Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Surreal and the Underground in Ali Teoman’s The Triology of Konstantiniyye

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 122, 433 - 454, 01.05.2025

Ahmet Ferhat Özkan

https://doi.org/10.22559/folklor.4891

Öz

The Trilogy of Konstantiniyye (1962-2011) comprises three novels titled Uykuda
Çocuk Ölümleri (Deaths of Children in Sleep, 2002), Karadelik Güncesi (Black
Hole Diary, 2007), and Gecenin Atları (Horses of the Night, 2011). It features
a complex structure characterized by intertextuality, innovative language,
and profound imagination. Each volume of the trilogy features distinct main
characters and evolving plots; nonetheless, all three novels possess two shared
characteristics: Surrealist realm where dream and reality synthesize, and their
settings situated underground. The two mutually reinforcing aspects of The Trilogy
of Konstantiniyye, along with other fictional elements, create a pattern that aligns
with the fundamental principles and artistic techniques of surrealism to emancipate
consciousness. Consequently, examining the subterranean places in these books,
whose classification and characterization are contentious, yields valuable
insights into elucidating the surrealist attributes of these works. To achieve these
conclusions, rather than providing a detailed analysis of the extensive spaces in the
books, the underground spaces were analyzed in conjunction with the items they
contained and their historical context. Surrealism seeks to attain the “marvelous”
at the intersection of dream and reality. This notion, analogous to “uncanny” in
psychoanalytic discourse, is most prominently manifested in romantic ruins and
modern mannequins. The examination of the underground romantic ruins and
surreal artifacts of the trilogy elucidates the convergence of the fiction with surrealist
techniques. This study aims to clarify the path of fiction into the underground, the
liberation of consciousness, and the surrealist domain created in The Trilogy of
Konstantiniyye, by employing surrealist techniques and concepts, drawing on both
literary texts and theoretical writings from surrealists who have made substantial
contributions to the novel genre.

Anahtar Kelimeler

Ali Teoman The Trilogy of Konstantiniyye surrealism the space the marvelous

Etik Beyan

Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale, orijinal veriler temelinde hazırlanmış özgün bir araştırma makalesidir. Daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış olup başka bir yere yayımlanmak üzere gönderilmemiştir. Yazar, araştırma sürecinde etik ilkelere ve kurallara uymuştur. Yazarların katkı düzeyleri: Makale tek yazarlıdır. Etik komite onayı: Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir. Finansal destek: Bu araştırma için herhangi bir finansal destek alınmamıştır. Çıkar çatışması: Bu çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Kaynakça

  • Aragon, L. (2017). Paris köylüsü (A. Erkay, Çev.) YKY.
  • Aspley, K. (2010). Historical dictionary of surrealism. Scarecrow.
  • Atamert, B. (2019). Roman içinde roman: Uykuda çocuk ölümleri. Yazı, Yazgı, Yaşamak içinde (s. 113-119) YKY.
  • Bachelard, G. (2014). Mekânın poetikası (A. Tümertekin, Çev.) İthaki.
  • Baldick, C. (2008). The Oxford dictionary of literary terms. Oxford University.
  • Batur, E. (2003). 70. Yılında gerçeküstücülük. E/Babil Yazıları içinde (s. 106-108) YKY.
  • Bayrak Ghofoorian, A. (2017). Ali Teoman’ın hayatı ve eserleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Pamukkale Üniversitesi.
  • Benjamin, W. (2012). Gerçeküstücülük: Avrupalı aydının son fotoğrafı. N. Gürbilek ve S. Yücesoy (Ed.) Son Bakışta Aşk içinde (s. 155-168) Metis.
  • Benjamin, W. (2014). Pasajlar (A. Cemal, Çev.) YKY.
  • Breton, A. (2009). Sürrealist manifestolar (Y. S. Kafa, A. Günebakanlı, & A. Güngör, Çev.) Altıkırkbeş.
  • Breton, A. (2019). Nadja (İ. Birkan, Çev.) Jaguar.
  • Çalışkan, C., Duman, D., & Paşaoğlu, M. (2019). At sineği olmak iyidir. İçinde Yazı, Yazgı, Yaşamak (s. 85-95) YKY.
  • Demir, S. B. (2012). Buluntu nesnede işlevsel kodların değişimi ve yorumlanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi.
  • Duplessis, Y. (1987). Gerçeküstücülük (İsmail Yerguz & Esen Çamurdan, Çev.) İletişim.
  • Duplessis, Y. (2013[1981]). Dadaizm. Türk Dili, XLII(349), 256-257.
  • Foster, H. (2011). Zoraki güzellik (Ş. Kaptan, Çev.) Ayrıntı.
  • Freud, S. (2019). Tekinsizlik üzerine. Hakan Şahin (Çev.) Tekinsizliğin psikolojisi üzerine ve tekinsizlik Üzerine içinde (s. 31-76) Laputa.
  • Gauss, C. E. (1943). The theoretical backgrounds of surrealism. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 2(8), 37-44. https://doi.org/10.2307/425943
  • Hilâv, S., Ertem, E., & Kutlar, O. (1962). Gerçeküstücülük (Surréalism) de Yayınevi.
  • Hoog, A. (1951). The surrealist novel. Yale French Studies, 8, 17-25. https://doi.org/10.2307/2929128
  • Hopkins, D. (2020). Dada ve gerçeküstücülük (S. K. Angı, Çev.) Dost.
  • İmamoğlu, A. (2021). Postmodernist anlatının bilim-kurgu ile anakronik buluşması: Konstantiniyye Üçlemesi. Humanitas, 9(17), 271-286.
  • İnal, T. (2013[1981]). Gerçeküstücülük. Türk Dili, XLII(349), 262-280.
  • İnce, Ö. (1992). Şiirde Devrim. Adam.
  • İpek, A. (2020). Ali Teoman’ın romanlarında postmodernist unsurlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
  • Karataş, T. (2007). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. Akçağ.
  • Koçu, R. E. (1967). Türk giyim, kuşam ve süslenme sözlüğü. Sümerbank Kültür.
  • Kumsar, İ. A., & Ergül, Ö. (2024). “Özenle oynanmış bir yaşam”: Ali Teoman’ın Konstanyiniyye Üçlemesi’nde gerçeklik algısı. Mavi Atlas, 12(1), 182-201. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1439972
  • Lautréamont. (1999). Maldoror’un şarkıları (Ö. İnce, Çev.) Gendaş.
  • Matheson, N. (2023). The surrealist novel and the gothic. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 121-136) Cambridge University Press.
  • Oranlı, S. N. (2021). Büyülü gerçekçilik ve Türk edebiyatında büyülü gerçekçilik [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Ordu Üniversitesi.
  • Ergül, Ö. (2023). Ali Teoman’ın eserlerinde gerçeklik algısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Düzce Üniversitesi.
  • Paz, O. (1987). Gerçeküstücülük. Gergedan, 6, 123-127.
  • Rabaté, J.-M. (2023). Diverging genealogies of the surrealist unconscious. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 39-55) Cambridge University Press. https://doi.org/DOI:10.1017/9781009082648.004
  • Stockwell, P. (2017). Origins and histories. P. Stockwell (Ed.) The Language of Surrealism içinde (s.3-18) Macmillan Education UK.
  • Teoman, A. (2011a). Gezgin günce: Britanya defterleri. Kırmızı.
  • Teoman, A. (2011b). Uykuda çocuk ölümleri. YKY.
  • Teoman, A. (2017). Alacakaranlık günce. YKY.
  • Teoman, A. (2019). Yazı, yazgı, yazmak. YKY.
  • Teoman, A. (2020). Karadelik güncesi. YKY.
  • Teoman, A. (2023). Gecenin atları. YKY.
  • Tiedemann, R. (2014). Pasajlar Yapıtı’na giriş. B. Tut (Ed.) Pasajlar içinde (s. 9-36) YKY.
  • Traverso, E. (2018). Solun melankolisi (E. Ersavcı, Çev.) İletişim.
  • Usta, B. (2006). Ancak okumak isteyebileceği şeyleri yazar insan. Eşik Cini, 4, 136-142.
  • Ülger, B. (2019). 1980 kuşağı yazarlarından Ali Teoman’ın öykücülüğü: Teknik ve gerçek [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
  • Watz, A. (2023). A History of the surrealist novel. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 1-25) Cambridge University Press.
  • Yeniay, M. (2013). Öteki bilinç: Gerçeküstücülük ve İkinci Yeni. Şiirden.
  • Yiğitler, Ş. Ş. (2024). Ali Teoman’ın edebiyat günlükleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 430-448.

Ali Teoman’ın Konstantiniyye Üçlemesi’nde Gerçeküstü ve Yeraltı

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 122, 433 - 454, 01.05.2025

Ahmet Ferhat Özkan

https://doi.org/10.22559/folklor.4891

Öz

Ali Teoman’ın (1962-2011) Uykuda Çocuk Ölümleri (2002), Karadelik Güncesi
(2007), Gecenin Atları (2011) adlı romanlarından oluşan Konstantiniyye Üçlemesi;
metinlerarası niteliği, dil kullanımı ve hayal gücünün derinliğiyle katmanlı bir yapıya
sahiptir. Üçlemenin her cildinde başkarakterler ve olay örgüsü değişir fakat üç roman
da iki ortak niteliği paylaşır: Bunlardan ilki, rüya ve gerçekliğin birbirine kaynaştığı
gerçeküstücü düzlem; ikincisi ise mekânların yeraltındaki konumudur. Konstantiniyye
Üçlemesi’nin birbirini destekleyen bu iki niteliği, kurgunun diğer unsurlarıyla birleşerek
bilinci özgürleştirmeyi amaçlayan gerçeküstücülüğün ön kabulleriyle örtüşen
bir kurgu dinamiği oluşturur. Bu nedenle tasnifi ve tanımı zor olan bu romanlardaki
yeraltı mekânlarının çözümlenmesi, romanların gerçeküstücü niteliklerinin belirginleşmesi
bakımından faydalı sonuçlar üretmeye elverişlidir. Bu sonuçlara ulaşmak
amacıyla her biri oldukça hacimli romanlardaki mekânların dökümünü sunmak yeri
ne metinlerdeki mekânlar barındığı nesneler ve zamansallığıyla birlikte incelenmiştir.
Nitekim gerçeküstücülük, rüya ve gerçekliğin kaynaştığı “harikulade”ye ulaşmak ister.
Psikiyatri literatüründeki “tekinsiz”in sürrealist karşılığı olan bu kavram,
kendisini en çok romantik harabelerde ve modern mankenlerde gösterir. Üçlemenin
yer altındaki romantik harabelerinin ve gerçeküstücü nesnelerinin çözümlenmesi,
kurgunun gerçeküstücülükle kesişimini belirginleştirmektedir. Bu çalışma, gerçeküstücü
teknik ve kavramlar ışığında roman türünde de önemli eserler veren ilk sürrealistlerin
edebî metinlerinden ve kuramsal yazılarından yararlanarak Konstantiniyye
Üçlemesi’nde kurgunun yeraltına inişini, bilincin özgürleşmesini ve gerçekliğin
kazandığı yeni düzlemi belirginleştiren sonuçlara ulaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ali Teoman Konstantiniyye Üçlemesi gerçeküstücülük mekân harikulade

Etik Beyan

Araştırma ve yayın etiği beyanı: Bu makale, orijinal veriler temelinde hazırlanmış özgün bir araştırma makalesidir. Daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış olup başka bir yere yayımlanmak üzere gönderilmemiştir. Yazar, araştırma sürecinde etik ilkelere ve kurallara uymuştur. Yazarların katkı düzeyleri: Makale tek yazarlıdır. Etik komite onayı: Bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir. Finansal destek: Bu araştırma için herhangi bir finansal destek alınmamıştır. Çıkar çatışması: Bu çalışma ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Kaynakça

  • Aragon, L. (2017). Paris köylüsü (A. Erkay, Çev.) YKY.
  • Aspley, K. (2010). Historical dictionary of surrealism. Scarecrow.
  • Atamert, B. (2019). Roman içinde roman: Uykuda çocuk ölümleri. Yazı, Yazgı, Yaşamak içinde (s. 113-119) YKY.
  • Bachelard, G. (2014). Mekânın poetikası (A. Tümertekin, Çev.) İthaki.
  • Baldick, C. (2008). The Oxford dictionary of literary terms. Oxford University.
  • Batur, E. (2003). 70. Yılında gerçeküstücülük. E/Babil Yazıları içinde (s. 106-108) YKY.
  • Bayrak Ghofoorian, A. (2017). Ali Teoman’ın hayatı ve eserleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Pamukkale Üniversitesi.
  • Benjamin, W. (2012). Gerçeküstücülük: Avrupalı aydının son fotoğrafı. N. Gürbilek ve S. Yücesoy (Ed.) Son Bakışta Aşk içinde (s. 155-168) Metis.
  • Benjamin, W. (2014). Pasajlar (A. Cemal, Çev.) YKY.
  • Breton, A. (2009). Sürrealist manifestolar (Y. S. Kafa, A. Günebakanlı, & A. Güngör, Çev.) Altıkırkbeş.
  • Breton, A. (2019). Nadja (İ. Birkan, Çev.) Jaguar.
  • Çalışkan, C., Duman, D., & Paşaoğlu, M. (2019). At sineği olmak iyidir. İçinde Yazı, Yazgı, Yaşamak (s. 85-95) YKY.
  • Demir, S. B. (2012). Buluntu nesnede işlevsel kodların değişimi ve yorumlanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi.
  • Duplessis, Y. (1987). Gerçeküstücülük (İsmail Yerguz & Esen Çamurdan, Çev.) İletişim.
  • Duplessis, Y. (2013[1981]). Dadaizm. Türk Dili, XLII(349), 256-257.
  • Foster, H. (2011). Zoraki güzellik (Ş. Kaptan, Çev.) Ayrıntı.
  • Freud, S. (2019). Tekinsizlik üzerine. Hakan Şahin (Çev.) Tekinsizliğin psikolojisi üzerine ve tekinsizlik Üzerine içinde (s. 31-76) Laputa.
  • Gauss, C. E. (1943). The theoretical backgrounds of surrealism. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 2(8), 37-44. https://doi.org/10.2307/425943
  • Hilâv, S., Ertem, E., & Kutlar, O. (1962). Gerçeküstücülük (Surréalism) de Yayınevi.
  • Hoog, A. (1951). The surrealist novel. Yale French Studies, 8, 17-25. https://doi.org/10.2307/2929128
  • Hopkins, D. (2020). Dada ve gerçeküstücülük (S. K. Angı, Çev.) Dost.
  • İmamoğlu, A. (2021). Postmodernist anlatının bilim-kurgu ile anakronik buluşması: Konstantiniyye Üçlemesi. Humanitas, 9(17), 271-286.
  • İnal, T. (2013[1981]). Gerçeküstücülük. Türk Dili, XLII(349), 262-280.
  • İnce, Ö. (1992). Şiirde Devrim. Adam.
  • İpek, A. (2020). Ali Teoman’ın romanlarında postmodernist unsurlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
  • Karataş, T. (2007). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. Akçağ.
  • Koçu, R. E. (1967). Türk giyim, kuşam ve süslenme sözlüğü. Sümerbank Kültür.
  • Kumsar, İ. A., & Ergül, Ö. (2024). “Özenle oynanmış bir yaşam”: Ali Teoman’ın Konstanyiniyye Üçlemesi’nde gerçeklik algısı. Mavi Atlas, 12(1), 182-201. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1439972
  • Lautréamont. (1999). Maldoror’un şarkıları (Ö. İnce, Çev.) Gendaş.
  • Matheson, N. (2023). The surrealist novel and the gothic. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 121-136) Cambridge University Press.
  • Oranlı, S. N. (2021). Büyülü gerçekçilik ve Türk edebiyatında büyülü gerçekçilik [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Ordu Üniversitesi.
  • Ergül, Ö. (2023). Ali Teoman’ın eserlerinde gerçeklik algısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Düzce Üniversitesi.
  • Paz, O. (1987). Gerçeküstücülük. Gergedan, 6, 123-127.
  • Rabaté, J.-M. (2023). Diverging genealogies of the surrealist unconscious. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 39-55) Cambridge University Press. https://doi.org/DOI:10.1017/9781009082648.004
  • Stockwell, P. (2017). Origins and histories. P. Stockwell (Ed.) The Language of Surrealism içinde (s.3-18) Macmillan Education UK.
  • Teoman, A. (2011a). Gezgin günce: Britanya defterleri. Kırmızı.
  • Teoman, A. (2011b). Uykuda çocuk ölümleri. YKY.
  • Teoman, A. (2017). Alacakaranlık günce. YKY.
  • Teoman, A. (2019). Yazı, yazgı, yazmak. YKY.
  • Teoman, A. (2020). Karadelik güncesi. YKY.
  • Teoman, A. (2023). Gecenin atları. YKY.
  • Tiedemann, R. (2014). Pasajlar Yapıtı’na giriş. B. Tut (Ed.) Pasajlar içinde (s. 9-36) YKY.
  • Traverso, E. (2018). Solun melankolisi (E. Ersavcı, Çev.) İletişim.
  • Usta, B. (2006). Ancak okumak isteyebileceği şeyleri yazar insan. Eşik Cini, 4, 136-142.
  • Ülger, B. (2019). 1980 kuşağı yazarlarından Ali Teoman’ın öykücülüğü: Teknik ve gerçek [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi] Marmara Üniversitesi.
  • Watz, A. (2023). A History of the surrealist novel. A. Watz (Ed.) A History of the Surrealist Novel içinde (s. 1-25) Cambridge University Press.
  • Yeniay, M. (2013). Öteki bilinç: Gerçeküstücülük ve İkinci Yeni. Şiirden.
  • Yiğitler, Ş. Ş. (2024). Ali Teoman’ın edebiyat günlükleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 430-448.
Toplam 48 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Modern Türk Edebiyatı
Bölüm Araştırma Makaleleri - Research Articles
Yazarlar

Ahmet Ferhat Özkan 0000-0001-9836-0175

Yayımlanma Tarihi 1 Mayıs 2025
Gönderilme Tarihi 25 Kasım 2024
Kabul Tarihi 20 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 31 Sayı: 122

Kaynak Göster

APA Özkan, A. F. (2025). Ali Teoman’ın Konstantiniyye Üçlemesi’nde Gerçeküstü ve Yeraltı. Folklor/Edebiyat, 31(122), 433-454. https://doi.org/10.22559/folklor.4891
 Kapak Resmi İndir

Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:

TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.

Alan Editörleri/ Field Editörs

Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)

Doç.Dr. Ahmet Keskin (Samsun Üniversitesi-ahmet.keskin@samsun.edu.tr)

Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)

Prof.Dr. Zekiye Antakyalıoğlu ( İstanbul Aydın Üniversitesi-zekabe@hotmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)