Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Fenomenoloji ve Feminizm: İlk Metinler

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 358 - 386, 01.06.2025
https://doi.org/10.46655/federgi.1671724

Öz

Fenomenoloji felsefe tarihinin uzun süre merkezinde yer alan zihin-beden ikiliğinin aşıldığının iddia edilmesiyle feminizm açısından önemli bir müttefik haline gelmiştir. Erkeği zihin ve kadını beden ile özdeşleştirip aşağı konumlandıran felsefe tarihinde, böyle bir ikiliğin ortadan kalkmasıyla feminizm açısından yeni bir olanak alanı açılmış olur. Bu makalede feminizm ve fenomenoloji açısından yazılmış ilk metin olan Simone de Beauvoir’ın İkinci Cinsiyet kitabı ve Iris Marion Young’ın “Kız Gibi Fırlatmak: Feminen Bedenin Davranış Hareketinin ve Uzamsallığının Fenomenolojisi” adlı makalesinin üzerinde temellendirildikleri felsefi kökenler açısından bir soruşturmanın yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle ilk bölümde felsefe tarihinde zihin-beden düalizmi ve fenomenolojinin tarihsel dönüşümü ele alınmıştır. İkinci bölümde, Simone de Beauvoir’ın İkinci Cinsiyet kitabı üçüncü bölümde ise Iris Marion Young’ın makalesinin dayandıkları felsefi düşünceler ve bunların yarattığı sonuçlar incelenmiştir. Son bölümde Beauvoir ve Young’ın feminist fenomenolojileri üzerine bir inceleme yapılıp, Beauvoir’ın Sartre ve Merleau-Ponty düşüncelerinin gerilimli ilişkisini devralarak vardığı Hegelci sonucun, onu fenomenoloji açısından sınırladığı, Young’ın ise Merleau-Ponty’ye dayanarak kurduğu feminist fenomenolojinin böyle bir sınırlılıktan uzak olduğu tespit edilmiştir.

Kaynakça

  • Arendt, Hannah. İnsanlık Durumu. Çev. Bahadır Sina Şener. (İstanbul: 1994).
  • Bartky, Sandra Lee. “Iris Young and Gendering Phenomenology”. Dancing with Iris: The Philosophy of Iris Marion Young içinde. Ann Ferguson & Mechthild Nagel (Eds.) (Oxford: Oxford University Press, 2009)
  • Beauvoir, Simone de. İkinci Cinsiyet. Birinci Cilt: Olgular ve Efsaneler. çev. Gülnur Acar Savran (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021-1a).
  • Beauvoir, Simone de. İkinci Cinsiyet. İkinci Cilt: Yaşanmış Deneyim. çev. Gülnur Acar Savran (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021-1b).
  • Butler, Judith. “Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory”. The Performance Studies Reader içinde. Henry Bial (ed.) (London: Routledge, 2004)-
  • Fisher, Linda. “Introduction: Feminist Phenomenology”. Feminist Phenomenology içinde. Linda Fisher ve Lester Embree (eds.) (Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2000): 1-15.
  • Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. Çev. Kaan Ökten. (İstanbul: Agora, 2011)
  • Husserl, Edmund. Logical Investigations: Volume 2. çev. J. N. Findlay. (London: Routledge, 2001).
  • Hutchings, Kimberly. “Beauvoir and Hegel”. A Companion to Simone de Beauvoir içinde. Laura Hengehold ve Nancy Bauer (eds). (Hoboken: Wiley, 2017): 187-197.
  • Kearney, Richard. Modern Movements in European Philosophy. (Manchester: Manchester University Press, 1986).
  • Küçükalp, Kasım. Husserl. (İstanbul: Say, 2006).
  • Lewis, Michael ve Staehler, Tanja. Fenomenoloji. Çev. Osman Baran Kaplan, Mehmet Demirhan, Mehmet Türkan, Nur Şahankaya, Mustafa Bozkurt Gürsoy. (Ankara: Fol, 2019).
  • Lloyd, Genevieve. Erkek Akıl: Batı Felsefesinde ‘Erkek’ ve ‘Kadın’. çev. Muttalip Özcan (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996).
  • Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi. Çev. Emine Sarıkartal ve Eylem Hacımuratoğlu. (İstanbul: İthaki, 2017).
  • Merleau-Ponty, Maurice. Görünür ile Görünmez. Çev. Hanife Güven. (Ankara: DoğuBatı, 2023)
  • Olkowski, Dorothea, E. “Feminism and Phenomenology”. The Edinburgh Encyclopedia of Continental Philosophy içinde. Simon Glendinning (ed.) (Edinburgh: Edinburg University Press, 1999): 323-330.
  • Sartre, Jean-Paul. Varlık ve Hiçlik: Fenomenolojik Ontoloji Denemesi. Çev. Turhan llgaz ve Gaye Çankaya Eksen (İstanbul: İthaki, 2016).
  • Smith, David Woodruff. Husserl. Çev. Seçim Bayazit. (İstanbul: Alfa, 2019)
  • Tidd, Ursula, Simone de Beauvoir. (Routledge: 2004)
  • Young, Iris Marion. “Throwing Like a Girl: A Phenomenology of Feminine Body Comportment Motility and Spatiality”. Human Studies, Vol.3, No:2 (1980): 137-156.
  • Young, Iris Marion. “Throwing Like a Girl: Twenty Years Later”. Body and Flesh: A Philosophical Reader içinde. Donn Welton (Ed.) Blackwell 1998.
  • Zahavi, Dan. Husserl’in Fenomenolojisi. Çev. Seçim Bayazit. (İstanbuyl: Say, 2018).

Phenomenology and Feminism: First Texts

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 1, 358 - 386, 01.06.2025
https://doi.org/10.46655/federgi.1671724

Öz

Phenomenology has become an important ally for feminism by claiming to overcome the mind-body dualism that has long been at the center of the history of philosophy. In the history of philosophy, which identifies men with the mind and women with the body and positions the latter as inferior, the elimination of such a dichotomy opens up a new field of possibility for feminism. In this article, Simone de Beauvoir's The Second Sex, the first text written in terms of feminism and phenomenology, and Iris Marion Young's "Throwing Like a Girl: The Phenomenology of the Feminine Body Comportment Motility and Spatiality" will be investigated in terms of the philosophical roots on which they are grounded. For this purpose, the first section deals with the mind-body dualism in the history of philosophy and the historical transformation of phenomenology. In the second part, Simone de Beavoir's The Second Sex and in the third part, Iris Marion Young's essay's philosophical thoughts and their consequences are analyzed. In the last part, Beauvoir's and Young's feminist phenomenologies are analyzed and it is found that Beauvoir's Hegelian conclusion, inheriting the tense relationship between Sartre's and Merleau- Ponty's ideas, limits her in terms of phenomenology, while Young's feminist phenomenology, based on Merleau-Ponty, is far from such a limitation.

Kaynakça

  • Arendt, Hannah. İnsanlık Durumu. Çev. Bahadır Sina Şener. (İstanbul: 1994).
  • Bartky, Sandra Lee. “Iris Young and Gendering Phenomenology”. Dancing with Iris: The Philosophy of Iris Marion Young içinde. Ann Ferguson & Mechthild Nagel (Eds.) (Oxford: Oxford University Press, 2009)
  • Beauvoir, Simone de. İkinci Cinsiyet. Birinci Cilt: Olgular ve Efsaneler. çev. Gülnur Acar Savran (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021-1a).
  • Beauvoir, Simone de. İkinci Cinsiyet. İkinci Cilt: Yaşanmış Deneyim. çev. Gülnur Acar Savran (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2021-1b).
  • Butler, Judith. “Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and Feminist Theory”. The Performance Studies Reader içinde. Henry Bial (ed.) (London: Routledge, 2004)-
  • Fisher, Linda. “Introduction: Feminist Phenomenology”. Feminist Phenomenology içinde. Linda Fisher ve Lester Embree (eds.) (Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2000): 1-15.
  • Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. Çev. Kaan Ökten. (İstanbul: Agora, 2011)
  • Husserl, Edmund. Logical Investigations: Volume 2. çev. J. N. Findlay. (London: Routledge, 2001).
  • Hutchings, Kimberly. “Beauvoir and Hegel”. A Companion to Simone de Beauvoir içinde. Laura Hengehold ve Nancy Bauer (eds). (Hoboken: Wiley, 2017): 187-197.
  • Kearney, Richard. Modern Movements in European Philosophy. (Manchester: Manchester University Press, 1986).
  • Küçükalp, Kasım. Husserl. (İstanbul: Say, 2006).
  • Lewis, Michael ve Staehler, Tanja. Fenomenoloji. Çev. Osman Baran Kaplan, Mehmet Demirhan, Mehmet Türkan, Nur Şahankaya, Mustafa Bozkurt Gürsoy. (Ankara: Fol, 2019).
  • Lloyd, Genevieve. Erkek Akıl: Batı Felsefesinde ‘Erkek’ ve ‘Kadın’. çev. Muttalip Özcan (İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996).
  • Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi. Çev. Emine Sarıkartal ve Eylem Hacımuratoğlu. (İstanbul: İthaki, 2017).
  • Merleau-Ponty, Maurice. Görünür ile Görünmez. Çev. Hanife Güven. (Ankara: DoğuBatı, 2023)
  • Olkowski, Dorothea, E. “Feminism and Phenomenology”. The Edinburgh Encyclopedia of Continental Philosophy içinde. Simon Glendinning (ed.) (Edinburgh: Edinburg University Press, 1999): 323-330.
  • Sartre, Jean-Paul. Varlık ve Hiçlik: Fenomenolojik Ontoloji Denemesi. Çev. Turhan llgaz ve Gaye Çankaya Eksen (İstanbul: İthaki, 2016).
  • Smith, David Woodruff. Husserl. Çev. Seçim Bayazit. (İstanbul: Alfa, 2019)
  • Tidd, Ursula, Simone de Beauvoir. (Routledge: 2004)
  • Young, Iris Marion. “Throwing Like a Girl: A Phenomenology of Feminine Body Comportment Motility and Spatiality”. Human Studies, Vol.3, No:2 (1980): 137-156.
  • Young, Iris Marion. “Throwing Like a Girl: Twenty Years Later”. Body and Flesh: A Philosophical Reader içinde. Donn Welton (Ed.) Blackwell 1998.
  • Zahavi, Dan. Husserl’in Fenomenolojisi. Çev. Seçim Bayazit. (İstanbuyl: Say, 2018).
Toplam 22 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kadın Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Gülben Salman 0000-0002-6673-9719

Yayımlanma Tarihi 1 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 8 Nisan 2025
Kabul Tarihi 26 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 17 Sayı: 1

Kaynak Göster

Chicago Salman, Gülben. “Fenomenoloji Ve Feminizm: İlk Metinler”. Fe Dergi 17, sy. 1 (Haziran 2025): 358-86. https://doi.org/10.46655/federgi.1671724.