Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Noir: The Atmospheric Effect of Black From Painting to Cinema

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 2, 419 - 434
https://doi.org/10.18069/firatsbed.1560762

Öz

The term noir is mostly mediated as a cinematographic concept in art history. The term noir, known as Film Noir stands out as a definition used for the dark atmosphere and crime-oriented films of Hollywood origin, covering the period of 1940-50. In fact it appears in different periods and styles of art history, both in terms of formal features and contextual features. Beyond the existence of black in terms of cultural history, it is first seen as an essential pictorial element in the art of painting, in the light-shadow contrast; later in the Romanticism and Symbolism movement. It stands out as a very important plastic instrument in terms of stripping away its formal features and creating a general compositional atmosphere. At this point, the use of black ceases to be a color and begins to create a kind of atmospheric effect that creates a compositional aura. The emergence of productions with the mentioned influence, especially from the 19th century to the mid-20th century is related to the position of the term noir in revealing the formation of psyhcologically effective atmosphere rather than just being a formal element. Another area where black appears with this effect is cinema. In the history of cinema, examples where black is used as a formal element in creating atmosphere can be seen in both Europe and Russia at the beginning of the 20th century. This study aims to discuss the concept of noir in terms of some examples that make you feel the effect of black both in the field painting and cinema. The selected examples aim to convey the dimensions of the artistic effect created by blackness, based on the works in which the noir-influenced compositional atmosphere is felt most clearly. The study will reveal the aforementioned atmospheric effect of black by focusing on a comparative transfer through art history-cinema disciplines.

Kaynakça

  • Alberti, L.B. (2015). Resim Üzerine ve Heykel Üzerine. (Çev. A.Erol). İstanbul. Janus Yay.
  • Calinescu, M. (2017). Modernliğin Beş Yüzü. (Çev. S. Gürses). İstanbul. Küre Yay.
  • Chartier, J.P. (1996). The Americans Are Making Dark Films Too, Perspectives on Film Noir (içinde). R. B. Palmer (ed). G.K. Hall &Co. 25-26-27.
  • Duymuş, K. (2015). Alexander Nevsky, (Çevrimiçi). https://www.filmmovement.com/userFiles/uploads/films/alexander-nevsky/nevsky_trailer.html. Erişim Tarihi: 12.08.2024.
  • Epperlein, B. (1997). Monochrome Malerei: Zur Unterschiedlichkeit des Vermeintlich Ahnlichen. Nürnberg: Verlag für Moderne Kunst.
  • Fay, J, Nieland, J. (2014). Kara Film. (Çev. A.N. Kanıyaş.). İstanbul. Kolektif Kitap.
  • Gombrich, E.H. (1986). Sanatın Öyküsü, (Çev. B. Cömert). İstanbul. Remzi Kitabevi.
  • Harvey, J. (2013). The Story of Black. London. Reaktion Books.
  • Hendrix, L. (Ed.) (2016). Noir: The Romance of Black in the 19th Century French Drawings and Prints. Los Angeles. Getty Publications.
  • Itten, J. (2004). The Art of Color, New York. John Wiley & Sons Inc.
  • Kleiner, S.F, Tansey, G.R. (1996). Art Through the Ages. San Diego. Harcourt Brace College Publishers.
  • Langford, B. (2005). Film Noir. Film Genre: Hollywood and Beyond (içinde). Edinburg Uni. Press 210-232.
  • Özgör, Okay, C. (2017). Kara Romantizm, Düşsel İmgeler ve Kâbus Resimleri. Sanatta Yeterlilik Tezi. Ankara. Hacettepe Üni.Güzel Sanatlar Enstitüsü.
  • Pastoureau, M. (2012). Siyah: Bir Rengin Tarihi. (Çev. M. Tufan). İstanbul. Sel Yay.
  • Ponty, M.M. (2016). Algının Fenomenolojisi. (Çev. E. Sarıkartal). İstanbul. İthaki Yay.
  • Racco, T. (2016). Darkness in a Positive Light: Negative Theology in Caravaggio’s Conversion of Saint Paul. Artibus et Historiae. 37,73, 285-289.
  • Rzepinska, M, Malcharek, K. (1986). Tenebrism in Baroque Painting and Its Ideological Background. Artibus et Historiae. 7,13, 91-112.
  • Scruggs, C. (2004). The Power of Blackness: Film Noir and Its Critics. American Literary History. 16, 4, 675-687.
  • Smith, G.N. (2008). Dünya Sinema Tarihi. (Çev. A. Fethi). İstanbul. Kabalcı Yay.
  • Shearman, J. (1962). Leonardo’s Colour and Chiaroscuro. Zeitschrift für Kunstgeschichte, XXV, Deutscher Kunstverlag Munchen, 13-47.
  • Şahin, O. (2023). Çağdaş Sanatta Siyaha Bakmak: Görme İhtiyacı-Anlamlandırma Sorunu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul. İstanbul Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Todorov, T. (2019). Aydınlanmanın Gölgesinde: Goya. (Çev. S. Şahin). İstanbul. Othello Yay.
  • Tomlinson, A.J. (2020). Goya: A Portarait of the Artist. New Jersey: Princeton Uni. Press.

Noir: Resim Sanatından Sinemaya Siyahın Atmosfer Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 2, 419 - 434
https://doi.org/10.18069/firatsbed.1560762

Öz

Noir terimi sanat tarihi içerisinde çoğunlukla sinemaya dair bir kavram olarak dolayım içindedir. Film Noir (Kara Film) olarak bilinen ve Hollywood kökenli 1940-50 yılları aralığını kapsayan karanlık atmosferli ve suç odaklı filmlerin geneli için kullanılan bir tanım olarak öne çıkan noir terimi; aslında sanat tarihinin de farklı dönem ve üslup anlayışlarında gerek biçim özellikleri anlamında gerekse de bağlamsal özellikler açısından karşımıza çıkar. Siyahın kültür tarihi açısından varlığının ötesinde resim sanatı içerisinde ilk olarak ışık-gölge karşıtlığında asli bir resimsel unsur olarak; sonrasında Romantizm ve Sembolizm hareketi içerisinde de biçim özelliklerinden sıyrılıp genel bir kompozisyon atmosferi oluşturması açısından oldukça önemli bir plastik enstrüman olarak öne çıkar. Bu noktada siyahın kullanımı renk olma özelliğinden sıyrılıp kompozisyonel auranın oluşmasını sağlayan bir tür atmosfer etkisi oluşturmaya başlar. Özellikle 19.yy’dan 20. yy’ın ortalarına kadar sözü edilen etkide üretimlerin ortaya konması noir uygulamaların sadece bir biçimsel unsur olmaktan öte psikolojik etkili atmosfer oluşumunun ortaya konmasındaki pozisyonuyla da ilgilidir. Bu çalışma noir kavramını hem resim sanatı alanında hem de sinema özelinde siyahın yarattığı etkiyi hissettiren bazı örnekler açısından ele alarak tartışmayı amaçlamaktadır. Seçilen örnekler noir etkisinde kompozisyonel atmosferin en net hissedildiği çalışmalardan hareketle siyahlığın oluşturduğu sanatsal etkinin boyutlarını aktarmayı hedefler. Çalışma, siyahın sözü edilen atmosfer etkisini sanat tarihi-sinema disiplinleri üzerinden karşılaştırmalı bir aktarımı merkeze alarak ortaya koyacaktır.

Kaynakça

  • Alberti, L.B. (2015). Resim Üzerine ve Heykel Üzerine. (Çev. A.Erol). İstanbul. Janus Yay.
  • Calinescu, M. (2017). Modernliğin Beş Yüzü. (Çev. S. Gürses). İstanbul. Küre Yay.
  • Chartier, J.P. (1996). The Americans Are Making Dark Films Too, Perspectives on Film Noir (içinde). R. B. Palmer (ed). G.K. Hall &Co. 25-26-27.
  • Duymuş, K. (2015). Alexander Nevsky, (Çevrimiçi). https://www.filmmovement.com/userFiles/uploads/films/alexander-nevsky/nevsky_trailer.html. Erişim Tarihi: 12.08.2024.
  • Epperlein, B. (1997). Monochrome Malerei: Zur Unterschiedlichkeit des Vermeintlich Ahnlichen. Nürnberg: Verlag für Moderne Kunst.
  • Fay, J, Nieland, J. (2014). Kara Film. (Çev. A.N. Kanıyaş.). İstanbul. Kolektif Kitap.
  • Gombrich, E.H. (1986). Sanatın Öyküsü, (Çev. B. Cömert). İstanbul. Remzi Kitabevi.
  • Harvey, J. (2013). The Story of Black. London. Reaktion Books.
  • Hendrix, L. (Ed.) (2016). Noir: The Romance of Black in the 19th Century French Drawings and Prints. Los Angeles. Getty Publications.
  • Itten, J. (2004). The Art of Color, New York. John Wiley & Sons Inc.
  • Kleiner, S.F, Tansey, G.R. (1996). Art Through the Ages. San Diego. Harcourt Brace College Publishers.
  • Langford, B. (2005). Film Noir. Film Genre: Hollywood and Beyond (içinde). Edinburg Uni. Press 210-232.
  • Özgör, Okay, C. (2017). Kara Romantizm, Düşsel İmgeler ve Kâbus Resimleri. Sanatta Yeterlilik Tezi. Ankara. Hacettepe Üni.Güzel Sanatlar Enstitüsü.
  • Pastoureau, M. (2012). Siyah: Bir Rengin Tarihi. (Çev. M. Tufan). İstanbul. Sel Yay.
  • Ponty, M.M. (2016). Algının Fenomenolojisi. (Çev. E. Sarıkartal). İstanbul. İthaki Yay.
  • Racco, T. (2016). Darkness in a Positive Light: Negative Theology in Caravaggio’s Conversion of Saint Paul. Artibus et Historiae. 37,73, 285-289.
  • Rzepinska, M, Malcharek, K. (1986). Tenebrism in Baroque Painting and Its Ideological Background. Artibus et Historiae. 7,13, 91-112.
  • Scruggs, C. (2004). The Power of Blackness: Film Noir and Its Critics. American Literary History. 16, 4, 675-687.
  • Smith, G.N. (2008). Dünya Sinema Tarihi. (Çev. A. Fethi). İstanbul. Kabalcı Yay.
  • Shearman, J. (1962). Leonardo’s Colour and Chiaroscuro. Zeitschrift für Kunstgeschichte, XXV, Deutscher Kunstverlag Munchen, 13-47.
  • Şahin, O. (2023). Çağdaş Sanatta Siyaha Bakmak: Görme İhtiyacı-Anlamlandırma Sorunu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul. İstanbul Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Todorov, T. (2019). Aydınlanmanın Gölgesinde: Goya. (Çev. S. Şahin). İstanbul. Othello Yay.
  • Tomlinson, A.J. (2020). Goya: A Portarait of the Artist. New Jersey: Princeton Uni. Press.
Toplam 23 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sinema Sosyolojisi, Resim, Plastik Sanatlar (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Okan Şahin 0000-0002-9317-8267

Erken Görünüm Tarihi 6 Mayıs 2025
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 3 Ekim 2024
Kabul Tarihi 8 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 35 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Şahin, O. (2025). Noir: Resim Sanatından Sinemaya Siyahın Atmosfer Etkisi. Firat University Journal of Social Sciences, 35(2), 419-434. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1560762