The Crime of Rebellion and Combating Rebels: A Comparative Study on The Axis of Ottoman Period Figh Sources
Öz
This study comparatively examines the treatment of rebellion in some major Ottoman period fiqh works Jāmiʿal-fuṣūlayn, al-Tashīl sharḥ Laṭāʾif al-ishārāt, Mushtamil al-aḥkām, Durar al-ḥukkām sharḥ Gurar al-aḥkām, al-Īḍāḥ wa'l-Iṣlāḥ, Multaqā al-abḥur, Tanwīr al-abṣār wa jāmiʿal-biḥār, Musʿifat al-ḥukkām ʿalā al-aḥkām, Minaḥ al-ghaffār, al-Durr al-mukhtār, Majmaʿ al-anhur, al-Durr al-muntaqā and Radd al-muḥtār. These works were selected based on several factors: they were written during different Ottoman Empire periods; the reputation of both the works and their authors; some being accepted as legal codes and reference sources in their period, along with their subsequent influence and esteem. This study aims to reveal similarities and differences through a comparative examination of rebellion sections in works produced under Ottoman sovereignty. Additionally, it aims to address the topic of rebellion from a different approach by dividing the rebel combat process into "pre-armed conflict," "armed conflict phase" and "post-armed conflict" stages. These two aims are expected to contribute to the reflection of the period's legal perspective into the present day and understanding the developmental process of rebellion. The study uses a comparative analysis method and consists of two main sections besides the introduction and conclusion. The first section initially addresses how the topic of rebellion was generally included in pre-Ottoman Ḥanafī fiqh, followed by definitions of rebellion in Ottoman-period Ḥanafī fiqh works and the conditions derived from these definitions. The second section presents the process of combat rebels by classifying it into "pre-armed conflict," "armed conflict phase," and "post-armed conflict" stages and making comparisons between works. Through comparison, while narratives about rebellion in text and text-like works largely overlap, partial differences were also identified.
Anahtar Kelimeler
Islamic Jurisprudence (fiqh) Rebellion (baghy) Ottoman Period Insurgency Comparative Analysis.
Kaynakça
- Akalın, Adnan. İslam Hukukunda Devlete İsyan Suçu. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
- Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
- Cezar, Mustafa. Mufassal Osmanlı Tarihi: Resimli-Haritalı. 2 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Basım, 2021.
- Erturhan, Sabri. İslâm Ceza Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2020.
- Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Hatîbüddehşe Ahmed b. Muhammed b. Alî el-Hamevî. Miṣbâḥu’l-münîr fî garîbi’ş-Şerḥi’l-kebîr li’r-Râfiî. thk. Abdulazîm eş-Şenâvî. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1987.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ali”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/371-374. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Güneş, Kadir. Arapça - Türkçe Sözlük. İstanbul: Mektep Yayınları, 2010.
- Haçkalı, Abdurrahman. Şâtıbî’de Makâsıd ve Fıkıh Usûlü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
- Haddâd, Radıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed. el-Cevheretü’n-neyyire. thk. Sâid Bektaş. 6 Cilt. Ammân: Arvika li’d-Dirâset-i ve’n-Neşr, 2015.
- Hâherzâde, Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyn b. Muhammed el-Buhârî. Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa, 00847. https://portal.yek.gov.tr/works/search/full?key=%C5%9Eerhu+M%C3%BC%C5%9Fkilati%27l-Kud%C3%BBri&search_key_type=3&search_form_type=ALL_FIELDS
- Halebî, İbrâhim b. Muhammed. Mülteka’l-ebhur. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, ts..
- Haskefî, Alâüddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed ed-Dımaşkî. ed-Dürrü’l-muhtâr şerh-u Tenvîri’l-ebṣâr ve câmiil-bihâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- Haskefî, Alâüddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed ed-Dımaşkî. ed-Dürrü’l-müntekâ fî şerhi’l-Mültekâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdulazîz el-Huseynî ed-Dımaşkî. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr şerhi Tenvîri’l-ebsâr. 6 Cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
- İbn Mâce, Abdillâh Muhammed Ebû el-Kazvînî. es-Sünen, thk. Beşar Avad Maruf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1998.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-arab. 8 Cilt. Kum/İran: Neşrü Edebi’l-Havza, 1984.
- İbn Nüceym, Sirâceddin. en-Nehru’l-fâik şerhu Kenzi’d-dekâik. thk. Ahmed Izzü İnâye. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Şerhu Fethi’l-kadîr ale’l-Hidâye şerhi Bidâyeti’l-mübtedî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- İmâdî, Ebü’l-Feth Zeynüddin. Fusûlu’l-ihkâm fî usûli’l-ahkâm. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00525.
- Kaplan, İlyas. “Hanefî Mezhebinde Muteber Kaynaklar ve Mezhep İçi Tercihin İşleyişi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 18 (2011), 311-325. https://isamveri.org/pdfdrg/D02533/2011_18/2011_18_KAPLANI.pdf
- Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mesûd b. Ahmed. Bedâiu’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- Kaya, Eyyüp Said. “Şerh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/560-564. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Kemalpaşazâde, Şemseddin Ahmed. b. Süleyman b. Kemal. Îzâhu’l-Islâh. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Beyazıt, B8866.
- Koca, Ferhat. “Hâherzâde”. 15/135. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
- Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. Şerhu Muhtasari’l-Kerhî. thk. Abdullah Nezîr Ahmed Abdurrahman. 9 Cilt. Kuveyt: Mektebetü’l-İmâmi’z-Zehebî, 2022.
- Kuhistânî, Şemsüddîn Muhammed b. Hüsâmiddîn el-Horasânî. Câmiu’r-rumûzi’r-rivâye fî şerhi Muhtasari’l-Vikâye. thk. Muhammed Ahmed Abdulaziz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2019.
- Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. çev. Hayrettin Karaman, vd.. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
- Mergînânî, Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Buhârî (Burhânü’ş-Şerîa). ez-Zahîretü’l-Burhâniyye. thk. Heyet. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2019.
- Mergînânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Ali b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergânî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. 1-2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkâm B. Ebi’l-Erkâm, ts..
- Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li talîli’l-muhtâr. 4 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1996.
- Molla Hüsrev, Ferâmurz b. Ali Mehmet. Dürerü’l-hükkâm fî şerhi Gureri’l-ahkâm. thk. Heyet. İstanbul: Harf İlmi Araştırma ve Geliştirme Merkezi, ts..
- Muttaḳî el-Hindî, Alâuddîn Alî b. Ḥüsâmüddîn b. Ḳâḍîhân el-Ḳâdirî eş-Şâẑelî el-Burhânfûrî. Kenzu'l-ummâl fî süneni’l-ekvâli ve’l-efâl. thk. Hassân Abdulmennân. Amman: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 2. Basım, 2005.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn, b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Heyet. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2016.
- Rûmî, Fahreddin Yahyâ b. Abdullah el-Mudurnî. Müştemilü’l-ahkâm fî fetâvâ’l-Hanefîyye. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00570.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. thk. Hassân Abdulmennân. 1 Cilt. Ürdün: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 2009.
- Serahsi, Radıyyüddin. el-Muhîtü’r-radavî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
- Simavi, Mahmud b. İsrail b. Abdülaziz Bedreddin. et-Teshîl şerhu Letâifi’l-işârât. thk. Mustafa Bülent Dadaş. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
- Simavi, Mahmud b. İsrail b. Abdülaziz Bedreddin. Câmiu’l-fusûleyn. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2012.
- Şahin, Hamdi. Emeviler ve Emevi Devleti. çev. Kasım Koç. İstanbul: Beka Yayıncılık, 2019.
- Şeyhîzâde, Abdurrahman b. Mehmed b. Süleyman. Mecmau’l-enhur fî şerḥi Mülteḳa’l-ebḥur . 1 Cilt. İstanbul: Eda Neşriyat, 1991.
- Timurtâşî, Şihâbüddîn (Şemsüddîn) Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Tenvîrü’l-ebṣâr ve câmiu’l-biḥâr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Reşit Efendi, 00183-003.
- Timurtâşî, Şihâbüddîn (Şemsüddîn) Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Minehu’l-gaffâr şerh-u Tenvîri’l-ebṣâr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00433.
- Timurtâşî, Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Müsifetü’l-ḥükkâm ale’l-aḥkâm. Amman: Dâru’l-Feth, 2007.
- Ûdeh, Abdulkâdir. et-Teşrîu’l-cinâiyyü’l İslâmî mukârinen bi’l-kânûni’l vazî. 2 Cilt. Beyrut: Müessetür’r-Risâle, 13. Basım, 1994.
- Yiğit, İsmail. “Osman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33/438-443. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Öz
Bu çalışma, Osmanlı dönemine ait Câmiu’l-fusûleyn, et-Teshîl şerhu Letâifi’l-işârât, Müştemilü’l-ahkâm, Dürerü’l-hükkâm şerhu Gureri’l-ahkâm, Îzâhu’l-Islâh, Mülteḳa’l-ebḥur, Tenvîrü’l-ebsâr ve câmiu’l-biḥâr, Müsifetü’l-ḥükkâm ale’l-aḥkâm, Minehu’l-gaffâr, ed-Dürrü’l-muhtâr, Mecmau’l-enhur, ed-Dürrü’l-müntekâ ve Reddü’l-muhtâr isimli klasik fıkıh eserlerinde bağy konusunun işlenişinin mukayeseli bir şekilde incelenmesini konu edinmektedir. Osmanlı döneminin farklı zaman dilimlerinde kaleme alınmış olmaları, aynı zamanda gerek eserlerin gerekse de müelliflerinin şöhreti, bir kısmının dönemlerinde hukuk kodu ve başvuru kaynağı olarak kabul edilmesi, ayrıca sonraki dönemlerde gördükleri ilgi ve itibar, mezkûr eserlerin çalışma konusu olarak tercih edilmesinde belirleyici unsur olmuştur. Çalışmanın amacı, aynı devletin egemenliği altında ve farklı zaman dilimlerinde üretilen fıkıh eserlerinin bağy bölümünün, mukayeseli bir şekilde incelenerek benzeşen ve farklılık arz eden yönlerin ortaya çıkarılmasıdır. İlaveten bâğîlerle mücadele sürecinin “silahlı mücadele öncesi”, “silahlı mücadele aşaması” ve “silahlı mücadele sonrası” şeklinde somutlaştırılarak, bağy konusunun farklı bir yaklaşımla ele alınmasıdır. Bu iki temel amacın temini neticesinde elde edilen tablonun, dönemin hukuki görünümünün günümüze yansımasına, ayrıca bağyin gelişim sürecinin anlaşılmasına katkı sunacağı düşünülmektedir. Çalışmada bu amaç doğrultusunda, karşılaştırmalı analiz yöntemi kullanılmıştır. Çalışma giriş ve sonuç dışında iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ilk olarak, bağy konusunun Osmanlı öncesi Hanefî fıkhında -genel olarak- nasıl yer aldığına temas edilmiş, sonrasında ise Osmanlı döneminde kaleme alınmış olan Hanefî mezhebi eksenli fıkıh eserlerinde bağye dair tanımlar ile tanımlardan elde edilen şartlara yer verilmiştir. İkinci bölümde bâğîlerle mücadele süreci “silahlı mücadele öncesi”, “silahlı mücadele aşaması” ve “silahlı mücadele sonrası” şeklinde tasnif edilmiş ve konu mukayeseli olarak incelenmeye çalışılmıştır. Mukayese neticesinde metin türü ve metin ile şerhin iç içe geçtiği değerlendirilen muhtasar şerh türü (metin nitelikli) eserlerde bağye dair anlatımların büyük ölçüde örtüştüğü görülmekle birlikte, kısmî farklılıklar da tespit edilmiştir. Şerh ve hâşiye türü eserlerde ise ilgili konulara dair detaylı açıklamalar yapıldığı müşahede edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akalın, Adnan. İslam Hukukunda Devlete İsyan Suçu. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
- Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2010.
- Cezar, Mustafa. Mufassal Osmanlı Tarihi: Resimli-Haritalı. 2 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Basım, 2021.
- Erturhan, Sabri. İslâm Ceza Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2020.
- Feyyûmî, Ebü’l-Abbâs Hatîbüddehşe Ahmed b. Muhammed b. Alî el-Hamevî. Miṣbâḥu’l-münîr fî garîbi’ş-Şerḥi’l-kebîr li’r-Râfiî. thk. Abdulazîm eş-Şenâvî. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1987.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. “Ali”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/371-374. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
- Güneş, Kadir. Arapça - Türkçe Sözlük. İstanbul: Mektep Yayınları, 2010.
- Haçkalı, Abdurrahman. Şâtıbî’de Makâsıd ve Fıkıh Usûlü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
- Haddâd, Radıyyüddîn Ebû Bekr b. Alî b. Muhammed. el-Cevheretü’n-neyyire. thk. Sâid Bektaş. 6 Cilt. Ammân: Arvika li’d-Dirâset-i ve’n-Neşr, 2015.
- Hâherzâde, Ebû Bekr Muhammed b. Hüseyn b. Muhammed el-Buhârî. Şerhu Muhtasari’l-Kudûrî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa, 00847. https://portal.yek.gov.tr/works/search/full?key=%C5%9Eerhu+M%C3%BC%C5%9Fkilati%27l-Kud%C3%BBri&search_key_type=3&search_form_type=ALL_FIELDS
- Halebî, İbrâhim b. Muhammed. Mülteka’l-ebhur. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi Yayınları, ts..
- Haskefî, Alâüddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed ed-Dımaşkî. ed-Dürrü’l-muhtâr şerh-u Tenvîri’l-ebṣâr ve câmiil-bihâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- Haskefî, Alâüddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed ed-Dımaşkî. ed-Dürrü’l-müntekâ fî şerhi’l-Mültekâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdulazîz el-Huseynî ed-Dımaşkî. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr şerhi Tenvîri’l-ebsâr. 6 Cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
- İbn Mâce, Abdillâh Muhammed Ebû el-Kazvînî. es-Sünen, thk. Beşar Avad Maruf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1998.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-arab. 8 Cilt. Kum/İran: Neşrü Edebi’l-Havza, 1984.
- İbn Nüceym, Sirâceddin. en-Nehru’l-fâik şerhu Kenzi’d-dekâik. thk. Ahmed Izzü İnâye. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
- İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Şerhu Fethi’l-kadîr ale’l-Hidâye şerhi Bidâyeti’l-mübtedî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- İmâdî, Ebü’l-Feth Zeynüddin. Fusûlu’l-ihkâm fî usûli’l-ahkâm. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00525.
- Kaplan, İlyas. “Hanefî Mezhebinde Muteber Kaynaklar ve Mezhep İçi Tercihin İşleyişi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 18 (2011), 311-325. https://isamveri.org/pdfdrg/D02533/2011_18/2011_18_KAPLANI.pdf
- Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mesûd b. Ahmed. Bedâiu’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
- Kaya, Eyyüp Said. “Şerh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/560-564. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
- Kemalpaşazâde, Şemseddin Ahmed. b. Süleyman b. Kemal. Îzâhu’l-Islâh. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Beyazıt, B8866.
- Koca, Ferhat. “Hâherzâde”. 15/135. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
- Kudûrî, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. Şerhu Muhtasari’l-Kerhî. thk. Abdullah Nezîr Ahmed Abdurrahman. 9 Cilt. Kuveyt: Mektebetü’l-İmâmi’z-Zehebî, 2022.
- Kuhistânî, Şemsüddîn Muhammed b. Hüsâmiddîn el-Horasânî. Câmiu’r-rumûzi’r-rivâye fî şerhi Muhtasari’l-Vikâye. thk. Muhammed Ahmed Abdulaziz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2019.
- Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. çev. Hayrettin Karaman, vd.. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
- Mergînânî, Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Buhârî (Burhânü’ş-Şerîa). ez-Zahîretü’l-Burhâniyye. thk. Heyet. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2019.
- Mergînânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Ali b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergânî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. 1-2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkâm B. Ebi’l-Erkâm, ts..
- Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. el-İhtiyâr li talîli’l-muhtâr. 4 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1996.
- Molla Hüsrev, Ferâmurz b. Ali Mehmet. Dürerü’l-hükkâm fî şerhi Gureri’l-ahkâm. thk. Heyet. İstanbul: Harf İlmi Araştırma ve Geliştirme Merkezi, ts..
- Muttaḳî el-Hindî, Alâuddîn Alî b. Ḥüsâmüddîn b. Ḳâḍîhân el-Ḳâdirî eş-Şâẑelî el-Burhânfûrî. Kenzu'l-ummâl fî süneni’l-ekvâli ve’l-efâl. thk. Hassân Abdulmennân. Amman: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 2. Basım, 2005.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn, b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Heyet. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2016.
- Rûmî, Fahreddin Yahyâ b. Abdullah el-Mudurnî. Müştemilü’l-ahkâm fî fetâvâ’l-Hanefîyye. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00570.
- Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. thk. Hassân Abdulmennân. 1 Cilt. Ürdün: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, 2009.
- Serahsi, Radıyyüddin. el-Muhîtü’r-radavî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
- Simavi, Mahmud b. İsrail b. Abdülaziz Bedreddin. et-Teshîl şerhu Letâifi’l-işârât. thk. Mustafa Bülent Dadaş. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
- Simavi, Mahmud b. İsrail b. Abdülaziz Bedreddin. Câmiu’l-fusûleyn. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, 2012.
- Şahin, Hamdi. Emeviler ve Emevi Devleti. çev. Kasım Koç. İstanbul: Beka Yayıncılık, 2019.
- Şeyhîzâde, Abdurrahman b. Mehmed b. Süleyman. Mecmau’l-enhur fî şerḥi Mülteḳa’l-ebḥur . 1 Cilt. İstanbul: Eda Neşriyat, 1991.
- Timurtâşî, Şihâbüddîn (Şemsüddîn) Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Tenvîrü’l-ebṣâr ve câmiu’l-biḥâr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Reşit Efendi, 00183-003.
- Timurtâşî, Şihâbüddîn (Şemsüddîn) Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Minehu’l-gaffâr şerh-u Tenvîri’l-ebṣâr. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Yeni Cami, 00433.
- Timurtâşî, Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed el-Ömerî el-Gazzî. Müsifetü’l-ḥükkâm ale’l-aḥkâm. Amman: Dâru’l-Feth, 2007.
- Ûdeh, Abdulkâdir. et-Teşrîu’l-cinâiyyü’l İslâmî mukârinen bi’l-kânûni’l vazî. 2 Cilt. Beyrut: Müessetür’r-Risâle, 13. Basım, 1994.
- Yiğit, İsmail. “Osman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33/438-443. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İslam Hukuku |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 29 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 17 Haziran 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 13 Sayı: 1 |
