Sâmânîler Özelinde Doğu İslâm Toplumlarında Köle İstihsâli ve Çeşitleri (9./10. Yüzyıl)

Murat Erkoç

doi:10.18069/firatsbed.1573078

Araştırma Makalesi

Sâmânîler Özelinde Doğu İslâm Toplumlarında Köle İstihsâli ve Çeşitleri (9./10. Yüzyıl)

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 2, 519 - 532

Murat Erkoç

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1573078

Öz

Bu araştırmanın esas amacı 9./10. yüzyılda Doğu İslâm dünyasının siyasi durumu dikkate alınarak Sâmânîler özelinde iktisadi hayatın temelini oluşturan köleliğin istihsali ve çeşitlerine tarihsel bir bakış açısı ile yaklaşmaktır. İnsanlık tarihinin çeşitli dönemlerini incelediğimizde kölelik müessesesi çevre koşullarının etkisi ile zaman ve mekâna göre farklılık göstermektedir. Köle ticaretinin Doğu İslam toplumlarında ivme kazanması Sâmânîlerin Horasan ve Mâverâünnehr’de hâkimiyet kurmasından sonra başlamıştır. Köle transit işlemleri; Mâverâünnehr toplumlarında, Horasan, Hârizm, Hindistan, Çin, Türk ülkeleri, Sakâlibe, Irak, Şam ve Arap yarımadası (Arabistan)’ndan diğer bölgelere kadar yapılmıştır. Abbasiler dönemi ile askeri ve siyasi açıdan istihdam edilen beyaz kölelerin ticaretine ehemmiyet gösterilmesi Sâmânîlere tekabül etmektedir. Nitekim ticarete yönelik emir ve yasakların yer aldığı kanunların bu dönemde hazırlandığı görülmektedir. Türkistan sahasındaki Buhara, Semerkant ve Hârizm köle ticaretinin yapıldığı merkezler olarak öne çıkmışlardır. Büyük ticari panayırların kurulduğu bu şehirlerde kölelerin terbiyesi yapılıp, İslâm adabı öğretildikten sonra satılmışlardır. Çalışmada kölelerin ten renklerine göre fiyatlarının değişkenlik gösterdiği ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sâmânîler, Mâverâünnehr, İslâm, Kölelik, Türk

Etik Beyan

Destekleyen Kurum

Proje Numarası

Teşekkür

Kaynakça

Âbidîn, M. E. (1996). el-Kavlü’l-vesîk fî emrî’l-rekîk. (Thk. Muhammed Kerim Racih). Dımaşk: Dâru’l-Beşâir.
Ahmet A. (2019). Kâfûr, Ebü’l-Misk. İslâm ansiklopedisi (C. Ek-2, 1-2, ss.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Akyürek, Y. (2013). Emevîler dönemi fetih politikası ve Mâverâünnehr’in fethi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 85-115.
Avfî, N. M. (1903). Lübâbü’l-elbâb. II. (Neş. Edward G. B.). London-Leiden: Matbaatu Beril.
Aydın, M. Â., Hamîdullah, M. (2002). Köle. İslâm ansiklopedisi (C. 26, 237-246, ss.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Barthold, V. V. (1990). Moğol istilasına kadar Türkistan. (Çev. Hakkı Dursun Yıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Belâzürî, E.H. (1987). Fütûhu’l-büldân. Basım Yeri Yok: Müessetü’l-Maârif.
Beyhakî, E. F. (1999). Târîhu Beyhakî. (Çev. S. Neşet, Yahya el-Hişab). Kahire: Mektebetü’l-Encülü’l-Mısriyye.
Câhiz, E. O. (1988). Fezâilü’l-etrâk. (Çev. Ramazan Şeşen). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Câhiz, E. O. (1994). Kitâbü’t-Tebessür bi’t-ticâre fî vasfi mâ yustezraf fî’l-büldân mine’l-emtiati’r-refî‘a ve’l a‘lâki’n-nefîse ve’l-cevâhirü’s-semîne. (Thk. Seyyid Hasen Hüsnî Abdülvehhâb et-Tûnusî). Kahire: Mektebetü’l-Hancı.
Dağir, N. A. (2009). Melâmihü mine’l-hayâtî’l-içtimaiyyet fî Mâverâünnehr hatta ahdî devletü Sâmânîyye. Mecelletü Merkezî Dirasetü’l-Kûfe, 13, 101-131.
Doğan, O. Erkoç, M. (2024). Türkistan’da Müstakil Bir Kent: İsbîcâb’ın Siyasî, Sosyal ve İlmi Hayatı (8.-10. Yüzyıl). Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 331-342.
Duman, M. Z. (2011). İslâm’ın Köle ve Cariye Sorununa Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12, 2011, 1-54.
Ebû Ubeyd, A. A. (2003). el-Mesâlik ve’l-memâlik. I. (Thk. Cemal Talebe). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Ebû’l-Fidâ’, M. M. (t.y.). Takvîmü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır.
Erkoç, M. (2023). Arapça kaynaklara göre fethinden X. yüzyıla kadar Hârizm bölgesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Gerdîzî, E. S. (2006). Zeynü’l-ahbâr. (Trc. Afâf Seyyid Zeydân). Kahire: Meclisü’l-A‘lâmi li’s-Sekâfet.
Gibb, H. A. (2005). Orta Asya’da Arap fetihleri (Çev. Hasan Kurt). Ankara: Çağlar Yayınları.
Hacerî, İ. (2015). el-İnsanû’l-karvestî. Riyad: Mecelletü’l-Arabiyye.
Halef, M. M. (2014). Bilâdü Mâverâünnehr fî’l-âsrî’l-Abbâsî. Kahire: Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmetü lî’l-Kitâb. Hamevî, E. A. (1977). Mu‘cemü’l-büldân. II, V. Beyrut: Dâru Sâdır.
Hamûde, A. H. (2005). Esvakû Buhara fî’l-asrî’s-Sâmânî. Mecelletü’l-Mecme‘a el-İlmi’l-Mısrî, 80(80), 75-122.
Heyd, W. (1985). I. Târîhu’t-ticareti fî’ş-şarkî’l-ednâ fî’l-usurî’l-vustâ (Thk. İzzeddîn Fude). Basım Yeri Belirsiz, Hey’eti’l-Meşruyyeti’l-İşametü’l-Kütüb.
Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Maşrîk ve İla’l-Mağrîb (1999). Kahire: Dâru’s-Sekafiyye.
Hümeyrî, M. A. (1984). er-Ravdü’l-mî‘tar fî haberî’l-aktar (Thk. İhsan Abbâs). Beyrut: Mektebetü Lübnân.
İbn Badlân, E. H. (2001). Risaleti fî şerî’r-rekîk ve taklîbû’l-abid (Nevadîrû’l-Mahdudat) (Thk. Abdusselam Harûn). Kahire: el-Hey’etü’l-Amme lî Kusûrî’s-Sekafe.
İbn Fadlân, A. R. (1959). Risaletü ibn Fadlân (Thk. Samî ed-Duhân). Dımaşk: Matbâatü’l-İlmî’l-Arabî.
İbn Havkal, E. K. (1992). Suretü’l-arz. Beyrut: Dâru’l-Mektebetü’l-Hayât.
İbn Hurdâzbih, E. K. (1889). Kitâbü’l-mesâlîk ve’l-memâlîk. Leyden: Matbâatü Berîl.
İbn Manzûr, E. F. (t.y.). Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Maârîf.
İbnü’l-Esîr, E. H. (1987). el-Kâmil fî’t-târîh. VI, XI. (Thk. Ebû’l-Fidâ’ Abdullah el-Kadı). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbnü’l-Fakîh, E. A. (1996). Kitâbü’l-büldân. (Thk. Yusuf el-Hâvî). Beyrut: Alîmü’l-Kütüb.
İdrîsî, E. A. M. (2002). Nuzhetü’l-muştâk fî ihtirâkı’l-âfâk. I. Kahire: Mektebetü’s-Sekafetî ed-Dinîyye.
İstahrî, E. İ. (1927). VI, XI. Kitâbü’l-mesalîk ve’l-memalîk. Leyden: Matbâatü Berîl.
Kalkaşendî, E. A. (1914). Sibhü’l-a‘şâ fî sinâ’ati’l-inşâ. IV. Kahire: Matbâatü’l-Emirîyye.
Kurt, H. (1997). Emevî ve ilk Abbâsî halifeleri döneminde Buhara Bölgesi (53-232/674-847) (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Lebudî, H. M. (2013). Kıyamü devletü şahhat Hârizm. İskenderiyye: Müessesetü Şebâbü’l-Camiât.
Lombard, M. (1990). el-islâm fî mecdihî’l-evvel. (Trc. ve Thk. İsmail Arabî). Mağrib: Menşûratu Dâru’l-Afak el-Cedîd.
Lombard, M. (1998). el-Cuğrâfiyyeti’t-târîhiyye lî’l-âlemi’l-İslâmi. (Trc. Abdurrahman Humeyd). Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
Makdisî, E. A. (1991). Ahsenü’t-tekâsîm fî ma‘rifetî’l-ekalîm. Kahire: Mektebetü Metbulî.
Metz, Â. (1967). el-Hadaratî’l-İslâmiyye fî’l-karnî’r-rabi’ el-hicrî. I. (Arp. Çev. Muhammed Abdülhadi Ebû Reyde). Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arab.
Meymûnî, F. H. (2002). Devletü Me’mûnîyyin fî İklîmî Hârizm. Camiatü’l-Ezher Mecelletü Külliyetü’l-Lûğatî’l-Ârabiyye, 31, 169-347.
Narşahî, E. B. (1993). Târîhu Buhârâ (Çev. Emin Abdülmecîd Bedevî, Nasrullah et-Tirazî). Kahire, Dâru’l-Maârîf.
Nizâmülmülk, E. A. (2012). Siyâsetnâme. (Arp. Çev. Yûsuf Hüseyin Bekkâr). Ürdün: Matbaatû’s-Sefir.
Özdemir, M. N. (2010). İnsan Hakları Bağlamında Hz. Peygamber’in Köleliğe Yaklaşımı. Bilimname, 19, 75-98.
Özgüdenli, O. G. (2007). Nîşâbur. İslâm ansiklopedisi (C. 33, 149-51. ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Özkuyumcu, N. (2012). Tolunoğulları. İslâm ansiklopedisi (C. 41, 233-236, ss. ). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Sayan, Y. (2009). Serahs. İslâm ansiklopedisi (C. 36, 539-542, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Sem‘ânî, E. S. (1977). el-Ensâb. VI. (Thk. Abdürrahman el-Yemanî). Hindistan: Dairetü’l-Maârîfi’l-Osmanîye.
Sıddıquı, I. H. (1996). Gurlular. İslâm ansiklopedisi (C. 14, 207-211, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Strange, G. L. (1954). Büldânü’l-hilâfeti’ş-şarkıyye. (Çev. Beşir Fransız, Korkis Avad). Bağdat: Matbaatû’l-Irak.
Surûr, M. C. (1976). Târîhu’l-hadaratî’l-İslâmiyye fî’ş-şark. Kahire: Dâru’l-Fikrî’l-Arab.
Şaheyn, S. (2002). el-Alâkatu’t-Ticarîyye beyne Bilâdü’s-Sakâlibe ve’l-Arab. Mecelletü Merkez el-Vesaîk ve’d-Dirâsetü’l-İnsaniyyei 4, 155-193.
Taberî, E. C. (1971). Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk. V, VI, VII, XI. (Thk. Muhammed Ebû’l-Fâdıl İbrahim). Beyrut: Dâru’l-Maârîf.
Tabur, A. İ. (2022). er-Rekîk fî’d-Devleti’s-Sâmânîyye (261-389/874-999). Kuveyt: Camiatu’l-Kuveyt-Meclis en-Neşru’l-İlm.
Termanînî, A. (1979). er-Rûk mâdiyyuhû ve hadiruhû. Kuveyt: Kütübi Sekafeti’ş-Şehriyye.
Usta, A. (2003). Sâmânîler Devleti’nin siyasi ve kültürel tarihi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
Vahş, Ş. (2006). Devr er-rekîk ve’l-civârî fî’l-hayat’l-amme fî Bağdad. Ürdün: Külliyetî Diraseti’l-Ulya.
Yâ‘kūbî, E. A. (2002). Kitâbü’l-büldân (Thk. Muhammed Emin ed-Dannâvî). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Yıldız, H. D. (1988). Abdullah b. Tâhir. İslâm ansiklopedisi (C. 1, 137-138, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Zeydân, C. (2013). Târîhu’t-temeddüni’l-İslâmî. III, V. Kahire: Müessesetü Hindawi.
Zübeyr, R. (1959). ez-Zehaîr ve et-tuhfe (Thk. Muhammed Hamîdullah). Kuveyt: Mektebetü Dukturu Servezü’l-Atiyye.

Slave Exploitation and its Types in Eastern Islamic Societies With Special Emphasis on the Sâmânîds (9th/10th Century)

Yıl 2025, Cilt: 35 Sayı: 2, 519 - 532

Murat Erkoç

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1573078

Öz

The main purpose of this study is to approach the production and types of slavery, which constituted the basis of economic life in the Sāmānids, from a historical perspective, taking into consideration the political situation of the Eastern Islamic world in the 9th/10th century. When we examine various periods of human history, the institution of slavery varies according to time and place depending on the impact of environmental conditions. The acceleration of the slave trade in Eastern Islamic societies began with the Samanids establishing dominance in Khorasan and Transoxiana. Slave transit operations were carried out in the societies of Transoxiana, Khorasan, Khwarezm, India, China, Turkish countries, Sakalibe, Iraq, Damascus and other regions from the Arabian peninsula (Arabia). The importance given to the trade of white slaves for military and political employment during the Abbasid period corresponds to the Samanids. As a matter of fact, laws containing orders and prohibitions regarding trade were prepared during this period. Bukhara, Samarkand and Khwarazm in the Turkestan region stood out as centers of slave trade. In these cities where large commercial fairs were held, the slaves were trained and sold after being taught Islamic etiquette. It was discussed that the prices of slaves varied according to their skin color.

Anahtar Kelimeler

Sâmânîds, Transoxiana, Islamic, Slavery, Turkish

Proje Numarası

Kaynakça

Âbidîn, M. E. (1996). el-Kavlü’l-vesîk fî emrî’l-rekîk. (Thk. Muhammed Kerim Racih). Dımaşk: Dâru’l-Beşâir.
Ahmet A. (2019). Kâfûr, Ebü’l-Misk. İslâm ansiklopedisi (C. Ek-2, 1-2, ss.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Akyürek, Y. (2013). Emevîler dönemi fetih politikası ve Mâverâünnehr’in fethi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 85-115.
Avfî, N. M. (1903). Lübâbü’l-elbâb. II. (Neş. Edward G. B.). London-Leiden: Matbaatu Beril.
Aydın, M. Â., Hamîdullah, M. (2002). Köle. İslâm ansiklopedisi (C. 26, 237-246, ss.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Barthold, V. V. (1990). Moğol istilasına kadar Türkistan. (Çev. Hakkı Dursun Yıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Belâzürî, E.H. (1987). Fütûhu’l-büldân. Basım Yeri Yok: Müessetü’l-Maârif.
Beyhakî, E. F. (1999). Târîhu Beyhakî. (Çev. S. Neşet, Yahya el-Hişab). Kahire: Mektebetü’l-Encülü’l-Mısriyye.
Câhiz, E. O. (1988). Fezâilü’l-etrâk. (Çev. Ramazan Şeşen). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Câhiz, E. O. (1994). Kitâbü’t-Tebessür bi’t-ticâre fî vasfi mâ yustezraf fî’l-büldân mine’l-emtiati’r-refî‘a ve’l a‘lâki’n-nefîse ve’l-cevâhirü’s-semîne. (Thk. Seyyid Hasen Hüsnî Abdülvehhâb et-Tûnusî). Kahire: Mektebetü’l-Hancı.
Dağir, N. A. (2009). Melâmihü mine’l-hayâtî’l-içtimaiyyet fî Mâverâünnehr hatta ahdî devletü Sâmânîyye. Mecelletü Merkezî Dirasetü’l-Kûfe, 13, 101-131.
Doğan, O. Erkoç, M. (2024). Türkistan’da Müstakil Bir Kent: İsbîcâb’ın Siyasî, Sosyal ve İlmi Hayatı (8.-10. Yüzyıl). Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6(12), 331-342.
Duman, M. Z. (2011). İslâm’ın Köle ve Cariye Sorununa Yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12, 2011, 1-54.
Ebû Ubeyd, A. A. (2003). el-Mesâlik ve’l-memâlik. I. (Thk. Cemal Talebe). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Ebû’l-Fidâ’, M. M. (t.y.). Takvîmü’l-büldân. Beyrut: Dâru Sâdır.
Erkoç, M. (2023). Arapça kaynaklara göre fethinden X. yüzyıla kadar Hârizm bölgesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
Gerdîzî, E. S. (2006). Zeynü’l-ahbâr. (Trc. Afâf Seyyid Zeydân). Kahire: Meclisü’l-A‘lâmi li’s-Sekâfet.
Gibb, H. A. (2005). Orta Asya’da Arap fetihleri (Çev. Hasan Kurt). Ankara: Çağlar Yayınları.
Hacerî, İ. (2015). el-İnsanû’l-karvestî. Riyad: Mecelletü’l-Arabiyye.
Halef, M. M. (2014). Bilâdü Mâverâünnehr fî’l-âsrî’l-Abbâsî. Kahire: Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmetü lî’l-Kitâb. Hamevî, E. A. (1977). Mu‘cemü’l-büldân. II, V. Beyrut: Dâru Sâdır.
Hamûde, A. H. (2005). Esvakû Buhara fî’l-asrî’s-Sâmânî. Mecelletü’l-Mecme‘a el-İlmi’l-Mısrî, 80(80), 75-122.
Heyd, W. (1985). I. Târîhu’t-ticareti fî’ş-şarkî’l-ednâ fî’l-usurî’l-vustâ (Thk. İzzeddîn Fude). Basım Yeri Belirsiz, Hey’eti’l-Meşruyyeti’l-İşametü’l-Kütüb.
Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Maşrîk ve İla’l-Mağrîb (1999). Kahire: Dâru’s-Sekafiyye.
Hümeyrî, M. A. (1984). er-Ravdü’l-mî‘tar fî haberî’l-aktar (Thk. İhsan Abbâs). Beyrut: Mektebetü Lübnân.
İbn Badlân, E. H. (2001). Risaleti fî şerî’r-rekîk ve taklîbû’l-abid (Nevadîrû’l-Mahdudat) (Thk. Abdusselam Harûn). Kahire: el-Hey’etü’l-Amme lî Kusûrî’s-Sekafe.
İbn Fadlân, A. R. (1959). Risaletü ibn Fadlân (Thk. Samî ed-Duhân). Dımaşk: Matbâatü’l-İlmî’l-Arabî.
İbn Havkal, E. K. (1992). Suretü’l-arz. Beyrut: Dâru’l-Mektebetü’l-Hayât.
İbn Hurdâzbih, E. K. (1889). Kitâbü’l-mesâlîk ve’l-memâlîk. Leyden: Matbâatü Berîl.
İbn Manzûr, E. F. (t.y.). Lisânu’l-Arab. Kahire: Dâru’l-Maârîf.
İbnü’l-Esîr, E. H. (1987). el-Kâmil fî’t-târîh. VI, XI. (Thk. Ebû’l-Fidâ’ Abdullah el-Kadı). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbnü’l-Fakîh, E. A. (1996). Kitâbü’l-büldân. (Thk. Yusuf el-Hâvî). Beyrut: Alîmü’l-Kütüb.
İdrîsî, E. A. M. (2002). Nuzhetü’l-muştâk fî ihtirâkı’l-âfâk. I. Kahire: Mektebetü’s-Sekafetî ed-Dinîyye.
İstahrî, E. İ. (1927). VI, XI. Kitâbü’l-mesalîk ve’l-memalîk. Leyden: Matbâatü Berîl.
Kalkaşendî, E. A. (1914). Sibhü’l-a‘şâ fî sinâ’ati’l-inşâ. IV. Kahire: Matbâatü’l-Emirîyye.
Kurt, H. (1997). Emevî ve ilk Abbâsî halifeleri döneminde Buhara Bölgesi (53-232/674-847) (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Lebudî, H. M. (2013). Kıyamü devletü şahhat Hârizm. İskenderiyye: Müessesetü Şebâbü’l-Camiât.
Lombard, M. (1990). el-islâm fî mecdihî’l-evvel. (Trc. ve Thk. İsmail Arabî). Mağrib: Menşûratu Dâru’l-Afak el-Cedîd.
Lombard, M. (1998). el-Cuğrâfiyyeti’t-târîhiyye lî’l-âlemi’l-İslâmi. (Trc. Abdurrahman Humeyd). Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
Makdisî, E. A. (1991). Ahsenü’t-tekâsîm fî ma‘rifetî’l-ekalîm. Kahire: Mektebetü Metbulî.
Metz, Â. (1967). el-Hadaratî’l-İslâmiyye fî’l-karnî’r-rabi’ el-hicrî. I. (Arp. Çev. Muhammed Abdülhadi Ebû Reyde). Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arab.
Meymûnî, F. H. (2002). Devletü Me’mûnîyyin fî İklîmî Hârizm. Camiatü’l-Ezher Mecelletü Külliyetü’l-Lûğatî’l-Ârabiyye, 31, 169-347.
Narşahî, E. B. (1993). Târîhu Buhârâ (Çev. Emin Abdülmecîd Bedevî, Nasrullah et-Tirazî). Kahire, Dâru’l-Maârîf.
Nizâmülmülk, E. A. (2012). Siyâsetnâme. (Arp. Çev. Yûsuf Hüseyin Bekkâr). Ürdün: Matbaatû’s-Sefir.
Özdemir, M. N. (2010). İnsan Hakları Bağlamında Hz. Peygamber’in Köleliğe Yaklaşımı. Bilimname, 19, 75-98.
Özgüdenli, O. G. (2007). Nîşâbur. İslâm ansiklopedisi (C. 33, 149-51. ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Özkuyumcu, N. (2012). Tolunoğulları. İslâm ansiklopedisi (C. 41, 233-236, ss. ). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Sayan, Y. (2009). Serahs. İslâm ansiklopedisi (C. 36, 539-542, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Sem‘ânî, E. S. (1977). el-Ensâb. VI. (Thk. Abdürrahman el-Yemanî). Hindistan: Dairetü’l-Maârîfi’l-Osmanîye.
Sıddıquı, I. H. (1996). Gurlular. İslâm ansiklopedisi (C. 14, 207-211, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Strange, G. L. (1954). Büldânü’l-hilâfeti’ş-şarkıyye. (Çev. Beşir Fransız, Korkis Avad). Bağdat: Matbaatû’l-Irak.
Surûr, M. C. (1976). Târîhu’l-hadaratî’l-İslâmiyye fî’ş-şark. Kahire: Dâru’l-Fikrî’l-Arab.
Şaheyn, S. (2002). el-Alâkatu’t-Ticarîyye beyne Bilâdü’s-Sakâlibe ve’l-Arab. Mecelletü Merkez el-Vesaîk ve’d-Dirâsetü’l-İnsaniyyei 4, 155-193.
Taberî, E. C. (1971). Târîhu’r-rusül ve’l-mülûk. V, VI, VII, XI. (Thk. Muhammed Ebû’l-Fâdıl İbrahim). Beyrut: Dâru’l-Maârîf.
Tabur, A. İ. (2022). er-Rekîk fî’d-Devleti’s-Sâmânîyye (261-389/874-999). Kuveyt: Camiatu’l-Kuveyt-Meclis en-Neşru’l-İlm.
Termanînî, A. (1979). er-Rûk mâdiyyuhû ve hadiruhû. Kuveyt: Kütübi Sekafeti’ş-Şehriyye.
Usta, A. (2003). Sâmânîler Devleti’nin siyasi ve kültürel tarihi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
Vahş, Ş. (2006). Devr er-rekîk ve’l-civârî fî’l-hayat’l-amme fî Bağdad. Ürdün: Külliyetî Diraseti’l-Ulya.
Yâ‘kūbî, E. A. (2002). Kitâbü’l-büldân (Thk. Muhammed Emin ed-Dannâvî). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Yıldız, H. D. (1988). Abdullah b. Tâhir. İslâm ansiklopedisi (C. 1, 137-138, ss.). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Zeydân, C. (2013). Târîhu’t-temeddüni’l-İslâmî. III, V. Kahire: Müessesetü Hindawi.
Zübeyr, R. (1959). ez-Zehaîr ve et-tuhfe (Thk. Muhammed Hamîdullah). Kuveyt: Mektebetü Dukturu Servezü’l-Atiyye.

Toplam 61 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Genel Türk Tarihi (Diğer)
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Murat Erkoç 0000-0003-0640-6493
Proje Numarası	-
Erken Görünüm Tarihi	6 Mayıs 2025
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi	24 Ekim 2024
Kabul Tarihi	18 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Cilt: 35 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA	Erkoç, M. (2025). Sâmânîler Özelinde Doğu İslâm Toplumlarında Köle İstihsâli ve Çeşitleri (9./10. Yüzyıl). Firat University Journal of Social Sciences, 35(2), 519-532. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1573078

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin