Araştırma Makalesi
ADAM SMITH'İN DOĞAL ÖZGÜRLÜK SİSTEMİ'NE GÖRE ÖZGÜRLÜKLER VE REFAH ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ÜLKELER VE TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ YANSIMALARI
Öz
Bu makalenin amacı, İskoçyalı iktisatçı Adam Smith (1723-1790)’in “Ulusların Zenginliği” (The Wealth of Nations) adlı eserinin yanında “Ahlaki Duygular Teorisi” (The Theory of Moral Sentiments) kitabından yola çıkarak, özgürlük ve refah arasındaki ilişkiye dair düşüncelerini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda birinci bölümde “Doğal Özgürlük Sistemi” (System of Natural Liberty) kavramı çerçevesinde refahın oluşumunun unsurları ele alınacaktır. Buna ilişkin olarak “Görünmez El” (Invisible Hand) metaforu eşliğinde ve özellikle iş bölümünün, devletin, reformların ve eğitimin rolü ve önemi incelenecektir. Bu bölümün sonunda Smith’in liberal düşüncelerine yapılan haksız eleştirilere özellikle Alman ordo-liberal iktisatçıların açıklamalarıyla cevap verilecektir. İkinci Bölümde ise Smith’in özgürlükler ve refah arasındaki tezinin geçerli olup olmadığını analiz etmek amacıyla günümüz dünya ülkelerine ve bu çerçevede Türkiye’ye ekonomik özgürlük kavramı açısından nasıl yansıdığı ele alınacaktır. Yöntemsel olarak Fraser Institute’nin ekonomik özgürlük ile refah ilişkisi bağlamındaki küresel çaptaki çalışmaları dikkate alınacaktır. Daha sonra yine Fraser Institute ve Cato Enstitüsü’nün kişisel özgürlüklerin de ilave edildiği bütüncül bir yaklaşımla yani insan özgürlüğü ile refah ilişkisi hem dünya ülkeleri, hem de Türkiye açısından değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Albers, W. ve Zottmann, A. (1980). Handwörterbuch der Wirtschaftswis-senschaft, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlag.
- Aßländer , M. S. (2016). “Adam, sag, wie hast du’s mit der Religion? Reli-gion und Kirche im Werk Adam Smiths”, Zeitschrift für Wirtsc-hafts- und Unternehmensethik: zfwu, Volume: 17, 376-397.
- Buchanan, J. M. (1975). The Limits of Liberty, The University of Chicago Press, Chicago.
- Dünya Bankası (2023), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD?year_high_desc=true, Erişim: 17.01.2025.
- Fellmeth, R. (1981). Staatsaufgaben im Spiegel politischer Ökonomie: Zum Verhältnis von Wirtschaft und Staatstätigkeiten in Werken von Adam Smith und Adolph Wagner, Bremen: Minerva Verlag.
- Fraser Institute (2024). Economic Freedom of the World 2024 Annual Report, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/2024-10/economic-freedom-of-the-world-2024.pdf, Erişim: 14.01.2025.
- Fuest, C; Kervian D. ve Welter, P. (2006). Wirtschaftliche Freiheit in den Deutschen Bundesländern, Herausgeber: Liberales Institut der Friedrich-Naumann-Stiftung, Berlin: COMDOK GmbH Verlag.
- Gehrke, C. (1991). Wachstumstheoretische Vorstellungen bei Adam Smith, in: Kurz, H. D. (Hrsg.): Adam Smith (1723-1790): Ein Werk und seine Wirkungsgeschichte, 2. Auflage, Marburg: Met-ropolis Verlag.
- Glastetter, W. (1992). Allgemeine Wirtschaftspolitik, Mannheim et al.: BI-Taschenbuch.
- Gwartney, J; Lawson R. ve Block, W. (1996). Economic Freedom of the World: 1975-1995, The Fraser Institute, Vancouver.
- Gwartney, J; Lawson R. ve Easterly, W. (2006). Economic Freedom of the World: 2006 Annual Report, The Fraser Institute, Vancouver.
- Habermann, G. (2002). Der Weg zum Wohlstand: Ein Adam-Smith-Brevier, Bern: Ott-Verlag.
- Holub, H.-W. (2006). Eine Einführung in die Geschichte des ökonomisc-hen Denkens: Physiokraten und Klassiker, Band 3, Wien: LIT Ver-lag.
- Horn, K. (2023). Der schottische Moralphilosoph und Ökonom: Mensc-henfreund, Reformer und großer Liberaler, Potsdam-Babelsberg: Friedrich-Naumann-Stiftung für die Freiheit.
- https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI, Erişim: 16.01.2025.
- https://www.cato.org/human-freedom-index/2024, Erişim: 14.01.2025.
- https://www.fraserinstitute.org/commentary/human-freedom-retreat-worldwide, Erişim: 15.01.2025.
- https://www.fraserinstitute.org/studies/human-freedom-index-2024, Erişim: 13.01.2025.
- Jung, M. S. (2015). “Adam Smith’s Impartial Spectator: His Reliance on Societal Values, Limits in Inspiring Altruism, and Application in Today’s Context”, Vanderbilt Undergraduate Research Journal, Vol. 10, https://ejournals.library.vanderbilt.edu/index.php/vurj/article/view/4016, Erişim: 10.01.2025.
- Karabegovic, A; McMahon, F. ve G. Black, C. G. (2006). Economic Free-dom of North America, The Fraser Institute, Vancouver.
- Kur’an-ı Kerim, (Tercüme: Elmalı Muhammed Hamdi Yazır), Sadeleşti-ren: Doç. Dr. Mustafa Özel, İstanbul: Ayfa Yayınları.
- Kurz, H. D. (1990). “Adam Smith (1723-1790): Unparteiischer Beobach-ter und Erfinder”, Wirtschaft und Gesellschaft - WuG, Vol. 16, Is-sue 3, 321-332.
- Nursi, S. (2009). Lem’alar, (21. Lem’a, 4. Düstur), İstanbul: Sözler Neşri-yat.
- Pichler, E. (1991). Adam Smith’ Beitrag zur Staatsbegründung und zur Finanzwissenschaft, in: Kurz, H. D. (Hrsg.): Adam Smith (1723-1790): Ein Werk und seine Wirkungsgeschichte, 2. Auflage, Mar-burg: Metropolis Verlag.
- Recktenwald, H. C. (1989). Adam Smith (1723-1790), in: Starbatty, Joac-him (Hrsg.): Klassiker der ökonomischen Denkens: Von Platon bis John Stuart Mill, Band 1, München: C. H. Beck Verlag.
- Rüstow, A. (1945). Das Versagen des Wirtschaftsliberalismus, 3. überar-beitete Auflage (2001). Marburg: Metropolis-Verlag.
- Samuelson, P. A. (1948). Economics: an introductory analysis. New York, NY: McGraw-Hill.
- Scholl, W. ve Schermuly, C. C. (2020). “The Impact of Culture on Corrup-tion, Gross Domestic Product, and Human Development”, Jour-nal of Business Ethics, Springer, Vol.: 162(1), 171-189.
- Seyyar, A. (2007). İnsan ve Toplum Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü), Sakarya: Değişim Yayınları.
- Seyyar, A. (2021). “Alexander Rüstow’un Sosyal Piyasa Ekonomisi Kon-septine Yüklediği ‘Hayatî Politika’ (Vitalpolitik) Kavramının Açı-lımı”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 10(28), 508-536.
- Seyyar, A. ve Köleoğlu, Y. (2021). Walter Eucken (1891-1950): Ordo-Liberalizmin Fikir Babası, in: Modern Sosyal Devlete Giden Yolda Alman Sosyal Politika Teorisyenleri (Ed. Seyyar, A.), Ankara: Ge-ce kitaplığı, 99-130.
- Smith, A. (1759). The Theory of Moral Sentiments, Oxford & LibertyClas-sics.
- Smith, A. (1789) Der Wohlstand der Nationen (The Wealth of Nations), (1978), (İngilizceden Almancaya Çeviri: Recktenwald, H. C.), München: Deutscher Taschenbuch Verlag.
- Strathern, P. (2003). Schumpeters Reithosen: Die genialsten Wirtsc-haftstheorien und ihre verrückten Erfinder, Frankfurt-New York: Campus Verlag.
- Streminger, G. (2017). Adam Smith: Wohlstand und Moral-Eine Biog-raphie, München: C.H. Beck Verlag.
- The Human Freedom Index (2024). A Global Measurement of Personal, Civil, and Economic Freedom, by the Cato Institute and the Fra-ser Institute, https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/2024-12/human-freedom-index-2024_0.pdf, Erişim: 13.01.2025.
- Wiengarten, S. (2001). Adam Smith: Das einfache System der natürlichen Freiheit, München Grin Verlag.
Toplam 37 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 24 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 14 Sayı: 38 |
