Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 35 Sayı: 2, 435 - 448, 26.05.2025
Öz
Depremlerin neden olduğu olumsuz etkilerden birisi de insanlarda yoğun kaygı ve korku duygularının ortaya çıkmasıdır. Bu durum, afetle mücadeleyi ve başa çıkmayı zorlaştıran bir etki yaratır. Bu çalışmada, 6 Şubat 2023 depremlerine Malatya’da hazırlıksız yakalanan insanların, afet sonrasında korku ve kaygı düzeyleri ve genel anlamda psikolojik açıdan yaşadıkları travmalar; bu travmaların temel bazı değişkenlerle olan ilişkisi araştırılmıştır. Araştırma, nicel yöntemde anket tekniğiyle gerçekleştirilmiş ve Temmuz 2024’te 400 kişiye 29 soruluk anket uygulanmıştır. SPSS 21 programı ile analiz edilen verilere Frekans, Çapraz tablo, T-testi ve Anova ölçümleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda depremzede katılımcıların kaygı ve korku düzeylerinin yüksek olduğu; bu kaygı ve korku düzeylerinin cinsiyet, yaş, eğitim, gelir ve medeni durum gibi değişkenlere göre farklılaştığı görülmüştür. Kadınların erkeklere, eğitim ve gelir seviyesi düşük olanların yüksek olanlara göre kaygı ve korku düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca eşi vefat edenlerin ve boşananların bekârlara ve evlilere göre daha çok kaygılı ve tedirgin oldukları tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2023). Kahramanmaraş depremleri ön değerlendirme raporu. Erişim Tarihi: 04.05.2023, https://deprem.afad.gov.tr/1aafb0ea-a818-4d9f-b067-86d545d596b9.
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2024). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. Erişim Tarihi: 23.03.2024, https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
- Akpolat, Y., Kaya, G., Çalışkan, A. ve Karaağaç, Ş. (2021). İzmir deprem afetinden etkilenenler üzerine sosyolojik bir araştırma: depremle ilgili toplumsal bilinci etkileyen faktörlerin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 723-753. https://doi.org/10.16953/deusosbil.841864
- Ay, S. ve Çetin, B.N. (2022). Deprem mağduru yaşlı bireylerin mekân memnuniyetlerinin incelenmesi: Elazığ örneği. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 3(3), 236-250. doi:10.52108/2757-5942.3.3.2
- Başıbüyük, A. (2004). Yetişkinlerde deprem bilgisi ve etkili faktörlerin incelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, no.161, 220-235.
- Beşpınar, F.U. ve Beşpınar, Z. (2023). 6 Şubat depremlerinin ardından toplumsal cinsiyet ve kadın haklar perspektifinden bir değerlendirme.” Ankara Barosu Dergisi 81, Deprem Özel Sayısı-I Kamu Hukuku (Ekim 2023): 467-502. doi:10.30915/abd.1381337
- Bilik, M.B. (2019). Depremleri anlamlandırma ve açıklama biçimlerinin sismik risk azaltma süreçlerine etkisi açısından 2011 Van Depremleri. Resilience, 3(2), 229-237. https://doi.org/10.32569/resilience.605213
- Bozkurt, V. (2023). Depremin toplumsal boyutu. Avrasya Dosyası, 14(1), 77-99.
- Canlı, D. ve Yılmaz, F. (2024). Deprem sonrasında bireylerin deprem kaygısı, ölüm kaygısı ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Bozok Tıp Dergisi, 14(1), 9-17. doi:10.16919/bozoktip.1305106
- Cüceloğlu, D. (2018): İnsan ve Davranışı. Remzi.
- Dağ, İ. (2004). Psikolojinin ışığında kaygı. Doğu Batı, 6, 179-188.
- Darga, H. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde çocukların yaşadıkları ve ebeveynlerinde tanık oldukları duygu durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (68), 213-248. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1341292
- Demirtaş, Z., Doğru, E., ve Kılıç, M.F. (2024). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Yaşadığı Travmalar. Eğitim Yansımaları, 7(2), 51-64. https://doi.org/10.5281/zenodo.8200759
- Duruel, M. (2023). Afetlerde göçmen olmak: 6 Şubat Depremi Hatay örneği. Mukaddime, 14(2), 227-255. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1381750
- Ehtiyar, R. ve Üngüren, E. (2008). Turizm eğitimi alan öğrencilerin umutsuzluk ve kaygı seviyeleri ile eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 159-181.
- Furedi, F. ve Yıldırım, B. (2001). Korku kültürü: Risk almamanın riskleri. Ayrıntı.
- Le Gall, A. (2012). Anksiyete ve kaygı (Çev. İ. Yerguz). Dost Kitabevi Yayınları.
- Goenjian, A.K. (1995). Psychiatric comorbidity in children after the 1988 Earthquake in Armenia. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. Doi:10.1097/00004583-199509000-00015
- Gökalp Yılmaz, G. ve Şikar, A., (2023). Afetlerin etkilerinin zorunlu göç bağlamında incelenmesi: 2023 Kahramanmaraş Depremi. Afet ve Risk Dergisi, 6(4), 1247-1268. https://doi.org/10.35341/afet.1290767
- Horowitz, M. J. (1986). Stress Response Syndromes. Northvale, NJ: Jason Aronson.
- İçli, G. (2004). Huzurevinde kalan yaşlılar üzerine bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 7(1), 5-24.
- İçli, G. (2016). Sosyal statü ve rol bağlamında yaşlılık. H. Ceylan (Ed.), Yaşlılık Sosyolojisi içinde (41-60). Nobel.
- İmik, Ü., ve Aydoğdu, C. (2023) 6 Şubat 2023 Depremlerinin Malatya İnönü Üniversitesi Müzik Bölümü Öğrencileri Üzerindeki Etkileri. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 9(2), 230-238.
- İnam, A. (2004). Kaygı Gülü açarken. Doğu Batı, 6, 83-102.
- İnceoğlu, M. (2000). Tutum-algı-iletişim. İmaj.
- Karaarslan, İ., Yavuz, B., Özdemir, S., Çakar, S. ve Tatlı, M. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremleri sonrası ilkokul öğretmenlerinin durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(97), 1560–1564. https://doi.org/10.5281/zenodo.8200759
- Kımter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 574-605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481
- Kierkegaard, S. (2003). Kaygı kavramı üzerine, (T. Armaner, Çev.), İş Bankası.
- Korkmaz, A. (2017). Tehdit algısının sosyal hareketlere etkisi. Sosyoloji Konferansları, 55, 479-493. doi:10.18368/iusoskon.328287
- Krech, David-Crutchfield, Richard – Ballachey, Egerton L. (1983), Cemiyet İçinde Fert, (M. Turhan, Çev.), Milli Eğitim Basımevi.
- Krech, David-Crutchfield, Richard (1970), Sosyal Psikoloji, (E. Güngör, Çev), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
- LeDoux, J. E. (1996). The Emotional Brain: The Mysterious Underpinnings of Emotional Life. New York: Simon & Schuster.
- Oflaz, F. (2008). Felaketlerin psikolojik etkileri ve hemşirelik uygulaması. C.Ü Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(3), 70-76.
- Özen, Y. (2019). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 3(5), 362-375.
- Özkul, M., Kalaycı, I. ve Aslan, A. (2017). Yaşlılık ve kadın sorunlarını toplumsal sermaye perspektifinden düşünmek. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(27), 366-386.
- Özmen, S. ve Ocakdan, U.B. (2022). Covıd-19 pandemisinde hemşirelerin ölüm kaygısı düzeyinin psikolojik sağlamlığa etkisinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1224-1236.
- Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. https://doi.org/10.9779/pauefd.576186
- Sağıroğlu, A. Z., Ünsal, R. ve Özenci, F. (2023). Deprem sonrası göç ve insan hareketlilikleri durum değerlendirme raporu. (AYBÜ-GPM rapor serisi-15) Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Göç Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
- Sakarya, D. ve Güneş, C. (2011). Van Depremi sonrasında travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisi. Kriz Dergisi, 21 (1-2-3), 25-32. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000335
- Sarp, N. (2023). Depremin çocuk üzerindeki etkileri, çocuklarımıza nasıl yardımcı olabiliriz? https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/144/sarp.htm
- Satılmış, S. (2016). 1893 Malatya Depremi ve afet yönetimi. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 39, 137-177.
- Sencer, M. (1989). Toplum Bilimlerinde Yöntem. Beta.
- Şevik, A.E. (2023). Deprem ve yaşlılık: psikososyal bir bakış. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 49-57. https://doi.org/10.46414/yasad.1292526
- Taşcı, F. ve Gökçe, O.Z. (2023). 6 Şubat sonrası deprem bölgesinde yaşlılar: Mevcut durum, ihtiyaçlar ve öneriler. Senectus, 1(2), 271-291. https://doi.org/10.26650/senectus.2023.1.2.0011
- Tor, H. ve Güneş Yüce, T. (2023). Deprem ve kadın. Avrasya 7th International Conference on Social Sciences Bildiriler Kitabı içinde: (623-635). Avrasya 7. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri, Budapest, Hungary. Academy Global Publishing House. Erişim adresi: http://www.acedeimia.edu. https://www.tmmob.org.tr/ Tmmob 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Raporu
Yıl 2025,
Cilt: 35 Sayı: 2, 435 - 448, 26.05.2025
Öz
ABSTRACT
One of the negative effects caused by earthquakes is forcing people to fear and anxiety dilemma and so, this makes struggling with disaster harder. In this study, the fear and anxiety level of people in Malatya who got caught unprepared to a big disaster such as February 6 2023 Earthquake and their usual psychological traumas and the relationships of those fears with sociological variations has been studied. The study has been conducted quantitatively by a questionnaire technique. In this way, a research questionnaire consisted of 29 questions were applied to 400 people in July 2024. The datas that were analyzed by SPSS 21 programme were evaluated with Frequency, Crosstab, T-Test, and Anova. As a result of the research, it has been seen that the fear and anxiety level of earthquake victim participants were high and this fear and anxiety level can differentiate according to gender, age, education, income and marital status. It has been detected that women have more fear and anxiety than men and the ones whose incomes were low have more fear and anxiety than who weren’t. Also, the ones whose wives or husbands died and the ones who divorced have more fear and anxiety than singles and married ones.
Anahtar Kelimeler
Earthquake anxiety earthquake fear threat perception disaster
Kaynakça
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2023). Kahramanmaraş depremleri ön değerlendirme raporu. Erişim Tarihi: 04.05.2023, https://deprem.afad.gov.tr/1aafb0ea-a818-4d9f-b067-86d545d596b9.
- Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2024). Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. Erişim Tarihi: 23.03.2024, https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
- Akpolat, Y., Kaya, G., Çalışkan, A. ve Karaağaç, Ş. (2021). İzmir deprem afetinden etkilenenler üzerine sosyolojik bir araştırma: depremle ilgili toplumsal bilinci etkileyen faktörlerin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 723-753. https://doi.org/10.16953/deusosbil.841864
- Ay, S. ve Çetin, B.N. (2022). Deprem mağduru yaşlı bireylerin mekân memnuniyetlerinin incelenmesi: Elazığ örneği. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 3(3), 236-250. doi:10.52108/2757-5942.3.3.2
- Başıbüyük, A. (2004). Yetişkinlerde deprem bilgisi ve etkili faktörlerin incelenmesi, Milli Eğitim Dergisi, no.161, 220-235.
- Beşpınar, F.U. ve Beşpınar, Z. (2023). 6 Şubat depremlerinin ardından toplumsal cinsiyet ve kadın haklar perspektifinden bir değerlendirme.” Ankara Barosu Dergisi 81, Deprem Özel Sayısı-I Kamu Hukuku (Ekim 2023): 467-502. doi:10.30915/abd.1381337
- Bilik, M.B. (2019). Depremleri anlamlandırma ve açıklama biçimlerinin sismik risk azaltma süreçlerine etkisi açısından 2011 Van Depremleri. Resilience, 3(2), 229-237. https://doi.org/10.32569/resilience.605213
- Bozkurt, V. (2023). Depremin toplumsal boyutu. Avrasya Dosyası, 14(1), 77-99.
- Canlı, D. ve Yılmaz, F. (2024). Deprem sonrasında bireylerin deprem kaygısı, ölüm kaygısı ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Bozok Tıp Dergisi, 14(1), 9-17. doi:10.16919/bozoktip.1305106
- Cüceloğlu, D. (2018): İnsan ve Davranışı. Remzi.
- Dağ, İ. (2004). Psikolojinin ışığında kaygı. Doğu Batı, 6, 179-188.
- Darga, H. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde çocukların yaşadıkları ve ebeveynlerinde tanık oldukları duygu durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (68), 213-248. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1341292
- Demirtaş, Z., Doğru, E., ve Kılıç, M.F. (2024). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Yaşadığı Travmalar. Eğitim Yansımaları, 7(2), 51-64. https://doi.org/10.5281/zenodo.8200759
- Duruel, M. (2023). Afetlerde göçmen olmak: 6 Şubat Depremi Hatay örneği. Mukaddime, 14(2), 227-255. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1381750
- Ehtiyar, R. ve Üngüren, E. (2008). Turizm eğitimi alan öğrencilerin umutsuzluk ve kaygı seviyeleri ile eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 159-181.
- Furedi, F. ve Yıldırım, B. (2001). Korku kültürü: Risk almamanın riskleri. Ayrıntı.
- Le Gall, A. (2012). Anksiyete ve kaygı (Çev. İ. Yerguz). Dost Kitabevi Yayınları.
- Goenjian, A.K. (1995). Psychiatric comorbidity in children after the 1988 Earthquake in Armenia. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. Doi:10.1097/00004583-199509000-00015
- Gökalp Yılmaz, G. ve Şikar, A., (2023). Afetlerin etkilerinin zorunlu göç bağlamında incelenmesi: 2023 Kahramanmaraş Depremi. Afet ve Risk Dergisi, 6(4), 1247-1268. https://doi.org/10.35341/afet.1290767
- Horowitz, M. J. (1986). Stress Response Syndromes. Northvale, NJ: Jason Aronson.
- İçli, G. (2004). Huzurevinde kalan yaşlılar üzerine bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 7(1), 5-24.
- İçli, G. (2016). Sosyal statü ve rol bağlamında yaşlılık. H. Ceylan (Ed.), Yaşlılık Sosyolojisi içinde (41-60). Nobel.
- İmik, Ü., ve Aydoğdu, C. (2023) 6 Şubat 2023 Depremlerinin Malatya İnönü Üniversitesi Müzik Bölümü Öğrencileri Üzerindeki Etkileri. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 9(2), 230-238.
- İnam, A. (2004). Kaygı Gülü açarken. Doğu Batı, 6, 83-102.
- İnceoğlu, M. (2000). Tutum-algı-iletişim. İmaj.
- Karaarslan, İ., Yavuz, B., Özdemir, S., Çakar, S. ve Tatlı, M. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremleri sonrası ilkokul öğretmenlerinin durumluk kaygı düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(97), 1560–1564. https://doi.org/10.5281/zenodo.8200759
- Kımter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. 574-605. https://doi.org/10.21733/ibad.805481
- Kierkegaard, S. (2003). Kaygı kavramı üzerine, (T. Armaner, Çev.), İş Bankası.
- Korkmaz, A. (2017). Tehdit algısının sosyal hareketlere etkisi. Sosyoloji Konferansları, 55, 479-493. doi:10.18368/iusoskon.328287
- Krech, David-Crutchfield, Richard – Ballachey, Egerton L. (1983), Cemiyet İçinde Fert, (M. Turhan, Çev.), Milli Eğitim Basımevi.
- Krech, David-Crutchfield, Richard (1970), Sosyal Psikoloji, (E. Güngör, Çev), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
- LeDoux, J. E. (1996). The Emotional Brain: The Mysterious Underpinnings of Emotional Life. New York: Simon & Schuster.
- Oflaz, F. (2008). Felaketlerin psikolojik etkileri ve hemşirelik uygulaması. C.Ü Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(3), 70-76.
- Özen, Y. (2019). Psikolojik travmanın insanlık kadar eski tarihi. The Journal of Social Science, 3(5), 362-375.
- Özkul, M., Kalaycı, I. ve Aslan, A. (2017). Yaşlılık ve kadın sorunlarını toplumsal sermaye perspektifinden düşünmek. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(27), 366-386.
- Özmen, S. ve Ocakdan, U.B. (2022). Covıd-19 pandemisinde hemşirelerin ölüm kaygısı düzeyinin psikolojik sağlamlığa etkisinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1224-1236.
- Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302. https://doi.org/10.9779/pauefd.576186
- Sağıroğlu, A. Z., Ünsal, R. ve Özenci, F. (2023). Deprem sonrası göç ve insan hareketlilikleri durum değerlendirme raporu. (AYBÜ-GPM rapor serisi-15) Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Göç Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
- Sakarya, D. ve Güneş, C. (2011). Van Depremi sonrasında travma sonrası stres bozukluğu belirtilerinin psikolojik dayanıklılık ile ilişkisi. Kriz Dergisi, 21 (1-2-3), 25-32. https://doi.org/10.1501/Kriz_0000000335
- Sarp, N. (2023). Depremin çocuk üzerindeki etkileri, çocuklarımıza nasıl yardımcı olabiliriz? https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/144/sarp.htm
- Satılmış, S. (2016). 1893 Malatya Depremi ve afet yönetimi. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 39, 137-177.
- Sencer, M. (1989). Toplum Bilimlerinde Yöntem. Beta.
- Şevik, A.E. (2023). Deprem ve yaşlılık: psikososyal bir bakış. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 49-57. https://doi.org/10.46414/yasad.1292526
- Taşcı, F. ve Gökçe, O.Z. (2023). 6 Şubat sonrası deprem bölgesinde yaşlılar: Mevcut durum, ihtiyaçlar ve öneriler. Senectus, 1(2), 271-291. https://doi.org/10.26650/senectus.2023.1.2.0011
- Tor, H. ve Güneş Yüce, T. (2023). Deprem ve kadın. Avrasya 7th International Conference on Social Sciences Bildiriler Kitabı içinde: (623-635). Avrasya 7. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri, Budapest, Hungary. Academy Global Publishing House. Erişim adresi: http://www.acedeimia.edu. https://www.tmmob.org.tr/ Tmmob 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Raporu
Toplam 45 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kent Sosyolojisi ve Toplum Çalışmaları, Sağlık Sosyolojisi, Yaşam Kalitesi Sosyolojisi, Sosyoloji (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 6 Mayıs 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 13 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 35 Sayı: 2 |
