Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ile Karakter Güçleri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki

Yeşim Saruhan; Muhammet Çiftçi

doi:10.18795/gumusmaviatlas.1577662

Araştırma Makalesi

Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ile Karakter Güçleri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 50 - 70, 27.04.2025

Yeşim Saruhan , Muhammet Çiftçi

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1577662

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının karakter güçleri ve akademik başarı arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmada nicel desende korelasyonel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, 2018-2019 Eğitim- Öğretim yılında 10, 11 ve 12. sınıfta öğrenim görmekte olan 1660 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak; Problemli İnternet Kullanım Ölçeği- (PİKÖ-E) ve Karakter Güçleri ve Erdemli Oluş Gençlik Envanteri (KGEGE), katılımcıların demografik bilgilerine ulaşmak için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularında lise öğrencilerinin tedbirlilik ve öz-kontrol/öz denetim karakter güçlerinin problemli internet kullanımını anlamlı bir düzeyde yordadığı bulgulanmıştır. Ayrıca cinsiyet, okul türü, anne eğitim düzeyi değişkenleri ele alındığında, problemli internet kullanımı bakımından anlamlı farklılıklar olduğu bulgulanmıştır. Tedbirlilik ve öz-kontrol/öz-denetim karakter güçlerinin lise öğrencilerinin problemli internet kullanımını yordamada önemli bir özellik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Cinsiyet değişkenine göre problemli internet kullanımı açısından erkek öğrencilerin envanterden almış oldukları puanların kız öğrencilere göre daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Okul türü değişkeninde fen lisesinde öğrenim gören öğrencilerin diğer okul türlerindeki öğrencilere göre problemli internet kullanımı anlamlı şekilde daha az gösterdikleri, anne eğitim düzeyi değişkeninde ise annesi okur-yazar olmayan ve lise mezunu olan öğrencilerin problemli internet kullanımı puanları arasında anlamlı fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma bulguları sonucunda elde edilen bilgiler literatür doğrultusunda tartışılarak, gelecekte yapılabilecek çalışmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Problemli internet kullanımı, Karakter güçleri, Akademik başarı

Kaynakça

Agnew, R. (1992). Foundation for a general strain theory of crime and delinquency. Criminology, 30(1), 47-88. https://doi.org/10.1111/j.1745-9125.1992.tb01093.x
Altuğ, M., Gencer, C., & Ersöz F. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin hayatında bilgisayarın yeri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 4(1), 19–28.
Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar - Current Approaches in Psychiatry, 1(1), 55-67.
Aslanargun, E. (2007). Okul-aile işbirliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 119-135.
Avşaroğlu, S., & Akbulut, Ö. F. (2020). Sağlıklı aile yapısı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. International Social Sciences Studies Journal, 6(65), 2879–2902. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2456
Ayas, T. (2012). Lise öğrencilerinin internet ve bilgisayar oyun bağımlılık düzeylerinin utangaçlıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 627-636.
Batıgün Durak, A., & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
Bekiroğlu, H. A., & Şahin, E. (2022). Kişisel beceriler, kişilerarası beceriler ve genel ruh durumu ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin üniversite öğrencileri örnekleminde analizi. Öneri Dergisi, 17(58), 691-720. https://doi.org/10.14783/maruoneri.1078185
Błachnio, A., & Przepiorka, A. (2016). Personality and positive orientation in internet and Facebook addiction. An empirical report from Poland. Computers in Human Behavior, 59, 230-236. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.02.018
Bodden, D. H. M., Stikkelbroek, Y., & Dirksen, C. D. (2018). Societal burden of adolescent depression an overview and cost-of-illness study. Journal of Affective Disorders, 241, 256–262. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.06.015
Boylu, A. A., & Günay, G. (2019). Loneliness and internet addiction among university students. In M. Khosrow-Pour (Ed.), Internet and technology addiction: Breakthroughs in research and practice (pp. 382–398). Information Science Reference/IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-8900-6.ch022
Bulut Serin, N. (2011). An examination of predictor variables for problematic internet use. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 10(3), 54-62.
Bütüner, R., Bütüner, N. & Bütüner, M. (2022). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı konusunda son beş yılda yapılmış çalışmaların incelenmesi. Bilgi Sistemleri ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 17-34.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Pegem Akademi.
Büyükşahin Çevik, G., & Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin arkadaş bağlılığı ve internet bağımlılığının cinsiyet, ebeveyn tutumu ve anne-baba eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 225–240.
Caplan, S. E. (2003). Preference for online social interaction: A theory of problematic internet use and psychosocial well-being. Communication Research, 30(6), 625–648. https://doi.org/10.1177/0093650203257842
Caplan, S. E. (2010). Theory and measurement of generalized problematic internet use: A two-step approach. Computers in Human Behavior, 26(5), 1089–1097. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.03.012
Cerniglia, L., Zoratto, F., Cimino, S., Laviola, G., Ammaniti, M., & Adriani, W. (2017). Internet addiction in adolescence: Neurobiological, psychosocial and clinical issues. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 76, 174-184. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.12.024
Ceyhan, A. A., & Ceyhan, E. (21-23 Ekim, 2009). Ergenlerde Problemli İnternet Kullanım Ölçeği (PİKÖ–E) geliştirme çalışmaları [Bildiri sunumu]. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Adana, Türkiye. https://pdr.org.tr/wp-content/uploads/2021/11/22-uluslararasi-psikolojik-danisma-ve-rehberlik-kongresi-bildiri-ozet-kitapcigi.pdf
Ceyhan, E. (2010). Problemli internet kullanım düzeyi üzerinde kimlik statüsünün, internet kullanım amacının ve cinsiyetin yordayıcılığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1323-1355.
Çay, E. (2019). Ergenlerde internet bağımlılığının sosyal duygusal sağlık ve bilinçli farkındalık düzeylerine etkisi (Tez No. 538544) [Yüksek lisans tezi, Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187-195. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00041-8
de Ridder, D. T., Lensvelt-Mulders, G., Finkenauer, C., Stok, F. M., & Baumeister, R. F. (2012). Taking stock of self-control: A meta-analysis of how trait self-control relates to a wide range of behaviors. Personality and Social Psychology Review, 16(1), 76–99. https://doi.org/10.1177/1088868311418749
Demir, İ., Özköklü, D., & Turğut, B. A., (2015). Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 720-731.
Demir, R., & Murat, M. (2021). Öğrencilerin güçlü yönlerinin/karakter güçlerinin keşfedilmesine yönelik sınıf içi uygulama önerileri. Humanistic Perspective, 3(3), 737-752. https://doi.org/10.47793/hp.957527
Demir, R., & Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
Demirci, Z. A., & Mersin, S. (2020). Pozitif psikolojinin krizle baş etmede önemi. Humanities Sciences, 15(1), 36-44. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2020.15.1.4C0233
Duman, B., & Baştemur, Ş. (2023). Ergenlerde sosyal medya kullanımı, sosyal fobi ve riskli davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1698-1714. https://doi.org/10.17679/inuefd.1312693
Duman, M. Z. (2008). İnternet kullanımının öğrencilerin sosyal ilişkileri ve okul başarıları üzerindeki etkisi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(3), 93-112.
Duman, S. (2016). Ergenlerin problemli internet kullanımı ile akademik başarı ve ertelemeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 430697) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Dursun, A. (2020). Ergenlerin problemli internet kullanımını azaltmaya yönelik gerçeklik terapisi temelli psiko-eğitim programının etkililiği (Tez No. 656640) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Dursun, A. (2022). Ergenlerin problemli internet kullanımı ve psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim İnsan Bilimleri Dergisi, 12(2), 521-546. http://dx.doi.org/10.23863/kalem.2021.214
Ekşi, F., & Ümmet, D. (2013). Bir kişilerarası iletişim problemi olarak internet bağımlılığı ve siber zorbalık: Psikolojik danışma açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 91-115.
Ekşi, H., Demirci, İ., Kaya, Ç., & Ekşi, F. (2017). Karakter gelişim indeksinin Türk ergenlerdeki psikometrik özellikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 476-500. https://doi.org/10.12984/egeefd.284832
Ekşi, H., Turgut, T., & Sevim, E. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz kontrol ve sosyal medya bağımlılığı ilişkisinde genel erteleme davranışlarının aracı rolü. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3). http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.3.0069
Ektiricioğlu, C., Arslantaş, H., & Yüksel, R. (2020). Ergenlerde çağın hastalığı: Teknoloji bağımlılığı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(1), 51-64. https://doi.org/10.17827/aktd.498947
Eldeliklioğlu, J., & Vural-Batık, M. (2013). Predictive effeects of academiz achievement, internet use duration, loneliness and shyness on internet addiction. Hacettepe Üniversity Journal of Education, 28(1), 141–152.
Erdem, A. (2017). Kontrollü internet kullanımı psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımlarına etkisinin incelenmesi (Tez No. 464591) [Doktora tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. WW Norton & Co.
Eroğlu, Y., Sağar, M. E., & Feridun, K. (2023). Üniversite öğrencilerinde öz-kontrolün problemli internet kullanımını yordaması. EKEV Akademi Dergisi, 94, 345-359. https://doi.org/10.17753/sosekev.1246985
Esen, E. (2010). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi (Tez No. 265503) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Fioravanti, G., Primi, C., & Casale, S. (2013). Psychometric evaluation of the generalized problematic internet use scale 2 in an Italian sample. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 16(10), 761-766. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0429
Gamez Guadix, M., Orue, I., & Calvete, E. (2013). Evaluation of the cognitive-behavioral model of generalized and problematic internet use in Spanish adolescents. Psycothema, 25(3), 299-306. https://doi.org/10.7334/psicothema2012.274
Goldberg, I. (1996). Internet addiction disorder. CyberPsychol & Behavior, 3(4), 403-412.
Gökçearslan, Ş, Mumcu, F. K, Haşlaman, T., & Çevik, Y. D. (2016). Akıllı telefon bağımlılığının modellenmesi: Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon kullanımının, öz düzenlemenin, genel öz yeterliliğin ve sanal kaytarmanın rolü. İnsan Davranışında Bilgisayarlar, 63, 639–649. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.091
Griffin, K. W., Scheier, L. M., Komarc, M., & Botvin, G. J. (2021). Adolescent transitions in selfmanagement strategies and young adult alcohol use. Evaluation & The Health Professions, 44(1), 25-41. https://doi.org/10.1177/0163278720983432
Griffiths, M. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance use, 10(4), 191-197. https://doi.org/10.1080/14659890500114359
Gülbahar, E. (2019). Ergenlerde karakter güçleri ile zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 560737) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Güldal, Ş. (2019). Bilinçli farkındalık temelli ergenlere yönelik psikoeğitim programının karakter güçleri, bilinçli farkındalık ve akademik başarı gelişimine etkisinin incelenmesi (Tez No. 605318) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
Ismail, A. B., & Zawahreh, N. (2017). Self-control and its relationship with the internet addiction among a sample of Najran university students. Journal of Education and Human Development, 6(2), 168-174. https://doi.org/10.15640/jehd.v6n2a18
İnan, A. (2010). İlköğretim II. kademe ve ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı (Tez No. 263788) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Jun, S., & Choi, E. (2015). Academic stress and internet addiction from general strain theory framework. Computers in Human Behavior, 49, 282-287. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.001
Kabakçı, Ö. F. (2013). Karakter güçleri açısından pozitif gençlik gelişiminin incelenmesi (Tez No. 339034) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kabakçı, Ö. F. (2016). Karakter güçleri ve erdemli oluş: Güçlü yanlara-dayalı psikolojik danışma ve değerler eğitimine yeni bir yaklaşım. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(45), 25-40.
Kara, E. (2016). Üniversite öğrencilerinin depresyon düzeylerinin bağlanma stilleri ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkisi: Öz kontrolün aracılık rolü (Tez No. 432435) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kawabe, K., Horiuchi, F., Ochi, M., Oka, Y., & Ueno, S. (2016) Internet addiction: Prevalence and relation with mental states in adolescents. Psychiatry Clin Neurosci, 70, 405–412. https://doi.org/10.1111/pcn.12402
Kelleci, M. (2008). İnternet, cep telefonu, bilgisayar oyunlarının çocuk ve gençlerin ruh sağlığına etkileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(3), 253-256.
Khan, N. A., Khan, A. N., & Moin, M. F. (2021). Self-regulation and social media addiction: A multi-wave data analysis in China. Technology in Society, 64, 101527. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2021.101527
Kıran, S., Küçükbostancı, H., & Emre, İ. E. (2020). Sosyal medya kullanımının kişiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441. https://doi.org/10.17671/gazibtd.693331
Kilford, E. J., Garrett, E., & Blakemore, S. J. (2016). The development of social cognition in adolescence: An integrated perspective. Neurosci Biobehav Rev, 70, 106–120. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.08.016
Kim, H. K., & Davis, K. E. (2009). Toward a comprehensive theory of problematic Internet use: Evaluating the role of self-esteem, anxiety, flow, and the self-rated importance of internet activities. Computers in Human Behavior, 25(2), 490-500. https://doi.org/10.1016/j.chb.2008.11.001
Kim, Y. H., Son, H. M., Yang, Y. O., Cho, Y. R., & Lee, N. Y. (2007). Relation between internet game addiction in elementary school students and student's perception of parent-child attachment. Child Health Nursing Research, 13(4), 383-389. http://doi.org/10.4040/jkan.2010.40.3.378
Koca, E. B., & Tunca, M. Z. (2020). İnternet ve sosyal medya bağımlılığının öğrenciler üzerindeki etkilerine dair bir araştırma. Alanya Akademik Bakış, 4(1), 77-103. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.597820
Kutluay, E. (2022). Akıllı telefon bağımlılığıyla ilişkili faktörlerin lise öğrencilerinin akademik başarıları üzerindeki etkilerini açıklayan bir model önerisi (Tez No. 732652) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Lai, W., Wang, W., Li, X., Wang, H., Lu, C., & Guo, L. (2023). Longitudinal associations between problematic Internet use, self-esteem, and depressive symptoms among Chinese adolescents. European Child & Adolescent Psychiatry, 32(7), 1273-1283. https://doi.org/10.1007/s00787-022-01944-5
LaRose, R., Lin, C. A., & Eastin, M. S. (2003). Unregulated internet usage: Addiction, habit, or deficient self-regulation?. Media Psychology, 5(3), 225-253. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0503_01
Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77-95. https://doi.org/10.1080/15213260802669458
Lerner, R. M., Lerner, J. V., Bowers, E. P., & Geldhof, G. J. (2015). Positive youth development and relational-developmental-systems. In W. F. Overton, P. C. M. Molenaar, & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology and developmental science: Theory and method (pp. 607-651). John Wiley & Sons, Inc. https://doi.org/10.1002/9781118963418.childpsy116
Leung, C. Y., Leung, G. M., & Schooling, C. M., (2018) Behavioral problem trajectories and self-esteem changes in relation with adolescent depressive symptoms: A longitudinal study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 53, 673–684. https://doi.org/10.1007/s00127-018-1508-z
Mahapatra, S. (2019). Smartphone addiction and associated consequences: Role of loneliness and self-regulation. Behaviour & Information Technology, 38(8), 833-844. https://doi.org/10.7275/hz5x-tx03
Maniaci, G., La Cascia, C., Giammanco, A., Ferraro, L., Palummo, A., Saia, G. F., Pinetti, G., Zarbo, M., & La Barbera, D. (2023). The impact of healthy lifestyles on academic achievement among Italian adolescents. Current Psychology, 42(6), 5055-5061. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01614-w
Mathew, P. (2020). Impact of problematic internet use on the self-esteem of adolescents in the selected school, Kerala, India. Archives of Psychiatric Nursing, 34(3), 122-128. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2020.02.008
Meerkerk, G. J., Van Den Eijnden, R. J. J. M., & Garretsen, H. F. L. (2006). Predicting compulsive internet use: It’s all about sex!. Cyber Psychology & Behavior, 9(1), 95- 103. https://doi.org/10.1089/cpb.2006.9.95
Meerkerk, G. J., van den Eijnden, R. J., Franken, I. H. A., & Garretsen, H. F. L. (2010). Is compulsive internet use related to sensitivity to reward and punishment, and impulsivity?. Computers in Human Behavior, 26(4), 729-735. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.01.009
Millî Eğitim Bakanlığı (2019), Liselere geçiş sistemi (LGS) kapsamında ilk yerleştirme sonuçları ön raporu. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_07/22084102_LGS_2 019_yerlestirme_22temmuz.pdf
Morsünbül, Ü. (2014). İnternet bağımlılığının bağlanma stilleri, kişilik özellikleri, yalnızlık ve yaşam doyumu ile ilişkisi. International Journal of Human Sciences, 11(1), 357-372. https://doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2727
Nalwa, K., & Anand, A. P. (2003). İnternet addiction in students: A cause of concern. Cyber Psychology & Behavior, 6(6), 653–656. https://doi.org/10.1089/109493103322725441
Needham, B. L., Crosnoe, R., & Muller, C. (2004). Academic failure in secondary school: The inter-related role of health problems and educational context. Social problems, 51(4), 569-586. https://doi.org/10.1525/sp.2004.51.4.569
Ögel, K. (2017). İnternet bağımlılığı, internetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkma (3. baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ögel, K. (2020). İnternet bağımlılığı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Özer, Ş. (2013). Problemli internet kullanımının benlik saygısı ve öznel iyi oluş ile açıklanabilirliği (Tez No. 344488) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Öztabak, M. Ü. (2018). Problemli internet kullanımı olan ergenlerin internet kullanımına ilişkin duygu ve görüşlerinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1022-1055. https://doi.org/10.26466/opus.419667
Öztabak, M. Ü. (2023). Ergenlerde problemli internet kullanımı ile aleksitimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 9(116), 8765- 8777. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.723 27
Parker, B. J., & Plank, R. E. (2000). A uses and gratifications perspective on the internet as a new information source. American Business Review, 18(2), 43-49. https://www.proquest.com/scholarly-journals/uses-gratifications-perspective-on-internet-as/docview/216306467/se-2
Paus, T., Keshavan, M., & Giedd, J. N. (2008). Why do many psychiatric disorders emerge during adolescence?. Nature Reviews Neuroscience, 9(12), 947-957. https://doi.org/10.1038/nrn2513
Perrella, R., & Caviglia, G. (2017). Internet addiction, self-esteem and relational patterns in adolescents. Clinical Neuropsychiatry, 14(1), 82-87.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford University Press & American Psychological Association.
Sağar, M. E. (2021). Predictive role of cognitive flexibility and self-control on social media addiction in university students. International Education Studies, 14(4), 1-10. https://doi.org/10.5539/ies.v14n4p1
Sarıer, Y. (2016). Türkiye’de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir metaanaliz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 609-627. http://doi.doidestek.com/MetaDataDuzenle.aspx?ID=15868
Say, G. (2016). Problemli internet kullanımı ile ilişkili bazı değişkenler: Ebeveyn-ergen ilişki niteliği, yalnızlık, öfke ve problem çözme becerileri (Tez No. 425435) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Sebena, R., Orosova, O., & Benka, J. (2013). Are self-regulation and depressive symptoms predictors of problematic internet use among first year university students?. PsychNology Journal, 11(3), 235–249.
Seligman, M. E. P. (2002). Positive psychology, positive prevention and positive therapy. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 3–9). Oxford University Press.
Shapira, N. A., Lessig, M. C., Goldsmith, T. D., Szabo, S. T., Lazoritz, M., Gold, M. S., & Stein, D. J. (2003). Problematic internet use: Proposed classification and diagnostic criteria. Depression and Anxiety, 17(4), 207-216. https://doi.org/10.1002/da.10094
Spada, M. M., Langston, B., Nikčević, A. V., & Moneta, G. B. (2008). The role of metacognitions in problematic internet use. Computers in Human Behavior, 24(5), 2325-2335. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.12.002
Stavropoulos, V., Alexandraki, K., & Motti-Stefanidi, F. (2013). Recognizing internet addiction: Prevelance and relationship to academic achievement in adolescents enrolled in urban and rural Greek high schools. Journal of Adolescence, 36(3), 565- 576. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2013.03.008
Stevens, M. W., Dorstyn, D., Delfabbro, P. H., & King, D. L. (2021). Global prevalence of gaming disorder: A systematic review and meta-analysis. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 55(6), 553-568. https://doi.org/10.1177/0004867420962851
Şimşir, Z., & Dilmaç, B. (2022). Öz disiplin ve huzur arasındaki ilişkide cesaret ve yaşam doyumunun aracılık rolü: Öz disiplin ölçeğinin geliştirilmesi. Güncel Psikoloji, 41(12), 8322-8332. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01515-y
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
Taçyıldız, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması (Tez No. 264036) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Tan, Y., Chen, Y., Lu, Y., & Li, L. (2016). Exploring associations between problematic internet use, depressive symptoms and sleep disturbance among southern Chinese adolescents. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(3), 313. https://doi.org/10.3390/ijerph13030313
Tang, Y. Y., Posner, M. I., Rothbart, M. K., & Volkow, N. D. (2015). Circuitry of self-control and its role in reducing addiction. Trends in Cognitive Sciences, 19(8), 439-444. https://doi.org/10.1016/j.tics.2015.06.007
Tanrıverdi, S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 339875) [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Taş, İ., Eker, E., & Anlı, G. (2014). Orta öğretim öğrencilerinin internet ve oyun bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(2), 37-57.
Tateno, M., Teo, A. R., Ukai, W., Kanazawa, J., Katsuki, R., Kubo, H., & Kato, T. A. (2019). Internet addiction, smartphone addiction, and hikikomori trait in Japanese young adult: Social isolation and social network. Frontiers in Psychiatry, 10, 455. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00455
Tokunaga, R. S. (2017). A meta-analysis of the relationships between psychosocial problems and internet habits: Synthesizing internet addiction, problematic internet use and deficient self-regulation research. Communication Monographs, 84(4), 423-446. https://doi.org/10.1080/03637751.2017.1332419
Topal, N., Odacı, H., & Şükrü, Ö. (2023). İnternet bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş: Yalnızlığın aracı rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 601-639. https://doi.org/10.17152/gefad.1140695
Toraman, M. (2013). İnternet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanım düzeylerinin ortaöğretim öğrencilerinin akademik başarıları ile ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 356159) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Tóth Király, I., Morin, A. J., Hietajärvi, L., & Salmela Aro, K. (2021). Longitudinal trajectories, social and individual antecedents and outcomes of problematic internet use among late adolescents. Child Development, 92(4), e653-e673. https://doi.org/10.1111/cdev.13525
Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim- Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2013). The differential susceptibility to media effects model. Journal of Communication, 63(2), 221-243. https://doi.org/10.1111/jcom.12024
Vıla, M., Carballo, J. L., & Coloma Carmona, A. (2018). Academic outcomes and cognitive performance in problematic internet users. Adicciones, 30(2). https://doi.org/10.20882/adicciones.844
Vondráčková, P., & Gabrhelík, R. (2016). Prevention of internet addiction: A systematic review. Journal of behavioral addictions, 5(4), 568-579. https://doi.org/10.1556/2006.5.2016.085
We are Social. (2022). Digital 2022: Another year of bumper growth. https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
Werner, K. M., & Ford, B. Q. (2023). Self‐control: An integrative framework. Social and Personality Psychology Compass, 17(5), e12738. https://doi.org/10.1111/spc3.12738
Yalçınöz, V. (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımı ile sınav kaygısı düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 502451) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yavuzarslan Gök, A. (2017). Ergenlerde problemli internet kullanımı, kişilik özellikleri ve sosyal beceri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 469665) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H., & Ko, C. H. (2007). Family factors of internet addiction and substance use experience in Taiwanese adolescents. Cyberpsychology & Behavior, 10(3), 323-329. https://doi.org/10.1089/cpb.2006.9948
Yılmaz, D. (2010). Çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları anabilim dalına başvuran çocuk ve ergenlerde bilgisayar oyunu ve internet kullanımı ile utangaçlık ve sosyal fobi ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 307247) [Tıpta uzmanlık tezi, Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yılmaz, R., & Yılmaz, F. G. K. (2022). Problematic internet use in adults: The role of happiness, psychological resilience, dispositional hope and self-control and self-management. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 10, 1-19. https://doi.org/10.1007/s10942-022-00482-y
Young, K. S. (1996). Internet Addıctıon: The emergence of a new clinical disorder. Cyber Psychology and Behavior, 1(3), 237-244. https://psycnet.apa.org/doi/10.1089/cpb.1998.1.237
Yönet Demirhan, C., Cırcır, O., Aydemir, M., Balcı, H., Can, H. R., & Gökçe, Z. (2023). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ile bilinçli farkındalık arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolünün incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 52(239), 1875-1896. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1131011
Zhou, M., & Ding, X. (2023). Internet use, depression and cognitive outcomes among Chinese adolescents. Journal of Community Psychology, 51(2), 768-787. https://doi.org/10.1002/jcop.22779
Zhu, Y., Au, W., & Yates, G. (2016). University students' self-control and self-regulated learning in a blended course. The İnternet And Higher Education, 30, 54-62. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2016.04.001
Zorbaz, O., & Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.

The Relationship Between High School Students’ Problematic Internet Use and Their Character Strengths and Academic Success

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 50 - 70, 27.04.2025

Yeşim Saruhan , Muhammet Çiftçi

https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1577662

Öz

The purpose of this is to analyze problematic behavior of high school students in internet use in terms of character strength and academic success. Correlational survey model in descriptive survey model was used in the study. The study group of the study consisted of 1660 high school students studying in the 10, 11 and 12th grades in the academic year of 2018-2019. “Problematic Internet Use Scale for teenager (PIUS) and Adolescent and Character Strengths and Youthful Youth Inventory (VIA-Youth) were used as data collection tools. Personal Information form was used to get demographic information of the participants. In the study findings, it was found out that the precautionary and self-control / self-control character forces predicted problematic internet usage of high school students significantly. It was also found out that there was a significant difference between problematic internet use and gender, school type and educational level of the mother. It was determined out that precautionary and self-control / self-control character forces were a significant feature to predict the problematic internet usage of high school students. According to gender variable, it was seen that scores of male students from inventory were higher than female students. According to school type variable, students studying in science high school had less problematic internet using than the ones studying in other types of schools. However, according to educational level of the mother variable, it was found out that there was a significant difference between the students with illiterate mothers and the ones with high-school graduate mothers. As a result of the findings of the study, recommendations were given for future studies by discussing the obtained data in accordance with the literature.

Anahtar Kelimeler

Problematic internet use, Character powers, Academic achievement

Kaynakça

Agnew, R. (1992). Foundation for a general strain theory of crime and delinquency. Criminology, 30(1), 47-88. https://doi.org/10.1111/j.1745-9125.1992.tb01093.x
Altuğ, M., Gencer, C., & Ersöz F. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin hayatında bilgisayarın yeri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 4(1), 19–28.
Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar - Current Approaches in Psychiatry, 1(1), 55-67.
Aslanargun, E. (2007). Okul-aile işbirliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 119-135.
Avşaroğlu, S., & Akbulut, Ö. F. (2020). Sağlıklı aile yapısı açısından bir risk faktörü: İnternet bağımlılığı. International Social Sciences Studies Journal, 6(65), 2879–2902. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.2456
Ayas, T. (2012). Lise öğrencilerinin internet ve bilgisayar oyun bağımlılık düzeylerinin utangaçlıkla ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 627-636.
Batıgün Durak, A., & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
Bekiroğlu, H. A., & Şahin, E. (2022). Kişisel beceriler, kişilerarası beceriler ve genel ruh durumu ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin üniversite öğrencileri örnekleminde analizi. Öneri Dergisi, 17(58), 691-720. https://doi.org/10.14783/maruoneri.1078185
Błachnio, A., & Przepiorka, A. (2016). Personality and positive orientation in internet and Facebook addiction. An empirical report from Poland. Computers in Human Behavior, 59, 230-236. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.02.018
Bodden, D. H. M., Stikkelbroek, Y., & Dirksen, C. D. (2018). Societal burden of adolescent depression an overview and cost-of-illness study. Journal of Affective Disorders, 241, 256–262. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.06.015
Boylu, A. A., & Günay, G. (2019). Loneliness and internet addiction among university students. In M. Khosrow-Pour (Ed.), Internet and technology addiction: Breakthroughs in research and practice (pp. 382–398). Information Science Reference/IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-8900-6.ch022
Bulut Serin, N. (2011). An examination of predictor variables for problematic internet use. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 10(3), 54-62.
Bütüner, R., Bütüner, N. & Bütüner, M. (2022). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı konusunda son beş yılda yapılmış çalışmaların incelenmesi. Bilgi Sistemleri ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 17-34.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Pegem Akademi.
Büyükşahin Çevik, G., & Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin arkadaş bağlılığı ve internet bağımlılığının cinsiyet, ebeveyn tutumu ve anne-baba eğitim düzeylerine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 225–240.
Caplan, S. E. (2003). Preference for online social interaction: A theory of problematic internet use and psychosocial well-being. Communication Research, 30(6), 625–648. https://doi.org/10.1177/0093650203257842
Caplan, S. E. (2010). Theory and measurement of generalized problematic internet use: A two-step approach. Computers in Human Behavior, 26(5), 1089–1097. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.03.012
Cerniglia, L., Zoratto, F., Cimino, S., Laviola, G., Ammaniti, M., & Adriani, W. (2017). Internet addiction in adolescence: Neurobiological, psychosocial and clinical issues. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 76, 174-184. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.12.024
Ceyhan, A. A., & Ceyhan, E. (21-23 Ekim, 2009). Ergenlerde Problemli İnternet Kullanım Ölçeği (PİKÖ–E) geliştirme çalışmaları [Bildiri sunumu]. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Adana, Türkiye. https://pdr.org.tr/wp-content/uploads/2021/11/22-uluslararasi-psikolojik-danisma-ve-rehberlik-kongresi-bildiri-ozet-kitapcigi.pdf
Ceyhan, E. (2010). Problemli internet kullanım düzeyi üzerinde kimlik statüsünün, internet kullanım amacının ve cinsiyetin yordayıcılığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1323-1355.
Çay, E. (2019). Ergenlerde internet bağımlılığının sosyal duygusal sağlık ve bilinçli farkındalık düzeylerine etkisi (Tez No. 538544) [Yüksek lisans tezi, Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187-195. https://doi.org/10.1016/S0747-5632(00)00041-8
de Ridder, D. T., Lensvelt-Mulders, G., Finkenauer, C., Stok, F. M., & Baumeister, R. F. (2012). Taking stock of self-control: A meta-analysis of how trait self-control relates to a wide range of behaviors. Personality and Social Psychology Review, 16(1), 76–99. https://doi.org/10.1177/1088868311418749
Demir, İ., Özköklü, D., & Turğut, B. A., (2015). Ergenlerin problemli internet kullanımının yordanmasında denetim odağı ve yaşam doyumunun rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 720-731.
Demir, R., & Murat, M. (2021). Öğrencilerin güçlü yönlerinin/karakter güçlerinin keşfedilmesine yönelik sınıf içi uygulama önerileri. Humanistic Perspective, 3(3), 737-752. https://doi.org/10.47793/hp.957527
Demir, R., & Türk, F. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
Demirci, Z. A., & Mersin, S. (2020). Pozitif psikolojinin krizle baş etmede önemi. Humanities Sciences, 15(1), 36-44. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2020.15.1.4C0233
Duman, B., & Baştemur, Ş. (2023). Ergenlerde sosyal medya kullanımı, sosyal fobi ve riskli davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1698-1714. https://doi.org/10.17679/inuefd.1312693
Duman, M. Z. (2008). İnternet kullanımının öğrencilerin sosyal ilişkileri ve okul başarıları üzerindeki etkisi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(3), 93-112.
Duman, S. (2016). Ergenlerin problemli internet kullanımı ile akademik başarı ve ertelemeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 430697) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Dursun, A. (2020). Ergenlerin problemli internet kullanımını azaltmaya yönelik gerçeklik terapisi temelli psiko-eğitim programının etkililiği (Tez No. 656640) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Dursun, A. (2022). Ergenlerin problemli internet kullanımı ve psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim İnsan Bilimleri Dergisi, 12(2), 521-546. http://dx.doi.org/10.23863/kalem.2021.214
Ekşi, F., & Ümmet, D. (2013). Bir kişilerarası iletişim problemi olarak internet bağımlılığı ve siber zorbalık: Psikolojik danışma açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 91-115.
Ekşi, H., Demirci, İ., Kaya, Ç., & Ekşi, F. (2017). Karakter gelişim indeksinin Türk ergenlerdeki psikometrik özellikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 476-500. https://doi.org/10.12984/egeefd.284832
Ekşi, H., Turgut, T., & Sevim, E. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz kontrol ve sosyal medya bağımlılığı ilişkisinde genel erteleme davranışlarının aracı rolü. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3). http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2019.6.3.0069
Ektiricioğlu, C., Arslantaş, H., & Yüksel, R. (2020). Ergenlerde çağın hastalığı: Teknoloji bağımlılığı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(1), 51-64. https://doi.org/10.17827/aktd.498947
Eldeliklioğlu, J., & Vural-Batık, M. (2013). Predictive effeects of academiz achievement, internet use duration, loneliness and shyness on internet addiction. Hacettepe Üniversity Journal of Education, 28(1), 141–152.
Erdem, A. (2017). Kontrollü internet kullanımı psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin problemli internet kullanımlarına etkisinin incelenmesi (Tez No. 464591) [Doktora tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. WW Norton & Co.
Eroğlu, Y., Sağar, M. E., & Feridun, K. (2023). Üniversite öğrencilerinde öz-kontrolün problemli internet kullanımını yordaması. EKEV Akademi Dergisi, 94, 345-359. https://doi.org/10.17753/sosekev.1246985
Esen, E. (2010). Ergenlerde internet bağımlılığını yordayan psiko-sosyal değişkenlerin incelenmesi (Tez No. 265503) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Fioravanti, G., Primi, C., & Casale, S. (2013). Psychometric evaluation of the generalized problematic internet use scale 2 in an Italian sample. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 16(10), 761-766. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0429
Gamez Guadix, M., Orue, I., & Calvete, E. (2013). Evaluation of the cognitive-behavioral model of generalized and problematic internet use in Spanish adolescents. Psycothema, 25(3), 299-306. https://doi.org/10.7334/psicothema2012.274
Goldberg, I. (1996). Internet addiction disorder. CyberPsychol & Behavior, 3(4), 403-412.
Gökçearslan, Ş, Mumcu, F. K, Haşlaman, T., & Çevik, Y. D. (2016). Akıllı telefon bağımlılığının modellenmesi: Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon kullanımının, öz düzenlemenin, genel öz yeterliliğin ve sanal kaytarmanın rolü. İnsan Davranışında Bilgisayarlar, 63, 639–649. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.091
Griffin, K. W., Scheier, L. M., Komarc, M., & Botvin, G. J. (2021). Adolescent transitions in selfmanagement strategies and young adult alcohol use. Evaluation & The Health Professions, 44(1), 25-41. https://doi.org/10.1177/0163278720983432
Griffiths, M. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance use, 10(4), 191-197. https://doi.org/10.1080/14659890500114359
Gülbahar, E. (2019). Ergenlerde karakter güçleri ile zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 560737) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Güldal, Ş. (2019). Bilinçli farkındalık temelli ergenlere yönelik psikoeğitim programının karakter güçleri, bilinçli farkındalık ve akademik başarı gelişimine etkisinin incelenmesi (Tez No. 605318) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
Ismail, A. B., & Zawahreh, N. (2017). Self-control and its relationship with the internet addiction among a sample of Najran university students. Journal of Education and Human Development, 6(2), 168-174. https://doi.org/10.15640/jehd.v6n2a18
İnan, A. (2010). İlköğretim II. kademe ve ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı (Tez No. 263788) [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Jun, S., & Choi, E. (2015). Academic stress and internet addiction from general strain theory framework. Computers in Human Behavior, 49, 282-287. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.03.001
Kabakçı, Ö. F. (2013). Karakter güçleri açısından pozitif gençlik gelişiminin incelenmesi (Tez No. 339034) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kabakçı, Ö. F. (2016). Karakter güçleri ve erdemli oluş: Güçlü yanlara-dayalı psikolojik danışma ve değerler eğitimine yeni bir yaklaşım. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(45), 25-40.
Kara, E. (2016). Üniversite öğrencilerinin depresyon düzeylerinin bağlanma stilleri ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkisi: Öz kontrolün aracılık rolü (Tez No. 432435) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kawabe, K., Horiuchi, F., Ochi, M., Oka, Y., & Ueno, S. (2016) Internet addiction: Prevalence and relation with mental states in adolescents. Psychiatry Clin Neurosci, 70, 405–412. https://doi.org/10.1111/pcn.12402
Kelleci, M. (2008). İnternet, cep telefonu, bilgisayar oyunlarının çocuk ve gençlerin ruh sağlığına etkileri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(3), 253-256.
Khan, N. A., Khan, A. N., & Moin, M. F. (2021). Self-regulation and social media addiction: A multi-wave data analysis in China. Technology in Society, 64, 101527. https://doi.org/10.1016/j.techsoc.2021.101527
Kıran, S., Küçükbostancı, H., & Emre, İ. E. (2020). Sosyal medya kullanımının kişiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441. https://doi.org/10.17671/gazibtd.693331
Kilford, E. J., Garrett, E., & Blakemore, S. J. (2016). The development of social cognition in adolescence: An integrated perspective. Neurosci Biobehav Rev, 70, 106–120. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.08.016
Kim, H. K., & Davis, K. E. (2009). Toward a comprehensive theory of problematic Internet use: Evaluating the role of self-esteem, anxiety, flow, and the self-rated importance of internet activities. Computers in Human Behavior, 25(2), 490-500. https://doi.org/10.1016/j.chb.2008.11.001
Kim, Y. H., Son, H. M., Yang, Y. O., Cho, Y. R., & Lee, N. Y. (2007). Relation between internet game addiction in elementary school students and student's perception of parent-child attachment. Child Health Nursing Research, 13(4), 383-389. http://doi.org/10.4040/jkan.2010.40.3.378
Koca, E. B., & Tunca, M. Z. (2020). İnternet ve sosyal medya bağımlılığının öğrenciler üzerindeki etkilerine dair bir araştırma. Alanya Akademik Bakış, 4(1), 77-103. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.597820
Kutluay, E. (2022). Akıllı telefon bağımlılığıyla ilişkili faktörlerin lise öğrencilerinin akademik başarıları üzerindeki etkilerini açıklayan bir model önerisi (Tez No. 732652) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Lai, W., Wang, W., Li, X., Wang, H., Lu, C., & Guo, L. (2023). Longitudinal associations between problematic Internet use, self-esteem, and depressive symptoms among Chinese adolescents. European Child & Adolescent Psychiatry, 32(7), 1273-1283. https://doi.org/10.1007/s00787-022-01944-5
LaRose, R., Lin, C. A., & Eastin, M. S. (2003). Unregulated internet usage: Addiction, habit, or deficient self-regulation?. Media Psychology, 5(3), 225-253. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0503_01
Lemmens, J. S., Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77-95. https://doi.org/10.1080/15213260802669458
Lerner, R. M., Lerner, J. V., Bowers, E. P., & Geldhof, G. J. (2015). Positive youth development and relational-developmental-systems. In W. F. Overton, P. C. M. Molenaar, & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology and developmental science: Theory and method (pp. 607-651). John Wiley & Sons, Inc. https://doi.org/10.1002/9781118963418.childpsy116
Leung, C. Y., Leung, G. M., & Schooling, C. M., (2018) Behavioral problem trajectories and self-esteem changes in relation with adolescent depressive symptoms: A longitudinal study. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 53, 673–684. https://doi.org/10.1007/s00127-018-1508-z
Mahapatra, S. (2019). Smartphone addiction and associated consequences: Role of loneliness and self-regulation. Behaviour & Information Technology, 38(8), 833-844. https://doi.org/10.7275/hz5x-tx03
Maniaci, G., La Cascia, C., Giammanco, A., Ferraro, L., Palummo, A., Saia, G. F., Pinetti, G., Zarbo, M., & La Barbera, D. (2023). The impact of healthy lifestyles on academic achievement among Italian adolescents. Current Psychology, 42(6), 5055-5061. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01614-w
Mathew, P. (2020). Impact of problematic internet use on the self-esteem of adolescents in the selected school, Kerala, India. Archives of Psychiatric Nursing, 34(3), 122-128. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2020.02.008
Meerkerk, G. J., Van Den Eijnden, R. J. J. M., & Garretsen, H. F. L. (2006). Predicting compulsive internet use: It’s all about sex!. Cyber Psychology & Behavior, 9(1), 95- 103. https://doi.org/10.1089/cpb.2006.9.95
Meerkerk, G. J., van den Eijnden, R. J., Franken, I. H. A., & Garretsen, H. F. L. (2010). Is compulsive internet use related to sensitivity to reward and punishment, and impulsivity?. Computers in Human Behavior, 26(4), 729-735. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.01.009
Millî Eğitim Bakanlığı (2019), Liselere geçiş sistemi (LGS) kapsamında ilk yerleştirme sonuçları ön raporu. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_07/22084102_LGS_2 019_yerlestirme_22temmuz.pdf
Morsünbül, Ü. (2014). İnternet bağımlılığının bağlanma stilleri, kişilik özellikleri, yalnızlık ve yaşam doyumu ile ilişkisi. International Journal of Human Sciences, 11(1), 357-372. https://doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2727
Nalwa, K., & Anand, A. P. (2003). İnternet addiction in students: A cause of concern. Cyber Psychology & Behavior, 6(6), 653–656. https://doi.org/10.1089/109493103322725441
Needham, B. L., Crosnoe, R., & Muller, C. (2004). Academic failure in secondary school: The inter-related role of health problems and educational context. Social problems, 51(4), 569-586. https://doi.org/10.1525/sp.2004.51.4.569
Ögel, K. (2017). İnternet bağımlılığı, internetin psikolojisini anlamak ve bağımlılıkla başa çıkma (3. baskı). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ögel, K. (2020). İnternet bağımlılığı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Özer, Ş. (2013). Problemli internet kullanımının benlik saygısı ve öznel iyi oluş ile açıklanabilirliği (Tez No. 344488) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Öztabak, M. Ü. (2018). Problemli internet kullanımı olan ergenlerin internet kullanımına ilişkin duygu ve görüşlerinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 1022-1055. https://doi.org/10.26466/opus.419667
Öztabak, M. Ü. (2023). Ergenlerde problemli internet kullanımı ile aleksitimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Social Sciences Studies Journal, 9(116), 8765- 8777. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.723 27
Parker, B. J., & Plank, R. E. (2000). A uses and gratifications perspective on the internet as a new information source. American Business Review, 18(2), 43-49. https://www.proquest.com/scholarly-journals/uses-gratifications-perspective-on-internet-as/docview/216306467/se-2
Paus, T., Keshavan, M., & Giedd, J. N. (2008). Why do many psychiatric disorders emerge during adolescence?. Nature Reviews Neuroscience, 9(12), 947-957. https://doi.org/10.1038/nrn2513
Perrella, R., & Caviglia, G. (2017). Internet addiction, self-esteem and relational patterns in adolescents. Clinical Neuropsychiatry, 14(1), 82-87.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A handbook and classification. Oxford University Press & American Psychological Association.
Sağar, M. E. (2021). Predictive role of cognitive flexibility and self-control on social media addiction in university students. International Education Studies, 14(4), 1-10. https://doi.org/10.5539/ies.v14n4p1
Sarıer, Y. (2016). Türkiye’de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir metaanaliz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 609-627. http://doi.doidestek.com/MetaDataDuzenle.aspx?ID=15868
Say, G. (2016). Problemli internet kullanımı ile ilişkili bazı değişkenler: Ebeveyn-ergen ilişki niteliği, yalnızlık, öfke ve problem çözme becerileri (Tez No. 425435) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Sebena, R., Orosova, O., & Benka, J. (2013). Are self-regulation and depressive symptoms predictors of problematic internet use among first year university students?. PsychNology Journal, 11(3), 235–249.
Seligman, M. E. P. (2002). Positive psychology, positive prevention and positive therapy. In C. R. Snyder & S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 3–9). Oxford University Press.
Shapira, N. A., Lessig, M. C., Goldsmith, T. D., Szabo, S. T., Lazoritz, M., Gold, M. S., & Stein, D. J. (2003). Problematic internet use: Proposed classification and diagnostic criteria. Depression and Anxiety, 17(4), 207-216. https://doi.org/10.1002/da.10094
Spada, M. M., Langston, B., Nikčević, A. V., & Moneta, G. B. (2008). The role of metacognitions in problematic internet use. Computers in Human Behavior, 24(5), 2325-2335. https://doi.org/10.1016/j.chb.2007.12.002
Stavropoulos, V., Alexandraki, K., & Motti-Stefanidi, F. (2013). Recognizing internet addiction: Prevelance and relationship to academic achievement in adolescents enrolled in urban and rural Greek high schools. Journal of Adolescence, 36(3), 565- 576. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2013.03.008
Stevens, M. W., Dorstyn, D., Delfabbro, P. H., & King, D. L. (2021). Global prevalence of gaming disorder: A systematic review and meta-analysis. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 55(6), 553-568. https://doi.org/10.1177/0004867420962851
Şimşir, Z., & Dilmaç, B. (2022). Öz disiplin ve huzur arasındaki ilişkide cesaret ve yaşam doyumunun aracılık rolü: Öz disiplin ölçeğinin geliştirilmesi. Güncel Psikoloji, 41(12), 8322-8332. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01515-y
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
Taçyıldız, Ö. (2010). Lise öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması (Tez No. 264036) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Tan, Y., Chen, Y., Lu, Y., & Li, L. (2016). Exploring associations between problematic internet use, depressive symptoms and sleep disturbance among southern Chinese adolescents. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(3), 313. https://doi.org/10.3390/ijerph13030313
Tang, Y. Y., Posner, M. I., Rothbart, M. K., & Volkow, N. D. (2015). Circuitry of self-control and its role in reducing addiction. Trends in Cognitive Sciences, 19(8), 439-444. https://doi.org/10.1016/j.tics.2015.06.007
Tanrıverdi, S. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 339875) [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Taş, İ., Eker, E., & Anlı, G. (2014). Orta öğretim öğrencilerinin internet ve oyun bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(2), 37-57.
Tateno, M., Teo, A. R., Ukai, W., Kanazawa, J., Katsuki, R., Kubo, H., & Kato, T. A. (2019). Internet addiction, smartphone addiction, and hikikomori trait in Japanese young adult: Social isolation and social network. Frontiers in Psychiatry, 10, 455. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00455
Tokunaga, R. S. (2017). A meta-analysis of the relationships between psychosocial problems and internet habits: Synthesizing internet addiction, problematic internet use and deficient self-regulation research. Communication Monographs, 84(4), 423-446. https://doi.org/10.1080/03637751.2017.1332419
Topal, N., Odacı, H., & Şükrü, Ö. (2023). İnternet bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş: Yalnızlığın aracı rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 601-639. https://doi.org/10.17152/gefad.1140695
Toraman, M. (2013). İnternet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanım düzeylerinin ortaöğretim öğrencilerinin akademik başarıları ile ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 356159) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Tóth Király, I., Morin, A. J., Hietajärvi, L., & Salmela Aro, K. (2021). Longitudinal trajectories, social and individual antecedents and outcomes of problematic internet use among late adolescents. Child Development, 92(4), e653-e673. https://doi.org/10.1111/cdev.13525
Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim- Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
Valkenburg, P. M., & Peter, J. (2013). The differential susceptibility to media effects model. Journal of Communication, 63(2), 221-243. https://doi.org/10.1111/jcom.12024
Vıla, M., Carballo, J. L., & Coloma Carmona, A. (2018). Academic outcomes and cognitive performance in problematic internet users. Adicciones, 30(2). https://doi.org/10.20882/adicciones.844
Vondráčková, P., & Gabrhelík, R. (2016). Prevention of internet addiction: A systematic review. Journal of behavioral addictions, 5(4), 568-579. https://doi.org/10.1556/2006.5.2016.085
We are Social. (2022). Digital 2022: Another year of bumper growth. https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
Werner, K. M., & Ford, B. Q. (2023). Self‐control: An integrative framework. Social and Personality Psychology Compass, 17(5), e12738. https://doi.org/10.1111/spc3.12738
Yalçınöz, V. (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımı ile sınav kaygısı düzeylerinin incelenmesi (Tez No. 502451) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yavuzarslan Gök, A. (2017). Ergenlerde problemli internet kullanımı, kişilik özellikleri ve sosyal beceri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Tez No. 469665) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H., & Ko, C. H. (2007). Family factors of internet addiction and substance use experience in Taiwanese adolescents. Cyberpsychology & Behavior, 10(3), 323-329. https://doi.org/10.1089/cpb.2006.9948
Yılmaz, D. (2010). Çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları anabilim dalına başvuran çocuk ve ergenlerde bilgisayar oyunu ve internet kullanımı ile utangaçlık ve sosyal fobi ilişkisinin incelenmesi (Tez No. 307247) [Tıpta uzmanlık tezi, Uludağ Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Yılmaz, R., & Yılmaz, F. G. K. (2022). Problematic internet use in adults: The role of happiness, psychological resilience, dispositional hope and self-control and self-management. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 10, 1-19. https://doi.org/10.1007/s10942-022-00482-y
Young, K. S. (1996). Internet Addıctıon: The emergence of a new clinical disorder. Cyber Psychology and Behavior, 1(3), 237-244. https://psycnet.apa.org/doi/10.1089/cpb.1998.1.237
Yönet Demirhan, C., Cırcır, O., Aydemir, M., Balcı, H., Can, H. R., & Gökçe, Z. (2023). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ile bilinçli farkındalık arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolünün incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 52(239), 1875-1896. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1131011
Zhou, M., & Ding, X. (2023). Internet use, depression and cognitive outcomes among Chinese adolescents. Journal of Community Psychology, 51(2), 768-787. https://doi.org/10.1002/jcop.22779
Zhu, Y., Au, W., & Yates, G. (2016). University students' self-control and self-regulated learning in a blended course. The İnternet And Higher Education, 30, 54-62. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2016.04.001
Zorbaz, O., & Tuzgöl Dost, M. (2014). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının cinsiyet, sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 298-310.

Toplam 124 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Psikolojik danışmanlık, Eğitim Psikolojisi
Bölüm	Araştırma Makalesi
Yazarlar	Yeşim Saruhan 0009-0008-7784-2114 Muhammet Çiftçi 0000-0001-9606-4145
Yayımlanma Tarihi	27 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi	1 Kasım 2024
Kabul Tarihi	4 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA	Saruhan, Y., & Çiftçi, M. (2025). Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ile Karakter Güçleri ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki. Mavi Atlas, 13(1), 50-70. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1577662

Makale Dosyaları

Tam Metin

Tarandığımız Dizinler:

19020 19017 19018 24810 19019

e-ISSN: 2148-5232