Paradoksal Yapılar ve Bilim: Aristoteles'in Çember Paradoksu Üzerinden Matematik ve Fizikteki Yansımaları
Öz
Paradokslar, birbiriyle çelişkili veya bir arada bulunması beklenmeyen olguların aynı anda var olmasıyla oluşan mantıksal çelişkiler olarak tanımlanır ve bilimsel düşüncenin derinleşmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada, öncelikle paradoks kavramı tanımlanmakta, ardından Aristoteles’in çember paradoksu özelinde kapsamlı bir inceleme yapılmaktadır. Paradokslar, yüzeyde mantıksal birer çelişki gibi görünse de, özellikle matematik ve fizik bilimlerinde teorik düşünceyi derinleştirmekte ve bilimsel gelişime katkı sağlamaktadır. Çalışma, matematik ve fizikte karşılaşılan paradoksal örneklerin bu disiplinlerin gelişimine olan etkilerini ele alarak, bu olguların teorik problemlere nasıl yaratıcı çözümler sunduğunu değerlendirmeyi amaçlar. Paradoksların felsefi veya mantıksal sorunlar olmanın ötesinde, bilimsel yeniliklerin ve ilerlemenin itici bir gücü olarak ele alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Böylece paradoksların incelenmesi, bilimsel düşüncenin geniş bir perspektiften değerlendirilmesini sağlamaktadır ve özellikle matematik ve fizik gibi disiplinlerin evriminde hayati bir rol oynamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Çalışmanın etik beyana ihtiyacı yoktur.
Destekleyen Kurum
-
Proje Numarası
-
Teşekkür
Katkılarınız için şimdiden teşekürler. İyi çalışmalar.
Kaynakça
- Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
- Al-Khalili, J. (2012). Paradoks: Bilimin en büyük dokuz bilmecesi (C. Duran, Çev.). İstanbul: Domingo Yayınları.
- Altın, V. (2008). Fizik paradoksları. Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi, Nisan, 1-15.
- Aristoteles. (2015). İkinci Çözümlemler (A. Houshiary, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (1967). Organon V, Topikler (H. Ragıp Atademir, Çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
- Barnes, J. (2012). Aristoteles: Çok kısa bir giriş. Oxford: Oxford University Press.
- Büyükkeçeci, S. (2004). Paradokslar ve mantık oyunları. İstanbul: Timaş Yayınevi.
- Cantor, G. (1883). Beiträge zur Begriffsbildung der Mengenlehre. Leipzig: Teubner.
- Cevizci, A. (1997). Felsefe sözlüğü (2. baskı). Ankara: Ekin Yayınları.
- Clark, M. (2011). Paradokslar kitabı (A. Fethi, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
- Drabkin, I. E. (1950). Aristotle’s wheel paradox: A historical and philosophical analysis. Studies in History and Philosophy of Science, 2(1), 1-30.
- Drabkin, I. E. (1950). Mechanica and Aristotle’s contribution to mechanics. New York: Dover Publications.
- Ekelund, M. (2002). Paradoxes in ancient Greek philosophy. New York: Academic Press.
- Einstein, A. (1916). Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie. Annalen der Physik, 354(7), 769-822. https://doi.org/10.1002/andp.19163540702
- Freedman, W. L., & Madore, B. F. (2010). Cosmology at the crossroads. Nature, 465(7301), 292-299. https://doi.org/10.48550/arXiv.1706.02739
- Gödel, K. (1931). On formally undecidable propositions of Principia Mathematica and related systems. Monatshefte für Mathematik und Physik, 38, 173-198.
- Hacınebioğlu, İ. L. (2006). Bir düşünce ve mantık problemi olarak paradoks.Kaygı: Uludağ Üniversitesi Felsefe Dergisi, 7, 105-120. https://acikerisim.uludag.edu.tr/server/api/core/bitstreams/34d9059b-abe4-4eb4-8902-7abb34295278/content.
- Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe ansiklopedisi: Kavramlar ve akımlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hançerlioğlu, O. (1993). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hançerlioğlu, O. (2005). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hawking, S. (1988). A brief history of time: From the Big Bang to black holes. New York: Bantam Books.
- Hintikka, J. (1982). The logic of epistemology and the epistemology of logic: Selected essays. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
- Miray, M. (2017). Antik dönem felsefe ve bilim paradoksları. İstanbul: İleri Bilim Yayınları.
- Miray, Ö. (2017). Antik Yunan’da paradokslar ve matematiksel çelişkiler. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
- Nagel, E. (1959). The Structure of Science: Problems in the Logic of Scientific Explanation. New York: Harcourt, Brace and World
- Penrose, R. (1994). Shadows of the mind: A search for the missing science of consciousness. Oxford: Oxford University Press.
- Russell, B. (1901). Mathematical logic as based on order types. Cambridge: Cambridge University Press. Russell, B. (1903). The principles of mathematics. New York: W. W. Norton & Company.
- Rutter, M. (2010). Logic and paradox in classical philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
- Sainsbury, R. M. (2009). Paradoxes. Cambridge: Cambridge University Press.
- Schrödinger, E. (1935). Die gegenwärtige Situation in der Quantenmechanik. Naturwissenschaften, 23(48), 807-812. https://doi.org/10.1007/BF01491891
- Sorensen, R. A. (2005). A brief history of the paradox: Philosophy and the labyrinths of the mind. Oxford: Oxford University Press.
- Tuna, T. (2012). Ol dedi oldu (15. baskı). İstanbul: Şule Yayınları.
- Whitehead, A. N., & Russell, B. (1910-1913). Principia Mathematica. Cambridge: Cambridge University Press.
- Zeno. (1992). Zeno's paradoxes. In R. M. Hare & J. M. Mackie (Eds.), The language of morals (pp. 101-112). Oxford: Oxford University Press.
- Zermelo, E. (1908). Über Grenzzahlen und Mengenbereiche: Eine Auffassung der axiomatischen Mengenlehre. Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik, 37, 636-676. http://eudml.org/doc/212506.
Paradoxical Structures and Science: Reflections in Mathematics and Physics through Aristotle's Circle Paradox
Öz
Paradoxes are defined as logical contradictions that arise from the simultaneous existence of seemingly contradictory or unexpected elements and hold a significant place in deepening scientific thought. This study first defines the concept of paradox and then provides an in-depth analysis focused on Aristotle's circle paradox. Although paradoxes appear to be mere logical contradictions on the surface, they deepen theoretical thought in fields such as mathematics and physics and contribute to scientific development. By examining paradoxical examples encountered in mathematics and physics, the study aims to evaluate how these phenomena offer creative solutions to theoretical problems within these disciplines. It emphasizes that paradoxes should be regarded not only as philosophical or logical issues but also as drivers of scientific innovation and progress. Thus, the examination of paradoxes allows scientific thought to be assessed from a broader perspective and plays a vital role in the evolution of disciplines like mathematics and physics.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
-
Kaynakça
- Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
- Al-Khalili, J. (2012). Paradoks: Bilimin en büyük dokuz bilmecesi (C. Duran, Çev.). İstanbul: Domingo Yayınları.
- Altın, V. (2008). Fizik paradoksları. Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi, Nisan, 1-15.
- Aristoteles. (2015). İkinci Çözümlemler (A. Houshiary, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Aristoteles. (1967). Organon V, Topikler (H. Ragıp Atademir, Çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
- Barnes, J. (2012). Aristoteles: Çok kısa bir giriş. Oxford: Oxford University Press.
- Büyükkeçeci, S. (2004). Paradokslar ve mantık oyunları. İstanbul: Timaş Yayınevi.
- Cantor, G. (1883). Beiträge zur Begriffsbildung der Mengenlehre. Leipzig: Teubner.
- Cevizci, A. (1997). Felsefe sözlüğü (2. baskı). Ankara: Ekin Yayınları.
- Clark, M. (2011). Paradokslar kitabı (A. Fethi, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
- Drabkin, I. E. (1950). Aristotle’s wheel paradox: A historical and philosophical analysis. Studies in History and Philosophy of Science, 2(1), 1-30.
- Drabkin, I. E. (1950). Mechanica and Aristotle’s contribution to mechanics. New York: Dover Publications.
- Ekelund, M. (2002). Paradoxes in ancient Greek philosophy. New York: Academic Press.
- Einstein, A. (1916). Die Grundlage der allgemeinen Relativitätstheorie. Annalen der Physik, 354(7), 769-822. https://doi.org/10.1002/andp.19163540702
- Freedman, W. L., & Madore, B. F. (2010). Cosmology at the crossroads. Nature, 465(7301), 292-299. https://doi.org/10.48550/arXiv.1706.02739
- Gödel, K. (1931). On formally undecidable propositions of Principia Mathematica and related systems. Monatshefte für Mathematik und Physik, 38, 173-198.
- Hacınebioğlu, İ. L. (2006). Bir düşünce ve mantık problemi olarak paradoks.Kaygı: Uludağ Üniversitesi Felsefe Dergisi, 7, 105-120. https://acikerisim.uludag.edu.tr/server/api/core/bitstreams/34d9059b-abe4-4eb4-8902-7abb34295278/content.
- Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe ansiklopedisi: Kavramlar ve akımlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hançerlioğlu, O. (1993). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hançerlioğlu, O. (2005). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hawking, S. (1988). A brief history of time: From the Big Bang to black holes. New York: Bantam Books.
- Hintikka, J. (1982). The logic of epistemology and the epistemology of logic: Selected essays. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
- Miray, M. (2017). Antik dönem felsefe ve bilim paradoksları. İstanbul: İleri Bilim Yayınları.
- Miray, Ö. (2017). Antik Yunan’da paradokslar ve matematiksel çelişkiler. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
- Nagel, E. (1959). The Structure of Science: Problems in the Logic of Scientific Explanation. New York: Harcourt, Brace and World
- Penrose, R. (1994). Shadows of the mind: A search for the missing science of consciousness. Oxford: Oxford University Press.
- Russell, B. (1901). Mathematical logic as based on order types. Cambridge: Cambridge University Press. Russell, B. (1903). The principles of mathematics. New York: W. W. Norton & Company.
- Rutter, M. (2010). Logic and paradox in classical philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
- Sainsbury, R. M. (2009). Paradoxes. Cambridge: Cambridge University Press.
- Schrödinger, E. (1935). Die gegenwärtige Situation in der Quantenmechanik. Naturwissenschaften, 23(48), 807-812. https://doi.org/10.1007/BF01491891
- Sorensen, R. A. (2005). A brief history of the paradox: Philosophy and the labyrinths of the mind. Oxford: Oxford University Press.
- Tuna, T. (2012). Ol dedi oldu (15. baskı). İstanbul: Şule Yayınları.
- Whitehead, A. N., & Russell, B. (1910-1913). Principia Mathematica. Cambridge: Cambridge University Press.
- Zeno. (1992). Zeno's paradoxes. In R. M. Hare & J. M. Mackie (Eds.), The language of morals (pp. 101-112). Oxford: Oxford University Press.
- Zermelo, E. (1908). Über Grenzzahlen und Mengenbereiche: Eine Auffassung der axiomatischen Mengenlehre. Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik, 37, 636-676. http://eudml.org/doc/212506.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Bilgi ve Bilim Sosyolojisi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | - |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 7 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 1 |