Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AN ANALYSIS OF THE INTERIOR ARCHITECTURAL ELEMENTS USED IN THE OTTOMAN ARCHITECTURE SALEPCIOĞLU MOSQUE

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 16, 29.06.2025

Öz

The Salepçioğlu Mosque, located in the Konak district of Izmir, reflects the late-period characteristics of
Ottoman architecture and was built between 1897 and 1907. The mosque has a symmetrical layout, with the
upper floor serving as a prayer area and the lower floor functioning as a madrasa. This study examines in detail
the mosque's interior design, materials used, and decorative elements.
Through on-site observation and analysis, the relationship between the structural composition of the facade and
the interior layout has been explored. The findings reveal that the mosque’s design blends the classical forms of
Ottoman architecture with the artistic understandings of the period, establishing it as an important structure both
in terms of functionality and aesthetics. The intricate decorative elements within the mosque demonstrate the
craftsmanship of the era and the mastery of material usage. Additionally, the symmetrical and holistic approach
to spatial design has endowed the mosque with an architectural identity that accommodates both religious and
educational functions. In this context, the Salepçioğlu Mosque serves as a significant example for understanding
the transformation of Ottoman architecture in its later period.

Kaynakça

  • Aktepe, M. M. (1974). Osmanlı Devri İzmir Cami ve mescidleri hakkında ön bilgi, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı 4-5 ss.136. Erişim: https://isamveri.org/pdfdrg/D00120/1973_1974_4-5/1973_1974_4-5_AKTEPEMM.pdf
  • Alparslan, H.İ. (2014). Osmanlı dönemi İzmir'inde müslüman cemaatin sosyo-ekonomik olanakları ile cami mimarisinin gelişimi arasındaki ilişkiler, 17.- 20. yüzyıl. [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.
  • Atay, Ç. (2003). Büyük ve Küçük Salepçioğlu Han, kapanan kapılar. İzmir hanları. İBB. Kent Kitaplığı. ss.227.
  • Bayrakal, S. (2004). İzmir minberleri. Sanat Tarihi Dergisi. Sayı:2. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/152333
  • Çoruhlu, Y. (2002). Kürsü. Türkiye diyanet vakfı İslam ansiklopedisi. ss.573-574.Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/kursu
  • Dağlı, H. (2015). Mimar Sinan’ın İstanbul’daki camilerı̇nin minber bezemeleri, [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Ünı̇versı̇tesi]. Erişim: https://www.academia.edu/116145342/M%C4%B0MAR_S%C4%B0NANIN_%C4%B0STANBULDAK%C4%B0_CAM%C4%B0%C4%B0LER%C4%B0N%C4%B0N_M%C4%B0NBER_BEZEMELER%C4%B0
  • Dönmez, M. T. (2012). Osmanlı dönemi vakıf eserlerinin onarım süreçlerinin irdelenmesi: İzmir - Kemeraltı camileri örneği. [Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.12397/7730
  • Ekim, Z. E. (2020). Kandilli Camii ve geçirdiği dönemsel özellikler. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. ss.209-218. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61825/925102
  • Elpe, E. (2021). Konum olarak camiden ayrılan minareler. Akra kültür sanat ve edebiyat dergisi. Sayı.23. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akrajournal/issue/59258/805371
  • Erim, G. (2021). Tasarım ilkelerine göre Bursa Yıldırım Cami kalemişi süslemeleri. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (2), ss.639-654. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/62432/898289
  • Ertan, D. (2016). Ödemiş Ulu Cami. Araştırma makalesi. Sanat Tarihi Dergisi. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/26044/282095
  • Ersoy, B. (1991). İzmir hanları. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Atatürk Kültür Merkezi Yayını. Erişim: https://kentstratejileri.com/wp-content/uploads/2024/11/izmir-hanlari-bozkurt-ersoy-ataturk-kultur-dil-ve-tarih-yuksek-kurumu-ataturk-kultur-merkezi-yayini-sayi-49-ankara-1991-sh.112-113-.pdf
  • Ersoy, İ.K. (2002). Salepçioğlu Ailesinin Katkıları ve Salepçioğlu Camii. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu 2001. Ege Üniversitesi, Edebiyat fakültesi. Erişim: https://www.academia.edu/23486885/_Salep%C3%A7io%C4%9Flu_Ailesinin_%C4%B0zmir_e_Katk%C4%B1lar%C4%B1_ve_Salep%C3%A7io%C4%9Flu_Camii_Uluslararas%C4%B1_Sanat_Tarihi_Sempozyumu_Prof_Dr_G%C3%B6n%C3%BCl_%C3%96ney_e_Arma%C4%9Fan_%C4%B0zmir_10_13_Ekim_2001_Bildiriler_%C4%B0zmir_2002_s_281_293
  • Eser, B. (2019). Osmanlı Cami mimarisinde mükebbire. [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Erişim: https://openaccess.marmara.edu.tr/items/59250756-7427-42b1-8e55-b0f34bd0b703
  • Eryüksel, E. (2005). Safranbolu şehrinde 17-19. Yüzyıl Osmanlı Camileri. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=a0FN1RKx93S79DwFrMRh0g&no=4163LId96jkgZgeu_nDxuA
  • Güner, R. B. (2019). 18.yüzyıl İstanbul Boğaziçi kıyı Camileri ve koruma sorunları. [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=sT5eBviCbVZpmlx9TpPKLQ&no=elA2WwOBNIlVuw7kiDbJzA
  • Keykubatlı, S. (2020). Kütahya’da tanzimat sonrası Osmanlı mimarisi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Seminer çalışması. Erişim: https://www.academia.edu/41636692/K%C3%9CTAHYADA_TANZ%C4%B0MAT_SONRASI_OSMANLI_M%C4%B0MAR%C4%B0S%C4%B0
  • Kuban, D. (1968). İslam mimarisi tarihine giriş. İstanbul Teknik Üniversitesi. Mimarlık Fakültesi ders notları. Erişim: https://katalogtarama.cekulvakfi.org.tr/resimler/3/20/17950/rap0000175.pdf
  • Kuyulu, İ. (2001). İzmir, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt.23. Erişim Tarihi. 24.03.2024 Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/izmir#3-mimari
  • Levi, E. A. (2004). Kemeraltı İzmir kentsel kültür varlıkları envanteri. 2003. TUBA Kültür Envanteri Dergisi, sayı 3. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubaked/issue/57281/810167
  • Polat, S. (2011). İzmir’deki geç dönem Osmanlı camileri. [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=SPcT_q1jrB64sch3JlJX5Q&no=IzlLSaIX9ORCkwA90uRWFA
  • Sağlam, T. (2020). İslam mi̇mari̇si̇ni̇n semboli̇k anlatıları üzeri̇ne bi̇r deneme. International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art. Cilt: 5, sayı 10. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijiia/issue/57945/832415
  • Sevindi, B. (2020). Konya ve çevresinde yer alan vakıf kayıtlarında Ulu Cami olarak geçen camiler. [Yüksek Lisans Tezi. Konya Teknik Üniversitesi]. Erişim: https://gcris.ktun.edu.tr/handle/20.500.13091/1285
  • Gürsoy, E. (2011). Modern mimarlık tarihi sürecinde İzmir Camileri. [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=YVNg4em83HFasw0S2m_r5Q&no=aQOHqOY_QzQSDDwvZ1ee1w
  • Türker, M. N. (2022). Barok dönemi izleri taşıyan bir yapı: Salepçioğlu Camii. Arkitekt Dergisi. Erişim: https://www.gzt.com/arkitekt/barok-donemi-izleri-tasiyan-bir-yapi-salepcioglu-camii-3601059

OSMANLI MİMARİSİ SALEPÇİOĞLU CAMİİ’DE KULLANILAN İÇ MİMARİ ÖGELERİN İNCELEMESİ

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 16, 29.06.2025

Öz

İzmir’in Konak semtinde bulunan ve Osmanlı mimarisinin geç dönem özelliklerini yansıtan Salepçioğlu Camii,
1897-1907 yılları arasında inşa edilmiştir. Camii, üst katında ibadet alanı, alt katında ise medrese birimini içeren
simetrik bir plan düzenine sahiptir. Bu çalışmada, caminin iç mekân tasarımı, kullanılan malzemeler ve süsleme
unsurları ayrıntılı olarak incelenmiştir.
Yerinde gözlem ve inceleme yöntemiyle yapılan çalışmada, cephenin strüktürel yapısı ile iç mekân düzeni
arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. İncelemeler sonucunda, caminin tasarımında Osmanlı mimarisinin klasik
formlarının dönemin sanatsal anlayışlarıyla harmanlandığı ve yapının, hem işlevsellik hem de estetik yönleriyle
önemli bir yapı olarak değerlendirildiği tespit edilmiştir. Cami içerisindeki detaylı süsleme unsurları, dönemin
zanaatkârlık becerisini ve malzeme kullanımındaki ustalığı ortaya koymaktadır. Ayrıca, mekânsal tasarımın
simetrik ve bütüncül bir anlayışla ele alınması, yapının hem ibadet hem de eğitim gibi farklı işlevleri bir arada
barındıran mimari bir kimlik kazanmasını sağlamıştır. Bu bağlamda, Salepçioğlu Camii, Osmanlı mimarisinin
geç dönemdeki dönüşümünü anlamak için önemli bir örnek teşkil etmektedir.

Kaynakça

  • Aktepe, M. M. (1974). Osmanlı Devri İzmir Cami ve mescidleri hakkında ön bilgi, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı 4-5 ss.136. Erişim: https://isamveri.org/pdfdrg/D00120/1973_1974_4-5/1973_1974_4-5_AKTEPEMM.pdf
  • Alparslan, H.İ. (2014). Osmanlı dönemi İzmir'inde müslüman cemaatin sosyo-ekonomik olanakları ile cami mimarisinin gelişimi arasındaki ilişkiler, 17.- 20. yüzyıl. [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.
  • Atay, Ç. (2003). Büyük ve Küçük Salepçioğlu Han, kapanan kapılar. İzmir hanları. İBB. Kent Kitaplığı. ss.227.
  • Bayrakal, S. (2004). İzmir minberleri. Sanat Tarihi Dergisi. Sayı:2. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/152333
  • Çoruhlu, Y. (2002). Kürsü. Türkiye diyanet vakfı İslam ansiklopedisi. ss.573-574.Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/kursu
  • Dağlı, H. (2015). Mimar Sinan’ın İstanbul’daki camilerı̇nin minber bezemeleri, [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Ünı̇versı̇tesi]. Erişim: https://www.academia.edu/116145342/M%C4%B0MAR_S%C4%B0NANIN_%C4%B0STANBULDAK%C4%B0_CAM%C4%B0%C4%B0LER%C4%B0N%C4%B0N_M%C4%B0NBER_BEZEMELER%C4%B0
  • Dönmez, M. T. (2012). Osmanlı dönemi vakıf eserlerinin onarım süreçlerinin irdelenmesi: İzmir - Kemeraltı camileri örneği. [Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.12397/7730
  • Ekim, Z. E. (2020). Kandilli Camii ve geçirdiği dönemsel özellikler. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. ss.209-218. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61825/925102
  • Elpe, E. (2021). Konum olarak camiden ayrılan minareler. Akra kültür sanat ve edebiyat dergisi. Sayı.23. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akrajournal/issue/59258/805371
  • Erim, G. (2021). Tasarım ilkelerine göre Bursa Yıldırım Cami kalemişi süslemeleri. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (2), ss.639-654. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/62432/898289
  • Ertan, D. (2016). Ödemiş Ulu Cami. Araştırma makalesi. Sanat Tarihi Dergisi. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/26044/282095
  • Ersoy, B. (1991). İzmir hanları. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Atatürk Kültür Merkezi Yayını. Erişim: https://kentstratejileri.com/wp-content/uploads/2024/11/izmir-hanlari-bozkurt-ersoy-ataturk-kultur-dil-ve-tarih-yuksek-kurumu-ataturk-kultur-merkezi-yayini-sayi-49-ankara-1991-sh.112-113-.pdf
  • Ersoy, İ.K. (2002). Salepçioğlu Ailesinin Katkıları ve Salepçioğlu Camii. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu 2001. Ege Üniversitesi, Edebiyat fakültesi. Erişim: https://www.academia.edu/23486885/_Salep%C3%A7io%C4%9Flu_Ailesinin_%C4%B0zmir_e_Katk%C4%B1lar%C4%B1_ve_Salep%C3%A7io%C4%9Flu_Camii_Uluslararas%C4%B1_Sanat_Tarihi_Sempozyumu_Prof_Dr_G%C3%B6n%C3%BCl_%C3%96ney_e_Arma%C4%9Fan_%C4%B0zmir_10_13_Ekim_2001_Bildiriler_%C4%B0zmir_2002_s_281_293
  • Eser, B. (2019). Osmanlı Cami mimarisinde mükebbire. [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Erişim: https://openaccess.marmara.edu.tr/items/59250756-7427-42b1-8e55-b0f34bd0b703
  • Eryüksel, E. (2005). Safranbolu şehrinde 17-19. Yüzyıl Osmanlı Camileri. [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp? id=a0FN1RKx93S79DwFrMRh0g&no=4163LId96jkgZgeu_nDxuA
  • Güner, R. B. (2019). 18.yüzyıl İstanbul Boğaziçi kıyı Camileri ve koruma sorunları. [Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=sT5eBviCbVZpmlx9TpPKLQ&no=elA2WwOBNIlVuw7kiDbJzA
  • Keykubatlı, S. (2020). Kütahya’da tanzimat sonrası Osmanlı mimarisi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Seminer çalışması. Erişim: https://www.academia.edu/41636692/K%C3%9CTAHYADA_TANZ%C4%B0MAT_SONRASI_OSMANLI_M%C4%B0MAR%C4%B0S%C4%B0
  • Kuban, D. (1968). İslam mimarisi tarihine giriş. İstanbul Teknik Üniversitesi. Mimarlık Fakültesi ders notları. Erişim: https://katalogtarama.cekulvakfi.org.tr/resimler/3/20/17950/rap0000175.pdf
  • Kuyulu, İ. (2001). İzmir, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt.23. Erişim Tarihi. 24.03.2024 Erişim: https://islamansiklopedisi.org.tr/izmir#3-mimari
  • Levi, E. A. (2004). Kemeraltı İzmir kentsel kültür varlıkları envanteri. 2003. TUBA Kültür Envanteri Dergisi, sayı 3. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubaked/issue/57281/810167
  • Polat, S. (2011). İzmir’deki geç dönem Osmanlı camileri. [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=SPcT_q1jrB64sch3JlJX5Q&no=IzlLSaIX9ORCkwA90uRWFA
  • Sağlam, T. (2020). İslam mi̇mari̇si̇ni̇n semboli̇k anlatıları üzeri̇ne bi̇r deneme. International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art. Cilt: 5, sayı 10. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijiia/issue/57945/832415
  • Sevindi, B. (2020). Konya ve çevresinde yer alan vakıf kayıtlarında Ulu Cami olarak geçen camiler. [Yüksek Lisans Tezi. Konya Teknik Üniversitesi]. Erişim: https://gcris.ktun.edu.tr/handle/20.500.13091/1285
  • Gürsoy, E. (2011). Modern mimarlık tarihi sürecinde İzmir Camileri. [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. Erişim: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=YVNg4em83HFasw0S2m_r5Q&no=aQOHqOY_QzQSDDwvZ1ee1w
  • Türker, M. N. (2022). Barok dönemi izleri taşıyan bir yapı: Salepçioğlu Camii. Arkitekt Dergisi. Erişim: https://www.gzt.com/arkitekt/barok-donemi-izleri-tasiyan-bir-yapi-salepcioglu-camii-3601059
Toplam 25 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İç Dekorasyon Tasarımı
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Elif Aktan

Yayımlanma Tarihi 29 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 20 Aralık 2024
Kabul Tarihi 2 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 3 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Aktan, E. (2025). OSMANLI MİMARİSİ SALEPÇİOĞLU CAMİİ’DE KULLANILAN İÇ MİMARİ ÖGELERİN İNCELEMESİ. IDEART Uluslararası Tasarım Ve Sanat Dergisi, 3(1), 1-16.