Öz
Bu makalede epistemolojide önem arz eden Empirizm ve Fenomenolojinin tabula rasa ve epokhe üzerinden bir
karşılaştırılması yapılmıştır. Bu bağlamda sorunun derinlemesine ele alınması ve tartışılması için üç filozun görüşlerine
başvurulmuştur. Bu filozoflardan biri olan Husserl’in fenomenolojik bakış açısında epokhe, epistemoloji için öne
çıkan bir kavramdır. Bunun yanında çok önceden Locke ve Hume, empirik bir yaklaşım içinde bilgi sorununu ele
almışlar ve bilginin kesinliğini bu doğrultuda tartışmışlardır. Tabula rasa, Rasyonalistlerin doğuştan gelen fikirlerin
olduğu tezine karşı Empiristlerin zihnin boş bir levha olduğu iddiasını taşır. Buna göre tabula rasa, iddia edildiği
şekliyle doğru ve gerçek bilgiye ulaşmak için bir araçtır. Bununla birlikte tabula rasa sadece doğuştan gelen fikirleri
reddeden bir bakış açısı olmayıp aynı zamanda gerçek bilgiye ulaşmayı engelleyen fikirleri de zihnimizden çıkarmayı
hedefler. Bu yönüyle Locke ve Hume’un epistemolojik bakış açısıyla Husserl’in bakış açısındaki temel yakınlıkların
olduğu ifade edilebilir. Ontolojik bir metafizik içine girip epistemolojiden uzaklaşma tehlikesine karşın dikkatli olmak
gerektiğinden Locke, Hume ve Husserl bilginin kesinliği sorununa ve bu dünyaya ait olması konusuna
yoğunlaşmışlardır. Epokhe, Husserl tarafından öne sürülmüş olup şeylere doğrudan ulaşmayı amaçlayan bir yöntem
olarak karşımıza çıkar. Buradaki temel sorun, varolanın bilgisine doğrudan ulaşmak veya varolanın bilgisine doğrudan
ulaşmayı engelleyecek her türlü önkabullerden kurtulmaktır. Bu yönüyle hem tabula rasa hem epokhe, bilginin
kesinliğinin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğini soruşturmak için gereklidir. Dolayısıyla çalışmamız, tabula rasa ve
epokhe’nin benzerliklerini ve farklılıklarını Locke, Hume ve Husserl bağlamında incelemeyi hedeflemiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adorno, T. (2010). Husserl ve idealizm problemi (E. T. Somyürek, K. Gülenç & A. İ. Duru, Çev.). Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (6), 104-117.
- Altuner, İ. (2012). Locke’un doğuştan ilkeler eleştirisi ve tabula rasa olarak zihin. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, (21), 107-114.
- Anlı, Ö. F. (2008). Deneyim kavramı bağlamında Hegel’in empirizm eleştirisinin incelenmesi. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (2), 76-101.
- Aristotle. (1931). De anima (J. A. Smith, trans.). Clarendon University Press.
- Bryan, M. (2008). Büyük filozoflar (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
- Cevizci, A. (2010). Bilgi felsefesi. Say Yayınları.
- Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. Say Yayınları.
- Çağlıyan, Ç. E. (2018). Ortak bir anlam zemini kurmaya yönelik bir çaba olarak Edmund Husserl’in fenomenolojik yöntemi. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (31), 279-298. https://doi.org/10.20981/kaygi.479388
- Çelebi, E. (2018). Dil ve anlamın doğası üzerine bazı değerlendirmeler. İçinde O. Köse & İ. Serbestoğlu (Eds.), 3. Uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi bildiri kitabı (ss. 119-128). Berikan Yayınevi.
- Çelebi, E. (2019). John Locke’da temsil teorisi: Sözcük ve ide ilişkisi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 73-90. https://doi.org/10.20493/birtop.650307
- Çelebi, E. (2017). John Locke’un ideler teorisi -eleştirel bir inceleme-. Gece Kitaplığı.
- Duschinsky, R. (2012). Tabula rasa and human nature. Philosophy, 87(4). 509-529. https://doi.org/10.1017/S0031819112000393
- Gaela, E. J. (2006). John Locke and the natural law, yesterday and today: A critical analysis [Unpublished doctoral dissertation]. Universidad de Navarra.
- Gödelek, K. (2006). Kesin bir bilim olarak felsefenin kartezyen dayanakları. FLSF Dergisi, (2), 17-28,
- Gür, A. (2021). Husserl fenomenolojisinde köprüler kurmak. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20(1), 346-367. https://doi.org/10.20981/kaygi.894362
- İnam, A. (1995). Edmund Husserl’de mantık. Vadi Yayınları. Hacımuratoğlu, E. (2024). Fenomenoloji transandantal olmak zorunda mı?. Felsefe Arkivi, (61), 1–23. https://doi.org/10.26650/arcp.1413766
- Hume, D. (1976). İnsanın anlama yetisi üzerine bir soruşturma (O. Aruoba Çev.). Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Hume, D. (2009). İnsan doğası üzerine bir inceleme (E. Baylan, Çev.). Bilgesu Yayınevi.
- Husserl, E. (2009). Bunalım (L. Özşar, Çev.). Biblos Yayınları.
- Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders (H. Tepe, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
- Husserl, E. (1995). Kesin bir bilim olarak felsefe (T. Mengüşoğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- Jones, W. T. (2006). Klasik düşünce: Batı felsefesi tarihi (H. Ünler, Çev.). Paradigma Yayınları.
- Kırlı, Ö. (2013). John Locke ve David Hume’un epistemolojisi ve beşeri olanın izahı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 99-114. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.20.446
- Locke, J. (1996). İnsan anlığı üzerine bir deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
- Roy, M. (2010). Déconcert: A post-Derridian philosophy. Filosofía UIS, 9(2), 11-26.
- Öğüt, B. (2019). Aristoteles’te kuvve-fiil ilişkisi (Tez No. 598806) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Öktem, Ü. (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl’de apaçıklık (evidenz) problemi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45(1), 27-55.
- Öztanrıkulu Özel, N. (2018). Skeptisizm epistemolojik bir çıkmaz mıdır? Journal of Human Sciences, 15(2), 1291-1305. https://doi:10.14687/jhs.v15i2.5183
- Öztanrıkulu Özel, N. (2017). Hume’un dış dünyanın varlığına ilişkin tartışmadaki niyeti. Beytulhikme an International Journal of Philosophy, 7(2), 123-143.
- Sacıhan, D. (2022). Fenomenoloji geleneğinde Edmund Husserl. Jass Studies the Journal of Academic Social Science Studies, 15(91), 523-532.
- Sandowsky, L. N. (2006). Hume and Husserl the problem of the continuity or temporalization of consciousness. International Philosophical Quarterly, 46(1), 1-28.
- West, D. (1998). Kıta Avrupası felsefesine giriş (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
Öz
In this article, a comparison of Empiricism and Phenomenology, which are important in epistemology, has been
made through tabula rasa and epoché. In this context, the views of three philosophers were consulted to address and
discuss the issue deeply. From the phenomenological perspective of Husserl, one of these philosophers, epoché is a
prominent concept for epistemology. In addition, Locke and Hume had long ago addressed the problem of
knowledge within an empirical approach and discussed the certainty of knowledge in this direction. Tabula rasa
carries the claim of the Empiricists that the mind is a blank slate against the thesis of the Rationalists that there are
innate ideas. Accordingly, tabula rasa is a tool for reaching true and real knowledge as claimed. However, tabula rasa
is not only a perspective that rejects innate ideas but also aims to remove from our minds the ideas that prevent
reaching true knowledge. In this respect, it can be stated that Locke and Hume’s epistemological perspective and
Husserl’s perspective have fundamental similarities. Since it is necessary to be careful against the danger of entering
into ontological metaphysics and moving away from epistemology, Locke, Hume, and Husserl focused on the
concern of the certainty of knowledge and its belonging to this world. Epoché was put forward by Husserl and
appears as a method that aims to reach things directly. The fundamental difficulty here is to reach the knowledge of
what exists directly or to get rid of all kinds of preconceptions that will prevent direct access to the knowledge of
what exists. In this respect, both tabula rasa and epoché are necessary to investigate how the certainty of knowledge
should be realized. Therefore, our study aims to examine the similarities and differences between tabula rasa and
epoché in the context of Locke, Hume, and Husserl.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adorno, T. (2010). Husserl ve idealizm problemi (E. T. Somyürek, K. Gülenç & A. İ. Duru, Çev.). Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (6), 104-117.
- Altuner, İ. (2012). Locke’un doğuştan ilkeler eleştirisi ve tabula rasa olarak zihin. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, (21), 107-114.
- Anlı, Ö. F. (2008). Deneyim kavramı bağlamında Hegel’in empirizm eleştirisinin incelenmesi. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi, (2), 76-101.
- Aristotle. (1931). De anima (J. A. Smith, trans.). Clarendon University Press.
- Bryan, M. (2008). Büyük filozoflar (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
- Cevizci, A. (2010). Bilgi felsefesi. Say Yayınları.
- Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi. Say Yayınları.
- Çağlıyan, Ç. E. (2018). Ortak bir anlam zemini kurmaya yönelik bir çaba olarak Edmund Husserl’in fenomenolojik yöntemi. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (31), 279-298. https://doi.org/10.20981/kaygi.479388
- Çelebi, E. (2018). Dil ve anlamın doğası üzerine bazı değerlendirmeler. İçinde O. Köse & İ. Serbestoğlu (Eds.), 3. Uluslararası bilimsel araştırmalar kongresi bildiri kitabı (ss. 119-128). Berikan Yayınevi.
- Çelebi, E. (2019). John Locke’da temsil teorisi: Sözcük ve ide ilişkisi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 73-90. https://doi.org/10.20493/birtop.650307
- Çelebi, E. (2017). John Locke’un ideler teorisi -eleştirel bir inceleme-. Gece Kitaplığı.
- Duschinsky, R. (2012). Tabula rasa and human nature. Philosophy, 87(4). 509-529. https://doi.org/10.1017/S0031819112000393
- Gaela, E. J. (2006). John Locke and the natural law, yesterday and today: A critical analysis [Unpublished doctoral dissertation]. Universidad de Navarra.
- Gödelek, K. (2006). Kesin bir bilim olarak felsefenin kartezyen dayanakları. FLSF Dergisi, (2), 17-28,
- Gür, A. (2021). Husserl fenomenolojisinde köprüler kurmak. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 20(1), 346-367. https://doi.org/10.20981/kaygi.894362
- İnam, A. (1995). Edmund Husserl’de mantık. Vadi Yayınları. Hacımuratoğlu, E. (2024). Fenomenoloji transandantal olmak zorunda mı?. Felsefe Arkivi, (61), 1–23. https://doi.org/10.26650/arcp.1413766
- Hume, D. (1976). İnsanın anlama yetisi üzerine bir soruşturma (O. Aruoba Çev.). Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
- Hume, D. (2009). İnsan doğası üzerine bir inceleme (E. Baylan, Çev.). Bilgesu Yayınevi.
- Husserl, E. (2009). Bunalım (L. Özşar, Çev.). Biblos Yayınları.
- Husserl, E. (2003). Fenomenoloji üzerine beş ders (H. Tepe, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
- Husserl, E. (1995). Kesin bir bilim olarak felsefe (T. Mengüşoğlu, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- Jones, W. T. (2006). Klasik düşünce: Batı felsefesi tarihi (H. Ünler, Çev.). Paradigma Yayınları.
- Kırlı, Ö. (2013). John Locke ve David Hume’un epistemolojisi ve beşeri olanın izahı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 99-114. https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.20.446
- Locke, J. (1996). İnsan anlığı üzerine bir deneme (V. Hacıkadiroğlu, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
- Roy, M. (2010). Déconcert: A post-Derridian philosophy. Filosofía UIS, 9(2), 11-26.
- Öğüt, B. (2019). Aristoteles’te kuvve-fiil ilişkisi (Tez No. 598806) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Öktem, Ü. (2005). Fenomenoloji ve Edmund Husserl’de apaçıklık (evidenz) problemi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 45(1), 27-55.
- Öztanrıkulu Özel, N. (2018). Skeptisizm epistemolojik bir çıkmaz mıdır? Journal of Human Sciences, 15(2), 1291-1305. https://doi:10.14687/jhs.v15i2.5183
- Öztanrıkulu Özel, N. (2017). Hume’un dış dünyanın varlığına ilişkin tartışmadaki niyeti. Beytulhikme an International Journal of Philosophy, 7(2), 123-143.
- Sacıhan, D. (2022). Fenomenoloji geleneğinde Edmund Husserl. Jass Studies the Journal of Academic Social Science Studies, 15(91), 523-532.
- Sandowsky, L. N. (2006). Hume and Husserl the problem of the continuity or temporalization of consciousness. International Philosophical Quarterly, 46(1), 1-28.
- West, D. (1998). Kıta Avrupası felsefesine giriş (A. Cevizci, Çev.). Paradigma Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kıta Felsefesi |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Kasım 2024 |
| Kabul Tarihi | 23 Ocak 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 1 |
Tarandığımız Dizinler:
e-ISSN: 2148-5232