Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türkiye’de Alevilik Temalı Tezlere Konu Olan Cemevlerinin Dünü, Bugünü ve Yarınına Dair Bir İnceleme: İslam Mezhepleri Tarihi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 66 - 84, 30.06.2025
https://doi.org/10.18403/emakalat.1710278

Öz

Alevîlik konusunun doğru anlaşılması ve aktarılması noktasında yürütülen çalışmalar sayesinde Alevîlikle ilgili literatür önemli bir noktaya ulaşmıştır. Nitekim 1983’ten günümüze kadar başta İlahiyat olmak üzere Antropoloji, Dilbilim, Edebiyat, Felsefe, Sosyoloji, Müzik, Siyasal Bilimler, Tarih, Hukuk gibi disiplinlere konu olmuş yaklaşık 500 yüksek lisans ve doktora düzeyinde tez kaleme alınmıştır. Bunlardan 164 yüksek lisans ve 28 doktora tezi ilahiyat alanında neticelendirilmiştir. İlahiyat kapsamında yapılan araştırmalardan İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalı bünyesindeyse 50 yüksek lisans ve 6 doktora tezinin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Buradan hareketle çalışmamızda Alevîliğin, bu alanda yapılmış lisansüstü araştırmalara konu olan cemevleri mercek altına alınmıştır. Bu bağlamda literatür taramasına öncelik verilmiş ve Alevîlikle ilgili yapılmış tez çalışmaları belirlenmiştir. Dolaylı gözlem metotlarından doküman taramasına başvurulmuş ve çalışmalar kronolojik olarak incelenmiştir. Devamında bu tezlere konu olan cemevleri tespit edilmiş ve bunların günümüzdeki dinsel, sosyal, eğitsel ve hukuksal işlevleri irdelenmiştir. Böylece İslam Mezhepleri Tarihi alanında nihayete erdirilmiş akademik çalışmalardan hareketle bir bütün halinde her cemevi müstakil olarak ele alınmış ve bu cemevlerinin dünü, bugünü ve yarınıyla ilgili önemli bilgiler elde edilmiştir. Ancak bu mekanların daha iyi anlaşılabilmesi adına her birinin müstakil olarak ele alınıp detaylı bir şekilde kayıt altına alınması gerektiği kanaati hâsıl olmuştur.

Etik Beyan

Bu araştırma, 8-9 Nisan 2025 tarihinde Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi ile Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı iş birliğinde gerçekleştirilen Cemevleri: Dünü, Bugünü, Yarını Sempozyumu’nda özeti sözlü olarak sunulan bildirinin genişletilmiş ve geliştirilmiş halidir.

Kaynakça

  • Abû’l Farac, Gregory. Abû’l Farac Tarihi. çev. Ernest A. Wallis Budge - Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1945.
  • Açıkel, Ali. “Tokat”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Ansiklopedisi. C. 41. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Ağalday, Nazan. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Diyarbakır’da Alevilik. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2016.
  • Ahmed, Şabanali. Bulgaristan’da Alevilik (Yablanova Örneği). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2012.
  • Amasyevi, Mustafa Vazıh b. İsmail, 1764-1831. Amasya Fetvaları ve İlk Amasya Şehir Tarihi = Belabilü’r-rasiye fi riyaz-ı mesaili’l-Amasiyye). thk. Recep Orhan Özel Ali Rıza Ayar. Amasya: Amasya Belediyesi, 2011.
  • Aydın, Adem. Akdağmadeni Yöresi Ardıçalanı ve Bozhüyük Köylerinde Alevîlik. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2009.
  • Bahadır, İbrahim. “Dinî Mekanda Kutsalın Tasfiyesi: Tekkeden Cemevine Geçiş”. Uluslararası Hacı Bektaş Velî Ve Takipçileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. A. Yılmaz Soyyer. 533-546. İstanbul: Türk Ocağı Yayınları, 2020.
  • Başaran, Reyhan Erdoğdu. Alevi İslam’ın Şia Olarak Tanımlanması Sorunsalı!: Aleviliğin Sünni-Şii Sınırların Dışında Karşılaştırmalı Bir Analizi. Houston, Texas: Rice University Yurtdışı Enstitü, Doktora Tezi, 2018.
  • Bayrak, Muhammet. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarındaki Alevilik-Bektaşilik Konularına İlişkin Alevi- Bektaşilerin Değerlendirmeleri –Başakşehir/Güvercintepe Örneği-. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Bozkuş, Metin. Sivas ve Çevresinde Yaşayan Alevilerin İnançları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
  • Bural, Abdulnasır. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Bingöl’de Alevilik. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Coşkun, Hasan. Anadolu Aleviliği’nde Dedelik Kurumu, Tokat Yöresi Örneği. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
  • Çelebi, Evliya. Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi. ed. Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman. 5 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
  • Çiftçi, Yunus. Kiğı’da Alevîlik ve Pirî Hanikan Türbesi. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2022.
  • Dedebaba, Bedri Noyan. Bütün Yönleriyle Alevîlik ve Bektaşîlik II. 2 Cilt. Ankara: Ardıç Yayınları, 1999.
  • Etyemez, Fethullah. Abdal-Alevilik İlişkisi Konya Merkez Yenimahalle ve Doğanlar Mahallesi Örneği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilmler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Türkiye’de Alevîlik ve Bektâşîlik. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı, 1961.
  • Freely, John. Türkiye Uygarlıkları Rehberi. çev. Tuncay Birkan - Aslı Biçen. 5 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
  • Gökdemir, İbrahim. Divriği İlçesinde yaşayan Alevilerde Dini Hayat ve yaygın Halk İnanışları. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2011.
  • Göküş, Şeref. “İlahiyat Alanında Yapılan Alevilik-Bektaşilik Çalışmaları: Bibliyografik Bir Deneme”. Hikmet Yurdu 7/13 (2014), 159-195.
  • Gülbay Küçük, Sümeyye. Elazığ Fevziçakmak, Esentepe ve Yıldızbağları Mahallelerinde Oturan Tunceli Göçmeni Alevilerde Halk İnanışları ve Bunlara Bağlı Uygulamalardaki Değişimler. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2012.
  • Güngör, Özcan. “Cemevi Konusuna Sosyolojik Bakış Denemesi”. Toplum Bilimleri Dergisi 4/7 (2010), 123-136.
  • Husluck. “Bektaşilerin Coğrafi Dağılımı”. çev. Ragıp Hulusi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 5 (1998), 141-151.
  • Hüseyin Hüsameddin Yasar, 1358/1939. Amasya Tarihi. thk. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. Amasya: Amasya Belediyesi, 1986.
  • İşcan, Zülfikar. Gazi Mahallesi’nde Yaşayan Tunceli Alevilerinin Alevilik Algısı. Malatya: İnönü Üniversitesi Alevilik Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2025.
  • Kan, Ali. Hakikatçı Alevilik (Sarız Örneği). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2021.
  • Kayserili, Alperen. Erzurum Şehrinin Kültürel Coğrafyası. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
  • Kılavuz, Lokman. Erzurum Çat Aleviliği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2015.
  • Köprülü, M. Fuad. Anadolu’da İslamiyet. çev. Ragıp Hulusi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
  • Masalcı, Hasan Basri. Zonguldak Alaplı’da Alevilik. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Mateos, Urfalı. Urfalı Mateos Vekayi-Namesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1987.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfiler Kalenderîler. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1992.
  • Onat, Hasan. “Kimlik-Teoloji İlişkisi Bağlamında Alevilik-Bektaşilikle İlgili Kimlik Tartışmaları Üzerine”. Alevilik- Bektaşilik Araştırmaları Dergisi 1 (2009), 18-34.
  • Özdemir, Oğuzhan. Çankırı Yöresinde Alevî Gelenek: Hacı Muradî Veli ve Hacı Ali Turabi Ocakları Örneği. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Pınarbaşı, Emre. Tokat Yöresi Dini Musiki. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2012.
  • Rençber, Fevzi. Adıyaman’da Alevilik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
  • Rençber, Fevzi. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevîlikte Cem ve Cem Evleri. ed. İbrahim Baz. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2018.
  • Sert, Seyyid. Kayseri İli Develi Yöresinde Alevilik. Kayseri: Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Şener, Cemal. “Karacaahmet Sultan Dergahı”. Uluslararası Türk Dünyası İnanç Merkezleri Kongrsi Bildirileri. 993-1022. Ankara: TÜKSEV, 2004.
  • Tanış, İskender. Günümüz Alevi-Sünni İlişkileri (Isparta-Yakaören Köyü Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2016.
  • Taşğın, Ahmet. “Cem, Cemevi ve İşlevleri”. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. ed. Ahmet Yaşar Ocak. 211-225. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Teber, Ömer Faruk. “Antalya Teke Yöresi Alevi Geleneği ve Giyim Kuşamlarında Sembolizm”. Antalya Kitabı: 2 Antalya’da Türk-İslam Medeniyetinin İzleri. ed. Bedia Koçakoğlu vd. 354-355. Konya: Palet Yayınları, 2019.
  • Teber, Ömer Faruk - Çalkan, Ramazan. “Alevi Bektâşî Nefeslerinde Tevellâ ve Teberrâ”. Social Sciences Research Journal 5/1 (2019), 89-96.
  • Teber, Ömer Faruk - Kaplan, Doğan. “Hasan Onat’ın Danışmanlığında Alevilik-Bektaşilikle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 14/1 (ts.), 507-524.
  • Tunç, Firdes Nehir. Gaziantep Alevi Kültür Dernekleri Cemevi ve Serçeşme Cemevinde Cem İbadetleri; Edep- Erkân, Semah ve Deyişler. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2021.
  • Uğurlu, Ali Rıza. Aşk-ı Muhabbet. ed. Cengiz Topdemir. Ankara, 2007.
  • Ujampady, Musthafa. Güney Hindistan’da Tasavvufî Hareketler: Bâ Aleviyye Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
  • Uysal, Ali. Alevi Örgütlenmesi Bünyesinde Cem Vakfı ve Faaliyetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2002.
  • Üçer, Cenksu. Alevîlik’te Musâhiblik. Ankara: Araştırma Yayınları, 2015.
  • Üçer, Cenksu. “Cemevi: Âdâp ve Erkânın İcrâ Edildiği Mekân”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 88 (2018), 59-84.
  • Üçer, Cenksu. “Cemevlerine Yasal Statü Verilmesi ve Bu Kapsamda Yürütülen Bazı Tartışmalara Dair”. e- Makâlât 2 (2022), 337-438.
  • Üçer, Cenksu. Tekke, Zaviye, Dergahtan Cemevine Alevi Gelenek Mensubu Ocak ve Gruplarda Adab ve Erkanın İcra Edildiği Mekanlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2024.
  • Üçer, Cenksu. Tekke, Zâviye, Dergâh’tan Cemevi’ne, Alevî Nitelemeli Gruplarda Âdâb ve Erkânın İcra Edildiği Mekanlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresi Alevileri Tarihçesi, İnançları, Örf ve Adetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresinde Geleneksel Alevîlik. Ankara: Ankara : Ankara Okulu, 2005.
  • Ünlü, İhsan. Alevilikte Dedelik ve Ocak Anlayışı “Tercan Örneği”. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2013.
  • Yaman, Ali. “Alevilik Bektaşilik Alanında Üniversitelerde Gerçekleştirilen Akademik Çalışmalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme”. Alevi ve Baktaşi Yayınlarının Temel Sorunları, Çözüm Önerileri. ed. Gıyasettin Aytaş - Derya Sümer. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları, 2010.
  • Yıldırım, Erdal. “Cemevleri ve Cemevlerinin Dini ve Toplumsal Fonksiyonları”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/2 (2012), 157-176.
  • Yıldız, Harun. Amasya Yöresi Alevileri Tarihçesi, İnançları, Örf ve Adetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Yücel, Kadir. Reşadiye’de Alevîlik ve Alevîler. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Yücer, Hür Mahmut. “Şahkulu Sultan Dergâhı”. Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi. 5/297-301. İstanbul: İsam Yayınları, 2015.
  • Zanco, Mukadder. Antalya Türkmen Alevileri’nde Dini ve Sosyal Hayat. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.

An Examination of the Past, Present, and Future of Cem Houses Discussed in Alawism-Themed Theses in Turkey: The Case of the History of Islamic Sects

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 66 - 84, 30.06.2025
https://doi.org/10.18403/emakalat.1710278

Öz

Thanks to the efforts aimed at accurately understanding and conveying Alawism, the literature on the subject has reached a significant level of development. Since 1983, nearly 500 masters theses and doctoral dissertations have been written on Alawism, particularly in the fields of Theology, Anthropology, Linguistics, Literature, Philosophy, Sociology, Music, Political Science, History, and Law. Of these, 164 master's theses and 28 doctoral dissertations have been completed in the field of theology. Within the sub-discipline of the History of Islamic Sects, a total of 50 masters theses and 6 doctoral dissertations have been identified. Building upon this data, the present study focuses on the analysis of cem houses places of worship and community gathering that have been the subject of postgraduate research on Alawism within this specific field. In this context, a literature review was prioritized, and all relevant theses related to Alawism were identified. Utilizing indirect observation techniques, particularly document analysis, the works were examined chronologically. Subsequently, the cem houses mentioned in these theses were identified and evaluated with regard to their current religious, social, educational, and legal functions. Thus, drawing on academic studies completed within the field of the History of Islamic Sects, each cem house was examined individually and holistically, yielding important insights into their past, present, and potential future. Nevertheless, in order to gain a deeper and more nuanced understanding of these institutions, it has become evident that each cem house must be studied independently and documented in detail.

Kaynakça

  • Abû’l Farac, Gregory. Abû’l Farac Tarihi. çev. Ernest A. Wallis Budge - Ömer Rıza Doğrul. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1945.
  • Açıkel, Ali. “Tokat”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Ansiklopedisi. C. 41. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
  • Ağalday, Nazan. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Diyarbakır’da Alevilik. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2016.
  • Ahmed, Şabanali. Bulgaristan’da Alevilik (Yablanova Örneği). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2012.
  • Amasyevi, Mustafa Vazıh b. İsmail, 1764-1831. Amasya Fetvaları ve İlk Amasya Şehir Tarihi = Belabilü’r-rasiye fi riyaz-ı mesaili’l-Amasiyye). thk. Recep Orhan Özel Ali Rıza Ayar. Amasya: Amasya Belediyesi, 2011.
  • Aydın, Adem. Akdağmadeni Yöresi Ardıçalanı ve Bozhüyük Köylerinde Alevîlik. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2009.
  • Bahadır, İbrahim. “Dinî Mekanda Kutsalın Tasfiyesi: Tekkeden Cemevine Geçiş”. Uluslararası Hacı Bektaş Velî Ve Takipçileri Sempozyumu Bildiriler Kitabı. ed. A. Yılmaz Soyyer. 533-546. İstanbul: Türk Ocağı Yayınları, 2020.
  • Başaran, Reyhan Erdoğdu. Alevi İslam’ın Şia Olarak Tanımlanması Sorunsalı!: Aleviliğin Sünni-Şii Sınırların Dışında Karşılaştırmalı Bir Analizi. Houston, Texas: Rice University Yurtdışı Enstitü, Doktora Tezi, 2018.
  • Bayrak, Muhammet. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitaplarındaki Alevilik-Bektaşilik Konularına İlişkin Alevi- Bektaşilerin Değerlendirmeleri –Başakşehir/Güvercintepe Örneği-. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Bozkuş, Metin. Sivas ve Çevresinde Yaşayan Alevilerin İnançları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
  • Bural, Abdulnasır. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Bingöl’de Alevilik. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Coşkun, Hasan. Anadolu Aleviliği’nde Dedelik Kurumu, Tokat Yöresi Örneği. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
  • Çelebi, Evliya. Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi. ed. Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman. 5 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999.
  • Çiftçi, Yunus. Kiğı’da Alevîlik ve Pirî Hanikan Türbesi. Bingöl: Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2022.
  • Dedebaba, Bedri Noyan. Bütün Yönleriyle Alevîlik ve Bektaşîlik II. 2 Cilt. Ankara: Ardıç Yayınları, 1999.
  • Etyemez, Fethullah. Abdal-Alevilik İlişkisi Konya Merkez Yenimahalle ve Doğanlar Mahallesi Örneği. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilmler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
  • Fığlalı, Ethem Ruhi. Türkiye’de Alevîlik ve Bektâşîlik. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı, 1961.
  • Freely, John. Türkiye Uygarlıkları Rehberi. çev. Tuncay Birkan - Aslı Biçen. 5 Cilt. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
  • Gökdemir, İbrahim. Divriği İlçesinde yaşayan Alevilerde Dini Hayat ve yaygın Halk İnanışları. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2011.
  • Göküş, Şeref. “İlahiyat Alanında Yapılan Alevilik-Bektaşilik Çalışmaları: Bibliyografik Bir Deneme”. Hikmet Yurdu 7/13 (2014), 159-195.
  • Gülbay Küçük, Sümeyye. Elazığ Fevziçakmak, Esentepe ve Yıldızbağları Mahallelerinde Oturan Tunceli Göçmeni Alevilerde Halk İnanışları ve Bunlara Bağlı Uygulamalardaki Değişimler. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans, 2012.
  • Güngör, Özcan. “Cemevi Konusuna Sosyolojik Bakış Denemesi”. Toplum Bilimleri Dergisi 4/7 (2010), 123-136.
  • Husluck. “Bektaşilerin Coğrafi Dağılımı”. çev. Ragıp Hulusi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 5 (1998), 141-151.
  • Hüseyin Hüsameddin Yasar, 1358/1939. Amasya Tarihi. thk. Mehmet Akkuş - Ali Yılmaz. Amasya: Amasya Belediyesi, 1986.
  • İşcan, Zülfikar. Gazi Mahallesi’nde Yaşayan Tunceli Alevilerinin Alevilik Algısı. Malatya: İnönü Üniversitesi Alevilik Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2025.
  • Kan, Ali. Hakikatçı Alevilik (Sarız Örneği). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2021.
  • Kayserili, Alperen. Erzurum Şehrinin Kültürel Coğrafyası. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
  • Kılavuz, Lokman. Erzurum Çat Aleviliği. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2015.
  • Köprülü, M. Fuad. Anadolu’da İslamiyet. çev. Ragıp Hulusi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
  • Masalcı, Hasan Basri. Zonguldak Alaplı’da Alevilik. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Mateos, Urfalı. Urfalı Mateos Vekayi-Namesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). çev. Hrant D. Andreasyan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1987.
  • Ocak, Ahmet Yaşar. Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfiler Kalenderîler. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1992.
  • Onat, Hasan. “Kimlik-Teoloji İlişkisi Bağlamında Alevilik-Bektaşilikle İlgili Kimlik Tartışmaları Üzerine”. Alevilik- Bektaşilik Araştırmaları Dergisi 1 (2009), 18-34.
  • Özdemir, Oğuzhan. Çankırı Yöresinde Alevî Gelenek: Hacı Muradî Veli ve Hacı Ali Turabi Ocakları Örneği. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Pınarbaşı, Emre. Tokat Yöresi Dini Musiki. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2012.
  • Rençber, Fevzi. Adıyaman’da Alevilik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2012.
  • Rençber, Fevzi. Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Alevîlikte Cem ve Cem Evleri. ed. İbrahim Baz. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2018.
  • Sert, Seyyid. Kayseri İli Develi Yöresinde Alevilik. Kayseri: Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Şener, Cemal. “Karacaahmet Sultan Dergahı”. Uluslararası Türk Dünyası İnanç Merkezleri Kongrsi Bildirileri. 993-1022. Ankara: TÜKSEV, 2004.
  • Tanış, İskender. Günümüz Alevi-Sünni İlişkileri (Isparta-Yakaören Köyü Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2016.
  • Taşğın, Ahmet. “Cem, Cemevi ve İşlevleri”. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. ed. Ahmet Yaşar Ocak. 211-225. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2009.
  • Teber, Ömer Faruk. “Antalya Teke Yöresi Alevi Geleneği ve Giyim Kuşamlarında Sembolizm”. Antalya Kitabı: 2 Antalya’da Türk-İslam Medeniyetinin İzleri. ed. Bedia Koçakoğlu vd. 354-355. Konya: Palet Yayınları, 2019.
  • Teber, Ömer Faruk - Çalkan, Ramazan. “Alevi Bektâşî Nefeslerinde Tevellâ ve Teberrâ”. Social Sciences Research Journal 5/1 (2019), 89-96.
  • Teber, Ömer Faruk - Kaplan, Doğan. “Hasan Onat’ın Danışmanlığında Alevilik-Bektaşilikle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi”. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları 14/1 (ts.), 507-524.
  • Tunç, Firdes Nehir. Gaziantep Alevi Kültür Dernekleri Cemevi ve Serçeşme Cemevinde Cem İbadetleri; Edep- Erkân, Semah ve Deyişler. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2021.
  • Uğurlu, Ali Rıza. Aşk-ı Muhabbet. ed. Cengiz Topdemir. Ankara, 2007.
  • Ujampady, Musthafa. Güney Hindistan’da Tasavvufî Hareketler: Bâ Aleviyye Örneği. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
  • Uysal, Ali. Alevi Örgütlenmesi Bünyesinde Cem Vakfı ve Faaliyetleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2002.
  • Üçer, Cenksu. Alevîlik’te Musâhiblik. Ankara: Araştırma Yayınları, 2015.
  • Üçer, Cenksu. “Cemevi: Âdâp ve Erkânın İcrâ Edildiği Mekân”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 88 (2018), 59-84.
  • Üçer, Cenksu. “Cemevlerine Yasal Statü Verilmesi ve Bu Kapsamda Yürütülen Bazı Tartışmalara Dair”. e- Makâlât 2 (2022), 337-438.
  • Üçer, Cenksu. Tekke, Zaviye, Dergahtan Cemevine Alevi Gelenek Mensubu Ocak ve Gruplarda Adab ve Erkanın İcra Edildiği Mekanlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2024.
  • Üçer, Cenksu. Tekke, Zâviye, Dergâh’tan Cemevi’ne, Alevî Nitelemeli Gruplarda Âdâb ve Erkânın İcra Edildiği Mekanlar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2017.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresi Alevileri Tarihçesi, İnançları, Örf ve Adetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
  • Üçer, Cenksu. Tokat Yöresinde Geleneksel Alevîlik. Ankara: Ankara : Ankara Okulu, 2005.
  • Ünlü, İhsan. Alevilikte Dedelik ve Ocak Anlayışı “Tercan Örneği”. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2013.
  • Yaman, Ali. “Alevilik Bektaşilik Alanında Üniversitelerde Gerçekleştirilen Akademik Çalışmalara İlişkin Genel Bir Değerlendirme”. Alevi ve Baktaşi Yayınlarının Temel Sorunları, Çözüm Önerileri. ed. Gıyasettin Aytaş - Derya Sümer. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları, 2010.
  • Yıldırım, Erdal. “Cemevleri ve Cemevlerinin Dini ve Toplumsal Fonksiyonları”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/2 (2012), 157-176.
  • Yıldız, Harun. Amasya Yöresi Alevileri Tarihçesi, İnançları, Örf ve Adetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Yücel, Kadir. Reşadiye’de Alevîlik ve Alevîler. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2024.
  • Yücer, Hür Mahmut. “Şahkulu Sultan Dergâhı”. Antik Çağdan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi. 5/297-301. İstanbul: İsam Yayınları, 2015.
  • Zanco, Mukadder. Antalya Türkmen Alevileri’nde Dini ve Sosyal Hayat. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
Toplam 62 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İslam Mezhepleri
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yunus İbrahimoğlu 0000-0001-5949-615X

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 30 Mayıs 2025
Kabul Tarihi 28 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD İbrahimoğlu, Yunus. “Türkiye’de Alevilik Temalı Tezlere Konu Olan Cemevlerinin Dünü, Bugünü Ve Yarınına Dair Bir İnceleme: İslam Mezhepleri Tarihi Örneği”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 18/1 (Haziran 2025), 66-84. https://doi.org/10.18403/emakalat.1710278.

_____________________________________  ISSN 1309-5803 e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi  _______________________________