Etik İlkeler ve Yayın Politikası

ETİK İLKELER VE YAYIN POLİTİKASI

Yayın Etiği
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'nin yayın süreçleri, bilginin tarafsız ve saygılı bir şekilde geliştirilmesi ve dağıtılması için bir temel oluşturur. Bu süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların eserlerinin kalitesine doğrudan yansır. Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemi yansıtan ve destekleyen çalışmalardır. Bu noktada, sürecin tüm paydaşlarının (yazarlar, okurlar ve araştırmacılar, yayıncılar, hakemler ve editörler) etik ilkelere uygun hareket etmeleri büyük önem taşır.

Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, tüm paydaşlarının yayın etiği çerçevesinde aşağıdaki etik sorumlulukları yerine getirmesini beklemektedir.

Aşağıda belirtilen etik görev ve sorumluluklar, Yayın Etikleri Komitesinin (COPE) yönergeleri ve politikaları dikkate alınarak, açık erişim ilkeleriyle uyumlu olarak hazırlanmıştır.

Yazarların Etik Sorumlulukları
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’ne gönderilen çalışmaların yazarlarının aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
1. Özellik ve Orijinallik: Gönderilen makale(ler) özgün olmalıdır. Yazar(lar), diğer çalışmalardan yararlanıyor veya başka çalışmaları kullanıyorsa, bu çalışmaları tamamen ve doğru şekilde alıntılamalıdır.
2. Yazarlık: Çalışmanın oluşturulmasına entelektüel katkı sağlamayan kişiler, yazar olarak belirtilmemelidir.
3. Çıkar Çatışması: Yayına gönderilen çalışmalarda, varsa, çıkar çatışması oluşturabilecek durumlar ve ilişkiler açıklanmalıdır. Bu, çalışmanın sonuçlarını veya yorumlarını etkileyebilecek finansal, kişisel veya profesyonel ilişkileri içerir.
4. Ham Veri: Makaleye ilişkin ham veriler, değerlendirme süreci çerçevesinde yazar(lar)dan istenebilir. Bu durumda, yazar(lar), beklenen veri ve bilgileri editör kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
5. Haklar ve İzinler: Yazar(lar), kullandıkları verilerin kullanım hakkına sahip olduklarını, araştırma/analiz için gerekli izinleri aldıklarını veya deneysel deneklerden onay aldıklarını gösteren belgeleri sunmalıdır.
6. Düzeltmeler ve Geri Çekmeler: Yazar(lar), yayımlanan çalışmalarında erken görünüm veya değerlendirme aşamasında herhangi bir hata veya yanlışlık fark ederlerse, dergi editörüne bildirmek ve çalışmanın düzeltilmesi veya geri çekilmesi konusunda editörle iş birliği yapmakla yükümlüdür.
7. Eşzamanlı Başvurular: Dergiye gönderilen makaleler, aynı anda başka bir dergide yayımlanmak üzere gönderilmemelidir. Her başvuru, bir önceki başvurunun tamamlanmasının ardından başlatılmalıdır. Başka bir dergide yayımlanmış bir çalışma, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'ne gönderilemez.
8. Yazar Değişiklikleri: Bir çalışmanın değerlendirme süreci başladıktan sonra, yazar sorumluluklarında (yazar eklemek, sıralamayı değiştirmek veya yazar çıkarmak gibi) herhangi bir değişiklik önerilemez.

Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi editörlerinin, Yayın Etikleri Komitesinin (Committee on Publication Ethics - COPE) yayımladığı COPE Editörler İçin Davranış Kodu ve En İyi Uygulama Yönergeleri (COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors) ile COPE Editörler İçin En İyi Uygulama Yönergeleri (COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors)'ne dayalı olarak aşağıdaki etik görev ve sorumlulukları bulunmaktadır.

Genel Görev ve Sorumluluklar
Editörler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'nde yayımlanan her makaleden sorumludur. Bu sorumluluk çerçevesinde, editörlerin aşağıdaki görev ve sorumlulukları bulunmaktadır:
1. Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için çaba sarf ederler.
2. Derginin sürekli gelişimini ve iyileştirilmesini sağlarlar.
3. Dergide yayımlanan çalışmaların kalitesini artırmaya yönelik süreçleri yürütürler.
4. Düşünce özgürlüğünü destekler ve savunurlar.
5. Akademik dürüstlüğü sağlarlar.
6. Fikri mülkiyet hakları ve etik standartlardan taviz vermeden iş süreçlerini sürdürürler.
7. Düzeltme ve açıklama gerektiren konularda şeffaflık ve netlik gösterirler.

Okuyucular ile İlişkiler
Editörler, tüm okuyucuların, araştırmacıların ve uygulayıcıların bilgi, beceri ve deneyim beklentilerini dikkate alarak kararlar alırlar. Yayınlanan çalışmaların okuyuculara, araştırmacılara, uygulayıcılara ve bilimsel literatüre katkıda bulunmasını ve özgün olmasını sağlarlar. Ayrıca, editörler, okuyuculardan, araştırmacılardan ve uygulayıcılardan gelen geri bildirimleri dikkate alır ve açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirimler sunarlar.

Yazarlar ile İlişkiler
Editörlerin yazarlara karşı olan görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
1. Editörler, kararlarını çalışmanın önemi, özgün değeri, geçerliliği, ifade netliği ve derginin amaçları doğrultusunda alırlar.
2. Editörler, çalışmanın ciddi sorunları olmadığı sürece, derginin kapsamına uygun olan eserleri ön değerlendirme aşamasına iletirler.
3. Editörler, eserde ciddi bir sorun bulunmadığı sürece olumlu hakem önerilerini göz ardı etmezler.
4. Yeni editörler, önceki editör(ler) tarafından alınan kararları, ciddi bir sorun olmadığı sürece değiştiremezler.
5. Editörler, "Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci"ni yayımlar ve belirlenen süreçlerdeki olası sapmaları engellerler.
6. Editörler, yazarlara açıklayıcı ve bilgilendirici bildirim ve geri bildirim sağlarlar.

Hakemler ile İlişkiler
Editörlerin hakemlere karşı olan görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
1. Editörler, hakemleri çalışmanın konu alanına uygun olarak belirlerler.
2. Editörler, hakemlere değerlendirme süreci boyunca ihtiyaç duyacakları bilgi ve kılavuzları sağlarlar.
3. Editörler, editörler, yazarlar ve hakemler arasında çıkar çatışması olup olmadığını gözlemlerler.
4. Editörler, kör hakemlik süreci kapsamında hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutarlar.
5. Editörler, hakemlere değerlendirmelerini tarafsız, bilimsel ve objektif bir dilde yapmaları için teşvik ederler.
6. Editörler, hakemlerin performansını zamanında geri dönüş yapma ve değerlendirme kalitesi gibi kriterlere göre değerlendirirler.
7. Editörler, hakemlerin performansını artırmaya yönelik uygulamalar ve politikalar belirlerler.
8. Editörler, hakem havuzunu dinamik olarak güncellemek için gerekli adımları atarlar.
9. Editörler, nezaket kurallarına uymayan ve bilimsel olmayan değerlendirmelerden kaçınırlar.
10. Editörler, hakem havuzunun geniş bir uzmanlık yelpazesinde çeşitliliğe sahip olmasını sağlamak için çalışmalar yaparlar.

Yayın Kurulu ile İlişkiler
Editörler, editör kurulu üyelerinin süreçlere, yayın politikalarına ve yönergelere uygun şekilde ilerlemelerini sağlarlar. Yayın politikaları hakkında editör kurulu üyelerini bilgilendirir ve gelişmeleri takip etmelerini sağlarlar. Editörler, yeni editör kurulu üyelerine yayın politikaları konusunda eğitim verir ve ihtiyaç duyacakları bilgileri temin ederler.
Ayrıca, editörler:
1. Editör kurulu üyelerinin eserleri tarafsız ve bağımsız bir şekilde değerlendirmelerini sağlarlar.
2. Yeni editör kurulu üyelerini, katkıda bulunabilecek nitelikli fakülte üyeleri arasından seçerler.
3. Editör kurulu üyelerine, uzmanlık alanlarına uygun eserleri değerlendirmeleri için gönderirler.
4. Editör kurulu ile düzenli olarak iletişim kurarlar.
5. Yayın politikalarının geliştirilmesi ve derginin iyileştirilmesi amacıyla editör kurulu ile düzenli aralıklarla toplantılar düzenlerler.

Derginin Sahibi ve Yayıncı ile İlişkiler
Editörler ile yayıncı arasındaki ilişki, editoryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır. Editörler, yayıncıdan bağımsız olarak editoryal kararlar alır ve yayın sürecinin akademik dürüstlük ve tarafsızlık standartlarına uygun şekilde ilerlemesini sağlarlar. Yayıncı, editör kurulunun kararlarını destekler ve derginin faaliyetleri için gerekli olan kaynaklar ve altyapıyı temin eder.

Editoryal ve Kör Değerlendirme Süreçleri
Editörler, derginin yayın politikalarında belirtilen "Kör Değerlendirme ve Değerlendirme Süreci"ne uygun hareket ederler. Bu çerçevede, editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında bir değerlendirmeye tabi tutulmasını sağlarlar. Değerlendirme süreci, bilimsel titizlik standartlarını koruyarak nesnel değerlendirmeler sunarak derginin bütünlüğünü ve kalitesini sağlamayı amaçlar.

Kalite Güvencesi
Editörler, dergide yayımlanan her makalenin derginin yayın politikalarına ve uluslararası akademik standartlara uygun olmasını sağlarlar. Bu, sıkı editoryal süreçlerin uygulanmasını, içeriğin kalitesinin ve bütünlüğünün korunmasını ve her başvuru için şeffaf, adil ve tarafsız bir değerlendirme süreci sunmayı içerir.

Kişisel Verilerin Korunması
Editörler, değerlendirilen çalışmalarda yer alan konu ve görsellerle ilgili kişisel verilerin korunmasını sağlarlar. Yazarların, hakemlerin ve okuyucuların kişisel bilgilerini, gizlilik yasaları ve etik standartlara uygun olarak korurlar. Editoryal ve değerlendirme süreçlerinde gizlilik, derginin bütünlüğü ve güvenini korumak amacıyla devamlı olarak sağlanır.

Etik Kurul, İnsan ve Hayvan Hakları
Editörler, değerlendirilen tüm çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunmasını sağlarlar. Çalışmalar insan katılımcılar veya hayvanlar içeriyorsa, editörler ilgili etik kurul onayının sağlanmasını zorunlu kılarlar. Bu onay eksikse veya çalışma deneysel araştırma için izin almadıysa, editörler etik standartları korumak ve uluslararası araştırma yönergelerine uyum sağlamak amacıyla çalışmayı reddederler.

Olası Kötüye Kullanım ve Etik Dışı Davranışların Önlenmesi
Editörler, yayın sürecindeki olası kötüye kullanım ve etik dışı davranışları önlemek için proaktif önlemler alırlar. Herhangi bir etik dışı davranış iddiası konusunda titiz ve objektif bir araştırma yaparak, bu duruma ilişkin şikayetlerin etik standartlara uygun şekilde ele alınmasını sağlarlar. Editörler, bulgularını şeffaf bir şekilde paylaşır ve değerlendirme sürecinin derginin bütünlüğünü koruyacak şekilde sürdürülmesini temin ederler.

Akademik Yayın Bütünlüğünün Sağlanması
Editörler, akademik yayıncılığın bütünlüğünü korumak amacıyla çalışmalarındaki hataları, tutarsızlıkları veya yanlış yönlendirmeleri hızla düzeltirler. Yayımlanan tüm makalelerin doğru ve tutarlı olmasını sağlar, tespit edilen herhangi bir sorunu hızla ve şeffaf bir şekilde ele alarak derginin güvenilirliğini korurlar.

Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Editörler, yayımlanan tüm makalelerin fikri mülkiyet haklarını korumaya kararlıdırlar. Olası ihlaller durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca, yayımlanan tüm makalelerdeki içeriğin, diğer yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesini sağlamak için gerekli önlemleri alırlar, orijinal eserlere saygı gösterir ve telif hakları yasalarına uyumu garanti ederler.

Yapıcı Olma ve Tartışmalara Açıklık
Editörler:
1. Dergide yayımlanan çalışmalara yönelik yapıcı eleştirileri dikkate alır ve bu eleştirilere karşı olumlu ve açık bir yaklaşım sergilerler.
2. Yazar(lar)a, eleştirilen çalışmalarına karşı cevap verme hakkı tanır, böylece adil ve dengeli bir diyalog sağlanır.
3. Olumsuz sonuçlar içeren çalışmaları görmezden gelmezler, araştırmanın sonuçlarına bakılmaksızın tüm katkıların değerini kabul ederler.

Şikayetler
Editörler, yazarlar, hakemler veya okuyuculardan gelen şikayetlere dikkatlice inceleyerek, aydınlatıcı ve açıklayıcı bir şekilde yanıt verirler. Her bir şikayeti özenle değerlendirir ve şeffaflıkla, etik standartlara saygılı bir şekilde tüm endişeleri ele alarak bilgilendirici geri bildirimde bulunurlar.

Çıkar Çatışmaları
Editörler, yayın sürecinin bağımsız ve tarafsız bir şekilde yürütülmesini garanti eder ve yazarlar, hakemler ve diğer editörler arasındaki potansiyel çıkar çatışmalarını dikkatlice değerlendirirler. Herhangi bir önyargıyı engellemek için gerekli önlemleri alır ve editoryal kararların yalnızca çalışmanın akademik kalitesi ve değeri temelinde alındığından emin olurlar.

Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Tüm çalışmaların "Çift Kör Hakemlik" süreciyle değerlendirilmesi, yayının kalitesini doğrudan etkiler. Bu süreç, yayınların objektif ve bağımsız bir şekilde değerlendirilmesi yoluyla güven sağlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'nde değerlendirme süreci, çift kör hakemlik ilkesiyle yapılmaktadır. Hakemlerin, yazarlarla doğrudan iletişim kurması yasaktır; tüm değerlendirmeler ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla yapılır. Bu süreçte, hakemlerin değerlendirme formları ve tam metinlerdeki yorumları, editörler aracılığıyla yazar(lar)a iletilir. Bu bağlamda, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi için makaleleri değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
1. Hakemler yalnızca kendi uzmanlık alanlarına ait çalışmaları değerlendirmeyi kabul ederler.
2. Hakemler, değerlendirmeleri tarafsız ve gizlilik ilkelerine uygun şekilde yaparlar.
3. Değerlendirme sürecinde çıkar çatışması olduğuna inanırlarsa, çalışmayı değerlendirmekten kaçınmalı ve durumu dergi editörüne bildirmelidirler.
4. Gizlilik ilkesi gereği, değerlendirdikleri çalışmaları inceleme sürecinin ardından yok etmeleri gerekir.
5. Hakemler yalnızca yayımlanan son sürümdeki çalışmaları değerlendirirler.
6. Değerlendirmeler yalnızca çalışmanın içeriğine dayalı olarak objektif bir şekilde yapılmalıdır.
7. Hakemler, milliyet, cinsiyet, din, politik görüş veya ticari çıkar gibi faktörlerin değerlendirmelerini etkilemesine izin vermezler.
8. Hakemler değerlendirmelerini yapıcı ve nazik bir dille yapmalı, küçümseyici kişisel yorumlardan, düşmanlıktan, iftira ve hakaretlerden kaçınmalıdırlar.
9. Hakemler, değerlendirmeyi zamanında ve yukarıda belirtilen etik sorumluluklara uygun bir şekilde tamamlamalıdırlar.
10. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi'nde yukarıda belirtilen etik sorumlulukların dışında herhangi bir etik dışı davranış veya içerik ile karşılaşırsanız, lütfen sbedergi@firat.edu.tr adresine e-posta yoluyla bildirin.

Gizlilik Beyanı
Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, yayımlanan içeriğini doğrudan açık erişime sunan bir "Açık Erişim" dergisidir. Dergi, yayımlanan içeriğiyle bilimin desteklenmesine ve gelişmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, kaynak belirtilerek bilinen standartlara uygun şekilde alıntı yapıldığı sürece, ticari kullanım ve içerik değişikliği dışında tüm kullanım hakları (çevrimiçi bağlantı verme, kopyalama, baskı, herhangi bir fiziksel ortamda çoğaltma, dağıtım vb.) Creative Commons Atıf-Gayri Ticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC) kapsamında sunulmaktadır. İçeriğin ticari kullanımı için dergi editöründen izin alınması gerekmektedir.




Son Güncelleme Zamanı: 13.05.2025 14:25:34