Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 8 Sayı: 1, 10 - 19, 30.04.2025
Öz
Aim: This study was conducted to determine the fear of old age and death anxiety in caregivers of elderly individuals.
Materials and Methods: This descriptive study was conducted with 143 caregivers of elderly individuals hospitalized in the internal and surgical clinics of a state hospital. The data were collected between March and June 2024 using the Personal Information Form, the Fear of Old Age Scale and Templer’s Death Anxiety Scale.
Results: The mean age of caregivers of elderly individuals was 51.56±9.79 years. The mean score of the Fear of Old Age Scale was 32.76±8.95 and the mean score of Templer's Death Anxiety Scale was 60.53±17.88. There was a significant positive correlation between age and fear of old age (r=0. 0.196; p<0.05). According to the results of linear regression analysis, it was found that fear of old age had a significant positive effect on death anxiety (t=6.195; p<0.001).
Conclusion: It was found that the fear of old age and death anxiety of caregivers of elderly individuals were at a moderate level, and it was determined that the fear of old age increased with increasing age. In addition, it was determined that fear of old age increased death anxiety in individuals.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2022). World Population Prospects 2022: Summary of Results. UN DESA/POP/2022/TR/NO. 3.
- 2. TurkStat Data Portal. Elderly Statistics, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2023-53710, Erişim tarihi: 27.03.2024.
- 3. Sağlam Z, Koç Z, Çınarlı T, ve ark. Altmış beş yaş ve üzeri bireylere bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 1: 40-60.
- 4. TurkStat Data Portal. Türkiye Older Persons Profile Survey, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Older-Persons-Profile-Survey-2023-53809, Erişim tarihi: 22.03.2024.
- 5. Tarı-Selçuk K, Avcı D. Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016; 7: 1-9.
- 6. Yeşil T, Çetinkaya-Uslusoy E, Korkmaz M. Kronik hastalığı olanlara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 5: 54-66.
- 7. Karakuş Z, Canlı-Özer Z. Kronik hastalığa sahip yaşlı bireylerde mobil sağlık uygulamalarının kullanımı. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2022; 7: 391-395.
- 8. Şahin M. Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2019; 6: 117-135.
- 9. Tereci D, Turan G, Kasa N, ve ark. Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2016; 16: 84-116.
- 10. Kalınkara V, Kalaycı İ. Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2017; 10: 19-39.
- 11. Çetinkaya N, Dönmez E. İnmeli hastalara bakım verenlerde bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyinin incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2023; 10: 49-59.
- 12. Tunçay GY. Toplumda yaşa bağlı ayrımcılık. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 3: 1-5.
- 13. Awang H, Mansor N, Nai Peng T, et al. Understanding ageing: fear of chronic diseases later in life. J Int Med Res. 2018; 46: 175-184.
- 14. Erkuran H. Yaşlanma korkusu. Sağlık ve Toplum. 2020; 20: 26-29.
- 15. Bodner E, Shrira A, Bergman YS, et al. Anxieties about aging and death and psychological distress: The protective role of emotional complexity. Personality and Individual Differences. 2015; 83: 91-96.
- 16. Semenova V, Stadtlander L. Death anxiety, depression, and coping in family caregivers. Journal of Social, Behavioral, and Health Sciences. 2016; 10: 5.
- 17. Kulu M, Özsoy F. Bakım verenlerin depresyon, kaygı düzeyleri, ölüm kaygısı ve yaşam kaliteleri. Çukurova Medical Journal. 2020; 45: 29-38.
- 18. Seyedoshohadaee M, Bozorgi Matin M, Haghani H. Association of death anxiety and quality of life in the caregivers of patients with multiple sclerosis. Iran Journal of Nursing (IJN). 2019; 32: 1-13.
- 19. Soleimani MA, Lehto RH, Negarandeh R, et al. Death anxiety and quality of life in Iranian caregivers of patients with cancer. Cancer Nursing. 2017; 40: E1-E10.
- 20. Willis K, Ravyts SG, Lanoye A, et al. Measuring and understanding death anxiety in caregivers of patients with primary brain tumor. Palliat Support Care. 2023; 21: 812-819.
- 21. Uslu-Sahan F, Terzioglu F, Koc G. Hopelessness, death anxiety, and social support of hospitalized patients with gynecologic cancer and their caregivers. Cancer Nursing. 2019; 42: 373-380.
- 22. Templer DI, Dotson E. Religious correlates of death anxiety. Psychological Reports. 1970; 26: 895-897.
- 23. Şenol C. Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 1989.
- 24. Ertufan H. Bir grup tıp öğrencisi üzerinde ölüm kaygısı ve korkusu ölçeklerinin geçerlik güvenilirlik çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul. 2000.
- 25. Kara HZ, Akyüz İ, Kutlu İ, ve ark. Yaşlılık Dönemi Korkusu Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sosyal Sağlık Dergisi. 2023; 3: 112-126.
- 26. Aydar-Bakır N, Karabağ-Aydın A. Yaşlı hastalara bakım veren bireylerdeki bakım yükünün ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2023; 8: 887-896.
- 27. Beyazıt U. Hastanede tedavi gören çocukların ebeveynlerinde bakım verme yükünün incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017; 1: 10-19.
- 28. Karsavuran N, Özen M, Eke RN, ve ark. Bir eğitim ve araştırma hastanesi evde sağlık hizmetleri biriminde takipli hastalara bakım veren kişilerde psikolojik sıkıntı görülme sıklığı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED). 2022; 31: 254-261.
- 29. Kıskaç N, Rashıdı M, Kiskac M. Determination of aging anxiety in middle-aged women. Revista da Associacao Medica Brasileira (1992). 2024; 70: e20231220.
- 30. Arslan K, Şahin H. Yetişkinlerin yaşlılık dönemi korkusu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Premium E-Journal of Social Sciences (PEJOSS). 2024; 8: 565-571.
- 31. Suh SR, Choi HJ. Aging anxiety and related factors of middle-aged adults. Korean J Adult Nurs. 2013; 25: 464-472.
- 32. Donizzetti AR. Ageism in an aging society: The role of knowledge, anxiety about aging, and stereotypes in young people and adults. Int J Environ Res Public Health. 2019; 16: 1329.
- 33. Abdelkader AS, Elbayar R, Ashour AA, et al. Exploring ageism and aging anxiety: A cross-sectional study in Egypt. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol . 2025 Mar 6. doi: 10.1007/s00127-025-02846-y. Online ahead of print.
- 34. Gao Y. Measurement of aging anxiety in Taiwan: An application of a multidimensional item response model. Social Behavior and Personality. 2012; 40: 557-566.
- 35. Cherry KE, Brigman S, Lyon BA, et al. Self-reported ageism across the lifespan: Role of aging knowledge. Int J Aging Hum Dev. 2016; 83: 366-380.
- 36. Quevedo-Blasco R, Díaz-Román A, Vega-García A. Death anxiety in caregivers of chronic patients. Healthcare (Basel). 2024; 12: 107.
- 37. İpek L, Gunes-Gencer GY. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlı informal bakım verenler: Geleneksel derleme. Geriatrik Bilimler Dergisi. 2023; 6: 182-193.
- 38. Tepe-Medin Ş, Hintistan S, Özoran Y. Dahili kliniklerde çalışan hekim ve hemşirelerde ölüm kaygısının belirlenmesi. HUHEMFAD. 2020; 7: 262-270.
- 39. Türken-Gel K, Tokur-Kesgin M. İnformal bakım verenlerin bakım yüküne ilişkin hemşirelerin görüşleri. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2017; 20: 267-278.
- 40. Dağdeviren T, Demir N, Adahan D, ve ark. Evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım verenlerinde bakım yükü. TJFMPC. 2020; 14: 186-195.
- 41. Kol R, Yılmaz-Karabulutlu E. Kronik hastalığı olan bireylere bakım verenlerin bakım yükü ve iyilik halinin değerlendirilmesi. Kocaeli Med J. 2021; 10: 119-127.
- 42. Bodner E, Shrira A, Bergman YS, et al. The interaction between aging and death anxieties predicts ageism. Personality and Individual Differences. 2015; 86: 15-19.
- 43. Barnett MD, Adams CM. Ageism and aging anxiety among young adults: relationships with contact, knowledge, fear of death, and optimism. Educational Gerontology. 2018; 44: 693-700.
- 44. Rupprecht FS, Martin K, Lang FR. Aging-related fears and their associations with ideal life expectancy. Eur J Ageing. 2022; 19: 587-597.
Yıl 2025,
Cilt: 8 Sayı: 1, 10 - 19, 30.04.2025
Öz
Amaç: Bu araştırma, yaşlı bireylere bakım verenlerde yaşlılık dönemi korkusunun ve ölüm kaygısının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma bir devlet hastanesinin dahili ve cerrahi kliniklerinde yatan yaşlı bireylere bakım veren 143 birey ile yürütülmüştür. Araştırma verileri, Mart-Haziran 2024 tarihleri arasında Kişisel Bilgi Formu, Yaşlılık Dönemi Korkusu Ölçeği ve Templer’in Ölüm Kaygısı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır.
Bulgular: Yaşlı bireylere bakım veren bireylerin yaş ortalaması 51,56±9,79 bulunmuştur. Bakım veren bireylerin Yaşlılık Dönemi Korkusu Ölçeği puan ortalamasının 32,76±8,95, Templer’in Ölüm Kaygısı Ölçeği puan ortalamasının 60,53±17,88 olduğu belirlenmiştir. Yaş ile yaşlılık dönemi korkusu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır (r=0 0,196; p<0,05). Yapılan doğrusal regresyon analizi sonucuna göre ise yaşlılık dönemi korkusunun, ölüm kaygısına pozitif yönde anlamlı bir etkisinin olduğu saptanmıştır (t=6,195; p<0,001).
Sonuç: Yaşlı bireylere bakım veren bireylerin yaşlılık dönemi korkularının ve ölüm kaygılarının orta düzeyde olduğu bulunmuş olup yaş arttıkça yaşlılık dönemi korkusunun arttığı belirlenmiştir. Ayrıca bireylerdeki yaşlılık dönemi korkusunun ölüm kaygısını arttırdığı saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Çalışma Amasya Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır
Kaynakça
- 1. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2022). World Population Prospects 2022: Summary of Results. UN DESA/POP/2022/TR/NO. 3.
- 2. TurkStat Data Portal. Elderly Statistics, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2023-53710, Erişim tarihi: 27.03.2024.
- 3. Sağlam Z, Koç Z, Çınarlı T, ve ark. Altmış beş yaş ve üzeri bireylere bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 1: 40-60.
- 4. TurkStat Data Portal. Türkiye Older Persons Profile Survey, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Older-Persons-Profile-Survey-2023-53809, Erişim tarihi: 22.03.2024.
- 5. Tarı-Selçuk K, Avcı D. Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2016; 7: 1-9.
- 6. Yeşil T, Çetinkaya-Uslusoy E, Korkmaz M. Kronik hastalığı olanlara bakım verenlerin bakım yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016; 5: 54-66.
- 7. Karakuş Z, Canlı-Özer Z. Kronik hastalığa sahip yaşlı bireylerde mobil sağlık uygulamalarının kullanımı. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2022; 7: 391-395.
- 8. Şahin M. Korku, kaygı ve kaygı (anksiyete) bozuklukları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2019; 6: 117-135.
- 9. Tereci D, Turan G, Kasa N, ve ark. Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2016; 16: 84-116.
- 10. Kalınkara V, Kalaycı İ. Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2017; 10: 19-39.
- 11. Çetinkaya N, Dönmez E. İnmeli hastalara bakım verenlerde bakım yükü, anksiyete ve depresyon düzeyinin incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2023; 10: 49-59.
- 12. Tunçay GY. Toplumda yaşa bağlı ayrımcılık. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 3: 1-5.
- 13. Awang H, Mansor N, Nai Peng T, et al. Understanding ageing: fear of chronic diseases later in life. J Int Med Res. 2018; 46: 175-184.
- 14. Erkuran H. Yaşlanma korkusu. Sağlık ve Toplum. 2020; 20: 26-29.
- 15. Bodner E, Shrira A, Bergman YS, et al. Anxieties about aging and death and psychological distress: The protective role of emotional complexity. Personality and Individual Differences. 2015; 83: 91-96.
- 16. Semenova V, Stadtlander L. Death anxiety, depression, and coping in family caregivers. Journal of Social, Behavioral, and Health Sciences. 2016; 10: 5.
- 17. Kulu M, Özsoy F. Bakım verenlerin depresyon, kaygı düzeyleri, ölüm kaygısı ve yaşam kaliteleri. Çukurova Medical Journal. 2020; 45: 29-38.
- 18. Seyedoshohadaee M, Bozorgi Matin M, Haghani H. Association of death anxiety and quality of life in the caregivers of patients with multiple sclerosis. Iran Journal of Nursing (IJN). 2019; 32: 1-13.
- 19. Soleimani MA, Lehto RH, Negarandeh R, et al. Death anxiety and quality of life in Iranian caregivers of patients with cancer. Cancer Nursing. 2017; 40: E1-E10.
- 20. Willis K, Ravyts SG, Lanoye A, et al. Measuring and understanding death anxiety in caregivers of patients with primary brain tumor. Palliat Support Care. 2023; 21: 812-819.
- 21. Uslu-Sahan F, Terzioglu F, Koc G. Hopelessness, death anxiety, and social support of hospitalized patients with gynecologic cancer and their caregivers. Cancer Nursing. 2019; 42: 373-380.
- 22. Templer DI, Dotson E. Religious correlates of death anxiety. Psychological Reports. 1970; 26: 895-897.
- 23. Şenol C. Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 1989.
- 24. Ertufan H. Bir grup tıp öğrencisi üzerinde ölüm kaygısı ve korkusu ölçeklerinin geçerlik güvenilirlik çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul. 2000.
- 25. Kara HZ, Akyüz İ, Kutlu İ, ve ark. Yaşlılık Dönemi Korkusu Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sosyal Sağlık Dergisi. 2023; 3: 112-126.
- 26. Aydar-Bakır N, Karabağ-Aydın A. Yaşlı hastalara bakım veren bireylerdeki bakım yükünün ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2023; 8: 887-896.
- 27. Beyazıt U. Hastanede tedavi gören çocukların ebeveynlerinde bakım verme yükünün incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017; 1: 10-19.
- 28. Karsavuran N, Özen M, Eke RN, ve ark. Bir eğitim ve araştırma hastanesi evde sağlık hizmetleri biriminde takipli hastalara bakım veren kişilerde psikolojik sıkıntı görülme sıklığı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED). 2022; 31: 254-261.
- 29. Kıskaç N, Rashıdı M, Kiskac M. Determination of aging anxiety in middle-aged women. Revista da Associacao Medica Brasileira (1992). 2024; 70: e20231220.
- 30. Arslan K, Şahin H. Yetişkinlerin yaşlılık dönemi korkusu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Premium E-Journal of Social Sciences (PEJOSS). 2024; 8: 565-571.
- 31. Suh SR, Choi HJ. Aging anxiety and related factors of middle-aged adults. Korean J Adult Nurs. 2013; 25: 464-472.
- 32. Donizzetti AR. Ageism in an aging society: The role of knowledge, anxiety about aging, and stereotypes in young people and adults. Int J Environ Res Public Health. 2019; 16: 1329.
- 33. Abdelkader AS, Elbayar R, Ashour AA, et al. Exploring ageism and aging anxiety: A cross-sectional study in Egypt. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol . 2025 Mar 6. doi: 10.1007/s00127-025-02846-y. Online ahead of print.
- 34. Gao Y. Measurement of aging anxiety in Taiwan: An application of a multidimensional item response model. Social Behavior and Personality. 2012; 40: 557-566.
- 35. Cherry KE, Brigman S, Lyon BA, et al. Self-reported ageism across the lifespan: Role of aging knowledge. Int J Aging Hum Dev. 2016; 83: 366-380.
- 36. Quevedo-Blasco R, Díaz-Román A, Vega-García A. Death anxiety in caregivers of chronic patients. Healthcare (Basel). 2024; 12: 107.
- 37. İpek L, Gunes-Gencer GY. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlı informal bakım verenler: Geleneksel derleme. Geriatrik Bilimler Dergisi. 2023; 6: 182-193.
- 38. Tepe-Medin Ş, Hintistan S, Özoran Y. Dahili kliniklerde çalışan hekim ve hemşirelerde ölüm kaygısının belirlenmesi. HUHEMFAD. 2020; 7: 262-270.
- 39. Türken-Gel K, Tokur-Kesgin M. İnformal bakım verenlerin bakım yüküne ilişkin hemşirelerin görüşleri. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2017; 20: 267-278.
- 40. Dağdeviren T, Demir N, Adahan D, ve ark. Evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım verenlerinde bakım yükü. TJFMPC. 2020; 14: 186-195.
- 41. Kol R, Yılmaz-Karabulutlu E. Kronik hastalığı olan bireylere bakım verenlerin bakım yükü ve iyilik halinin değerlendirilmesi. Kocaeli Med J. 2021; 10: 119-127.
- 42. Bodner E, Shrira A, Bergman YS, et al. The interaction between aging and death anxieties predicts ageism. Personality and Individual Differences. 2015; 86: 15-19.
- 43. Barnett MD, Adams CM. Ageism and aging anxiety among young adults: relationships with contact, knowledge, fear of death, and optimism. Educational Gerontology. 2018; 44: 693-700.
- 44. Rupprecht FS, Martin K, Lang FR. Aging-related fears and their associations with ideal life expectancy. Eur J Ageing. 2022; 19: 587-597.
Toplam 44 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Geriatri ve Gerontoloji |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Kasım 2024 |
| Kabul Tarihi | 30 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Bu dergide yayınlanan makaleler Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
Geriatrik Bilimler Dergisi, Türkiye Atıf Dizini, Türk MEDLINE, Asos İndeks, Scilit, EuroPub ve 2023-2024 sayıları itibariyle ULAKBİM TR-DİZİN'de indekslenmektedir.
