreseleri- Selçuklu ve Beylikler Devri- kapalı medreseler, bir kısmı ayakta olan medreseler, kaynaklardan bilinen medreseler. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
  • Sunter, S. ve Nuhoğlu, M. (2016). Tarihi bir yapının müze olarak işlevlendirilmesi İbrahim Paşa Sarayı- Türk ve İslam Eserleri Müzesi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2422-2435.
  • Şahin, M. K. (2018). Anadolu Selçuklu döneminde Malatya ve Tokat çevresinde bulunan bazı yapılar üzerine düşünceler. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 3, 211-253.
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Ali Emiri Sultan III. Ahmed (AE. SAMD. III) 42/4135, 24 Şaban 1139 (16 Nisan 1727).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO) 3928/294571, 20 Şaban 1329 (16 Ağustos 1911).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Cevdet Maarif (C. MF) 93/4647, 19 Rebiü’l-Evvel 1218 (9 Temmuz 1803).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Cevdet Maarif (C. MF) 107/5349, 29 Zi’l-Hicce 1077 (22 Haziran 1667).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA). E. 765/14, Receb 1087 (7 Ekim 1676).
  • T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı-Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Emineddin Külliyesi. https://mardin.ktb.gov.tr/TR-318620/emineddin-kulliyesi.html.
  • Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgu Uygulaması-TKGM (t.y.). Çukur Medrese (Yağıbasan Medresesi)–Tokat. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/40.31569767800005/36.546215145000076.
  • Tekin, B. H. (2018). İstanbul’daki Mimar Sinan eseri olan yeniden işlevlendirilmiş medreselerin mimari analizi ve değerlendirmesi. [Yüksek Lisans tezi, Gebze Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Tokat Vakıflar Bölge Müdürlüğü Arşivi
  • Tokat Valiliği (1998). Tokat 1998 il yıllığı. Kayhan Ofset Matbaacılık.
  • Tokat Valiliği (1973). Tokat 1973 il yıllığı. Tokat Valiliği Yayınları.
  • Tokat Valiliği (2007). Tokat 2006 il yıllığı. Renk Matbaası Basım ve Ambalaj San. Ltd. Şti.
  • Turanlı, A. ve Satıcı, B. (2021). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: Hayriye Hanım Konağı örneği. Journal of Technology and Applied Sciences, 4(1),73-95.
  • Türkekul, H. (2019). Yarım kubbeli tarihi medreselerin dinamik davranışlarının incelenmesi: Tokat Yağıbasan (Çukur) Medrese örneği. [Yüksek Lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Tüzen, A. (2014). Arşiv belgelerinde Evkaf-ı İslamiye Müzesi. Evkaf-ı İslamiye Müzesinin kuruluşunun 100.yılı ve vakıf müzeleri paneli. S. Bayraktaroğlu (Ed.). Arşiv belgelerinde Evkaf-ı İslamiye Müzesi (25-49). Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Uğursal, S. (2011). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: İzmir Sümerbank Basma Sanayi yerleşkesi örneği. [Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Ulu, M. E. (2004). Alperenler cenneti Tokat. Tokat Belediyesi.
  • Ünal, R. H. (1989). Çifte Minareli Medrese. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Wendy, S. (2004). Osmanlı müzeciliği müzeler, arkeoloji ve tarihin görselleştirilmesi. İletişim Yayınları.
  • Yavi, E. (2009). Tokat. Tokat Otelcilik Turizm A.Ş. Yayınları.
  • Yıldız K., E. (2020). Anadolu Selçuklu medreselerinin yapısal ve mekânsal özellik bağlamında değerlendirilmesi: Konya Sırçalı Medrese örneği. Online Journal of Art and Design, 8(1),1-19.
  • Yücel Batmaz, N. ve Biçici, G. (2019). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1),97-110.
  • Yüceses, B. (2019). Kale Yapılarının Koruma Bağlamında Değerlendirilmesi: Tokat Kaleleri Örneklemesi. [Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.

TOKAT YAĞIBASAN (ÇUKUR) MEDRESESİ’NDEN TÜRK İSLAM BİLİM TARİHİ MÜZESİNE -TARİHİ BİR YAPININ YENİDEN İŞLEVLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 29 - 61, 30.06.2025

Tuba Yusufoglu , Ceren Güneş

Öz

Tarihi yapılar, somut kültürel mirasın önemli temsilcileridir. Onların korunması, yaşatılması ve işlevsel olarak kullanılması günümüzde kentler için oldukça önemlidir. Kentin tarihi dokusunu oluşturan yapıların yeniden işlevlendirilerek müzeleştirilmesi, tarihi dokunun korunarak yaşamaya devam etmesini amaçlamakta birlikte kent kullanıcılarıyla olan bağın da koparılmamasını hedeflemektedir. Tokat kentindeki Yağıbasan Medresesi (Çukur Medrese), Danişmentli döneminde Nizamettin Yağıbasan tarafından inşa ettirilmiştir. Osmanlı Devleti döneminde de yapı yüzyıllar boyunca kullanılmaya devam etmiştir. Yapı, özgün mimarisi ile kapalı avlulu Anadolu medreselerinin erken örneklerinden biri olması dolayısıyla kültürel miras olarak korunması ve gelecekteki nesillere iletilmesi gereken bir mimari miras niteliğindedir. 2022 yılında Türk İslam Bilim Tarihi Müzesi olarak işlevlendirilen yapı; mimarlık ve mimarlık tarihi çerçevesinde ele alınarak güncel durumu ve yeni işlevi ile incelenmiştir. Bu incelemede nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bu bağlamda kapsamlı literatür araştırması, arşiv araştırmaları, yerinde inceleme ve gözlem yapılmıştır. Tarihi yapının eğitim ve öğretim geçmişinin müze kimliği ile entegrasyonu, bilgi ve kültür aktarımının sürdürülebilir olmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Tokat Mimari Miras Yeniden İşlevlendirme Yağıbasan Medresesi Türk İslam Bilim Tarihi Müzesi

Kaynakça

  • Açıkel, A. (1999). Changes in settlement patterns, population and society in North Central Anatolia: a case study of the district (kaza) of Tokat (1574-1643). [Doctoral thesis, Manchester University].
  • Ahunbay, Z. (1994). Medreseler. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt 5, 320-326). Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını.
  • Ahunbay, Z. (2019). Kültür mirasını koruma ve ilke teknikleri. YEM Yayınları.
  • Akçay, G.D. (2013). Tokat kenti geleneksel konut dokusunun koruma bağlamında irdelenmesi: Halit Sokak, Bey Sokak, Beyhamam Sokak. [Yüksek Lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Akın Saka, E. (2009). Tokat Kenti’nin fiziksel gelişimi, anıtsal ve sivil mimari örneklerinin analizi ve değerlendirilmesi. [Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Akın Saka, E. ve Ercan Kalınbayrak, A. (2023). Köhneleşmiş tarihi kent çekirdeklerinin soylulaştırılması üzerine: Tokat Sulu Sokak örneği. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9(19), 311-341.
  • Akın Saka, E. ve Özen, H. (2013). Tarihi yapılarda yeniden kullanım sorunları Tokat Meydan ve Sulu Sokak. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 23-48.
  • Aksulu, B. I. (1994). Fetih’ten Osmanlı dönemine kadar Tokat şehri anıtları. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Aksulu, I. (2007). Tokat Çukur Medresenin yeni bulgular ışığında mimari yapısının değerlendirilmesi. Yeni İpek Yolu: Konya Ticaret Odası Dergisi, 63-76.
  • Akyüz, H. ve Ceylan M. A. (2020). Osmanlı döneminde Tokat şehrinin fonksiyon özellikleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2),110-130.
  • Altun, A. (t.y.). Emînüddin Külliyesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/eminuddin-kulliyesi.
  • Arık, O. (2007). Anadolu Selçuklu toplum hayatında çini, Anadolu’da Türk Devri çini ve seramik sanatı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Arık, O. ve Arık, R. (2007). Anadolu toprağının hazinesi çini: Selçuklu ve Beylikler Çağı çinileri. Kale Grubu Kültür Yayınları.
  • Aslanapa, O. (1993). Türk sanatı. Remzi Kitabevi.
  • Bacon, K. (2001). The adaptive re-use of heritage buildings. [Master’s thesis, University of Calgary].
  • Bayram, M. (1991). Ahi Evren ve Ahi teşkilatının kuruluşu. Damla Matbaacılık.
  • Cantay, T. (1976). Danişmentli Mimari Eserleri. [Mezuniyet tezi, İstanbul Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Çatakoğlu, M. (2002). Anadolu Selçuklu dönemi ilmi faaliyetleri ve bu faaliyetlerin Osmanlı kuruluş dönemi ilmi faaliyetlerine tesiri. [Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Çobanoğlu Denknalbant, A. (2019). Tokat ve Niksar’da bazı Selçuklu yapılarındaki çini süslemeler üzerine bir değerlendirme. Vakıflar Dergisi, 51, 9-44.
  • Demir, N. ve Danişmend H. Ş. (2023). Danişmentli devleti. Niksar Belediyesi Yayınları.
  • Demiriz, Y. (1973). Mimari süslemede renk unsuru olarak kullanılan keramik çanaklar. Sanat Tarihi Yıllığı, 5, 175-208.
  • Dimez, S. (2015). Türkiye Selçuklu Devleti’nde sosyo kültürel hayat ve Tokat’a etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(4), 797-827.
  • Dinçdir, İ. (2015). Türkiye Selçuklu Devletinde eğitim sistemi (1075-1308). [Yüksek Lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Doğan, N. (2013). Ortaçağ’da Anadolu’nun eğitim mekânları: Selçuklu medreseleri-darüşşifalarından örnekler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2), 429-433.
  • Erder, C. (2007). Tarihi çevre bilinci. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • Eyvazova, Y. (2018). Kültürel Mirasın Müzeler Aracılığıyla Hayata Geçirilmesi. Yegâh Müsiki Dergisi, 1(1), 79-92.
  • Feilden, B. M. (2003). Conservation of historic buildings. Architectural Press.
  • Gökbilgin, T. (1979). Tokat. İslam Ansiklopedisi, XII, 400-412. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
  • Göreci, N. E. ve Erten Bilgiç, D. (2023). Anadolu medreselerinde mekân biçimlenişinin kubbe kullanım tercihine etkisi. Mimarlık ve Yaşam, 8(1), 183-197.
  • Günesen, B. (2014). Bir asırda anılarıyla Tokat simalar. Ofset 2000 Matbaacılık.
  • Güven, İ. (1998). Türkiye Selçuklularında medreseler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 31(1), 125-146.
  • Hasan Erdem Arşivi (Tokat).
  • Hasol, D. (2017). Mimarlık cep sözlüğü. YEM Yayınları.
  • Hattstein, M. ve Delius, P. (2007). İslam sanatı ve mimarisi. Literatür Yayıncılık.
  • Ilıcalı, H. (1999). Anadolu Türk sanatında Danişmendli eserlerinin yeri ve önemi. [Yüksek Lisans tezi, Atatürk Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • İnce, Z. (2021). Müzelerin coğrafya eğitimine katkısı: İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 58, 476-492.
  • İslamoğlu, E. (2020). Yeniden İşlevlendirilen Miras Yapılarının Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Kemaloğlu, M. 82015). XI-XIII. yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde eğitim öğretim (medreseler). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 2(5), 89-106.
  • Kılıç, E. C. (2015). Tarihi yapılar için yeniden işlevlendirme kriterleri ve Ali Paşa Hanı örneklemesi. [Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Korkmaz, K. A., Çarhoğlu, A.I., Usta, P. ve Gedik, Y. H. (2012). Tokat Yağıbasan Medrese yapısının deprem riskinin değerlendirilmesi, Celal Bayar University Journal of Science, 8(2), 43-51.
  • Korkmaz, T. (2009). 20. yüzyıl İslam bilim tarihi çalışmaları: George Sarton ve Fuat Sezgin Örneği. [Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Kuban, D. (1965). Anadolu Türk mimarisinin kaynak sorunları. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları.
  • Kuran, A. (1968). Tokat ve Niksar’da Yağı-basan Medreseleri. Vakıflar Dergisi, VII,39-43.
  • Kuran, A. (1969). Anadolu medreseleri. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını.
  • Kutluay, S. (2014). Evkaf-ı İslamiye Müzesi’nin kurulmasını sağlayan ortam ve kurucuları 100 yıl önce 100 yıl sonra. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Kültür Portalı. (t.y.) Çukur Medrese (Yağıbasan Medresesi)- Tokat. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/tokat/kulturenvanteri/cukur-medrese-yagibasan-medresesi.
  • Meral, Ş. (1938). Tokat vilayeti sıhhi ve içtimai coğrafyası. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti.
  • Orman, İ. (2003). Medrese. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 28, 338-340). İSAM- İslam Araştırmaları Merkezi.
  • Ödekan, A. (1997). Medrese. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (Cilt 3,683). YEM Yayıncılık.
  • Özcan, K. (2005). Anadolu’da Selçuklu dönemi yerleşme sistemi ve kent model(ler)i. [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Özcan, K. ve Yenen, Z. (2010). Anadolu-Türk kent tarihine katkı: Anadolu Selçuklu kenti (XII. yüzyılın başından XIII. yüzyılın sonuna dek). Megaron, 5(2),55-66.
  • Özkan Yazgan, E. (2011). Anıtsal kültür varlıklarının müze olarak kullanımına yönelik yaklaşımın İstanbul İbrahim Paşa Sarayı örneğinde irdelenmesi. [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Pekol, B. (2010). İstanbul’da yeni işlevlerle kullanılan tarihi yapıların üslup sorunsalı. [Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Salt Araştırma Merkezi Arşivi. (t.y.) Salt Araştırma Merkezi Arşivi Nejat Eldem Koleksiyonu-Tokat-Kastamonu-Sinop-Gerze-Samsun-Ünye. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/210735/.
  • Semerci, F. ve Özkafa, A. (2020). Anadolu Selçuklu medreselerinde mekân ve cephe kalitesinin analizi: Konya medreseleri örneği. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 5(1), 58-90.
  • Seracettin, S. (2009). Türk ve İslam eserleri müzesi Emevilerden Osmanlılara 13 asırlık ihtişam. Kaynak Yayınları.
  • Sözen, M. (1972). Anadolu Medreseleri- Selçuklu ve Beylikler Devri- kapalı medreseler, bir kısmı ayakta olan medreseler, kaynaklardan bilinen medreseler. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
  • Sunter, S. ve Nuhoğlu, M. (2016). Tarihi bir yapının müze olarak işlevlendirilmesi İbrahim Paşa Sarayı- Türk ve İslam Eserleri Müzesi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 2422-2435.
  • Şahin, M. K. (2018). Anadolu Selçuklu döneminde Malatya ve Tokat çevresinde bulunan bazı yapılar üzerine düşünceler. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 3, 211-253.
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Ali Emiri Sultan III. Ahmed (AE. SAMD. III) 42/4135, 24 Şaban 1139 (16 Nisan 1727).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Bâbıâli Evrak Odası Evrakı (BEO) 3928/294571, 20 Şaban 1329 (16 Ağustos 1911).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Cevdet Maarif (C. MF) 93/4647, 19 Rebiü’l-Evvel 1218 (9 Temmuz 1803).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Cevdet Maarif (C. MF) 107/5349, 29 Zi’l-Hicce 1077 (22 Haziran 1667).
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA). E. 765/14, Receb 1087 (7 Ekim 1676).
  • T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı-Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Emineddin Külliyesi. https://mardin.ktb.gov.tr/TR-318620/emineddin-kulliyesi.html.
  • Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgu Uygulaması-TKGM (t.y.). Çukur Medrese (Yağıbasan Medresesi)–Tokat. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/40.31569767800005/36.546215145000076.
  • Tekin, B. H. (2018). İstanbul’daki Mimar Sinan eseri olan yeniden işlevlendirilmiş medreselerin mimari analizi ve değerlendirmesi. [Yüksek Lisans tezi, Gebze Teknik Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Tokat Vakıflar Bölge Müdürlüğü Arşivi
  • Tokat Valiliği (1998). Tokat 1998 il yıllığı. Kayhan Ofset Matbaacılık.
  • Tokat Valiliği (1973). Tokat 1973 il yıllığı. Tokat Valiliği Yayınları.
  • Tokat Valiliği (2007). Tokat 2006 il yıllığı. Renk Matbaası Basım ve Ambalaj San. Ltd. Şti.
  • Turanlı, A. ve Satıcı, B. (2021). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: Hayriye Hanım Konağı örneği. Journal of Technology and Applied Sciences, 4(1),73-95.
  • Türkekul, H. (2019). Yarım kubbeli tarihi medreselerin dinamik davranışlarının incelenmesi: Tokat Yağıbasan (Çukur) Medrese örneği. [Yüksek Lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Tüzen, A. (2014). Arşiv belgelerinde Evkaf-ı İslamiye Müzesi. Evkaf-ı İslamiye Müzesinin kuruluşunun 100.yılı ve vakıf müzeleri paneli. S. Bayraktaroğlu (Ed.). Arşiv belgelerinde Evkaf-ı İslamiye Müzesi (25-49). Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Uğursal, S. (2011). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: İzmir Sümerbank Basma Sanayi yerleşkesi örneği. [Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
  • Ulu, M. E. (2004). Alperenler cenneti Tokat. Tokat Belediyesi.
  • Ünal, R. H. (1989). Çifte Minareli Medrese. Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Wendy, S. (2004). Osmanlı müzeciliği müzeler, arkeoloji ve tarihin görselleştirilmesi. İletişim Yayınları.
  • Yavi, E. (2009). Tokat. Tokat Otelcilik Turizm A.Ş. Yayınları.
  • Yıldız K., E. (2020). Anadolu Selçuklu medreselerinin yapısal ve mekânsal özellik bağlamında değerlendirilmesi: Konya Sırçalı Medrese örneği. Online Journal of Art and Design, 8(1),1-19.
  • Yücel Batmaz, N. ve Biçici, G. (2019). Türkiye’de somut kültürel mirasın korunması üzerine bir alan araştırması: Kırıkkale-Delice örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1),97-110.
  • Yüceses, B. (2019). Kale Yapılarının Koruma Bağlamında Değerlendirilmesi: Tokat Kaleleri Örneklemesi. [Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi] YÖK Tez Merkezi.
Toplam 82 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tasarım (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Tuba Yusufoglu 0000-0002-2404-4046

Ceren Güneş 0009-0004-5053-9909

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 10 Mayıs 2025
Kabul Tarihi 22 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 15 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Yusufoglu, T., & Güneş, C. (2025). TOKAT YAĞIBASAN (ÇUKUR) MEDRESESİ’NDEN TÜRK İSLAM BİLİM TARİHİ MÜZESİNE -TARİHİ BİR YAPININ YENİDEN İŞLEVLENDİRİLMESİ. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 15(1), 29-61. https://doi.org/10.17339/ejovoc.1696710
 Kapak Resmi İndir