Appoinment Procedures, Functions And Qualifications Of Village Watchmen (1876-1887); The Case Of Skopje
Öz
This article examines in detail the appointment procedures, job descriptions and qualifications of village guards in the Skopje region of the Ottoman Empire between 1876-1887. As one of the smallest security units of the Ottoman provincial administration, village guards played an important role in ensuring agricultural production and village security. The study comprehensively examines how village guards were practiced in this period, the appointment process of candidates and the difficulties they faced in their duties.
According to the study, the appointment of village guards resulted from village mukhtars and councils of elders working in coordination with the municipality and municipal police departments. The aforementioned institutions considered the moral element in the appointment of village guards and required certain conditions, such as being bonded to a surety and carrying a certificate. The tenure of the guards ranged from six months to several years, and some of them were assigned to more than one village. Their main duties included protecting crops, securing the village economy and ensuring the security of life and property of the villagers.
Village guards usually carried firearms and received their salaries in kind (e.g. crops or land allocation). The study also draws attention to the potential risks faced by the guards during this period, when banditry activities intensified following the Russian War of 1877-78. At the same time, it also examines the state's response to the death of village guards.
In this context, the article situates the institution of the village guard within the functioning of economic, social and administrative units in the Ottoman provinces. The village watch is not only a security-based practice, but also a practical examination of Ottoman provincial administration.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BOA, Osmanlı Arşivi, Yabancı Arşivler Makedonya Arşivi [YB. 021.].
- BOA, Osmanlı Arşivi, Dahiliye Mektubi Kalemi Evrakı [DH.MKT.].
- Ahbab, Yakub. Üsküp Sancağı’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1876-1911). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=PMd0LWTotCMvtpnmjHIuWQ&no=M9rTlpbKZM83eFgcLE9V1Q
- Akbayar, Nuri. Osmanlı Yer Adları Sözlüğü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2023.
- Çadırcı, Musa, “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması Üzerine Bir İnceleme”, Belleten 34/135 (1970), 409-420.
- Dede, Mevlüt. Üsküp Vakıfları-Bir Sosyal Tarih İncelemesi-. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=RVcypxNduR8U7-fjqn56qg&no=lMpofO-LdW6cpSpCypGHGw
- Güneş, Mehmet, Osmanlı Döneminde Muhtarlık ve İhtiyar Meclisi (1829-1871), İstanbul: Kitabevi, 2014.
- Güran, Tevfik. 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
- İnbaşı, Mehmet. “Üsküp”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 12 Şubat 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/uskup
- Kalemli, Hüseyin, “Osmanlı Devleti’nde Bir Güvenlik ve Asayiş Birimi Olarak Kırk Bekçiliği: Yapısı, İşleyişi ve Görevleri”, XVIII. Türk Tarih Kongresi, Haz. Semiha Nurdan-Muhammed Özler. III/ 707-734. Ankara: TTK Yayınları, 2022.
- Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara: Cedit Neşriyat, 2008.
- Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. II. Cilt. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
- Polat, Emel Gündoğdu. 1877-1924 Yılları Arasında Balkanlardan Anadolu’ya Göçler Esnasında Üsküp Vilayeti. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=g8teaiDwPp5Jb9oBJc4gQw&no=BUhLNQ-BLnBCUfRSknhnkg
- Safi, Polat. Üç Tarz-ı Çete. Kebikeç, 34 (2012), 85-105.
- Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2017.
- TDK. Tarama Sözlüğü. III. Cilt. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1988.
- Telli, Hasan. Osmanlı Dönemi Üsküp Vakıfları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=T4fvBzbirwYtF98EUL9XVw&no=KVOzioDURBiY_HmqbXPGMQ
- Turinay, Faruk Y. “1879 Tarihli Ceza Muhakemesi Kanunu (Usul-i Muhâkemât-ı Cezâiyye Kanun-ı Muvakkati) Üzerine Bir İnceleme”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 11/1 (2021) 169-228.
Öz
Bu makale, 1876-1887 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nun Üsküp bölgesindeki köy bekçiliği kurumunun tayin usullerini, görev tanımlarını ve niteliklerini detaylı bir şekilde ele almaktadır. Köy bekçileri, Osmanlı taşra yönetiminin en küçük güvenlik birimlerinden biri olarak, tarımsal üretim ve köy güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol üstlenmişlerdir. Çalışma, bu dönemde köy bekçiliği uygulamalarının nasıl gerçekleştiğini, adayların tayin süreçlerini ve görevlerinde karşılaştıkları zorlukları kapsamlı bir şekilde incelenmektedir.
Araştırmaya göre, köy bekçilerinin atanması köy muhtarları ve ihtiyar meclislerinin belediye ve zaptiye birimleriyle koordineli bir biçimde çalışmasından zuhur etmektedir. Bahsedilen kurumlarca, bekçilerin tayininde ahlaki unsur gözetilmiş; kefalete bağlanmaları ve tezkere taşımaları gibi belirli şartlar aranmıştır. Bekçilerin görev süreleri altı ay ile birkaç yıl arasında değişmekte olup, bazılarının ise birden fazla köyde görev aldığı görülmektedir. Temel görevler arasında mahsullerin korunması, köy ekonomisinin güvence altına alınması ve köy sakinlerinin can-mal güvenliğinin sağlanması bulunmaktadır.
Köy bekçileri genellikle ateşli silah taşımış ve maaşlarını ayni olarak (örneğin, mahsul veya arazi tahsisi) almışlardır. Çalışma ayrıca, 1877-78 Rus Harbi’nin ardından eşkıyalık faaliyetlerinin yoğunlaştığı bu dönemde, bekçilerin karşılaştığı olası risklere de dikkat çekmiştir. Aynı zamanda da devletin bekçilerin vefat etmesi durumunda aldığı tavra da yer vermiştir.
Bu bağlamda makale, köy bekçiliği kurumunu, Osmanlı taşrasında ekonomik, sosyal ve idari rol üstlenen birimlerin işleyişi içerisine oturtmaktadır. Köy bekçiliği, sadece güvenlik temelli bir uygulama olarak değil, aynı zamanda da Osmanlı taşra yönetiminin pratik bir incelemesine yol açmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BOA, Osmanlı Arşivi, Yabancı Arşivler Makedonya Arşivi [YB. 021.].
- BOA, Osmanlı Arşivi, Dahiliye Mektubi Kalemi Evrakı [DH.MKT.].
- Ahbab, Yakub. Üsküp Sancağı’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1876-1911). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=PMd0LWTotCMvtpnmjHIuWQ&no=M9rTlpbKZM83eFgcLE9V1Q
- Akbayar, Nuri. Osmanlı Yer Adları Sözlüğü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2023.
- Çadırcı, Musa, “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilâtının Kurulması Üzerine Bir İnceleme”, Belleten 34/135 (1970), 409-420.
- Dede, Mevlüt. Üsküp Vakıfları-Bir Sosyal Tarih İncelemesi-. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=RVcypxNduR8U7-fjqn56qg&no=lMpofO-LdW6cpSpCypGHGw
- Güneş, Mehmet, Osmanlı Döneminde Muhtarlık ve İhtiyar Meclisi (1829-1871), İstanbul: Kitabevi, 2014.
- Güran, Tevfik. 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
- İnbaşı, Mehmet. “Üsküp”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 12 Şubat 2025. https://islamansiklopedisi.org.tr/uskup
- Kalemli, Hüseyin, “Osmanlı Devleti’nde Bir Güvenlik ve Asayiş Birimi Olarak Kırk Bekçiliği: Yapısı, İşleyişi ve Görevleri”, XVIII. Türk Tarih Kongresi, Haz. Semiha Nurdan-Muhammed Özler. III/ 707-734. Ankara: TTK Yayınları, 2022.
- Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara: Cedit Neşriyat, 2008.
- Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. II. Cilt. İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
- Polat, Emel Gündoğdu. 1877-1924 Yılları Arasında Balkanlardan Anadolu’ya Göçler Esnasında Üsküp Vilayeti. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=g8teaiDwPp5Jb9oBJc4gQw&no=BUhLNQ-BLnBCUfRSknhnkg
- Safi, Polat. Üç Tarz-ı Çete. Kebikeç, 34 (2012), 85-105.
- Sezen, Tahir. Osmanlı Yer Adları. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2017.
- TDK. Tarama Sözlüğü. III. Cilt. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1988.
- Telli, Hasan. Osmanlı Dönemi Üsküp Vakıfları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=T4fvBzbirwYtF98EUL9XVw&no=KVOzioDURBiY_HmqbXPGMQ
- Turinay, Faruk Y. “1879 Tarihli Ceza Muhakemesi Kanunu (Usul-i Muhâkemât-ı Cezâiyye Kanun-ı Muvakkati) Üzerine Bir İnceleme”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 11/1 (2021) 169-228.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yakınçağ Osmanlı Tarihi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Mayıs 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Mayıs 2025 |
| Kabul Tarihi | 16 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1 |