Ahlak okuryazarlığı, bireyin ahlaki değerler hakkında edindiği bilgiyi kullanarak kavrama, anlamlandırma, seçimlerini ahlaki açıdan açıklama, ahlaki değerleri değerlendirme ve ahlaki değerlere uygun doğru kararlar alabilme becerisi olarak tanımlanabilir. Bireyin günlük hayatta karşılaşacağı ahlaki durumları fark etmesi, ahlaki durumların altında yatan değerleri belirleyebilmesi, bu ahlaki durumların olası sonuçlarını düşünebilmesi ve ahlaki sorunlar karşısında doğru kararlar alabilmesi için ahlak okuryazarlığı becerisine sahip olması oldukça önemlidir. Ahlak okuryazarlığının okul dışı ortamlarda geliştirilmesi ve pekiştirilmesi istenilmekle birlikte bu becerinin eğitimin kritik bir bileşeni haline getirilmesi gereklidir. Bu bağlamda ahlak okuryazarlığı, eğitim vasıtasıyla ahlaki konularda bilgi sahibi öğretmenlerin yardımı ile geliştirilebilecek bir beceridir. Din, eğitim ve ahlak ilişkisi dikkate alındığında en önemli sorumluluğun Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmenlerinde olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla DKAB öğretmenlerinin söz konusu beceri hakkında fikirlerini ortaya koymak elzemdir. Bu çalışmada, DKAB öğretmenlerinin ahlak okuryazarlığına yönelik görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırma öncesinde, Muş Alparslan Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’ndan (18.04.2023 tarihli ve 90240 sayılı) etik komisyon onayı ve Muş İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden (17.05.2023 tarihli ve 93101 sayılı) araştırma uygulama izni alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesiyle belirlenmiş olup, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Muş ilinde görev yapan 11 DKAB öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmış, araştırma verileri uzman görüşleri alınarak hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Veri toplama aracı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, DKAB öğretmenlerinin cinsiyet, yaş, çalışma yılı ve görev yaptığı kurum gibi demografik özelliklerini içeren sorular bulunmakta, ikinci bölümde ise çalışmanın amacı doğrultusunda hazırlanmış açık uçlu sorular yer almaktadır. Araştırmanın verileri, öğretmenlerle bireysel ve yüz yüze görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Toplanan bu veriler MAXQDA 2020 paket programına aktarılmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre öğretmenler; ahlak okuryazarlığı kavramının neliği, DKAB öğretmenlerinin ahlak okuryazarlığı konusunda hangi yeterliliklere sahip olması gerektiği ve ahlak okuryazarlığı becerisinin öğrenciye nasıl verilmesi gerektiği hakkında bilgi sahibi oldukları; öğretmenlerin öğrencilere ahlak okuryazarlık becerisi kazandırma konusunda genel olarak yetkin oldukları ve DKAB dersinin öğrencilerin ahlak okuryazarı olarak yetişmelerine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Öte yandan öğretmenlerin görüşlerinden yola çıkarak öğrencilerin ahlak okuryazarlık durumunun genel olarak kötü olduğu sonucuna da ulaşılmıştır. Araştırmanın sonuçlarından hareketle Milli Eğitim Akademisi’nde öğretmen adaylarına ahlak okuryazarlığı becerisini konu edinen eğitimlerin verilmesi, başta DKAB dersi olmak üzere diğer derslerin öğretim programlarının amaçları arasına kavramsal olarak ahlak okuryazarlığı becerisinin ilave edilmesi, ailelere çocuklarına ahlak okuryazarlığı becerisinin nasıl kazandırılabileceği ve okulun ahlaki vizyonunun evde nasıl sürdürülebileceği ile ilgili seminerlerin düzenlenmesi gibi öneriler geliştirilmiştir.
Din Eğitimi Ahlak Ahlak Okuryazarlığı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri.
Bu çalışma, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Din Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda Doç. Dr. Teceli Karasu danışmanlığında 2024 tarihinde sunduğumuz/tamamladığımız “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Ahlak Okuryazarlık Düzeyleri ve Ahlak Okuryazarlığa Yönelik Görüşleri” başlıklı yüksek lisans tezi esas alınarak hazırlanmıştır. Yazar Katkıları/Authors Contributions Çalışmanın Tasarlanması / Conceiving the Study: FB (%55), TK (%45) Veri Toplanması / Data Collection: FB (%70), TK (%30) Veri Analizi / Data Analysis: FB (%60), TK (%40) Makale Gönderimi ve Revizyonu / Submission and Revision: FB (%90), TK (%10)
Moral literacy can be defined as an individual's ability to comprehend, make sense of, explain his/her choices morally, evaluate moral values and make correct decisions in accordance with moral values by using the knowledge he/she has acquired about moral values. It is very important for individuals to have moral literacy skills in order to recognize the moral situations they will encounter in daily life, to determine the values underlying moral situations, to think about the possible consequences of these moral situations and to make the right decisions in the face of moral problems. Although it is desirable to develop and reinforce moral literacy in out-of-school settings, it is necessary to make this skill a critical component of education. In this context, moral literacy is a skill that can be developed through education with the help of teachers who are knowledgeable about moral issues. Considering the relationship between religion, education and morality, it is possible to say that the most important responsibility lies with Religious Culture and Moral Knowledge teachers. Therefore, it is essential to reveal the opinions of Religious Culture and Moral Knowledge teachers about the skill in question. This study aimed to determine the views of Religious Culture and Moral Knowledge teachers on moral literacy. Before the research, ethics commission approval was obtained from Muş Alparslan University Scientific Research and Publication Ethics Committee (dated 18.04.2023 and numbered 90240), and research application permission was obtained from Muş Provincial Directorate of National Education (dated 17.05.2023 and numbered 93101). The study group of the research was determined by easily accessible case sampling, one of the purposive sampling methods. It consisted of 11 Religious Culture and Moral Knowledge teachers working in Muş in the 2023-2024 academic year. Case study design, one of the qualitative research methods, was used in the study, and the research data were collected with a semi-structured interview form prepared by taking expert opinions. The data collection tool consists of two parts. In the first part, there are questions about the demographic characteristics of the Religious Culture and Moral Knowledge teachers such as gender, age, years of employment and the institution where they work. In the second part, there are open-ended questions prepared in line with the purpose of the study. The data of the study were collected through individual and face-to-face interviews with teachers. These collected data were transferred to the MAXQDA 2020 package program and analyzed by content analysis. According to the results obtained in the study, it was determined that the teachers knew the concept of moral literacy, what competencies Religious Culture and Moral Knowledge teachers should have in moral literacy, and how moral literacy skills should be given to students; that teachers were generally competent in providing moral literacy skills to students and that the Religious Culture and Moral Knowledge course contributed to the moral literacy of students. On the other hand, based on the opinions of the teachers, it was concluded that the moral literacy of the students was generally poor. Based on the results of the research, recommendations were developed such as providing trainings on moral literacy skills to pre-service teachers at the National Education Academy, adding moral literacy skills conceptually to the objectives of the curricula of other courses, especially the Religious Culture and Moral Knowledge course, and organizing seminars for parents on how to teach moral literacy skills to their children and how the moral vision of the school can be maintained at home.
Religious Education Morality Moral Literacy Religious Culture and Moral Knowledge Course Religious Culture and Moral Knowledge Teachers.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Din Eğitimi |
Bölüm | MAKALELER |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 29 Haziran 2025 |
Gönderilme Tarihi | 7 Şubat 2025 |
Kabul Tarihi | 5 Mayıs 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 21 |
İlahiyat Akademi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.