Öz
İş güvenliği, modern işletmelerin sürdürülebilirliği ve çalışanların refahı açısından hayati bir öneme sahiptir. İş kazaları, yalnızca bireylerin sağlık risklerini artırmakla kalmaz, aynı zamanda işletmelere önemli mali yükler getirmektedir. Bu bağlamda, üst yönetimin iş güvenliği kültürüne yaklaşımı, iş kazalarının önlenmesi ve bu kazaların maliyetlerinin minimize edilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı, üst yönetimin iş güvenliği kültür düzeyinin iş kazası maliyetleri üzerindeki etkisini detaylıca incelemektir. Çalışmanın motivasyonunu oluşturan faktörler arasında, güçlü bir iş güvenliği kültürünün, çalışanların güvenlik tutumlarını ve davranışlarını olumlu yönde etkileyerek kazaların sıklığını ve şiddetini azaltabileceği düşüncesi yer almaktadır. Ayrıca, iş güvenliği uygulamalarının işletmeler için uzun vadeli mali avantajlar sağlaması ve yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesindeki önemi de bu çalışmanın temel dinamiklerini oluşturmaktadır. Üst yönetimin iş güvenliğine olan bağlılığı, organizasyonel başarı ve finansal sürdürülebilirlik açısından kritik bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de bulunan bir yeraltı kömür madeni işletmesindeki 5 ayrı yeraltı kömür maden ocağının üst yönetiminde görev yapan 120 kişiye verilen iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitimlerinin iş kazaları sayısına etkisine bakılmış ve süreç içerisinde meydana gelen değişimler incelenmiştir. Bu kapsamda çalışmada Kaza Maliyet Etki Modeli kurgulanmış, çalışmadan elde edilen verilere göre üst yönetimin güvenlik kültür düzeyinin artmasının iş kazaları sayılarına ve iş kazası maliyetlerine anlamlı etkide bulunduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
İş güvenliği kültürü iş kazası maliyet analizi üst yönetim iş sağlığı.
Kaynakça
- Akalp, G., & Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 96-109
- Akçay, C., & Giran, Ö. (2021). İnşaat projelerinde yapı bilgi modelleme ile iş güvenliği tedbirleri ve maliyetlerinin örnek bir vaka üzerinden incelenmesi. Kent Akademisi, 14(4), 950–960. https://doi.org/10.35674/kent.1018134
- Aktay, N. (2014). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş güvenliği kültürüne etkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
- Akyüz, R., Kuşan, H., & Aytekin, O. (2024). Geçici kenar koruma sistemleri kullanımının inşaat proje maliyetine etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(1), 309–317. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1390790
- Arpat, B. (2015). İş güvenliği kültürünün iş kazalarına etkileri: Metal sektörü – Denizli ili örneği (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Arpat, B. (2018). Üst yönetimin iş güvenliği bağlılığını açıklayan değişkenlerin güvenlik kültürü çerçevesinde incelenmesi: Denizli Büyükşehir örneği. Sosyal Güvenlik Dergisi, 16(3), 290–313.
- Aslan, İ., & Çelik, Y. (2022). Elektrik dağıtım sektöründeki işçilerin güvenlik kültürü algısının değerlendirmesi: VEDAŞ uygulaması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 12(1), 1–18. https://doi.org/10.32331/sgd.1135293
- Atasever, F., Alev, M., Tepe, S., & Mertoğlu, B. (2024). Evaluation of safety culture factors in the construction industry: A cross-country study of sites. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 30(4), 1143–1154. https://doi.org/10.1080/10803548.2024.2382523
- Bütüner, O., & Uzun, D. (2018). İş kazalarının maliyetleri ve hesaplamaları üzerine bir araştırma. Gümüşova Meslek Yüksekokulu, Düzce Üniversitesi. İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi Erişim Tarihi: 10.03.2025
- Dursun, S. (2013). İş güvenliği kültürünün çalışanların güvenli davranışları üzerine etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2).
- Ertaş, M. F. (2023). İş güvenliği uzmanlarının iş yüklerinin iyileştirilmesi için yönetimsel strateji önerileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(2), 626–644. https://doi.org/10.15869/itobiad.1247291
- Hacıbektaşoğlu, S., & Deniz, F. (2024). İşyerlerinde iyilik hali: Sağlık güvenlik ve sosyal politikalar. Serüven Yayınevi, Ankara
- Kablay, S. (2024). İş sağlığı ve iş güvenliğinde bir model önerisi. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 89–101.
- Kim, N. K., Rahim, N. F. A., Iranmanesh, M., & Foroughi, B. (2019). The role of the safety climate in the successful implementation of safety management systems. Safety Science, 118, 48–56. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.05.008
- Metin, E., & Kayalı, C. (2018). İşletmelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının fayda maliyet analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(26), 221–243.
- Nam, D., & Selek Öz, C. (2020). İş güvenliği kültürü ile güvenli davranış arasındaki ilişki: Gemi inşa sanayinde bir araştırma. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 4(2), 153–166. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.4351
- Nişancı, Z., & Demirören, J. K. (2020). Davranış odaklı iş güvenliği uygulamalarının iş güvenliği kültürüne etkisi. Journal of Yasar University, 2020(Special Issue), 21–39.
- Olcay, Z. F. (2022). Güvenlik kültürü ve güvenlik iklimi. In G. C. Akın (Ed.), Güvenlik Kültürü ve Güvenlik İklimi (pp. 7–8). Nobel Akademik, İstanbul
- Olcay, Z. F., & Erdem, B. (2021). İş kazalarının önlenmesinde güvenlik kültürü. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities. http://dx.doi.org/10.46872/pj.315
- Öçal, M. (2023). İş sağlığı ve güvenliğinde teşviklerin önemi: Güvenlik kültürüne yaklaşımlar üzerine bir alan araştırması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 13(1), 55–74.
- Saraç, Ç. (2016). İş sağlığı ve güvenlik kültürü algısının iş tatmini ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi.
- Sungur, E., & Şerifoğlu, U. (2007). İşletmelerde sağlık ve güvenlik kültürünün oluşturulması; tepe yönetimin rolü ve kurum içi iletişim olanaklarının kullanımı. Yönetim Dergisi, 18(58), 41–50.
- Şahinoğlu, P., Uçan, R., & Özay, M. E. (2025). Kalsit üretim sektöründe yönetim sistemleri temasında, güvenlik kültürü incelemesi: Örnek saha çalışması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 12(115), 32–37.
- Tanrıverdi, V. (2024). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların yaşam standartlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
- Tepe, S. (2022). İşletmelerde çalışan ve lider düzeyinde risk algısı ile risk yönetim ilkeleri. Z. F. Olcay (Ed.), Güvenlik Kültürü ve Güvenlik İklimi, Nobel Yayınevi. pp. 69-85,
- Tutar, H., Nam, S., & Nam, D. (2019). İş kazalarının önlenmesinde güvenlik kültürünün belirleyicileri: Gemi inşa sanayi üzerine bir araştırma. European Journal of Managerial Research (EUJMR), 3(4), 99–118.
- Yıldız, T. D. (2022). Madenlerin iş kazaları veya diğer sebeplerle durdurulması nedeniyle oluşan kar kayıpları. https://www.researchgate.net/publication/357875405 Erişim Tarihi: 10.03.2025
- Yılmaz, S. (2023). İşletmelerde kurumsallaşma ve iş kazaları arasındaki ilişkide iş güvenliği kültürünün aracılık rolü (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Öz
Occupational safety plays a crucial role in the sustainability of modern enterprises and the well-being of employees. Workplace accidents not only increase health risks for individuals but also impose significant financial burdens on businesses. In this context, the approach of senior management toward occupational safety culture is a key determinant in preventing workplace accidents and minimizing their associated costs. The primary objective of this study is to examine the impact of senior management’s occupational safety culture on the costs associated with workplace accidents. The motivation for this research stems from the premise that a strong safety culture positively influences employees’ safety attitudes and behaviors, thereby reducing the frequency and severity of workplace accidents. Additionally, occupational safety practices provide long-term financial advantages for businesses and play a critical role in ensuring compliance with legal obligations. Senior management’s commitment to occupational safety is considered a fundamental factor in achieving organizational success and financial sustainability. This study focuses on a coal mining enterprise located in Turkey, where safety training was provided to 120 senior managers across five underground coal mines. The research examines the effects of these occupational health and safety (OHS) training programs on the number of workplace accidents and the changes observed over time. Within this framework, an Accident Cost Impact Model was developed. The findings indicate that an increase in senior management’s safety culture level has a statistically significant impact on both the number of workplace accidents and the associated accident costs.
Anahtar Kelimeler
Occupational safety culture occupational accident cost analysis top management occupational health
Kaynakça
- Akalp, G., & Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 96-109
- Akçay, C., & Giran, Ö. (2021). İnşaat projelerinde yapı bilgi modelleme ile iş güvenliği tedbirleri ve maliyetlerinin örnek bir vaka üzerinden incelenmesi. Kent Akademisi, 14(4), 950–960. https://doi.org/10.35674/kent.1018134
- Aktay, N. (2014). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş güvenliği kültürüne etkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
- Akyüz, R., Kuşan, H., & Aytekin, O. (2024). Geçici kenar koruma sistemleri kullanımının inşaat proje maliyetine etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(1), 309–317. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1390790
- Arpat, B. (2015). İş güvenliği kültürünün iş kazalarına etkileri: Metal sektörü – Denizli ili örneği (Doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Arpat, B. (2018). Üst yönetimin iş güvenliği bağlılığını açıklayan değişkenlerin güvenlik kültürü çerçevesinde incelenmesi: Denizli Büyükşehir örneği. Sosyal Güvenlik Dergisi, 16(3), 290–313.
- Aslan, İ., & Çelik, Y. (2022). Elektrik dağıtım sektöründeki işçilerin güvenlik kültürü algısının değerlendirmesi: VEDAŞ uygulaması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 12(1), 1–18. https://doi.org/10.32331/sgd.1135293
- Atasever, F., Alev, M., Tepe, S., & Mertoğlu, B. (2024). Evaluation of safety culture factors in the construction industry: A cross-country study of sites. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 30(4), 1143–1154. https://doi.org/10.1080/10803548.2024.2382523
- Bütüner, O., & Uzun, D. (2018). İş kazalarının maliyetleri ve hesaplamaları üzerine bir araştırma. Gümüşova Meslek Yüksekokulu, Düzce Üniversitesi. İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi Erişim Tarihi: 10.03.2025
- Dursun, S. (2013). İş güvenliği kültürünün çalışanların güvenli davranışları üzerine etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2).
- Ertaş, M. F. (2023). İş güvenliği uzmanlarının iş yüklerinin iyileştirilmesi için yönetimsel strateji önerileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(2), 626–644. https://doi.org/10.15869/itobiad.1247291
- Hacıbektaşoğlu, S., & Deniz, F. (2024). İşyerlerinde iyilik hali: Sağlık güvenlik ve sosyal politikalar. Serüven Yayınevi, Ankara
- Kablay, S. (2024). İş sağlığı ve iş güvenliğinde bir model önerisi. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 89–101.
- Kim, N. K., Rahim, N. F. A., Iranmanesh, M., & Foroughi, B. (2019). The role of the safety climate in the successful implementation of safety management systems. Safety Science, 118, 48–56. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.05.008
- Metin, E., & Kayalı, C. (2018). İşletmelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının fayda maliyet analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(26), 221–243.
- Nam, D., & Selek Öz, C. (2020). İş güvenliği kültürü ile güvenli davranış arasındaki ilişki: Gemi inşa sanayinde bir araştırma. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 4(2), 153–166. http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.4351
- Nişancı, Z., & Demirören, J. K. (2020). Davranış odaklı iş güvenliği uygulamalarının iş güvenliği kültürüne etkisi. Journal of Yasar University, 2020(Special Issue), 21–39.
- Olcay, Z. F. (2022). Güvenlik kültürü ve güvenlik iklimi. In G. C. Akın (Ed.), Güvenlik Kültürü ve Güvenlik İklimi (pp. 7–8). Nobel Akademik, İstanbul
- Olcay, Z. F., & Erdem, B. (2021). İş kazalarının önlenmesinde güvenlik kültürü. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities. http://dx.doi.org/10.46872/pj.315
- Öçal, M. (2023). İş sağlığı ve güvenliğinde teşviklerin önemi: Güvenlik kültürüne yaklaşımlar üzerine bir alan araştırması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 13(1), 55–74.
- Saraç, Ç. (2016). İş sağlığı ve güvenlik kültürü algısının iş tatmini ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi.
- Sungur, E., & Şerifoğlu, U. (2007). İşletmelerde sağlık ve güvenlik kültürünün oluşturulması; tepe yönetimin rolü ve kurum içi iletişim olanaklarının kullanımı. Yönetim Dergisi, 18(58), 41–50.
- Şahinoğlu, P., Uçan, R., & Özay, M. E. (2025). Kalsit üretim sektöründe yönetim sistemleri temasında, güvenlik kültürü incelemesi: Örnek saha çalışması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 12(115), 32–37.
- Tanrıverdi, V. (2024). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların yaşam standartlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
- Tepe, S. (2022). İşletmelerde çalışan ve lider düzeyinde risk algısı ile risk yönetim ilkeleri. Z. F. Olcay (Ed.), Güvenlik Kültürü ve Güvenlik İklimi, Nobel Yayınevi. pp. 69-85,
- Tutar, H., Nam, S., & Nam, D. (2019). İş kazalarının önlenmesinde güvenlik kültürünün belirleyicileri: Gemi inşa sanayi üzerine bir araştırma. European Journal of Managerial Research (EUJMR), 3(4), 99–118.
- Yıldız, T. D. (2022). Madenlerin iş kazaları veya diğer sebeplerle durdurulması nedeniyle oluşan kar kayıpları. https://www.researchgate.net/publication/357875405 Erişim Tarihi: 10.03.2025
- Yılmaz, S. (2023). İşletmelerde kurumsallaşma ve iş kazaları arasındaki ilişkide iş güvenliği kültürünün aracılık rolü (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 28 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
