Investigating Teachers' Role Competencies in Online Distance Education from the Perspective of Various Variables

Ayşe Karanfiller; Fatoş Silman

Araştırma Makalesi

Acil Çevrimiçi Uzaktan Eğitimde Öğretmenlerin Rol Yeterliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 39 - 55, 25.07.2025

Ayşe Karanfiller , Fatoş Silman

Öz

Günümüzde meydana gelen değişmeler ve gelişmeler ile birlikte öğretmenlerin çevrim içi uzaktan eğitimdeki rol yeterlikleri geçmişe göre daha da önem kazanmıştır. Çalışmanın temel amacı; Kuzey Kıbrıs’ta çevrim içi uzaktan eğitimde görevi ve sorumluluğu üstlenmek durumunda olan ilkokul öğretmenlerinin rol yeterliklerini, farklı değişkenler açısından incelemektir. Tarama yönteminin kullanıldığı araştırmanın örneklemini Kuzey Kıbrıs’ta ilkokullarda görev yapan 400 sınıf ve branş öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri iki bölümden meydana gelen bir ölçekle toplanmıştır. Veri toplama aracı; demografik değişkenler ve çevrim içi uzaktan eğitimde öğretmenlerin rol yeterliklerini belirleme ölçeğinden oluşmaktadır. Beşli likert tipinde hazırlanan, 19 maddelik “Çevrim İçi Uzaktan Eğitimde Öğretmenlerin Rol Yeterliklerini Belirleme Ölçeği” 3 faktörden oluşmaktadır. Araştırmada nicel verilerin istatistiksel çözümlemesini gerçekleştirebilmek amacıyla, Statistical Package for Social Sciences (SPSS) programı kullanılmıştır. Araştırma verileri; bağımsız örneklemler t-testi ve tek yönlü ANOVA ile çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular, araştırmaya katılan öğretmenlerin çevrim içi uzaktan eğitimde sahip oldukları rol yeterliği algılarının; yaşlarına, eğitim durumlarına, mesleki kıdemlerine, eğitim verdikleri sınıflara göre anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Bunun yanında; öğretmenlerin çevrim içi uzaktan eğitimdeki rol yeterlikleri cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde, kadın ve erkek öğretmenler arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Çalışmanın sonuçları literatürdeki benzer çalışmaların sonuçları ile karşılaştırılarak tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Uzaktan eğitim, İlkokul öğretmeni, Öğretmen rol yeterliği.

Kaynakça

Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
Altınay, F., Altınay, Z. & İşman, A. (2004). Roles of the students and teachers in distance education. Turkish Online Journal of Distance Education, 5(4). https://dergipark.org.tr/tr/pub/tojde/issue/16934/176798 Antalyalı, Ö. L. (2004). Uzaktan eğitim algısı ve yöneylem araştırması dersinin uzaktan eğitim ile verilebilirliği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Ateş, A., & Altun, E. (2008). Bilgisayar öğretmeni adaylarının uzaktan eğitime yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 125-145.
Barış, M. F. (2015). Üniversite öğrencilerinin uzaktan öğretime yönelik tutumlarının incelenmesi: Namık Kemal Üniversitesi Örneği. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 36-46.
Baturay, M. H., & Türel, Y. K. (2012). Çevrimiçi uzaktan eğitimcilerin eğitimi: E-öğrenmenin yükselişi ile beliren ihtiyaç. G. Eby, G. T. Yamamoto, & U. Demiray (Eds.), Türkiye’de e-öğrenme: Gelişmeler ve uygulamalar-III (pp. 1–21). Anadolu Üniversitesi.
Barut, L. (2015). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları ile bilgisayar öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Bozkurt, A., Jung, I., Xiao, J., Vladimirschi, V., Schuwer, R., Egorov, G., Paskevicius, M., ... & Mason, J. (2020). A global outlook to the interruption of education due to COVID-19 pandemic. Asian Journal of Distance Education, 15(1), 1-126. https://doi.org/10.5281/zenodo.3878572.
Burke, J., & Dempsey, M. (2020). COVID-19 practice in primary schools in Ireland report. Retrieved from https://www.into.ie/app/uploads/2020/04/COVID-19-Practice-in-Primary-Schools-Report1.pdf
Büyüköztürk, Ş. (2021). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (28. baskı). Pegem Akademi.
Demir, S., & Kale, M. (2020). Öğretmen görüşlerine göre COVID-19 küresel salgını döneminde gerçekleştirilen uzaktan eğitim sürecinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, 15(8), 3445-3470.
Doğan, S. (2010). Perceptions of teachers about the use of educational technologies in the process of instruction, Odgojne Znanosti, 12(2), 297-309.
Eğitim Reformu Girişimi. (2021). Pandemi döneminde Türkiye'de eğitim: Eşitsizlikler, deneyimler ve öneriler. https://cdn.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2021/11/ERG_PandemiDonemindeTurkiyedeEgitim_2021.pdf
Ertmer, P. A., & Ottenbreit-Leftwich, A. T. (2013). Removing obstacles to the pedagogical changes required by Jonassen’s vision of authentic technology-enabled learning. Computers & Education, 64, 175-182. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2012.10.008
Eygü, H., & Karaman, S. (2013). Uzaktan eğitim öğrencilerinin memnuniyet algıları üzerine bir araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 36-59. https://dergipark.org.tr/en/pub/kusbd/issue/19375/205547.
Foshay, W. R., & Bergeron, C. (2000). Web-based education: A reality check. TechTrends, 44(5), 16–19. https://doi.org/10.1007/BF02818231.
Gürer, M. D., Tekinarsan, E., & Yavuzalp, N. (2016). Çevrimiçi ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitim hakkındaki görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 47-78. https://doi.org/10.17569/tojqi.74876 Holmberg, B. (1995). Theory and Practice of Distance Education (Second Edition). London: Routledge.
Jannah, M., Prasojo, L. D., & Jerusalem, M. A. (2020). Elementary school teachers’ perceptions of digital technology based learning in the 21st century: Promoting digital technology as the proponent learning tools. Al Ibtida: Jurnal Pendidikan Guru MI, 7(1), 1-18.
Kaplan, E. D. (2018). Piagetian theory in online teacher education. Creative Education, 9(6), 831–837. https://doi.org/10.4236/ce.2018.96061
Kavrat, B., & Türel, Y. (2013). Çevrimiçi uzaktan eğitimde öğretmen rollerini ve yeterliliklerini belirleme ölçeği geliştirme. The Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 1(3), 23-33.
Kocasaraç, H. (2003). Bilgisayarların öğretim alanında kullanımına ilişkin öğretmen yeterlilikleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), 77-85.
König, J., Jäger-Biela, D. J., & Glutsch, N. (2020). Adapting to online teaching during COVID-19 school closure: Teacher education and teacher competence effects among early career teachers in Germany. European Journal of Teacher Education, 43(4), 608-622. https://doi.org/10.1080/02619768.2020.1809650
Mehrotra, R., Verma, R. M., Devi, M., & Jakhar, R. S. (2022). Online teaching skills and competencies. World Journal of English Language, 12(3). https://doi.org/10.33200/ijcer.1158906.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
Millî Eğitim Bakanlığı. (2021). Dijital ölçme ve değerlendirme eğitim programları duyurusu. [Basın açıklaması]. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_01/18131326_duyuru.pdf.
Mitchell, J. P., Banaji, M. R., & MacRae, C. N. (2005). The link between social cognition and self-referential thought in the medial prefrontal cortex. Journal of Cognitive Neuroscience, 17(8), 1306–1315. https://doi.org/10.1162/0898929055002418
Mulenga, E. M. & Marbán, J. M. (2020). Is COVID-19 the gateway for digital learning in mathematics education? Contemporary Educational Technology, 12(2), ep269. https://doi.org/10.30935/cedtech/7949.
Olcay, A., & Döş, B. (2016). Turizm eğitimi alan öğrencilerin internete dayalı uzaktan eğitim yöntemine yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 727-750.
Özbek, Y. (2020). Sınıf öğretmenlerinin dijital içerik ve teknolojiyi kullanma becerileri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Nevşehir.
Özcan, B., & Saraç, L. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmen çevrimiçi uzaktan eğitim rol ve yeterlikleri: Beden eğitimi öğretmenleri örneği. Milli Eğitim Dergisi, 459-475. https://doi.org/10.37669/milliegitim.787127.
Öztaş, S., & Kılıç, B. (2017). Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihi dersinin uzaktan eğitim şeklinde verilmesinin üniversite öğrencilerinin görüşleri açısından değerlendirilmesi (Kırklareli Üniversitesi Örneği). Turkish History Education Journal, 6(2), 268-293.
Sümer, M. (2016). Sanal derslere ilişkin öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 181-200.
Taşpınar, M. (2014). Mesleki eğitimde uzaktan eğitim ve toplumsal algı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1-7. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/01a._taspinar.pdf.
Tondeur, J., van Braak, J., Ertmer, P. A., & Ottenbreit-Leftwich, A. (2017). Understanding the relationship between teachers’ pedagogical beliefs and technology use in education: A systematic review of qualitative evidence. Educational Technology Research and Development, 65(3), 555-575. https://doi.org/10.1007/s11423-016-9481-2 UNESCO. (2021). National education responses to COVID-19: Summary report of the UNESCO online survey. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000378172
UNICEF. (2021). COVID-19 sürecinde Türkiye’de çocukların eğitimi ve refahı: Durum analizi ve öneriler. [Rapor]. https://www.unicef.org/turkey/media/11006/file/COVID19%20E%C4%9Fitim%20Analiz%20Raporu.pdf Uzoğlu, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 335-351.
Yükseköğretim Kurulu (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari
Yılmaz, E., Tomris, G., & Kurt, A. A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin öz yeterlilik inançları ve teknolojik araç gereç kullanımına yönelik tutumları: Balıkesir ili örneği. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(1), 1-26.
Yılmaz, H. H. (2012). Öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımı konusunda tutumlarının değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.