Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Yerel Halkın Mağara Turizmine İlişkin Sürdürülebilir Turizm Gelişimine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 116 - 132, 30.04.2025

Yakup Öztürk

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1493276

Öz

Jeolojik süreçler sonucunda doğal olarak oluşan ya da insanların işlenmesi kolay maddeleri kazmaları sonucunda yapay olarak oluşturulan mağaralar birer turistik çekim unsuru olarak turistik talebin şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır. Son yıllarda turizm talebinin kitle turizminden alternatif turizm çeşitlerine kayması, küresel turizm pazarının önemli bir yönünü oluşturan mağara turizmine yönelik ilgiyi artırmıştır. Turizmde uzun vadeli başarı elde edilmesindeki anahtar rolünden dolayı yerel halkın turizm gelişimine yönelik tutumlarının belirlenmesi ve desteğinin sağlanması önemli bir faktördür. Ancak mağara turizmi özelinde yerel halkın sürdürülebilir turizm gelişimine yönelik tutumlarını ampirik verilerle inceleyen çalışmaların sayısı literatürde oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda çalışma, söz konusu boşluğu doldurmayı ve mağara turizmi bağlamında yerel halkın sürdürülebilir turizm gelişimine yönelik tutumlarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nicel yöntem benimsenmiş ve Sürdürülebilir Turizm Tutum Ölçeği (SUS-TAS) kullanılmıştır. Sürdürülebilir Turizm Tutum Ölçeği’nin Çankırı özelinde uygulanması ölçeğin ulusal düzeydeki geçerliliğine katkı sağlarken, sürdürülebilir turizmin üç temel boyutunun (sosyal, ekonomik, çevresel) birbiriyle ilişkili olarak incelenmesi çalışmanın temel özgünlüğü yansıtmaktadır. Kolayda örnekleme yöntemiyle 600 kişiye anket uygulanmış; analiz için uygun bulunmayan formlar elendikten sonra 568 geçerli anket değerlendirmeye alınmıştır. Veriler üzerinde güvenilirlik, faktör analizi, t-testi ve ANOVA analizleri uygulanmıştır. Bulgular, yerel halkın sürdürülebilir turizm gelişimine yönelik genel olarak destekleyici bir tutuma sahip olduğunu ve yaş değişkeninin uzun vadeli planlama dışındaki tüm boyutlarda etkili olduğunu ortaya koymaktadır. İkamet süresinin yerel halkın tutumları üzerinde etkili olduğu, araştırmanın yürütüldüğü bölgede daha kısa süredir yaşayan bireylerin sosyal maliyetlere ve ekonomik faydalara daha fazla önem verdiğine dair bulgusu da araştırmanın diğer sonuçları arasında yer almaktadır. Çankırı özelinde yerel halkın sürdürülebilir turizm gelişimine yönelik tutumlarını analiz etmede öncü olan bu çalışmada, genel olarak sürdürülebilir turizm gelişiminin desteklendiği, ancak turizm gelişiminin sosyal maliyetleri konusunda belirli bir endişe taşındığı sonucuna varılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Çankırı'da ikamet eden yerel halkın turizm gelişimine yönelik öncelikli ilgisi çevresel sürdürülebilirlik odaklıdır. Bu bulgu, yerel halkın kaynakların gelecek nesiller için korunması konusunda duyarlı olduğunu ve bu kaynakların turizm faaliyetleri ile uyumlu bir şekilde kullanılmasını desteklediğini göstermektedir. Çalışmanın bulguları, yerel halkın turizm gelişimine aktif katılımının ve yerel kaynakların korunması konusundaki hassasiyetinin sürdürülebilir turizm için önemli olduğunu vurgulamaktadır. Araştırmanın bir diğer dikkat çekici sonucu ise Çankırı'da turizm faaliyetleri yüksek bir gelişmişlik düzeyine ulaşmamış olsa da katılımcıların bir kısmının turizmden rahatsız olduklarını ve turizm gelişiminin sosyal maliyetlerini hissettiklerini belirtmiş olmalarıdır. Bu bulgu, yerel halkın turizm faaliyetlerine yönelik tutum ve endişelerinin dikkate alınması ve turizm planlaması ve uygulamasına katılımlarının sağlanması açısından önemlidir. Bu çalışmanın en önemli kısıtlılığı, sadece belirli bir dönemde, sınırlı bir örneklemle ve SUS-TAS ölçeğindeki ifadeler bağlamında gerçekleştirilmiş olmasıdır. Gelecekteki çalışmalarda açık uçlu soruların kullanılması, yerel halkın tam olarak nelerden rahatsız olduğunu veya turizmin ne gibi olumsuz sosyal etkileri olduğunu düşündüğünü anlamaya yardımcı olacaktır. Gelecek çalışmalarda hem nicel hem de nitel verilerin kullanılarak çoklu yöntem yaklaşımının benimsenmesiyle daha kapsamlı analizler yapılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mağara Turizmi Sürdürülebilir Turizm Turizm Gelişimine Yönelik Tutum Yerel Halk Çankırı

Etik Beyan

Bu çalışma için etik onay, Çankırı Karatekin Üniversitesi Etik Kurulu'ndan 20.12.2023 tarih ve 37 sayılı olarak alınmıştır.

Kaynakça

  • Ando, K., & Murakami, T. (2020). Detection of human-associated bacteria in water from Akiyoshi-do Cave, Japan. Water Environment Federation, 92(11), 1866–1873. https://doi.org/10.1002/wer.1355
  • Antić, A., Mihailović, D., Radović, P., Tomić, N., Marjanović, M., Radaković, M., & Marković, S. B. (2022). Assessing speleoarcheological geoheritage: Linking new Paleolithic discoveries and potential cave tourism destinations in Serbia. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(2), 289-307. https://doi.org/10.1016/j.ijgeop.2022.05.002
  • Antić, A., Tomić, N., Đorđević, T., Radulović, M., & Đević, I. (2020). Speleological objects becoming show caves: evidence from the Valjevo karst area in Western Serbia. Geoheritage, 12(95), 1-12. https://doi.org/10.1007/s12371-020-00517-9
  • Arslan Özkan, A., Yıldız, E., & Esen, O. (2023). Yerel Halkın Sürdürülebilir Turizm Tutumlarının İncelenmesi: Kuşadası Örneği. Journal of Yasar University, 18(72), 425-448. https://doi.org/10.19168/jyasar.1317827
  • Bahar, O., & Kozak, M. (2008). Turizm Ekonomisi. Detay Yayıncılık: Ankara.
  • Buonincontri, P., Micera , R., Murillo-Romero, M., & Pianese, T. (2021). Where Does Sustainability Stand in Underground Tourism? A Literature Review. Sustainability, 13(22), 1-28. https://doi.org/10.3390/su132212745
  • Chiarini, V., Duckeck, J., & Waele, J. D. (2022). A Global Perspective on Sustainable Show Cave Tourism. Geoheritage, 14(3), 1-27. https://doi.org/10.1007/s12371-022-00717-5
  • Choi, H.-S. C., & Sirakaya, E. (2005). Measuring Residents’ Attitude toward Sustainable Tourism: Development of Sustainable Tourism Attitude Scale. Journal of Travel Research, 43(4), 380-394. https://doi.org/10.1177/0047287505274651
  • Dowling, R. K., & Newsome, D. (2017). Geotourism Destinations – Visitor Impacts and Site Management Considerations. Czech Journal of Tourism, 6(2), 111-129. https://doi.org/10.1515/cjot-2017-0006
  • Go, H., & Kang, M. (2023). Metaverse tourism for sustainable tourism development: Tourism Agenda 2030. Tourism Review, 78(2), 381-394. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/TR-02-2022-0102/full/html
  • Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (2 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Kim, S. S., Kim, M., Park, J., & Guo, Y. (2008). Cave Tourism: Tourists’ Characteristics, Motivationsto Visit, and the Segmentation of Their Behavior. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(3), 299-318. https://doi.org/10.1080/10941660802280448
  • Knežević, R., & Žiković, R. G. (2011). Analysis of the Condition and Development Opportunities of Cave Tourism in Primorsko-Goranska County. Turizam, 15(1), 11-25. Erişim adresi: https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1450-6661/2011/1450-66611101011K.pdf
  • Kuter, N. (2007). Çankırı kenti ve çevresinin turizm açısından değerlendirilmesi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(11), 71-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/470102
  • MTA. (2023). Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/arastirmalar/magara-envanteri
  • Mumbengegwi, P., Odmell, C., Doreen, M., & Candida, C. (2023). Cave Tourism As an Alternatife Form of Susatılabile Tourism and Heritage Preservation: Insights from Chirorodziva Calabash Festival. International Journal of Social Science and Humanities Research, 6(5), 33-46. Erişim Adresi: https://gphjournal.org/index.php/ssh/article/view/721/587
  • Obradović, S., Stojanović, V., & Lukić, T. (2023). Geotourism and Local Communities: Measuring Residents’ Attitudes Toward Sustainable Tourism in the Fruška Gora National Park. Geoheritage, 15(90), 1-16. https://doi.org/10.1007/s12371-023-00860-7
  • Okonkwo, E. E., Afoma, E., & Martha, I. (2017). Cave Tourism and its Implications to Tourism Development in Nigeria: A Case Study of Agu-Owuru Cave in Ezeagu. International Journal of Research in Tourism and Hospitality (IJRTH), 3(3), 16-24. http://dx.doi.org/10.20431/2455-0043.0303003
  • Piano, E., Nicolosi, G., Mammola, S., Balestra, V., Baroni, B., Bellopede, R., . . ., & Isaia, M. (2022). A literature-based database of the natural heritage, the ecological status and tourism-related impacts in show caves worldwide. Nature Conservation(50), 159-174. Erişim adresi: https://natureconservation.pensoft.net/article/80505/
  • Psatha, E. (2024). Benchmarking of Cave Tourism Destinations in Greece. European Journal of Geography, 15(1), 26-41. https://doi.org/10.48088/ejg.e.psa.15.1.026.041
  • Sirakaya-Turk, E., Ekinci, Y., & Kaya, A. G. (2008). An Examination of the Validity of SUS-TAS in Cross-Cultures. Journal of Travel Research, (46), 414-421. https://doi.org/10.1177/0047287507308328
  • Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Allyn and Bacon/Pearson Education.
  • T.C. Çankırı Belediyesi. (2023). Erişim adresi: https://cankiri.bel.tr/tarihi-merkez/tuz-magarasi-yer-alti-tuzsehri/19#:~:text=Ma%C4%9Faraya%20ula%C5%9F%C4%B1m%2013%20km'lik,10%20binin%20%C3%BCzerinde%20ziyaret%C3%A7i%20a%C4%9F%C4%B1rlamaktad%C4%B1r. adresinden alınmıştır. Erişim tarihi: 23.11.2023
  • T.C. Çankırı Valiliği. (2023). Erişim adresi: http://www.cankiri.gov.tr/tuz-magarasi
  • Tičar, J., Tomić, N., Valjavec, M. B., Zorn, M., Marković, S. B., & Gavrilov, M. B. (2018). Speleotourism in Slovenia: balancing between mass tourism mass tourism and geoheritage protection. Open Geosciences, 10(1), 344–357. https://doi.org/10.1515/geo-2018-0027
  • TÜİK. (2023). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685
  • Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci Ve SPSS İle Veri Analizi (4 b.). Ankara: Detay Yayıncılık.

Investigation of Local People's Attitudes Towards Sustainable Tourism Development Regarding Cave Tourism

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 116 - 132, 30.04.2025

Yakup Öztürk

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1493276

Öz

Caves formed naturally through geological processes or artificially by human intervention-particularly by excavating easily workable materials-play a significant role in shaping tourism demand as major tourist attractions. In recent years, the shift in tourism demand from mass tourism to alternative forms has increased interest in cave tourism, which constitutes an important segment of the global tourism market. Given its critical role in achieving long-term success in tourism, identifying and securing local community support for tourism development is a key factor. However, empirical studies that investigate residents’ attitudes toward sustainable tourism development specifically within the context of cave tourism remain scarce in the literature. In this context, the present study aims to fill this gap by analyzing the attitudes of residents toward sustainable tourism development in relation to cave tourism. A quantitative research design was adopted, and the Sustainable Tourism Attitude Scale (SUS-TAS) was utilized. The application of the SUS-TAS scale specifically to the case of Çankırı contributes to the scale’s national-level validity and reflects the study’s originality by examining the three main pillars of sustainable tourism (social, economic, and environmental) in an integrated manner. Using a convenience sampling method, 600 questionnaires were distributed; after eliminating those deemed unsuitable for analysis, a total of 568 valid responses were included. Data were analyzed using reliability analysis, factor analysis, t-tests, and ANOVA. Findings reveal that residents generally hold a supportive attitude toward sustainable tourism development, with the age variable significantly influencing all dimensions except long-term planning. Another key finding is that the length of residence in the region affects attitudes: individuals who have lived in the area for a shorter period place more emphasis on perceived social costs and economic benefits. As a pioneering study in analyzing residents’ attitudes toward sustainable tourism development in the specific context of Çankırı, the results suggest a general support for sustainability, albeit with concerns regarding the social costs associated with tourism growth. According to the findings, the primary interest of Çankırı’s residents is focused on environmental sustainability, which reflects their sensitivity toward preserving resources for future generations and their support for the responsible integration of these resources into tourism activities. The results underscore the importance of encouraging local community participation and promoting awareness of resource conservation as vital components of sustainable tourism. Another notable finding is that although tourism activities in Çankırı have not yet reached a high level of development, a portion of the participants reported discomfort with tourism and perceived its social costs. This highlights the importance of considering local attitudes and concerns in the planning and implementation of tourism strategies. The most significant limitation of this study lies in its temporal and sample constraints and its reliance on the statements within the SUS-TAS framework. Future research should incorporate open-ended questions to better understand the specific issues that concern residents and the perceived negative social impacts of tourism. Moreover, adopting a mixed-methods approach that combines both quantitative and qualitative data could yield more comprehensive and nuanced insights.

Anahtar Kelimeler

Cave Tourism Sustainable Tourism Local Community Tourism Development Regarding Çankırı

Kaynakça

  • Ando, K., & Murakami, T. (2020). Detection of human-associated bacteria in water from Akiyoshi-do Cave, Japan. Water Environment Federation, 92(11), 1866–1873. https://doi.org/10.1002/wer.1355
  • Antić, A., Mihailović, D., Radović, P., Tomić, N., Marjanović, M., Radaković, M., & Marković, S. B. (2022). Assessing speleoarcheological geoheritage: Linking new Paleolithic discoveries and potential cave tourism destinations in Serbia. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(2), 289-307. https://doi.org/10.1016/j.ijgeop.2022.05.002
  • Antić, A., Tomić, N., Đorđević, T., Radulović, M., & Đević, I. (2020). Speleological objects becoming show caves: evidence from the Valjevo karst area in Western Serbia. Geoheritage, 12(95), 1-12. https://doi.org/10.1007/s12371-020-00517-9
  • Arslan Özkan, A., Yıldız, E., & Esen, O. (2023). Yerel Halkın Sürdürülebilir Turizm Tutumlarının İncelenmesi: Kuşadası Örneği. Journal of Yasar University, 18(72), 425-448. https://doi.org/10.19168/jyasar.1317827
  • Bahar, O., & Kozak, M. (2008). Turizm Ekonomisi. Detay Yayıncılık: Ankara.
  • Buonincontri, P., Micera , R., Murillo-Romero, M., & Pianese, T. (2021). Where Does Sustainability Stand in Underground Tourism? A Literature Review. Sustainability, 13(22), 1-28. https://doi.org/10.3390/su132212745
  • Chiarini, V., Duckeck, J., & Waele, J. D. (2022). A Global Perspective on Sustainable Show Cave Tourism. Geoheritage, 14(3), 1-27. https://doi.org/10.1007/s12371-022-00717-5
  • Choi, H.-S. C., & Sirakaya, E. (2005). Measuring Residents’ Attitude toward Sustainable Tourism: Development of Sustainable Tourism Attitude Scale. Journal of Travel Research, 43(4), 380-394. https://doi.org/10.1177/0047287505274651
  • Dowling, R. K., & Newsome, D. (2017). Geotourism Destinations – Visitor Impacts and Site Management Considerations. Czech Journal of Tourism, 6(2), 111-129. https://doi.org/10.1515/cjot-2017-0006
  • Go, H., & Kang, M. (2023). Metaverse tourism for sustainable tourism development: Tourism Agenda 2030. Tourism Review, 78(2), 381-394. Erişim adresi: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/TR-02-2022-0102/full/html
  • Gürbüz, S., & Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (2 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Kim, S. S., Kim, M., Park, J., & Guo, Y. (2008). Cave Tourism: Tourists’ Characteristics, Motivationsto Visit, and the Segmentation of Their Behavior. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(3), 299-318. https://doi.org/10.1080/10941660802280448
  • Knežević, R., & Žiković, R. G. (2011). Analysis of the Condition and Development Opportunities of Cave Tourism in Primorsko-Goranska County. Turizam, 15(1), 11-25. Erişim adresi: https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1450-6661/2011/1450-66611101011K.pdf
  • Kuter, N. (2007). Çankırı kenti ve çevresinin turizm açısından değerlendirilmesi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(11), 71-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/470102
  • MTA. (2023). Erişim adresi: https://www.mta.gov.tr/v3.0/arastirmalar/magara-envanteri
  • Mumbengegwi, P., Odmell, C., Doreen, M., & Candida, C. (2023). Cave Tourism As an Alternatife Form of Susatılabile Tourism and Heritage Preservation: Insights from Chirorodziva Calabash Festival. International Journal of Social Science and Humanities Research, 6(5), 33-46. Erişim Adresi: https://gphjournal.org/index.php/ssh/article/view/721/587
  • Obradović, S., Stojanović, V., & Lukić, T. (2023). Geotourism and Local Communities: Measuring Residents’ Attitudes Toward Sustainable Tourism in the Fruška Gora National Park. Geoheritage, 15(90), 1-16. https://doi.org/10.1007/s12371-023-00860-7
  • Okonkwo, E. E., Afoma, E., & Martha, I. (2017). Cave Tourism and its Implications to Tourism Development in Nigeria: A Case Study of Agu-Owuru Cave in Ezeagu. International Journal of Research in Tourism and Hospitality (IJRTH), 3(3), 16-24. http://dx.doi.org/10.20431/2455-0043.0303003
  • Piano, E., Nicolosi, G., Mammola, S., Balestra, V., Baroni, B., Bellopede, R., . . ., & Isaia, M. (2022). A literature-based database of the natural heritage, the ecological status and tourism-related impacts in show caves worldwide. Nature Conservation(50), 159-174. Erişim adresi: https://natureconservation.pensoft.net/article/80505/
  • Psatha, E. (2024). Benchmarking of Cave Tourism Destinations in Greece. European Journal of Geography, 15(1), 26-41. https://doi.org/10.48088/ejg.e.psa.15.1.026.041
  • Sirakaya-Turk, E., Ekinci, Y., & Kaya, A. G. (2008). An Examination of the Validity of SUS-TAS in Cross-Cultures. Journal of Travel Research, (46), 414-421. https://doi.org/10.1177/0047287507308328
  • Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Allyn and Bacon/Pearson Education.
  • T.C. Çankırı Belediyesi. (2023). Erişim adresi: https://cankiri.bel.tr/tarihi-merkez/tuz-magarasi-yer-alti-tuzsehri/19#:~:text=Ma%C4%9Faraya%20ula%C5%9F%C4%B1m%2013%20km'lik,10%20binin%20%C3%BCzerinde%20ziyaret%C3%A7i%20a%C4%9F%C4%B1rlamaktad%C4%B1r. adresinden alınmıştır. Erişim tarihi: 23.11.2023
  • T.C. Çankırı Valiliği. (2023). Erişim adresi: http://www.cankiri.gov.tr/tuz-magarasi
  • Tičar, J., Tomić, N., Valjavec, M. B., Zorn, M., Marković, S. B., & Gavrilov, M. B. (2018). Speleotourism in Slovenia: balancing between mass tourism mass tourism and geoheritage protection. Open Geosciences, 10(1), 344–357. https://doi.org/10.1515/geo-2018-0027
  • TÜİK. (2023). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685
  • Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci Ve SPSS İle Veri Analizi (4 b.). Ankara: Detay Yayıncılık.
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Rekreasyon, Tatil ve Turizm Coğrafyası, Sürdürülebilir Turizm
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yakup Öztürk 0000-0003-1495-9979

Erken Görünüm Tarihi 22 Nisan 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2025
Gönderilme Tarihi 31 Mayıs 2024
Kabul Tarihi 7 Şubat 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Öztürk, Y. (2025). Yerel Halkın Mağara Turizmine İlişkin Sürdürülebilir Turizm Gelişimine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 116-132. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1493276
 Kapak Resmi İndir
  Hitit Sosyal Bilimler Dergisi  Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.