Öz
The concept of negativity; It indicates the state of non-realisation, non-existence in words. In a language, a positive situation exists with a negative situation. Because in human life, everything exists with its opposite. As a result of these opposite situations, people often use negative situations as well as positive situations when expressing their thoughts and transfer them to the vocabulary treasury. Negativity is present in every language. However, it differs depending on the structures of languages. The concept of negativity may differ in each dialect region. This is because the vocabulary of dialectal regions is different from each other. In this context, analysing negativity structures and their usage patterns provides important data both linguistically and about the culture of the region. The concept of negativity in Adıyaman dialect, which is included in the Western Group Dialects, is a noteworthy issue. In Adıyaman dialect, negativity appears in various forms at word or sentence level and sometimes exhibits different uses from other dialects. The negativity structures of Adıyaman dialect show differences compared to standard Turkish and other dialects. In this study, the work titled ‘Adıyaman Province and Region Dialects Word Variety’ prepared by Burak Telli and Türker Barış Bulduk was taken as the main source for the compilation of the concepts indicating negativity in Adıyaman dialect. The headings scanned in the work are divided into groups and suffixes and words expressing the concept of negativity are included. In the study, the concepts containing negative meanings as well as the negativities established with affixes and negative words indicating negativity were emphasised. Thus, it was determined how the concept of negativity was formed in Adıyaman dialect, with which suffixes, with which words and in which meanings negative situations were established.
Anahtar Kelimeler
Adıyaman dialect Negativity Negative morpheme Negative semantic unit
Kaynakça
- Alyılmaz, Semra. Türkçede olumsuz fiillerin geniş zaman biçimbirimi. International Periodical For the Languages, Turkish Studies Literature and History of Turkish or Turkic, 5/4, (2010) 87-118.
- Hirik, Erhan. Anlam Değiştirme Aracı Olarak Olumsuzluk Eki –mA. Karademiz Araştırmaları Dergisi, 44, (2015) 167-185.
- İlhan Nadir - Karadayı, Ceren. Türkçede Olumsuzluk. Ankara: Kesit Yayınları, 2017.
- Karahan, Leyla. Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.
- Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
- Telli, Burak - Bulduk, Türker Barış. Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı. Ankara: Gazi Kitabevi, 2018.
- Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Üstünova, Kerime. Dilbilgisel Olumsuzlayıcılar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), (2016). 1703-1715.
- Vardar, Berke. Açıklamalı Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2002.
Öz
Olumsuzluk kavramı; kelimelerde gerçekleşmeme, olmama durumunu belirtir. Bir dilde olumlu bir durum olumsuz durumla var olmaktadır. Çünkü insan yaşamında da her şey zıddıyla mevcuttur. Bu zıt durumlar sonucunda insanlar düşüncelerini ifade ederken olumlu durumların yanında olumsuz durumları da sıklıkla kullanırlar ve söz varlığı hazinesine aktarırlar. Olumsuzluk her dilde mutlaka bulunmaktadır. Ancak dillerin yapılarına bağlı olarak farklılık göstermektedir. Her ağız yöresinde olumsuzluk kavramı farklılık gösterebilir. Bunun sebebi ağız yörelerinin söz varlığının birbirinden farklı olmasıdır. Bu bağlamda, olumsuzluk yapılarının ve kullanım biçimlerinin incelenmesi, hem dilbilimsel açıdan hem de bölge kültürüne dair önemli veriler sunmaktadır. Batı Grubu Ağızları içerisinde yer alan Adıyaman ağzında olumsuzluk kavramı dikkat çeken bir konudur. Adıyaman ağzında olumsuzluk, kelime ya da cümle düzeyinde çeşitli biçimlerde karşımıza çıkmakta ve bazen diğer ağızlardan farklı kullanımlar sergileyebilmektedir. Adıyaman ağzının olumsuzluk yapıları, ölçünlü Türkçeye ve diğer ağızlara kıyasla farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada Adıyaman ağzındaki olumsuzluk belirten kavramların derlenmesi için Burak Telli ve Türker Barış Bulduk tarafından hazırlanan “Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı” adlı eser temel kaynak olarak ele alınmıştır. Eserde taranan madde başları gruplara ayrılarak olumsuzluk kavramını ifade eden eklere ve kelimelere yer verilmiştir. Çalışmada olumsuzluk belirten ekler ve olumsuz kelimelerle kurulan olumsuzlukların yanısıra olumsuz anlam içeren kavramlar üzerinde durulmuştur. Böylece Adıyaman ağzında olumsuzluk kavramının nasıl oluştuğu, hangi eklerle, hangi kelimelerle ve hangi anlamlarda olumsuz durumlar kurulduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Adıyaman ağzı Olumsuzluk Olumsuz biçimbirim Olumsuz anlambirim
Kaynakça
- Alyılmaz, Semra. Türkçede olumsuz fiillerin geniş zaman biçimbirimi. International Periodical For the Languages, Turkish Studies Literature and History of Turkish or Turkic, 5/4, (2010) 87-118.
- Hirik, Erhan. Anlam Değiştirme Aracı Olarak Olumsuzluk Eki –mA. Karademiz Araştırmaları Dergisi, 44, (2015) 167-185.
- İlhan Nadir - Karadayı, Ceren. Türkçede Olumsuzluk. Ankara: Kesit Yayınları, 2017.
- Karahan, Leyla. Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.
- Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
- Telli, Burak - Bulduk, Türker Barış. Adıyaman İli ve Yöresi Ağızları Söz Varlığı. Ankara: Gazi Kitabevi, 2018.
- Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Üstünova, Kerime. Dilbilgisel Olumsuzlayıcılar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), (2016). 1703-1715.
- Vardar, Berke. Açıklamalı Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi) |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 28 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 22 [BAHAR 2025] |
ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature)
Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.