Özel Gereksinimli Bireylerin Türk Filmlerinde Anlatımına Yönelik Bir İnceleme: Sibel, Şuursuz Aşk, 7. Koğuştaki Mucize, Mucize 2 Aşk Filmleri Örneği
Öz
Çalışmanın amacı, engelli bireylerin Türk filmlerinde nasıl anlatıldığını, bu anlatımla hangi mesajların verildiğini tespit etmektir. Çalışmada, “Engelli bireylerin özne (başkahraman) olduğu Türk filmlerinde engelli bireyler nasıl anlatılmaktadır?”, “Anlatımla hangi mesajlar verilmektedir?” şeklindeki soruların yanıtı aranmaktadır. Çalışmada bu soruların yanıtını verebilecek bir formülasyona sahip olan Greimas’ın Eyleyenler Modeli ve Anlatı İzlencesi tercih edilmiştir. Çalışmada örneklem olarak 2019 yılında vizyona giren, öznesi engelli bireyler olan “Sibel”, “Kusursuz Aşk”, “7. Koğuştaki Mucize”, “Mucize 2: Aşk” filmleri seçilmiştir. Çalışma sonucunda, engelli bireylerin önyargılar, kötü niyetli kişiler, toplumsal çevre, kaotik ortamlar nedeniyle büyük zorluklar yaşadığı, dışlandığı, damgalandığı, kötü muameleye maruz kaldığı görülmüştür. Buna karşın engelli bireylerin iyi niyetli, sevecen, yardımsever, mücadeleci, kararlı, azimli bireyler olarak anlatıldığı bulgulanmıştır. Engelli bireylerin fiziksel veya zihinsel engeli nedeniyle sürekli bir mücadele içinde olduğu film anlatılarında gerçekliğe yakın bir perspektif sunulduğu düşünülmektedir. Film anlatılarında engelli bireylerle ilgili onların da engelli olmayan bireyler gibi duyguları olduğu, fiziksel, duygusal ve cinsel istismara açık oldukları, önyargılar nedeniyle büyük zorluklar yaşadıkları, engellerine rağmen hayata tutunabildikleri, hayatta önemli başarılar elde ettikleri şeklinde mesajlar verilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Engelli Bireyler Sinemada Anlatım Greimas Anlatı İzlencesi Türk Filmleri
Kaynakça
- Bulut, S., & Karaman, H. B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 277-301.
- Burcu, E. (2011). Türkiye'deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
- Chan, M. & Zoellick, R. B. (2011). Dünya engellilik raporu sunuş yazısı. https://static.ohu.edu.tr/uniweb/media/portallar/engelsizuniversite/duyurular/1345/diwnu3 i5.pdf
- Engelsiz Yaşam Derneği (EyDer). (t.y.). Sayılarla dünyada ve Türkiye’de engellilik. https://ey- der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/
- Esatbeyoğlu, F., & Karahan, B. G. (2014). Engelli bireylerin fiziksel aktiviteye katılımlarının önündeki engeller. Spor Bilimleri Dergisi, 25(2), 43-55. https://doi.org/10.17644/sbd.171307
- Garland-Thomson, R. (2017). Becoming disabled. In beginning with disability (pp. 15-19). Routledge.
- Gezgin, T. & Yılmaz, C. (2022). Türk sinemasında engellilik temsili üzerine bir değerlendirme. Sosyoloji Notları, 6(2), 78-99.
- Güloğlu, F. K. & Karasu, B. (2023). Türk sinemasında engelli kadın temsilinin sosyal hizmet bakış açısıyla incelenmesi. Selçuk İletişim, 16(1), 1-33.
- Günay, V. (2004). Fransız göstergebiliminde yeni açılımlar. Dilbilim Dergisi, (12), 1-12. Güneş, A. (2013). Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah adlı romanın göstergebilimsel çözümlemesi. Akdeniz İletişim, 9, 9-31.
- Güngör, A. C. (2022). Filmde anlatı yapısı. İstanbul: Gamze Yayıncılık.
- IIENSTITÜ (2021). Toplumsal yapı ve sinema. https://www.iienstitu.com/blog/toplumsal-yapi- ve-sinema
- Karaca, Z. E. & Nam, D. (2021). Kronik bir sosyal sorun: Engellilere yönelik ayrımcılık. Bilgi, 23(1), 167-194.
- Kıran, A. (1990). Dilbilim-göstergebilim ilişkileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1, 51-62. Özdemir, S, (2017), Engelli bireylerin mânevî rehabilitelerinde iletişimin önemi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 137- 159.
- Özkar, M. (2020). Türk sinemasında engelli bireyin temsili: “Tamam mıyız?” ve “Benim Dünyam” filmleri örneğinde bir değerlendirme. Kurgu, 28(1), 159-168.
- Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli bireylerin yaşamdan beklentilerinin incelenmesi. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9), 355-375.
- Paftalı, E. (2013). Yakın dönem (1996-2013) Türk sinemasında engellilerin temsili. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı.
- Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
- Serdaroğlu, F. (2016). Sinema neden sanattır? Sinemayı sanat olarak ele alan bir araştırma ne tür bir yaklaşım benimsemelidir? Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24(2), 113-125.
- Şahin, S. (2014). Göstergebilim ve tarihsel gelişimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Şahin, Y. & Aslantürk, O. (2023). 7. Koğuştaki mucize: Siyaset ve engellilik üzerinden değerlendirmeler. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (40), 113-130.
- Şişman, Y. (2012). Özürlülük alanında kullanılan kavramlar üzerine genel bir değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları, 7 (28), 69-85.
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Temmuz-2021. https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2022). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Ocak’22. https://www.aile.gov.tr/media/98625/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_2022.pdf.
- Tınaz, P. (2017). Türk sinemasında engelli bireylerin temsili. (Doktora Tezi). T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo TV Sinema Anabilim Dalı.
- Türkiye Engelliler Vakfı. (2023). Engellilerin karşılaştığı problemler ve çözüm önerileri. https://www.turev.org.tr/engellilerin-karsilastigi-problemler-ve-cozum-onerileri/
- Uçan, H. (2015). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Unit, P. M. S. S. (2005). Improving the life chances of disabled people. London: Cabinet Office, 74. Yenipazarlı, A. Çondur, F. & Cömertler, N. (2020). Engelli bireylerin kamu hizmetlerinden memnuniyeti: Nazilli ilçesi örneği. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 77-93.
A Review on the Narration of Individuals with Special Needs in Turkish Films: Sibel, Unconscious Love, Miracle in the 7th Ward, Miracle 2: Love Films
Öz
The aim of the study is to determine how disabled individuals are narrated in Turkish films and what messages are given through this narration. In the study, the answers to the questions such as ‘How are disabled individuals narrated in Turkish films in which disabled individuals are the subject (protagonist)?’ and ‘What messages are given through narration?’ are sought. In the study, Greimas' Actor Model and Narrative Syllabus, which have a formulation that can answer these questions, were preferred. The films ‘Sibel’, ‘Flawless Love’, ‘Miracle in the 7th Ward’, ‘Miracle 2: Love’, which were released in 2019 and whose subjects are disabled individuals, were selected as the sample in the study. As a result of the study, it was seen that disabled people experience great difficulties, are excluded, stigmatised and subjected to maltreatment due to prejudices, malicious people, social environment and chaotic environments. On the other hand, it was found that individuals with disabilities were described as well-intentioned, caring, helpful, struggling, determined and determined individuals. It is thought that a perspective close to reality is presented in film narratives where disabled individuals are in a constant struggle due to physical or mental disability. In the film narratives, messages are given about disabled individuals that they have feelings like non-disabled individuals, that they are open to physical, emotional and sexual abuse, that they experience great difficulties due to prejudices, that they can hold on to life despite their disabilities, and that they achieve significant success in life.
Anahtar Kelimeler
Disabled Individuals Narrative in Cinema Greimas Narrative Spectacle Türkish Films
Kaynakça
- Bulut, S., & Karaman, H. B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(2), 277-301.
- Burcu, E. (2011). Türkiye'deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1), 37-54.
- Chan, M. & Zoellick, R. B. (2011). Dünya engellilik raporu sunuş yazısı. https://static.ohu.edu.tr/uniweb/media/portallar/engelsizuniversite/duyurular/1345/diwnu3 i5.pdf
- Engelsiz Yaşam Derneği (EyDer). (t.y.). Sayılarla dünyada ve Türkiye’de engellilik. https://ey- der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/
- Esatbeyoğlu, F., & Karahan, B. G. (2014). Engelli bireylerin fiziksel aktiviteye katılımlarının önündeki engeller. Spor Bilimleri Dergisi, 25(2), 43-55. https://doi.org/10.17644/sbd.171307
- Garland-Thomson, R. (2017). Becoming disabled. In beginning with disability (pp. 15-19). Routledge.
- Gezgin, T. & Yılmaz, C. (2022). Türk sinemasında engellilik temsili üzerine bir değerlendirme. Sosyoloji Notları, 6(2), 78-99.
- Güloğlu, F. K. & Karasu, B. (2023). Türk sinemasında engelli kadın temsilinin sosyal hizmet bakış açısıyla incelenmesi. Selçuk İletişim, 16(1), 1-33.
- Günay, V. (2004). Fransız göstergebiliminde yeni açılımlar. Dilbilim Dergisi, (12), 1-12. Güneş, A. (2013). Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah adlı romanın göstergebilimsel çözümlemesi. Akdeniz İletişim, 9, 9-31.
- Güngör, A. C. (2022). Filmde anlatı yapısı. İstanbul: Gamze Yayıncılık.
- IIENSTITÜ (2021). Toplumsal yapı ve sinema. https://www.iienstitu.com/blog/toplumsal-yapi- ve-sinema
- Karaca, Z. E. & Nam, D. (2021). Kronik bir sosyal sorun: Engellilere yönelik ayrımcılık. Bilgi, 23(1), 167-194.
- Kıran, A. (1990). Dilbilim-göstergebilim ilişkileri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1, 51-62. Özdemir, S, (2017), Engelli bireylerin mânevî rehabilitelerinde iletişimin önemi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 137- 159.
- Özkar, M. (2020). Türk sinemasında engelli bireyin temsili: “Tamam mıyız?” ve “Benim Dünyam” filmleri örneğinde bir değerlendirme. Kurgu, 28(1), 159-168.
- Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli bireylerin yaşamdan beklentilerinin incelenmesi. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9), 355-375.
- Paftalı, E. (2013). Yakın dönem (1996-2013) Türk sinemasında engellilerin temsili. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı.
- Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
- Serdaroğlu, F. (2016). Sinema neden sanattır? Sinemayı sanat olarak ele alan bir araştırma ne tür bir yaklaşım benimsemelidir? Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24(2), 113-125.
- Şahin, S. (2014). Göstergebilim ve tarihsel gelişimi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Şahin, Y. & Aslantürk, O. (2023). 7. Koğuştaki mucize: Siyaset ve engellilik üzerinden değerlendirmeler. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (40), 113-130.
- Şişman, Y. (2012). Özürlülük alanında kullanılan kavramlar üzerine genel bir değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları, 7 (28), 69-85.
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2021). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Temmuz-2021. https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf
- T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2022). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni Ocak’22. https://www.aile.gov.tr/media/98625/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_2022.pdf.
- Tınaz, P. (2017). Türk sinemasında engelli bireylerin temsili. (Doktora Tezi). T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo TV Sinema Anabilim Dalı.
- Türkiye Engelliler Vakfı. (2023). Engellilerin karşılaştığı problemler ve çözüm önerileri. https://www.turev.org.tr/engellilerin-karsilastigi-problemler-ve-cozum-onerileri/
- Uçan, H. (2015). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Unit, P. M. S. S. (2005). Improving the life chances of disabled people. London: Cabinet Office, 74. Yenipazarlı, A. Çondur, F. & Cömertler, N. (2020). Engelli bireylerin kamu hizmetlerinden memnuniyeti: Nazilli ilçesi örneği. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 77-93.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Radyo-Televizyon |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 27 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 14 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 1 |
Dergiye makale gönderimi sürekli açıktır.