Endüstri Devrimi Sonrası İdeal Kent Ütopyası ve Heterotopya Bağlamında Sürdürülebilir Kent: Karabük Örneğinde Heterotopya ve Dönüşüm

Fatma Gonca Er; Yasin Dönmez

doi:10.59445/ijephss.1708815

Araştırma Makalesi

Sustainable City in the Context of Ideal City Utopia and Heterotopia after the Industrial Revolution: Heterotopia and Transformation in the Example of Karabük

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 368 - 404, 15.07.2025

Fatma Gonca Er , Yasin Dönmez

https://doi.org/10.59445/ijephss.1708815

Öz

The concept of sustainability, centered on the notion of beneficial permanence, is rooted in various traditional cultures and constitutes a subject of study within academic disciplines such as architecture, urbanism, economics, and sociology. Sustainability provides a platform for discussing issues such as the continuity of the human species, the mitigation of the adverse effects of increasing industrialization, and the development of prospective strategies. Major historical events, including the Renaissance, the French Revolution, and the Industrial Revolution, have facilitated the liberation of thought, shifts in ideologies, advancements in scientific knowledge, and the dissemination of inventions. These pivotal moments have also significantly influenced urbanization practices, marking critical turning points in the history of city development and typology. The Industrial Revolution, by popularizing mass production techniques, represented a notable rupture that transformed daily life and subsequently altered socio-economic structures, necessitating the re-production of physical and urban spaces. Since the inception of industrialization in the 18th century, numerous challenges such as population growth, resource depletion, environmental pollution, climate change, drought, famine, warfare, and regional and mass migrations have emerged. Addressing these issues underscores the vital role of sustainability initiatives. This research examines the concept of sustainable industrial cities within the frameworks of utopia and heterotopia. Specifically, in Karabük, where a steel factory was established, the city’s planning process across four distinct periods has been analyzed through these paradigms and compared with Western modern urban design principles, thereby highlighting the significance of utopia and heterotopia in the pursuit of sustainable industrial urban development.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Sustainable City, Utopia, Heterotopia

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Destekleyen Kurum

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Kaynakça

Al, M. (2011). Kentte bellek yıkımı ve kimlik inşası–palimpsest: Ankara Atatürk bulvarı bağlamında bir inceleme. İdealkent, 2(4), 22–36.
Apaydın, B. (2019). Palimpsest Kavrami Ve Mekânsal Dönüşüm. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 9(2), 90–103. https://dergipark.org.tr/en/pub/tojdac/issue/44330/547778
Aras, L. (2016). Günümüz mimarlık ortamına geçmişten katkılar: Pessac, CIAM ve Pruitt-Igoe. Tasarım + Kuram, 11(20), 19–34. https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.239581
Aslankan, A. (2019). İstanbul’da Karma Kullanım Mega Projelerin Kent ve Konut Dili Üretimleri. Megaron, 14.
Ayten, M., Çabuk, S., Özkan, M., ve Turcan, Y. (2010). Cumhuriyet kenti Karabük'ün planlama tarihi üzerine (1937–1967) bir değerlendirme. In Kuruluşundan bugüne Karabük ve Demir Çelik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. xx–xx). TBMM Basım Evi.
Baba, E. C. (2022). İdeal kent arayışında mimari ütopyalar. YEM Yayınları.
Baudrillard, J. (1997b). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları (N. ; K. F. Tutal, Ed.; 16th ed.). Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J. (1998). Simülakrlar ve Simülasyon (O. Adanır, Ed.; 17th ed.). Doğu Batı Yayınları.
Burckhardt, J. (1960). Jacob Burckhardt and the Renaissance. Museum of Art, University of Kansas.
Bükülmez, G. (1996). Yenişehir koruma amaçlı imar planı analitik etütleri. Karabük Belediyesi.
Corbusier, L. (2009). Atina anlaşması. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Corbusier, L. (2010). Bir mimarlığa doğru (12. bs.). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Le Corbusier. (2022). Şehircilik (2. bs.). Arketon.
Çabuk, S. (2019). Modern Türk şehir planlamasında aktif yeşil alan standardı: Kayseri şehir planlarında zamansal bir inceleme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 280–291. https://doi.org/10.24011/barofd.521898
Çabuk, S., Demir, K., ve Gökyer, E. (2016). Cumhuriyet’in yeni kenti Karabük'ün 1937–1988 dönemi mekânsal gelişimi ve şehir planları. Journal of Humanities and Tourism Research, (S2), 20–39. https://doi.org/10.14230/joiss188
Çavdar, R. Ç. (2018). Farklılığın mekânı: Foucault ve Lefebvre’deki heterotopya ve heterotopi ayrımı. İdealkent, 9(25). https://doi.org/10.31198/idealkent.458739
Doğan, A., ve Koçyiğit, R. G. (2023). Ütopya, distopya ve heterotopya kavramsallaştırmalarında ontolojik sorunlar. PLANARCH - Design and Planning Research, 7(2), 130–141.
Elden, S. (2001). Mapping the present: Heidegger, Foucault and the project of a spatial history. Athlone Press.
Er, F. G., ve Dönmez, Y. (2022). Kent planlamalarına çağdaş yaklaşımlar: Karabük kent örneği. In Ö. Demirel (Ed.), Peyzaj araştırmaları II (pp. 203–223). Livre de Lyon.
Ertan, K. (2019). Kentsel yaşam kalitesi ve ütopyalar. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 1(1).
Fındıkoğlu, F. Z. (1963). Amme ve belediye hizmetleri bakımından Karabük. İÜ İktisat Fakültesi Neşriyatı, 133.
Fındıkoğlu, F. Z. (1962). Kuruluşunun XXV. yılında Karabük: Türk şehir sosyolojisine yardım denemesi. Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği.
Fishman, R., Howard, E., Wright, F. L., Corbusier, L., Toprak, D., ve Atmaca, V. (2016). Yirminci yüzyılda kent ütopyaları. Daimon Yayınları.
Foucault, M. (2001). Kelimeler ve şeyler: İnsan bilimlerinin bir arkeolojisi (2. bs.). İmge Kitabevi.
Foucault, M. (2020). Özne ve iktidar: Seçme yazılar 2 (Dits et écrits) (İ. Ergüden, Ed., 7. bs.). Ayrıntı Yayınları.
Gribbin, J. (2009). Science: A history. Penguin Books Limited.
Hall, T. (2012). Urban geography. Taylor ve Francis.
Hasol, D. (2000). Mimarlıkta ütopya. Yapı Dergisi. https://www.doganhasol.net/mimarlikta-utopya.html Mayıs 2005 tarihinde alınmıştır.
Howard, E. (2019). Yarının bahçe kentleri (A. Y. Köksal, Ed., 1. bs.). Daimon.
Hubbard, P., ve Kitchin, R. (2018). Mekân ve yer üzerine büyük düşünürler. Litera Yayıncılık.
Hoppenbrouwer, E., ve Louw, E. (2005). Mixed-use development: Theory and practice in Amsterdam’s Eastern Docklands. European Planning Studies, 13(7). https://doi.org/10.1080/09654310500242048
Jameson, F. (2008). Modernizm ideolojisi: Edebiyat yazıları (3. bs.). Metis Yayınları.
Jameson, F., ve Aydar, F. B. (2009). Ütopya denen arzu (2. bs.). Metis Yayınları.
Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s ‘different spaces’. History of the Human Sciences, 19(4), 75–90. https://doi.org/10.1177/0952695106069669
Kalyoncu, H. (2010). Karabük’e ilişkin bazı gözlemler. In Kuruluşundan bugüne Karabük ve Demir-Çelik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. 441–446). TBMM Basım Evi.
Karadağ, A., ve İncedere, L. (2020). Kentsel Belleğin Sürdürülebilirliği Açisindan İzmir’deki Endüstri Miras Alanlarinin Önemi: Alsancak Liman Ardi Bölgesi Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 57–71.
Kartal, A. N., ve Kartal, H. B. (2020). Sanayileşme, Fransız İhtilali ve liberal anlayışları 19. yüzyıl kentine yansımaları. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 46–56.
Katznelson, I. (1992). Marksizm ve kent. Ayrıntı Yayınları.
Kenney, L. (2011). First city, anti-city: Cain, heterotopia, and study abroad. Frontiers: The Interdisciplinary Journal of Study Abroad, 20(1). https://doi.org/10.36366/frontiers.v20i1.286
Lampard, E. E. (1955). The history of cities in the economically advanced areas.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi.
Lehmann, S., ve Lehmann, C.-O. (2011). What is green urbanism? Holistic principles to transform cities for sustainability. In J. A. Blanco ve H. Kheradmand (Eds.), Climate change – Research and technology for adaptation and mitigation. IntechOpen.
Mattelart, A. (2000). Gezegensel ütopya tarihi: Kehanetsel kentten küresel topluma. Ayrıntı Yayınları.
Mehta, R. (2012). Living for the other half: Slum specials on reality TV. Studies in South Asian Film and Media, 4(1), 39–59. https://doi.org/10.1386/safm.4.1.39_1
Miller, M. (1992). Raymond Unwin: Garden cities and town planning. Leicester University Press.
Moir, E., Moonen, T., ve Clark, G. (2014). What are future cities? Origins, meanings and uses. Foresight Future of Cities.
Morgan, D. (2014). The ‘floating asylum,’ the armée du salut, and Le Corbusier: A modernist heterotopian/utopian project. Utopian Studies, 25(1), 87–124. https://doi.org/10.1353/utp.2014.0004
Mumford, L. (1961). Tarih boyunca kent: Kökenleri, geçirdiği değişimler ve geleceği (3. bs.). Ayrıntı Yayınları.
Övgün, B. (2009). Türkiye’de kamu iktisadî teşebbüsü olgusu. Mülkiyeliler Birliği Vakfı.
Özkuş, B. Y. (2006). Archigram: Tekno-topya.
Pınarcıoğlu, N. Ş., ve Kanbak, A. (2020). Sürdürülebilir kent modelleri. IJOPEC Publication.
Roberts, J. M., Erman, İ., ve Akgün, T. (2016). Dünya tarihi II. cilt. İnkılap Kitabevi.
Rona, Z. (1997). Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi (Eczacıbaşı Vakfı, Ed.). Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
Rowley, A. (1996). Mixed-use Development: Ambiguous concept, simplistic analysis and wishful thinking? Planning Practice ve Research, 11(1), 85–98. https://doi.org/10.1080/02697459650036477
Sarıköse, B. (2020). Köyden şehre Karabük’ün kuruluşu ve şehirleşme süreci. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 57–83.
Sekman, A. (2017). Kentsel formların ütopya ve distopya kavramları bağlamında irdelenmesi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 11(23), 103–220.
Setton, K. M. (1970). The Renaissance: Maker of modern man. National Geographic Society.
Shane, G. D. (2008). Heterotopias of illusion: From Beaubourg to Bilbao and beyond. In M. De Cauter ve L. Dehaene (Eds.), Heterotopia and the city: Public space in a postcivil society (pp. 259–271). Taylor ve Francis.
Shane, D. G. (2011). Urban Design Since 1945: A Global Perspective (1st ed.). Wiley.
Spreiregen, P. D. (1981). Urban design: The architecture of towns and cities. R.E. Krieger Publishing Company.
Stearns, P. N. (2021). Dünya tarihinde sanayi devrimi. Say Yayınları.
Şenses, M. (2016). Devrim, binyılcılık ve ütopya. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(31), 229–240. https://doi.org/10.21550/sosbilder.290991
Şensoy, G., ve Ozaslan, N. (2020). Geleceğin konut ütopyaları.
Şevik, E., ve Çalışkan, O. (2019). Heterotopyanın alansallığı: Heterotopolojinin temel mekânsal koşulu olarak kentsel eşikler.
Stavrides, S. (2016a). Kentsel Heterotopya: Özgürlesme Mekâni Olarak Esikler Kentine Dogru. Sel Yayincilik.
Stavrides, S. (2016b). Müsterek Mekân: Müsterekler Olarak Sehir. Sel Yayincilik.
Thorns, D. C. (2004). Kentlerin dönüşümü: Kent teorisi ve kentsel yaşam (S. N. E. Babakuş, Ed.). Soyak Yayınları.
Topinka, R. J. (2010). Foucault, Borges, heterotopia: Producing knowledge in other spaces. Foucault Studies, 9, 54–70. https://doi.org/10.22439/fs.v0i9.3059
Toprak. (2018). Zamansallık ve mekânsallık bağlamında heterotopyaların sentaktik ve semantik irdelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
Türk, S. M. (2015). 20. yüzyıl kent kuramları. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 2(3).
Türkmen, S. N., ve Tekkanat, S. S. (2018). Tarih boyunca kent formlarının biçimlenişi üzerine bir inceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 107–124.
Uçan, F., ve Nişancı, Ş. (2019). Bir ideal kent felsefesi olarak ütopya ve bir ütopya denemesi olarak ‘Bayburtopia’. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 21(37), 21–36.
Wakeman, R. (2019). Ütopyayı hayata geçirmek: Yeni şehir hareketinin düşünsel tarihi (Ü. Yolsal, Ed.). Koç Üniversitesi.
Weber, M. (2022). Antik uygarlıkların tarım sosyolojisi. Fol Kitap.
Weber, M., ve Coşar, V. (2022). Kent (1. bs.). Dorlion.
Wright, F. L. (2015). Broadacre City: A new community plan. In R. T. LeGates ve F. Stout (Eds.), The city reader (pp. 432–437). Routledge.
Yavan, N. (2023). Kapitalizmin doğuşu: Sanayi devrimi ve yayılması. Ankara.
Yetiş, M. (2015). Kitap incelemesi: Karl Mannheim, İdeoloji ve ütopya. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(3), 191–196. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001761
Yıldırım, A. (2017). Michel Foucault’da mekânın düzeni: Kapatılmadan heterotopyalara.
Yıldırım, A. (2020). Kapatılmadan heterotopyalara: Foucault’da mekânın düzeni (1. bs.). TÖZ.
Yücel, C. (2020). 20. yüzyıl dünya ve Türkiye kentleşmesi üzerine bir derleme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 200–230. https://doi.org/10.48070/erusosbilder.762929
Yücel, T. F., ve Bürken, S. (2015). Cumhuriyet Türkiye’sinin sanayileşme öyküsü. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV).

Endüstri Devrimi Sonrası İdeal Kent Ütopyası ve Heterotopya Bağlamında Sürdürülebilir Kent: Karabük Örneğinde Heterotopya ve Dönüşüm

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 4, 368 - 404, 15.07.2025

Fatma Gonca Er , Yasin Dönmez

https://doi.org/10.59445/ijephss.1708815

Öz

Faydalı bir kalıcılığı merkezine alan sürdürülebilirlik kavramı; birçok geleneksel kültürden izler taşıyan, mimari, şehircilik, iktisat ve sosyoloji gibi akademik disiplinin çalışma konusudur. Sürdürülebilirlik kavramı; insan neslinin devamlılığını sağlamak, artan endüstrileşmenin negatif etkilerini önlemek, gelecek önermeleri getirmek gibi konuların tartışıldığı bir platform oluşturmaktadır. Rönesans, Fransız Devrimi ve Endüstri Devrimi; düşüncenin özgürleşmesini, ideolojilerin değişmesini, bilimin ilerlemesini, buluşların yaygınlaşmasını sağlamıştır. Tarihsel süreçte gerçekleşen önemli olaylar, şehirleşme pratiklerini de etkilemektedir. Bu etkiler, şehirleşme tarihi ve kent tipolojisinin değişimi konusunda, önemli birer kırılma noktası oluşturur. Endüstri devrimi, seri üretim yöntemini yaygınlaştırarak, bilinen gündelik hayatı değiştiren tarihi bir kırılma noktası oluşturmaktadır. Buna bağlı olarak sosyo-ekonomik yapı değişmiş, alışılagelen fiziki mekânların yeniden üretilmesi ve dolayısıyla kentsel mekânın yeniden üretimi söz konusu olmuştur.18. yüzyılda başlayan endüstrileşme hareketi, günümüz dünyasıda; artan nüfüs, azalan kaynaklar, çevre kirliği, iklim değişikliği, kuraklık, kıtlık, savaşlar, bölgesel ve kitlesel göçler gibi pek çok unsuru beraberinde getirmiştir. Bu sorunlara çözüm arayışında, sürdürülebilirlik çalışmalarının rolü oldukça önemlidir. Araştırmada sürdürülebilir endüstri kenti araştırması; ütopya ve heterotopya kavramları bağlamında yapılmıştır. Araştırmada, bir endüstri kenti olan Karabük’te, demir çelik fabrikasının kuruluşundan sonra, kentin planlama süreci, ütopya ve heterotopya yaklaşımları açısından araştırılmış, batılı modern kent tasarım anlayışı ile karşılaştırılmıştır. Böylelikle sürdürülebilir bir endüstri kenti yaklaşımında, ütopya ve heterotopya kavramlarının önemi tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kent, Ütopya, Heterotopya

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Çalışma, kamusal, özel, ticari nitelikte ya da kar amacı gütmeyen herhangi bir kurumdan destek alınmadan hazırlanmıştır.

Kaynakça

Al, M. (2011). Kentte bellek yıkımı ve kimlik inşası–palimpsest: Ankara Atatürk bulvarı bağlamında bir inceleme. İdealkent, 2(4), 22–36.
Apaydın, B. (2019). Palimpsest Kavrami Ve Mekânsal Dönüşüm. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 9(2), 90–103. https://dergipark.org.tr/en/pub/tojdac/issue/44330/547778
Aras, L. (2016). Günümüz mimarlık ortamına geçmişten katkılar: Pessac, CIAM ve Pruitt-Igoe. Tasarım + Kuram, 11(20), 19–34. https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.239581
Aslankan, A. (2019). İstanbul’da Karma Kullanım Mega Projelerin Kent ve Konut Dili Üretimleri. Megaron, 14.
Ayten, M., Çabuk, S., Özkan, M., ve Turcan, Y. (2010). Cumhuriyet kenti Karabük'ün planlama tarihi üzerine (1937–1967) bir değerlendirme. In Kuruluşundan bugüne Karabük ve Demir Çelik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. xx–xx). TBMM Basım Evi.
Baba, E. C. (2022). İdeal kent arayışında mimari ütopyalar. YEM Yayınları.
Baudrillard, J. (1997b). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları (N. ; K. F. Tutal, Ed.; 16th ed.). Ayrıntı Yayınları.
Baudrillard, J. (1998). Simülakrlar ve Simülasyon (O. Adanır, Ed.; 17th ed.). Doğu Batı Yayınları.
Burckhardt, J. (1960). Jacob Burckhardt and the Renaissance. Museum of Art, University of Kansas.
Bükülmez, G. (1996). Yenişehir koruma amaçlı imar planı analitik etütleri. Karabük Belediyesi.
Corbusier, L. (2009). Atina anlaşması. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Corbusier, L. (2010). Bir mimarlığa doğru (12. bs.). Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
Le Corbusier. (2022). Şehircilik (2. bs.). Arketon.
Çabuk, S. (2019). Modern Türk şehir planlamasında aktif yeşil alan standardı: Kayseri şehir planlarında zamansal bir inceleme. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 280–291. https://doi.org/10.24011/barofd.521898
Çabuk, S., Demir, K., ve Gökyer, E. (2016). Cumhuriyet’in yeni kenti Karabük'ün 1937–1988 dönemi mekânsal gelişimi ve şehir planları. Journal of Humanities and Tourism Research, (S2), 20–39. https://doi.org/10.14230/joiss188
Çavdar, R. Ç. (2018). Farklılığın mekânı: Foucault ve Lefebvre’deki heterotopya ve heterotopi ayrımı. İdealkent, 9(25). https://doi.org/10.31198/idealkent.458739
Doğan, A., ve Koçyiğit, R. G. (2023). Ütopya, distopya ve heterotopya kavramsallaştırmalarında ontolojik sorunlar. PLANARCH - Design and Planning Research, 7(2), 130–141.
Elden, S. (2001). Mapping the present: Heidegger, Foucault and the project of a spatial history. Athlone Press.
Er, F. G., ve Dönmez, Y. (2022). Kent planlamalarına çağdaş yaklaşımlar: Karabük kent örneği. In Ö. Demirel (Ed.), Peyzaj araştırmaları II (pp. 203–223). Livre de Lyon.
Ertan, K. (2019). Kentsel yaşam kalitesi ve ütopyalar. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 1(1).
Fındıkoğlu, F. Z. (1963). Amme ve belediye hizmetleri bakımından Karabük. İÜ İktisat Fakültesi Neşriyatı, 133.
Fındıkoğlu, F. Z. (1962). Kuruluşunun XXV. yılında Karabük: Türk şehir sosyolojisine yardım denemesi. Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Derneği.
Fishman, R., Howard, E., Wright, F. L., Corbusier, L., Toprak, D., ve Atmaca, V. (2016). Yirminci yüzyılda kent ütopyaları. Daimon Yayınları.
Foucault, M. (2001). Kelimeler ve şeyler: İnsan bilimlerinin bir arkeolojisi (2. bs.). İmge Kitabevi.
Foucault, M. (2020). Özne ve iktidar: Seçme yazılar 2 (Dits et écrits) (İ. Ergüden, Ed., 7. bs.). Ayrıntı Yayınları.
Gribbin, J. (2009). Science: A history. Penguin Books Limited.
Hall, T. (2012). Urban geography. Taylor ve Francis.
Hasol, D. (2000). Mimarlıkta ütopya. Yapı Dergisi. https://www.doganhasol.net/mimarlikta-utopya.html Mayıs 2005 tarihinde alınmıştır.
Howard, E. (2019). Yarının bahçe kentleri (A. Y. Köksal, Ed., 1. bs.). Daimon.
Hubbard, P., ve Kitchin, R. (2018). Mekân ve yer üzerine büyük düşünürler. Litera Yayıncılık.
Hoppenbrouwer, E., ve Louw, E. (2005). Mixed-use development: Theory and practice in Amsterdam’s Eastern Docklands. European Planning Studies, 13(7). https://doi.org/10.1080/09654310500242048
Jameson, F. (2008). Modernizm ideolojisi: Edebiyat yazıları (3. bs.). Metis Yayınları.
Jameson, F., ve Aydar, F. B. (2009). Ütopya denen arzu (2. bs.). Metis Yayınları.
Johnson, P. (2006). Unravelling Foucault’s ‘different spaces’. History of the Human Sciences, 19(4), 75–90. https://doi.org/10.1177/0952695106069669
Kalyoncu, H. (2010). Karabük’e ilişkin bazı gözlemler. In Kuruluşundan bugüne Karabük ve Demir-Çelik Sempozyumu Bildiriler Kitabı (pp. 441–446). TBMM Basım Evi.
Karadağ, A., ve İncedere, L. (2020). Kentsel Belleğin Sürdürülebilirliği Açisindan İzmir’deki Endüstri Miras Alanlarinin Önemi: Alsancak Liman Ardi Bölgesi Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 57–71.
Kartal, A. N., ve Kartal, H. B. (2020). Sanayileşme, Fransız İhtilali ve liberal anlayışları 19. yüzyıl kentine yansımaları. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 46–56.
Katznelson, I. (1992). Marksizm ve kent. Ayrıntı Yayınları.
Kenney, L. (2011). First city, anti-city: Cain, heterotopia, and study abroad. Frontiers: The Interdisciplinary Journal of Study Abroad, 20(1). https://doi.org/10.36366/frontiers.v20i1.286
Lampard, E. E. (1955). The history of cities in the economically advanced areas.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi.
Lehmann, S., ve Lehmann, C.-O. (2011). What is green urbanism? Holistic principles to transform cities for sustainability. In J. A. Blanco ve H. Kheradmand (Eds.), Climate change – Research and technology for adaptation and mitigation. IntechOpen.
Mattelart, A. (2000). Gezegensel ütopya tarihi: Kehanetsel kentten küresel topluma. Ayrıntı Yayınları.
Mehta, R. (2012). Living for the other half: Slum specials on reality TV. Studies in South Asian Film and Media, 4(1), 39–59. https://doi.org/10.1386/safm.4.1.39_1
Miller, M. (1992). Raymond Unwin: Garden cities and town planning. Leicester University Press.
Moir, E., Moonen, T., ve Clark, G. (2014). What are future cities? Origins, meanings and uses. Foresight Future of Cities.
Morgan, D. (2014). The ‘floating asylum,’ the armée du salut, and Le Corbusier: A modernist heterotopian/utopian project. Utopian Studies, 25(1), 87–124. https://doi.org/10.1353/utp.2014.0004
Mumford, L. (1961). Tarih boyunca kent: Kökenleri, geçirdiği değişimler ve geleceği (3. bs.). Ayrıntı Yayınları.
Övgün, B. (2009). Türkiye’de kamu iktisadî teşebbüsü olgusu. Mülkiyeliler Birliği Vakfı.
Özkuş, B. Y. (2006). Archigram: Tekno-topya.
Pınarcıoğlu, N. Ş., ve Kanbak, A. (2020). Sürdürülebilir kent modelleri. IJOPEC Publication.
Roberts, J. M., Erman, İ., ve Akgün, T. (2016). Dünya tarihi II. cilt. İnkılap Kitabevi.
Rona, Z. (1997). Eczacıbaşı sanat ansiklopedisi (Eczacıbaşı Vakfı, Ed.). Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
Rowley, A. (1996). Mixed-use Development: Ambiguous concept, simplistic analysis and wishful thinking? Planning Practice ve Research, 11(1), 85–98. https://doi.org/10.1080/02697459650036477
Sarıköse, B. (2020). Köyden şehre Karabük’ün kuruluşu ve şehirleşme süreci. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 57–83.
Sekman, A. (2017). Kentsel formların ütopya ve distopya kavramları bağlamında irdelenmesi. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 11(23), 103–220.
Setton, K. M. (1970). The Renaissance: Maker of modern man. National Geographic Society.
Shane, G. D. (2008). Heterotopias of illusion: From Beaubourg to Bilbao and beyond. In M. De Cauter ve L. Dehaene (Eds.), Heterotopia and the city: Public space in a postcivil society (pp. 259–271). Taylor ve Francis.
Shane, D. G. (2011). Urban Design Since 1945: A Global Perspective (1st ed.). Wiley.
Spreiregen, P. D. (1981). Urban design: The architecture of towns and cities. R.E. Krieger Publishing Company.
Stearns, P. N. (2021). Dünya tarihinde sanayi devrimi. Say Yayınları.
Şenses, M. (2016). Devrim, binyılcılık ve ütopya. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(31), 229–240. https://doi.org/10.21550/sosbilder.290991
Şensoy, G., ve Ozaslan, N. (2020). Geleceğin konut ütopyaları.
Şevik, E., ve Çalışkan, O. (2019). Heterotopyanın alansallığı: Heterotopolojinin temel mekânsal koşulu olarak kentsel eşikler.
Stavrides, S. (2016a). Kentsel Heterotopya: Özgürlesme Mekâni Olarak Esikler Kentine Dogru. Sel Yayincilik.
Stavrides, S. (2016b). Müsterek Mekân: Müsterekler Olarak Sehir. Sel Yayincilik.
Thorns, D. C. (2004). Kentlerin dönüşümü: Kent teorisi ve kentsel yaşam (S. N. E. Babakuş, Ed.). Soyak Yayınları.
Topinka, R. J. (2010). Foucault, Borges, heterotopia: Producing knowledge in other spaces. Foucault Studies, 9, 54–70. https://doi.org/10.22439/fs.v0i9.3059
Toprak. (2018). Zamansallık ve mekânsallık bağlamında heterotopyaların sentaktik ve semantik irdelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
Türk, S. M. (2015). 20. yüzyıl kent kuramları. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 2(3).
Türkmen, S. N., ve Tekkanat, S. S. (2018). Tarih boyunca kent formlarının biçimlenişi üzerine bir inceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 107–124.
Uçan, F., ve Nişancı, Ş. (2019). Bir ideal kent felsefesi olarak ütopya ve bir ütopya denemesi olarak ‘Bayburtopia’. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 21(37), 21–36.
Wakeman, R. (2019). Ütopyayı hayata geçirmek: Yeni şehir hareketinin düşünsel tarihi (Ü. Yolsal, Ed.). Koç Üniversitesi.
Weber, M. (2022). Antik uygarlıkların tarım sosyolojisi. Fol Kitap.
Weber, M., ve Coşar, V. (2022). Kent (1. bs.). Dorlion.
Wright, F. L. (2015). Broadacre City: A new community plan. In R. T. LeGates ve F. Stout (Eds.), The city reader (pp. 432–437). Routledge.
Yavan, N. (2023). Kapitalizmin doğuşu: Sanayi devrimi ve yayılması. Ankara.
Yetiş, M. (2015). Kitap incelemesi: Karl Mannheim, İdeoloji ve ütopya. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(3), 191–196. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001761
Yıldırım, A. (2017). Michel Foucault’da mekânın düzeni: Kapatılmadan heterotopyalara.
Yıldırım, A. (2020). Kapatılmadan heterotopyalara: Foucault’da mekânın düzeni (1. bs.). TÖZ.
Yücel, C. (2020). 20. yüzyıl dünya ve Türkiye kentleşmesi üzerine bir derleme. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 200–230. https://doi.org/10.48070/erusosbilder.762929
Yücel, T. F., ve Bürken, S. (2015). Cumhuriyet Türkiye’sinin sanayileşme öyküsü. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV).

Toplam 82 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Sürdürülebilir Kalkınma, Çevre Sosyolojisi
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Fatma Gonca Er 0000-0001-9125-3254 Yasin Dönmez 0000-0003-2840-6312
Yayımlanma Tarihi	15 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi	29 Mayıs 2025
Kabul Tarihi	14 Temmuz 2025
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA	Er, F. G., & Dönmez, Y. (2025). Endüstri Devrimi Sonrası İdeal Kent Ütopyası ve Heterotopya Bağlamında Sürdürülebilir Kent: Karabük Örneğinde Heterotopya ve Dönüşüm. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan Ve Toplum Bilimleri Dergisi, 8(4), 368-404. https://doi.org/10.59445/ijephss.1708815

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences – IJEPHSS Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.