Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 10 Sayı: 2, 207 - 212, 14.06.2025
Öz
Amaç: Tanımlayıcı türdeki bu araştırma, hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini bir kamu hastanesinde çalışan 150 gönüllü hemşire oluşturmuştur. Veriler ‘Kişisel Bilgi Formu’ ve ‘Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği’ nden oluşan bir anket formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U ve Kruskall Wallis testi kullanılmıştır. Araştırmada etik kurul onayı ve katılımcılardan onam alınmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 39,51±7,22 yıl olup, %72’si lisans mezunu olup %36,7’si 16-24 yıldır çalışmaktadır. Bu örneklem grubu için akılcı ilaç kullanım puan ortalaması 40±2,31 olarak bulunmuştur. Hemşirelerin cinsiyetine (p=0,048), yaş grubuna (p=0,043) göre akılcı ilaç kullanım ölçek toplam puan ortalamaları arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur. Hemşirelerin medeni durumlarına, çalışma yılına, çalışma şekli, öğrenim düzeylerine, sosyo-ekonomik düzeylerine, kronik hastalığa sahip olma, düzenli ilaç kullanma, kendi sağlık sorunları için alternatif tıp yöntemlerini kullanma durumuna göre akılcı ilaç kullanım ölçek toplam puan ortalamaları arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (p>0,05).
Sonuç: Çalışma kapsamına alınan hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Darici S, Yeşilot Ş. OneHealth Plus Journal İlaç Güvenliği ve İlaç Yönetim Sistemlerine Güncel Bir Bakış A Current Overview of Medication Safety and Medication Management Systems [Internet]. Vol. 2, Journal homepage: www.onehealthplus.com.tr OneHealth Plus Journal. 2024.
- İlhanlı Yaramış M, Ulupınar S. Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Davranışları. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2021;4(1):10–20.
- Altındiş S. Akılcı İlaç Kullanımına Sistematik Bir Bakış Systematic Overview of Rational Drug Use. J Biotechnol and Strategic Health. 2017;1(2):34–8.
- Ncube NBQ, Knight L, Bradley HA, Schneider H, Laing R. Health system actors’ perspectives of prescribing practices in public health facilities in Eswatini: A Qualitative Study. PLoS One. 2020;15(7 July):1–19.
- ATİK AD. Öğretmen Adaylarının Akılcı Antibiyotik Kullanım Farkındalıkları: Kilis Örneği. Journal of Muallim Rıfat Faculty of Education (JMRFE). 2022;4(1):44–59.
- Ergün Y, Altıntaş Aykan D. Akılcı İlaç Kullanımında Genel İlkeler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2019 Mar 31;28(1):19–27.
- Halcomb E, Ashley C. Australian primary health care nurses most and least satisfying aspects of work. J Clin Nurs. 2017;26(3–4):535–45.
- Intahphuak S, Lorga T, Tipwareerom W. Community Health Nurses’ Perspective on the Introduced Rational Drug Use Policy in Primary Care Settings in Thailand: A Descriptive Qualitative Study. Trop Med Infect Dis. 2022;7(10):0–9.
- Yin C, He X, Shen K, Mu X, Tang F. Knowledge and Behavior in Rational Drug Use Among College Students in Zunyi City. Risk Manag Healthc Policy. 2022;15(January):121–31.
- Aslan Y, Kanmaz Demir L. A General Evaluation of the Reasons for Medication Wastage: A University Hospital Example. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2023;10(1):79–86.
- Ueki T, Sanematsu E, Kawano S, Nakamura Y, Kawamichi N, Shinohara Y, et al. Medication Wastage in a University Hospital in Japan. Vol. 118, Biol. Pharm. Bull. 2022.
- Aslan Y. Yatan Hastalarda Raporlanan Advers İlaç Reaksiyonlarının Değerlendirilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal [Internet]. 2023 Aug 31;10(2):452–68.
- Religioni U, Pakulska T. Rational drug use in hospital settings–areas that can be changed. J Med Econ. 2020;23(10):1205–8.
- Okoye BI, Udemba JC, Ndugba CA, Okonkwo JI, Obed EA. Evaluation of rational prescribing in a hospital paediatric outpatient clinic in Nigeria. BMJ Paediatr Open. 2022;6(1):1–8.
- Bozdemir E, Filiz M. Türkiye’de akılcı ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranış belirlemeye yönelik yapılan çalışmaların sistematik derlemesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021;(27):92–105.
- Ağır H, Tiraş H. Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;15(2):643–70.
- Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Medical Journal / Dicle tıp Dergisi. 2011;38(4):458–65.
- Taş Arslan F, Akkoyun S. Yenidoğanlarda İlaç Uygulama Hatalarında Hemşirenin Sorumluluğu. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2020 Nov 30;8(3):1018–29.
- Kıvrak N, Emiral E, Cantürk Nergis. Hemşireler için Mesleki Sorumluluk Sigortası. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası [Internet]. 2022 Jun [cited 2025 Mar 15];75(2):154–61. Available from: https://www.ankaratipfakultesimecmuasi.net/articles/professional-liability-insurance-for-nurses/doi/atfm.galenos.2022.24993
- Oğuz E, Alaşehirli B, Demiryürek AT. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Şahinbey Araştırma Ve Uygulama Hastanesi’nde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı İle İlgili Davranışlarının Değerlendirilmesi. Journal of Harran University Medical Faculty / Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;12(2):240–54.
- Berhe DF, Taxis K, Haaijer-Ruskamp FM, Mol PGM. Healthcare professionals’ level of medication knowledge in Africa: a systematic review. Br J Clin Pharmacol. 2018;84(12):2729–46.
- Pirinçci E, Bozan T. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları. Firat Med J. 2016;21(3):129–36.
- Kuş E, Durna Z. Akılcı İlaç Kullanımda Hemşirenin Rolü ve Eğitimin Önemi. Sağlık ve Toplum. 2016;26(3):3–9.
- Başak N, Özgürsoy Uran BN, Çamyar H. Hemşirelik Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkında Bilgi Düzeyi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2024 Oct 4;
- Topçu S, Kebapçı A, Yalçın B, Albayrak S. Hemşirelerin En Sık Uyguladıkları İlaçlara İlişkin Farmakolojik Bilgi Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022 Dec 26;2(3):591–600.
- Saygılı M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015;8(3):162–70.
- Demirtaş Z, Dağtekin G, Sağlan R, Alaiye M, Önsüz MF, Işıklı B, et al. Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği Geçerlilik Ve Güvenilirliği. 2018;3(3):1–11.
- Turner K, Suwannapong K, Putthikhan P, Charoensuk S, Radabutr M, Angsirisak N, et al. Evaluation of the integrated model of the rational drug use into the Bachelor of Nursing Science program in Thailand: A mixed-methods study. Belitung Nurs J. 2021;7(6):485–92.
- Vaismoradi M, Jordan S, Vizcaya-Moreno F, Friedl I, Glarcher M. PRN Medicines Optimization and Nurse Education. Pharmacy. 2020;8(4):201.
- Herliani YK, Harun H, Setyawati A, Fitri SUR atul. Knowledge of Rational Use of Medicine Among Nursing Students. Indonesian Journal of Public Health. 2022;17(2):230–40.
- Çobanoğlu A, Kızıltan B. The Investigation of Knowledge and Behavior of Nursing and Midwives on Rational Drug Usage. Journal of Academic Research in Nursing. 2020;
- Yıldız TF, Yıldız İ. Evaluation of Knowledge and Attitudes of Nurses ’ Towards Medication Application Errors. The Turkish Journal of Science and Health. 2020;1:29–41.
- Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;2016(3):44–55.
- Karakoç MD, Uyanık Ö. Bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018 Aug 1;9(2):112–8.
- Hırçın Cenger D, Aksu Kapucu Ş, Altın H, Şengün Yalnız N, Altın S. Akılcı İlaç Kullanımı Anket Sonuçları Işığında Eğitim İhtiyaç Analizi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2020 Sep 1;27(3):337–43.
Yıl 2025,
Cilt: 10 Sayı: 2, 207 - 212, 14.06.2025
Öz
Aim: This descriptive type study was made with the aim of determining the knowledge level of nurses about rational drug use.
Methods: The sample of the study consisted of 150 volunteer nurses working in a public hospital. Data were collected using a questionnaire form consisting of a ‘Personal Information Form’ and a ‘Rational Drug Use Scale’. Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis tests were used in the analysis of the data. Ethics committee approval and informed consent were obtained from the participants in the study.
Results: The mean age of the nurses participating in the study was 39.51±7.22 years, 72% of them had a bachelor's degree, and 36.7% of them had been working for 16-24 years. The mean score for rational drug use for this sample group was found to be 40±2.31. A statistically significant difference was found between the total mean scores of the rational drug use scale according to the gender (p=0.048) and age group (p=0.043) of the nurses. No statistically significant difference was found between the total mean scores of the rational drug use scale according to marital status, years of employment, shift work status, education level, socio-economic level, having a chronic disease, using medication regularly, and using alternative medicine methods for their health problems of the nurses (p>0.05).
Conclusion: It was concluded that the knowledge level of the nurses included in the study on rational drug use was high.
Kaynakça
- Darici S, Yeşilot Ş. OneHealth Plus Journal İlaç Güvenliği ve İlaç Yönetim Sistemlerine Güncel Bir Bakış A Current Overview of Medication Safety and Medication Management Systems [Internet]. Vol. 2, Journal homepage: www.onehealthplus.com.tr OneHealth Plus Journal. 2024.
- İlhanlı Yaramış M, Ulupınar S. Bir Aile Sağlığı Merkezine Kayıtlı Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Davranışları. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 2021;4(1):10–20.
- Altındiş S. Akılcı İlaç Kullanımına Sistematik Bir Bakış Systematic Overview of Rational Drug Use. J Biotechnol and Strategic Health. 2017;1(2):34–8.
- Ncube NBQ, Knight L, Bradley HA, Schneider H, Laing R. Health system actors’ perspectives of prescribing practices in public health facilities in Eswatini: A Qualitative Study. PLoS One. 2020;15(7 July):1–19.
- ATİK AD. Öğretmen Adaylarının Akılcı Antibiyotik Kullanım Farkındalıkları: Kilis Örneği. Journal of Muallim Rıfat Faculty of Education (JMRFE). 2022;4(1):44–59.
- Ergün Y, Altıntaş Aykan D. Akılcı İlaç Kullanımında Genel İlkeler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2019 Mar 31;28(1):19–27.
- Halcomb E, Ashley C. Australian primary health care nurses most and least satisfying aspects of work. J Clin Nurs. 2017;26(3–4):535–45.
- Intahphuak S, Lorga T, Tipwareerom W. Community Health Nurses’ Perspective on the Introduced Rational Drug Use Policy in Primary Care Settings in Thailand: A Descriptive Qualitative Study. Trop Med Infect Dis. 2022;7(10):0–9.
- Yin C, He X, Shen K, Mu X, Tang F. Knowledge and Behavior in Rational Drug Use Among College Students in Zunyi City. Risk Manag Healthc Policy. 2022;15(January):121–31.
- Aslan Y, Kanmaz Demir L. A General Evaluation of the Reasons for Medication Wastage: A University Hospital Example. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2023;10(1):79–86.
- Ueki T, Sanematsu E, Kawano S, Nakamura Y, Kawamichi N, Shinohara Y, et al. Medication Wastage in a University Hospital in Japan. Vol. 118, Biol. Pharm. Bull. 2022.
- Aslan Y. Yatan Hastalarda Raporlanan Advers İlaç Reaksiyonlarının Değerlendirilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal [Internet]. 2023 Aug 31;10(2):452–68.
- Religioni U, Pakulska T. Rational drug use in hospital settings–areas that can be changed. J Med Econ. 2020;23(10):1205–8.
- Okoye BI, Udemba JC, Ndugba CA, Okonkwo JI, Obed EA. Evaluation of rational prescribing in a hospital paediatric outpatient clinic in Nigeria. BMJ Paediatr Open. 2022;6(1):1–8.
- Bozdemir E, Filiz M. Türkiye’de akılcı ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranış belirlemeye yönelik yapılan çalışmaların sistematik derlemesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2021;(27):92–105.
- Ağır H, Tiraş H. Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;15(2):643–70.
- Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Medical Journal / Dicle tıp Dergisi. 2011;38(4):458–65.
- Taş Arslan F, Akkoyun S. Yenidoğanlarda İlaç Uygulama Hatalarında Hemşirenin Sorumluluğu. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2020 Nov 30;8(3):1018–29.
- Kıvrak N, Emiral E, Cantürk Nergis. Hemşireler için Mesleki Sorumluluk Sigortası. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası [Internet]. 2022 Jun [cited 2025 Mar 15];75(2):154–61. Available from: https://www.ankaratipfakultesimecmuasi.net/articles/professional-liability-insurance-for-nurses/doi/atfm.galenos.2022.24993
- Oğuz E, Alaşehirli B, Demiryürek AT. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Şahinbey Araştırma Ve Uygulama Hastanesi’nde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı İle İlgili Davranışlarının Değerlendirilmesi. Journal of Harran University Medical Faculty / Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2015;12(2):240–54.
- Berhe DF, Taxis K, Haaijer-Ruskamp FM, Mol PGM. Healthcare professionals’ level of medication knowledge in Africa: a systematic review. Br J Clin Pharmacol. 2018;84(12):2729–46.
- Pirinçci E, Bozan T. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanım Durumları. Firat Med J. 2016;21(3):129–36.
- Kuş E, Durna Z. Akılcı İlaç Kullanımda Hemşirenin Rolü ve Eğitimin Önemi. Sağlık ve Toplum. 2016;26(3):3–9.
- Başak N, Özgürsoy Uran BN, Çamyar H. Hemşirelik Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkında Bilgi Düzeyi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2024 Oct 4;
- Topçu S, Kebapçı A, Yalçın B, Albayrak S. Hemşirelerin En Sık Uyguladıkları İlaçlara İlişkin Farmakolojik Bilgi Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022 Dec 26;2(3):591–600.
- Saygılı M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015;8(3):162–70.
- Demirtaş Z, Dağtekin G, Sağlan R, Alaiye M, Önsüz MF, Işıklı B, et al. Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği Geçerlilik Ve Güvenilirliği. 2018;3(3):1–11.
- Turner K, Suwannapong K, Putthikhan P, Charoensuk S, Radabutr M, Angsirisak N, et al. Evaluation of the integrated model of the rational drug use into the Bachelor of Nursing Science program in Thailand: A mixed-methods study. Belitung Nurs J. 2021;7(6):485–92.
- Vaismoradi M, Jordan S, Vizcaya-Moreno F, Friedl I, Glarcher M. PRN Medicines Optimization and Nurse Education. Pharmacy. 2020;8(4):201.
- Herliani YK, Harun H, Setyawati A, Fitri SUR atul. Knowledge of Rational Use of Medicine Among Nursing Students. Indonesian Journal of Public Health. 2022;17(2):230–40.
- Çobanoğlu A, Kızıltan B. The Investigation of Knowledge and Behavior of Nursing and Midwives on Rational Drug Usage. Journal of Academic Research in Nursing. 2020;
- Yıldız TF, Yıldız İ. Evaluation of Knowledge and Attitudes of Nurses ’ Towards Medication Application Errors. The Turkish Journal of Science and Health. 2020;1:29–41.
- Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;2016(3):44–55.
- Karakoç MD, Uyanık Ö. Bir kamu hastanesinde görevli hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı konusundaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018 Aug 1;9(2):112–8.
- Hırçın Cenger D, Aksu Kapucu Ş, Altın H, Şengün Yalnız N, Altın S. Akılcı İlaç Kullanımı Anket Sonuçları Işığında Eğitim İhtiyaç Analizi. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2020 Sep 1;27(3):337–43.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hemşirelik Esasları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 14 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 21 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
Licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.