Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

DOĞU AKDENİZ ENERJİ KEŞİFLERİNİN TÜRKİYE’NİN EKONOMİK GÜVENLİĞİNE ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 183 - 205

Yusuf Girayalp Atan

Öz

Çalışma, Doğu Akdeniz’deki enerji keşiflerinin Türkiye’nin ekonomik güvenliği üzerindeki etkilerini analiz etmektedir. Doğu Akdeniz havzasında keşfedilen hidrokarbon rezervleri, Türkiye'nin enerji arz güvenliği, dışa bağımlılığın azaltılması ve ekonomik büyüme stratejileri açısından büyük önem taşımaktadır. Araştırma, Türkiye’nin enerji politikaları, uluslararası işbirlikleri, enerji arz güvenliği ve bölgedeki jeopolitik gelişmeler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel ve nicel yöntemler kullanılmış; literatür taraması, enerji verileri analizi ve stratejik değerlendirmelerle konunun bütüncül bir çerçevede ele alınması sağlanmıştır.
Araştırmanın bulguları, enerji keşiflerinin Türkiye’nin enerji maliyetlerini azaltabileceğini, enerji ithalat faturasını düşürerek cari dengeyi iyileştirebileceğini ve enerji arz güvenliğiyle ekonomik istikrarı destekleyebileceğini göstermektedir. Aynı zamanda bu keşifler, Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefini ve bölgesel etkisini güçlendirme potansiyeli taşımaktadır. Ancak bölgede yaşanan jeopolitik gerilimler ve deniz yetki alanları konusundaki anlaşmazlıklar da Türkiye'nin enerji güvenliği politikalarını doğrudan etkilemektedir. Sonuç olarak, Doğu Akdeniz enerji kaynaklarının etkin, sürdürülebilir ve stratejik kullanımı, Türkiye’nin ekonomik güvenliğini artırmada belirleyici olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Enerji güvenliği ekonomik güvenlik Doğu Akdeniz enerji politikası

Kaynakça

  • Akpınar, K. (2022), EastMed projesi çöktü: Alternatifler neler?, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/eastmed-projesi-coktu-alternatifler-neler-650450.html , (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Aktan, C. C. (1995). Klasik Liberalizm, Neo-Liberalizm, Libertarianizm. Amme İdaresi Dergisi, 28(1), 3-32.
  • Al, A., & Atan, Y. G. (2024). Türkiye’s Energy Diplomacy and Regional Relations. TESAM Akademi Dergisi, 11(1), 13-29.
  • Arslan, M. İ. (2020), Türkiye’den Doğu Akdeniz’de yeni Navtex ilanı, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyeden-dogu-akdenizde-yeni-navtex-ilani-/1943534, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Baylis, J. (2008). “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 18, s. 69-85. BM, (2021). A new global deal must promote economic security, Policy Brief No:90, s.1.
  • Bown, C. (2024), 24-2 Trade policy, industrial policy, and the economic security of the European Union, Peterson Institute for International Economics, s.6.
  • Bozdağlıoğlu, Y. (2012). Uluslararası Politika (Cilt 1). Eskişehir: Açık Öğretim Fakültesi Yayını, No 1538.
  • Buzan, B. (1983). “People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations”, Brighton, Harvester Books, Chapel Hill, University of North Carolina Press, s. 214–242.
  • DPT; (2011). Güvenlik Hizmetlerinde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
  • Energy Charter Secretariat, (2015). International Energy Security, s.10, https://www.energycharter.org/fileadmin/DocumentsMedia/Thematic/International_Energy_Security_2015_en.pdf, (Erişim tarihi: 08.07.2024)
  • Glaser, Charles L (2010). Chapter 1: Realism. Collins, Alan (ed 2010) Contemporary Security Studies. Oxford University Press, Oxford.
  • Gürel ve arkadaşları (2013). “The Cyprus Hydrocarbons Issue: Context, Positions and Future Scenarios, PCC Report 1/2013”, Peace Researc Institute (PRIO).
  • Hacker, Jacob S., Huber Gregory A. (2010). “Economic Security at Risk, Findings From The Economic Security Index”, The Rockefeller Foundation, USA.
  • Hussein, Karim ve arkadaşları (2004). Security and Human Security: An Overview of Concepts and Initiatives-What Implications for West Africa?, OECD- Sahel and West Africa Club, SAH/D (2004)547, Paris.
  • ICRC, 2015, https://www.icrc.org/sites/default/files/document/file_list/ecosec_strategy_2020-2023.pdf (Erişim tarihi: 07.07.2024).
  • Karagöl ve arkadaşları, (2016), Türkiye’nin Enerjide Merkez Ülke Olma Arayışı, SETA Yayınları, s. 56.
  • Mackinder H. J. ([1904] 2004). "The Geographical Pivot of History." The Geographical Journal 170(4): 298–321.
  • Mackinder H. J. ([1919] 1981). Democratic Ideals and Reality. Greenwood Press Reprint. ISBN 0313231508.
  • Mackinder H. J. (1902). Britain and the British Seas. New York: D. Appleton and Co. ISBN 0837127548.
  • National security strategy of the United States of America, December 2017. https://trumpwhitehouse.archives.gov/wpcontent/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf. (Erişim tarihi: 08.07.2024).
  • National security strategy of the United States of America, FEBRUARY 2015, https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/docs/2015_national_security_strategy_2.pdf, (Erişim tarihi: 08.07.2024).
  • Özer, S. (2020), Yunanistan’dan ‘NAVTEX’ provokasyonu, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistandan-navtex-provokasyonu-/1994041, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Özgen, C. (2013), "Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı", Akademik Orta Doğu: Altı Aylık Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, Vol.8, No.15 (2013), s.103-104.
  • Resmi Gazete, 2019, TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÛMETİ İLE LİBYA DEVLETİ ULUSAL MUTABAKAT HÜKÛMETİ ARASINDA AKDENİZ’DE DENİZ YETKİ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN MUTABAKAT MUHTIRASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-2.htm, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Semin, A. (2023), 7 Ekim’den sonra Doğu Akdeniz’de ne değişti?, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-7-ekimden-sonra-dogu-akdenizde-ne-degisti/3089682#:~:text=Do%C4%9Fu%20Akdeniz’de%20%C3%B6zellikle%20enerji,%C5%9Firketin%20faaliyet%20g%C3%B6sterdi%C4%9Fi%20bir%20b%C3%B6lgedir. (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
  • Standing, G. (2004). Economic Security for a Better World. International Labour Office.
  • T.C. Dışişleri Bakanlığı, TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI ENERJİ STRATEJİSİ, https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Kalkınma Planları, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/, (Erişim tarihi: 11.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yatırım Destekleri, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-yatirim-destekleri, (Erişim tarihi: 11.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerjide Dışa Bağımlılık Azaldı, https://enerji.gov.tr/haber-detay?id=21208, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2022 Yılı Ulusal Enerji Denge Tabloları, https://enerji.gov.tr/duyuru-detay?id=20407, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Elektrik, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • TSKB, (2023). Enerji Görünümü, https://www.tskb.com.tr/uploads/file/enerji-gorunumu-2023.pdf, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • United States Geological Survey (USGS), (2010). “Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean”, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/ (Erişim Tarihi: 10.07.2024) Üçtepe, E. (2021). Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): 251-254.
  • Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. Massachusetts: Addison-Wesley.
  • www.sozluk.gov.tr, Güvenlik, Erişim Tarihi: 06.07.2024.
  • Yaycı, C. (2012). “Doğu Akdeniz’de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye”, Bilge Strateji, Vol.4 No.6 (2012), s.2.
  • Yorulmaz, R. (2019, Temmuz-Ağustos). Sıcak Gündem: Doğu Akdeniz. Ortadoğu Analiz, 10(88), 80-83.
  • Yüksel F. ve diğerleri (2023), Anadolu Ajansı, Bakan Dönmez: Türkiye, Umman’dan yıllık 1,4 milyar metreküp gaz alacak, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/bakan-donmez-turkiye-ummandan-yillik-1-4-milyar-metrekup-gaz-alacak/2801165, (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
  • Aslan, M., & Yakışan Mutlu, B. (2020). Doğal gazın cari dengedeki faturası yaklaşık 70 milyar dolar azalacak. Anadolu Ajansı.
  • Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). (2022). Doğal Gaz Piyasası Sektör Raporu.
  • Rabinovitch, A. (2024). Israel says gas exports to Egypt, Jordan rose 25% in 2023. Reuters.
  • Sarıkaya, Y., & Öztopal, M. K. (2023). Türkiye’nin Enerji Öbeği Olma Stratejisinin Doğal Gaz Sektörü ve Güncel Gelişmeler Işığında Analizi. XXXX Dergisi, 11(4), 1025–1040.
  • S&P Global. (2023). Egypt boosts LNG exports by 14% in 2022, more volumes go to Europe: minister.
  • Trade.gov (U.S. Department of Commerce). (2023). Israel – Country Commercial Guide: Energy. Worldometer. (2017). Natural Gas Reserves by Country – Egypt.

The Impact of Eastern Mediterranean Energy Discoveries on Türkiye’s Economic Security

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 183 - 205

Yusuf Girayalp Atan

Öz

This study analyzes the impact of Eastern Mediterranean energy discoveries on Türkiye’s economic security. The hydrocarbon reserves discovered in the Eastern Mediterranean basin are of great importance for Türkiye's energy supply security, reduction of foreign dependency, and economic growth strategies. The research is evaluated in the light of Türkiye’s energy policies, international cooperation, energy supply security, and regional geopolitical developments. Both qualitative and quantitative methods are used; literature review, energy data analysis, and strategic evaluations provide a holistic framework for the subject.
Findings suggest that the energy discoveries can reduce Türkiye’s energy costs, improve its current account by lowering import expenses, and support economic stability through enhanced energy security. These discoveries also have the potential to strengthen Türkiye’s goal of becoming a regional energy hub and increase its geopolitical influence. However, geopolitical tensions and maritime jurisdiction disputes in the region directly affect Türkiye’s energy security policies. In conclusion, the effective, sustainable, and strategic use of Eastern Mediterranean energy resources will be critical in enhancing Türkiye’s economic security.

Anahtar Kelimeler

Energy security economic security Eastern Mediterranean energy policy

Kaynakça

  • Akpınar, K. (2022), EastMed projesi çöktü: Alternatifler neler?, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/eastmed-projesi-coktu-alternatifler-neler-650450.html , (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Aktan, C. C. (1995). Klasik Liberalizm, Neo-Liberalizm, Libertarianizm. Amme İdaresi Dergisi, 28(1), 3-32.
  • Al, A., & Atan, Y. G. (2024). Türkiye’s Energy Diplomacy and Regional Relations. TESAM Akademi Dergisi, 11(1), 13-29.
  • Arslan, M. İ. (2020), Türkiye’den Doğu Akdeniz’de yeni Navtex ilanı, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyeden-dogu-akdenizde-yeni-navtex-ilani-/1943534, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Baylis, J. (2008). “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 18, s. 69-85. BM, (2021). A new global deal must promote economic security, Policy Brief No:90, s.1.
  • Bown, C. (2024), 24-2 Trade policy, industrial policy, and the economic security of the European Union, Peterson Institute for International Economics, s.6.
  • Bozdağlıoğlu, Y. (2012). Uluslararası Politika (Cilt 1). Eskişehir: Açık Öğretim Fakültesi Yayını, No 1538.
  • Buzan, B. (1983). “People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations”, Brighton, Harvester Books, Chapel Hill, University of North Carolina Press, s. 214–242.
  • DPT; (2011). Güvenlik Hizmetlerinde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
  • Energy Charter Secretariat, (2015). International Energy Security, s.10, https://www.energycharter.org/fileadmin/DocumentsMedia/Thematic/International_Energy_Security_2015_en.pdf, (Erişim tarihi: 08.07.2024)
  • Glaser, Charles L (2010). Chapter 1: Realism. Collins, Alan (ed 2010) Contemporary Security Studies. Oxford University Press, Oxford.
  • Gürel ve arkadaşları (2013). “The Cyprus Hydrocarbons Issue: Context, Positions and Future Scenarios, PCC Report 1/2013”, Peace Researc Institute (PRIO).
  • Hacker, Jacob S., Huber Gregory A. (2010). “Economic Security at Risk, Findings From The Economic Security Index”, The Rockefeller Foundation, USA.
  • Hussein, Karim ve arkadaşları (2004). Security and Human Security: An Overview of Concepts and Initiatives-What Implications for West Africa?, OECD- Sahel and West Africa Club, SAH/D (2004)547, Paris.
  • ICRC, 2015, https://www.icrc.org/sites/default/files/document/file_list/ecosec_strategy_2020-2023.pdf (Erişim tarihi: 07.07.2024).
  • Karagöl ve arkadaşları, (2016), Türkiye’nin Enerjide Merkez Ülke Olma Arayışı, SETA Yayınları, s. 56.
  • Mackinder H. J. ([1904] 2004). "The Geographical Pivot of History." The Geographical Journal 170(4): 298–321.
  • Mackinder H. J. ([1919] 1981). Democratic Ideals and Reality. Greenwood Press Reprint. ISBN 0313231508.
  • Mackinder H. J. (1902). Britain and the British Seas. New York: D. Appleton and Co. ISBN 0837127548.
  • National security strategy of the United States of America, December 2017. https://trumpwhitehouse.archives.gov/wpcontent/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf. (Erişim tarihi: 08.07.2024).
  • National security strategy of the United States of America, FEBRUARY 2015, https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/docs/2015_national_security_strategy_2.pdf, (Erişim tarihi: 08.07.2024).
  • Özer, S. (2020), Yunanistan’dan ‘NAVTEX’ provokasyonu, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/yunanistandan-navtex-provokasyonu-/1994041, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Özgen, C. (2013), "Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı", Akademik Orta Doğu: Altı Aylık Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, Vol.8, No.15 (2013), s.103-104.
  • Resmi Gazete, 2019, TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÛMETİ İLE LİBYA DEVLETİ ULUSAL MUTABAKAT HÜKÛMETİ ARASINDA AKDENİZ’DE DENİZ YETKİ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN MUTABAKAT MUHTIRASININ ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-2.htm, (Erişim Tarihi: 15.07.2024).
  • Semin, A. (2023), 7 Ekim’den sonra Doğu Akdeniz’de ne değişti?, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-7-ekimden-sonra-dogu-akdenizde-ne-degisti/3089682#:~:text=Do%C4%9Fu%20Akdeniz’de%20%C3%B6zellikle%20enerji,%C5%9Firketin%20faaliyet%20g%C3%B6sterdi%C4%9Fi%20bir%20b%C3%B6lgedir. (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
  • Standing, G. (2004). Economic Security for a Better World. International Labour Office.
  • T.C. Dışişleri Bakanlığı, TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI ENERJİ STRATEJİSİ, https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Kalkınma Planları, On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023), https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/, (Erişim tarihi: 11.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Yatırım Destekleri, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-yatirim-destekleri, (Erişim tarihi: 11.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerjide Dışa Bağımlılık Azaldı, https://enerji.gov.tr/haber-detay?id=21208, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2022 Yılı Ulusal Enerji Denge Tabloları, https://enerji.gov.tr/duyuru-detay?id=20407, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Elektrik, https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • TSKB, (2023). Enerji Görünümü, https://www.tskb.com.tr/uploads/file/enerji-gorunumu-2023.pdf, (Erişim Tarihi: 12.07.2024).
  • United States Geological Survey (USGS), (2010). “Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province, Eastern Mediterranean”, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/ (Erişim Tarihi: 10.07.2024) Üçtepe, E. (2021). Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): 251-254.
  • Waltz, K. (1979). Theory of International Politics. Massachusetts: Addison-Wesley.
  • www.sozluk.gov.tr, Güvenlik, Erişim Tarihi: 06.07.2024.
  • Yaycı, C. (2012). “Doğu Akdeniz’de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye”, Bilge Strateji, Vol.4 No.6 (2012), s.2.
  • Yorulmaz, R. (2019, Temmuz-Ağustos). Sıcak Gündem: Doğu Akdeniz. Ortadoğu Analiz, 10(88), 80-83.
  • Yüksel F. ve diğerleri (2023), Anadolu Ajansı, Bakan Dönmez: Türkiye, Umman’dan yıllık 1,4 milyar metreküp gaz alacak, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/bakan-donmez-turkiye-ummandan-yillik-1-4-milyar-metrekup-gaz-alacak/2801165, (Erişim Tarihi: 11.07.2024).
  • Aslan, M., & Yakışan Mutlu, B. (2020). Doğal gazın cari dengedeki faturası yaklaşık 70 milyar dolar azalacak. Anadolu Ajansı.
  • Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK). (2022). Doğal Gaz Piyasası Sektör Raporu.
  • Rabinovitch, A. (2024). Israel says gas exports to Egypt, Jordan rose 25% in 2023. Reuters.
  • Sarıkaya, Y., & Öztopal, M. K. (2023). Türkiye’nin Enerji Öbeği Olma Stratejisinin Doğal Gaz Sektörü ve Güncel Gelişmeler Işığında Analizi. XXXX Dergisi, 11(4), 1025–1040.
  • S&P Global. (2023). Egypt boosts LNG exports by 14% in 2022, more volumes go to Europe: minister.
  • Trade.gov (U.S. Department of Commerce). (2023). Israel – Country Commercial Guide: Energy. Worldometer. (2017). Natural Gas Reserves by Country – Egypt.
Toplam 45 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Politika ve Yönetim (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yusuf Girayalp Atan 0000-0003-0340-0133

Erken Görünüm Tarihi 20 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 21 Nisan 2025
Kabul Tarihi 11 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Atan, Y. G. (2025). DOĞU AKDENİZ ENERJİ KEŞİFLERİNİN TÜRKİYE’NİN EKONOMİK GÜVENLİĞİNE ETKİSİ. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 183-205.
 Kapak Resmi İndir
Dergimizde yayımlanan tüm makaleler Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.