Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 10 Sayı: 1, 66 - 89, 30.06.2025
Öz
Teacher leaders are individuals who lead both inside and outside the classroom, influence their colleagues, principals, and students, maintain effective communication, encourage their peers to embrace change and development, and contribute meaningfully to both the school and its students. The importance of teachers' professional ethics has been increasingly emphasized in recent years, with educational stakeholders (including students, parents, administrators, experts, and teachers themselves) showing heightened sensitivity toward related issues. Fulfilling the role of teacher leadership—recognized as a strategic component of the education system—requires significant responsibility in terms of professional ethics. In this context, the aim of the present study is to examine the relationship between teacher ethical behaviors and teacher leadership from the perspective of teachers, and to explore this relationship in terms of various demographic and professional variables. To achieve these objectives, both the descriptive survey model and the relational survey model, which are among general survey models, were employed. Data were collected using the Teacher Ethical Behavior Scale developed by Çelebi and Akbağ (2012) and the Teacher Leadership Scale developed by Beycioğlu (2009). According to the findings, teachers reported a high level of agreement with the items on the Teacher Ethical Behavior Scale and consistently agreed with the items on the Teacher Leadership Scale. The analysis revealed that teachers' ethical behaviors significantly and positively predict teacher leadership.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arslan Namlı, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mesleki etik ilkelerine uyma düzeyleri. Journal of International Social Research, 10(49), 389-395.
- Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik (2. baskı). Ankara: PEGEMA Yayıncılık.
- Aydın, İ. (2013). Eğitim ve öğretimde etik. Pegem A Akademi Yayınları.
- Bennis, W. (1995). Lider Olmanın Temel İlkeleri: Stratejik Yönetim ve Liderlik (Çev. M. Özel). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Hatay ili örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Brown, K. M. (2004). Leadership for social justice and equity: weaving a transformative framework and pedagogy. Educational Administration Quarterly, 40(1), 77-108.
- Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical Leadership: A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
- Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. baskı). Pegem Akademi.
- Campbell, E. (2008). The Ethics of Teaching as a Moral Profession.
- Ciulla, J. B. (2008). Leadership studies and "the fusion of horizons". The Leadership Quarterly, 19(4), 393–395.
- Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education (8th ed.). London: Routledge.
- Cömert, M. (2024). Examination of Ethical/Moral Leadership in the Context of The Teaching Profession. International Journal of Education, Technology and Science 4(2), 1956-1964.
- Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Çakıroğlu, K., & Tabancalı, E. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 392-417.
- Çelebi, N. ve Akbağ, M. (2012). Genel liselerde çalışan öğretmenlerin etik davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2).
- Çelik, V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayınları.
- Çelik, V. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (Ed.). Pegem Akademi Yayınları.
- Darling-Hammond, L. (2017). Effective teacher professional development. Learning Policy Institute.
- El Islami, R. A. Z., Anantanukulwong, R., & Faikhamta, C. (2022). Trends of teacher professional development strategies: a systematic review. Shanlax International Journal of Education, 10(2), 1–8. https://doi.org/10.34293/education.v10i2.4628
- Erdem, A. R. ve Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 185–203.
- Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (4th ed.). London: Sage.
- Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
- Güven, B., & Saydam, S. (2024). Öğretmenlerin meslek etik algılarının incelenmesi. Çağdaş Uygulamalı Bilimler Dergisi, 2(1), 16-25.
- Harris, A., & Muijs, D. (2002). Teacher leadership: A review of the research. Nottingham, England: National College for School Leadership.
- Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. Routledge.
- Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık.
- Hulpia, H., & Dembélé, M. (2019). Teacher Leadership in Practice: The Relationship between Gender and Teacher Leadership. Educational Management Administration & Leadership, 47(1), 37-55.
- Ilgaz, S., & Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 199-210.
- İbiş, Y., & Çalışkan, Ö. (2021). Öğretmenlerin liderlik rollerine ilişkin algı ve beklentilerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 423-444.
- Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22. baskı). Nobel Yayıncılık.
- Katzenmeyer, M., & Moller, G. (2013). Uyuyan devi uyandırmak, öğretmen liderler yetiştirmek (S. Özdemir, Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık.
- Kaya, B. (2016). Öğretmenlerin öğretmen liderliği yeterlikleri . Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Kelley, J. D. (2011). Teacher's and teacher leaders' perceptions of the formal role of teacher leadership (Doctoral dissertation). Georgia State University.
- Leithwood, K., & Jantzi, D. (2005). A Review of Transformational School Leadership Research 1996-2005. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 177-199.
- Miandji, A. (2018). Süzme Felsefe. Ankara: Bilgi Yayınevi Bilim Felsefesi Kitapları.
- Obuz, P. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve orta öğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Pelit, E. ve Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 95-119.
- Rousseau, J.-J. (2021). Toplum Sözleşmesi (XXIX. Basım) (Çev. V. Günyol). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Schein, E. H. (2010). Organizational culture and leadership. Jossey-Bass.
- Sergiovanni, T. J. (1992). Moral Leadership: Getting to the Heart of School Improvement. Jossey-Bass Inc.
- Sever, N. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okulların örgütsel çekicilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Turan, S. (2014). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. Pegem Akademi.
- Uğurlu, C. T., & Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 434-448.
- Walters, S., Heilbronn, R., & Daly, C. (2018). Ethics education in initial teacher education: pre-service provision in England. Professional Development in Education, 44(3), 385-396.
- York-Barr, J., & Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316.
Yıl 2025,
Cilt: 10 Sayı: 1, 66 - 89, 30.06.2025
Öz
Lider olarak öğretmenler her ortamda liderlik özelliklerini kullanarak çalışanlara ilham vererek iyi iletişim içerisinde olan, öğrencileri, öğretmenleri değişime yönelik teşvik eden bireylerdir. Lider olarak öğretmenin “meslek etiği” çok önemli olup, öğretmenler, öğrenciler, yöneticiler ve veliler tarafından içselleştirilerek bir davranış haline getirilmek suretiyle duyarlılıkların artırılması sağlanmaktadır. Eğitim sisteminin stratejik öğesi olan öğretmen liderlik görevini yaparken “meslek etiği” açısından önemli sorumlulukları üstlenmektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre öğretmen etik davranışları ve öğretmen liderliği arasındaki hangi düzeyde farklılık olduğuna ilişkin ilişkiyi belirlemek ve bir çok değişken açısından incelemektir. Genel tarama modellerinden tekil tarama modeli ve ilişkisel tarama modeli birlikte kullanılarak araştırma bulguları analiz edilmiştir.
Araştırmada veri toplama aracı olarak Çelebi ve Akbağ (2012) tarafından geliştirilen Öğretmen Etik Davranışlar Ölçeği ve Beycioğlu (2009) tarafından geliştirilen öğretmen liderliği Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin, öğretmen etik davranışları ölçeğinde yer alan ifadelere tamamen katıldıkları, öğretmen liderliği ölçeğinde yer alan ifadelere ise her zaman katıldıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin etik davranışlarının öğretmen liderliğini olumlu yönde anlamlı bir şekilde yordamaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Arslan Namlı, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mesleki etik ilkelerine uyma düzeyleri. Journal of International Social Research, 10(49), 389-395.
- Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik (2. baskı). Ankara: PEGEMA Yayıncılık.
- Aydın, İ. (2013). Eğitim ve öğretimde etik. Pegem A Akademi Yayınları.
- Bennis, W. (1995). Lider Olmanın Temel İlkeleri: Stratejik Yönetim ve Liderlik (Çev. M. Özel). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Hatay ili örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Brown, K. M. (2004). Leadership for social justice and equity: weaving a transformative framework and pedagogy. Educational Administration Quarterly, 40(1), 77-108.
- Brown, M. E., & Treviño, L. K. (2006). Ethical Leadership: A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
- Bursalıoğlu, Z. (2010). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Yayınları.
- Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. baskı). Pegem Akademi.
- Campbell, E. (2008). The Ethics of Teaching as a Moral Profession.
- Ciulla, J. B. (2008). Leadership studies and "the fusion of horizons". The Leadership Quarterly, 19(4), 393–395.
- Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education (8th ed.). London: Routledge.
- Cömert, M. (2024). Examination of Ethical/Moral Leadership in the Context of The Teaching Profession. International Journal of Education, Technology and Science 4(2), 1956-1964.
- Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Çakıroğlu, K., & Tabancalı, E. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 392-417.
- Çelebi, N. ve Akbağ, M. (2012). Genel liselerde çalışan öğretmenlerin etik davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2).
- Çelik, V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayınları.
- Çelik, V. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (Ed.). Pegem Akademi Yayınları.
- Darling-Hammond, L. (2017). Effective teacher professional development. Learning Policy Institute.
- El Islami, R. A. Z., Anantanukulwong, R., & Faikhamta, C. (2022). Trends of teacher professional development strategies: a systematic review. Shanlax International Journal of Education, 10(2), 1–8. https://doi.org/10.34293/education.v10i2.4628
- Erdem, A. R. ve Şimşek, S. (2013). Öğretmenlik meslek etiğinin irdelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 185–203.
- Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (4th ed.). London: Sage.
- Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
- Güven, B., & Saydam, S. (2024). Öğretmenlerin meslek etik algılarının incelenmesi. Çağdaş Uygulamalı Bilimler Dergisi, 2(1), 16-25.
- Harris, A., & Muijs, D. (2002). Teacher leadership: A review of the research. Nottingham, England: National College for School Leadership.
- Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning. Routledge.
- Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2015). Eğitim yönetimi (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık.
- Hulpia, H., & Dembélé, M. (2019). Teacher Leadership in Practice: The Relationship between Gender and Teacher Leadership. Educational Management Administration & Leadership, 47(1), 37-55.
- Ilgaz, S., & Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 199-210.
- İbiş, Y., & Çalışkan, Ö. (2021). Öğretmenlerin liderlik rollerine ilişkin algı ve beklentilerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 423-444.
- Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (22. baskı). Nobel Yayıncılık.
- Katzenmeyer, M., & Moller, G. (2013). Uyuyan devi uyandırmak, öğretmen liderler yetiştirmek (S. Özdemir, Çev. Ed.). Nobel Yayıncılık.
- Kaya, B. (2016). Öğretmenlerin öğretmen liderliği yeterlikleri . Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- Kelley, J. D. (2011). Teacher's and teacher leaders' perceptions of the formal role of teacher leadership (Doctoral dissertation). Georgia State University.
- Leithwood, K., & Jantzi, D. (2005). A Review of Transformational School Leadership Research 1996-2005. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 177-199.
- Miandji, A. (2018). Süzme Felsefe. Ankara: Bilgi Yayınevi Bilim Felsefesi Kitapları.
- Obuz, P. (2009). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve orta öğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Pelit, E. ve Güçer, E. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışa yönelten faktörlere ilişkin algılamaları. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 95-119.
- Rousseau, J.-J. (2021). Toplum Sözleşmesi (XXIX. Basım) (Çev. V. Günyol). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Schein, E. H. (2010). Organizational culture and leadership. Jossey-Bass.
- Sergiovanni, T. J. (1992). Moral Leadership: Getting to the Heart of School Improvement. Jossey-Bass Inc.
- Sever, N. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile okulların örgütsel çekicilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Turan, S. (2014). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. Pegem Akademi.
- Uğurlu, C. T., & Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 434-448.
- Walters, S., Heilbronn, R., & Daly, C. (2018). Ethics education in initial teacher education: pre-service provision in England. Professional Development in Education, 44(3), 385-396.
- York-Barr, J., & Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316.
Toplam 47 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Sosyolojisi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 24 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Kasım 2024 |
| Kabul Tarihi | 20 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 1 |