Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Bilim İletişimi Perspektifinden Bilim İnsanlarının Sosyal Medya Kullanımı: Türkiye’nin Ve Dünyanın En Etkili Bilim İnsanları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 22, 27 - 50, 30.06.2025

Hatun Boztepe Taşkıran , Mahmut Enes Ağca

https://doi.org/10.56133/intermedia.1527689

Öz

Bilim iletişimi; odağında bilimsel bilgi, yenilik ve gelişmelerin yer aldığı çok aktörlü bir yapıya ve geniş kapsama sahip bir alan olarak ön plana çıkmaktadır. Bilimin iletişimle desteklenmesini sağlayan bilim iletişimi, bilimin hedef kitleler tarafından anlaşılması, bilimsel kültürün yaygınlık kazanması, bilimin önerdiği tutumların benimsenmesi gibi amaçlara ulaşılmasını hedeflemekte; bu yönüyle bilimin toplumların ve insanlığın gelişimi açısından sahip olduğu kritik işlevi güçlendirmektedir. Bilim iletişimine yönelik alan yazında son yıllarda ön plana çıkan görüşler ise sosyal medyanın bilim iletişimi yönünden önemli bir kapasite sunduğuna işaret etmektedir. Bu çalışma alandaki söz konusu görüş birliği doğrultusunda sosyal medya aracılı bilim iletişimi faaliyetlerine odaklanmakta ve bilim insanlarının kaynak konumunda bulunduğu bilim iletişimi faaliyetlerini incelemektedir. Türkiye’nin ve dünyanın en etkili bilim insanları listesinde yer alan 20 bilim insanının X platformu üzerinden gerçekleştirdikleri bilim iletişimi faaliyetlerinin nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği ile incelendiği araştırmada karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular bilim insanlarının sosyal medya üzerinden bilim iletişimi faaliyetlerini gerçekleştirdiklerine işaret etmiş (yüzde 78,1), yabancı bilim insanlarının (n= 897), Türk bilim insanlarıyla kıyaslandığında (n=376) sosyal medya aracılı bilim iletişimi faaliyetlerini daha yoğun yürüttüklerini ortaya koymuştur. Türk bilim insanlarının içeriklerinde en çok açıklama temasına yoğunlaşıldığı (n=211), yabancı bilim insanlarının odaklandıkları içerik temasının bilimsel analiz/değerlendirme (n=441) olduğu ve her iki grupta da bilim iletişiminin bilgilendirme amacına odaklanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilim iletişimi Bilim insanları Sosyal medya

Kaynakça

  • Antiochou, K. (2021). Science communication: challenges and dilemmas in the age of COVID-19. History and Philosophy of the Life Sciences, 43(87) doi: 10.1007/s40656-021-00444-0
  • Besley, J. C., & Tanner, A. H. (2011). What Science Communication Scholars Think About Training Scientists to Communicate. Science Communication, 33(2), 29-263. doi:10.1177/1075547010386972
  • Besley, J. C., Dudo, A. D., Yuan, S., & Ghannam, N. A. (2016). Qualitative Interviews With Science Communication Trainers About Communication Objectives and Goals. Science Communication, 38(3), 356-381. doi: 10.1177/1075547016645640
  • Burns, T., O'Connor, D., & Stocklmayer, S. (2003). Science Communication: A Contemporary Definition. Public Understanding of Science, 12(2), 183-202. doi:10.1177/09636625030122004
  • Çüçen, A. K. (2001). Bilgi Felsefesi. Ankara: Asa Yayınları.
  • Dursun, O. (2018). Bilim Gazeteciliğinde Popülaritenin ve Pozi)f Bilimlerin Hegemonyası. Galatasaray Üniversitesi İleYşim Fakültesi Dergisi, 29, 83-114. doi: 10.16878/gsuilet.499532.
  • Fähnrich, B., Weitkamp, E., & Kupper, J. F. (2023). Exploring ‘quality’ in science communication online: Expert thoughts on how to assess and promote science communication quality in digital media contexts. Public Understanding of Science, 32(5), 605-621. doi: 10.1177/09636625221148054
  • Gierth, L., & Bromme, R. (2020). Attacking science on social media: How user comments affect perceived trustworthiness and credibility. Public understanding of science, 29(2), 230-237. doi: 10.1177/0963662519889275
  • Horst, M. (2022). Science Communication as a Boundary Space: An Interactive Installation about the Social Responsibility of Science. Science, Technology, & Human Values, 47(3), 459-482. doi:10.1177/01622439211003662
  • Hunter, P. (2020). The growth of social media in science. EMBO Reports, 21(5), e50550. doi: 10.15252/embr.202050550
  • Ioannidis, J. P. (2022). September 2022 data-update for "Updated science-wide author databases of standardized citation indicators". Elsevier Data Repository, V4. doi:10.17632/btchxktzyw.4
  • Jensen P. , Rouquier Jean-Baptiste, Kreimer, P. , Croissant, Yves, Scientists who engage with society perform better academically, Science and Public Policy, 35(7), August 2008, Pages 527–541, doi: 10.3152/030234208X329130
  • Jucan, M., & Jucan, C. (2014). The Power of Science Communication. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 149(5), 461-466. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.08.288
  • Kahya, E. (2022). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Us Yayınları.
  • Karataş, S. (1988). Bilimsel Psikoloji: Temel İlkeler. Ankara: TBMM Vakfı Ofset Tesisleri.
  • Keng, T.E, & Cheng, M. Y. (2023). How do Researchers Use Social Media for Science Communication? Bulletin of Science, Technology & Society, 43(12), 42-52. doi: 10.1177/02704676231165654
  • Krippendorff, K. (2012). Content analysis: An introducton to its methodology. London: Sage Publications.
  • Küçükvardar, M. (2020). Bilim Gazeteciliği: Haber Siteleri Üzerine Bir Araştırma. İletşim Kuram ve Araştrma Dergisi, 52, 166-186. doi: 10.47998/ikad.825370
  • Li, J., Sun, L., Feng, X., He, P., & Zhang, Y. (2021). Social media communication of the scientific and technological literature in emergency under COVID-19. Library hi tech, 39(3), 796–813. doi:10.1108/lht-10-2020-0268
  • Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,, 22 (Özel sayı 2), 273-294. doi: 10.18037/ausbd.1227356
  • Nelkin, D. (1996). An uneasy relationship: the tensions between medicine and the media. Lancet, 347, 1600-1603. doi:10.1016/s0140-6736(96)91081-8
  • Ojeda-Romano, G., Fernández-Marcial, V., Wilkinson, C., & Stengler, A. E. (2021). Organisational forms of science communication: the UK and Spanish European higher education systems as paradigms, High Education, 84, 801-825. doi:10.1007/s10734- 021-00801-9
  • Özdemir, Ş., & Koçer, D. N. (2020). 21. Yüzyılda Türkiye’nin Bilim İletişimi Uygulamaları Üzerine Bir Çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 373-392. doi:10.18026/cbayarsos.685206
  • Öztekin, H. & Şahin, M. (2020). Medyanın Bilimle İmtihanı: Türkiye'de Gazetelerde Yer Alan Bilim Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33, 178-197. doi: 10.31123/akil.694234
  • Pollet, S., & Rivers, C. (2020). Social Media and the New World of Scientific Communication During the COVID-19 Pandemic. Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America, 71(16), 2184–2186.doi: 10.1093/cid/ciaa553
  • Rajput, A. S., & Sharma, S. (2023). An exploratory study of Indian scientists’ perceptions of their roles and responsibilities in science communication. African Journal of Science, Technology, Innovation and Development, 15(4), 415-428. doi: 10.1080/20421338.2022.2124682
  • Rauchfleisch, A., Kao, J.J., Tseng, T. H, Ho, C. T. (2023) Maximizing Science Outreach on Facebook: An Analysis of Scientists’ Communication Strategies in Taiwan, Media and Communication, 11(1), 228-239. doi: 10.17645/MAC.V11I1.6080
  • Rubin, A., Brondi, S., & Pellegrini, G. (2023). Should I trust or should I go? How people perceive and assess the quality of science communication to avoid fake news. Qual Quant, 57, 4455–4476. doi: 10.1007/s11135-022 01569-5
  • Shapin, S. (1990). Science and the Public. Companion to History of Modern Science (s. 990-1007). London: Routledge.
  • Silfia, I., & Irwansyah, I. (2022). Science Communication by Scientists and Influencers on Social Media. Jurnal Manajemen Komunikasi, 7(1). doi: 10.24198/jmk.v7i1.40508
  • Smith, A. N. B., & Merkle, B. G. (2021). Meaning-Making in Science Communica)on: A Case for Precision in Word Choice. BulleYn of the Ecological Society of America, 102(1), 1–6. doi: 10.22323/2.18050201 The Welcome Trust. (2000). The Role of Scientists in Public Debate: Full Report, https://wellcome.org/sites/default/files/wtd003425_0.pdf
  • Treise, D., & Weigold, M. F. (2002). Advancing Science Communication: A Survey of Science Communicators. Science Communication, 23(3), 310-322. doi: 10.1177/107554700202300306
  • Tsfati, Y., Cohen, J., & C.Gunther, A. (2011). The Influence of Presumed Media Influence on News About Science and Scientists. Science Communication, 33(2), 143-166. doi:10.1177/1075547010380385
  • Van Dijck, J., & Alinejad, D. (2020). Social Media and Trust in Scientific Expertise: Debating the Covid-19 Pandemic in The Netherlands. Social Media + Society, 6(4). doi: 10.1177/2056305120981057
  • Van Noorden, R. (2014). Online collaboration: Scientists and the social network. Nature, 512(7513), 126-129. doi: 10.1038/512126a
  • Vickery, R., Murphy, K., McMillan, R., Alderfer, S., Donkoh, J., & Kelp, N. (2023). Analysis of Inclusivity of Published Science Communication Curricula for Scientists and STEM Students. CBE life sciences education, 22(1), ar8. doi: 10.1187/cbe.22-03-0040
  • Weigold, M. F. (2001). Communicating Science: A Review of the Literature. Science Communication, 23(2), 164-193. doi:10.1177/1075547001023002005
  • Weingart, P., & Guenther, L. (2016). Science communication and the issue of trust. JCOM, 15(5), C01. doi: 10.22323/2.15050301

Scientists’ Use of Social Media from the Perspective of Science Communication: A Comparative Analysis on Turkey’s and the World’s Most Influential Scientists

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 22, 27 - 50, 30.06.2025

Hatun Boztepe Taşkıran , Mahmut Enes Ağca

https://doi.org/10.56133/intermedia.1527689

Öz

Science communication stands out as a field with a multi-actor structure and a wide scope that focuses on scientific knowledge, innovations and developments. Science communication, which supports science through communication, aims to achieve goals such as the understanding of science by target audiences, the spread of scientific culture, and the adoption of attitudes recommended by science. In this respect, it strengthens the critical function of science in terms of the development of societies and humanity. In the literature, it is noteworthy that science communication has a multi-actor structure and a wide scope. Science communication encompasses communication between scientists, universities, the scientific industry, scientific communities, the media, the state administration, museums and science centers, and the public. It is known that scientists, who are among the actors of science communication, have a critical role in terms of science communication because they undertake functions in terms of producing scientific knowledge and also transferring scientific knowledge to the society.
Social media enables scientists to communicate directly with large target audiences without any intermediaries, to share their scientific knowledge and studies with relevant audiences, and to interact with other science communication actors through the use of connected networks offered by the online environment. In this study, science communication activities carried out through social media were discussed with a focus on scientists’ science communication activities through social media. The science communication activities carried out by Turkey’s and the world’s most influential scientists on social media were examined. X (formerly Twitter) was chosen as the social media platform to be examined in the study.

Anahtar Kelimeler

Science communication Scientist Social Media

Kaynakça

  • Antiochou, K. (2021). Science communication: challenges and dilemmas in the age of COVID-19. History and Philosophy of the Life Sciences, 43(87) doi: 10.1007/s40656-021-00444-0
  • Besley, J. C., & Tanner, A. H. (2011). What Science Communication Scholars Think About Training Scientists to Communicate. Science Communication, 33(2), 29-263. doi:10.1177/1075547010386972
  • Besley, J. C., Dudo, A. D., Yuan, S., & Ghannam, N. A. (2016). Qualitative Interviews With Science Communication Trainers About Communication Objectives and Goals. Science Communication, 38(3), 356-381. doi: 10.1177/1075547016645640
  • Burns, T., O'Connor, D., & Stocklmayer, S. (2003). Science Communication: A Contemporary Definition. Public Understanding of Science, 12(2), 183-202. doi:10.1177/09636625030122004
  • Çüçen, A. K. (2001). Bilgi Felsefesi. Ankara: Asa Yayınları.
  • Dursun, O. (2018). Bilim Gazeteciliğinde Popülaritenin ve Pozi)f Bilimlerin Hegemonyası. Galatasaray Üniversitesi İleYşim Fakültesi Dergisi, 29, 83-114. doi: 10.16878/gsuilet.499532.
  • Fähnrich, B., Weitkamp, E., & Kupper, J. F. (2023). Exploring ‘quality’ in science communication online: Expert thoughts on how to assess and promote science communication quality in digital media contexts. Public Understanding of Science, 32(5), 605-621. doi: 10.1177/09636625221148054
  • Gierth, L., & Bromme, R. (2020). Attacking science on social media: How user comments affect perceived trustworthiness and credibility. Public understanding of science, 29(2), 230-237. doi: 10.1177/0963662519889275
  • Horst, M. (2022). Science Communication as a Boundary Space: An Interactive Installation about the Social Responsibility of Science. Science, Technology, & Human Values, 47(3), 459-482. doi:10.1177/01622439211003662
  • Hunter, P. (2020). The growth of social media in science. EMBO Reports, 21(5), e50550. doi: 10.15252/embr.202050550
  • Ioannidis, J. P. (2022). September 2022 data-update for "Updated science-wide author databases of standardized citation indicators". Elsevier Data Repository, V4. doi:10.17632/btchxktzyw.4
  • Jensen P. , Rouquier Jean-Baptiste, Kreimer, P. , Croissant, Yves, Scientists who engage with society perform better academically, Science and Public Policy, 35(7), August 2008, Pages 527–541, doi: 10.3152/030234208X329130
  • Jucan, M., & Jucan, C. (2014). The Power of Science Communication. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 149(5), 461-466. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.08.288
  • Kahya, E. (2022). Bilim Tarihine Giriş. Ankara: Us Yayınları.
  • Karataş, S. (1988). Bilimsel Psikoloji: Temel İlkeler. Ankara: TBMM Vakfı Ofset Tesisleri.
  • Keng, T.E, & Cheng, M. Y. (2023). How do Researchers Use Social Media for Science Communication? Bulletin of Science, Technology & Society, 43(12), 42-52. doi: 10.1177/02704676231165654
  • Krippendorff, K. (2012). Content analysis: An introducton to its methodology. London: Sage Publications.
  • Küçükvardar, M. (2020). Bilim Gazeteciliği: Haber Siteleri Üzerine Bir Araştırma. İletşim Kuram ve Araştrma Dergisi, 52, 166-186. doi: 10.47998/ikad.825370
  • Li, J., Sun, L., Feng, X., He, P., & Zhang, Y. (2021). Social media communication of the scientific and technological literature in emergency under COVID-19. Library hi tech, 39(3), 796–813. doi:10.1108/lht-10-2020-0268
  • Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,, 22 (Özel sayı 2), 273-294. doi: 10.18037/ausbd.1227356
  • Nelkin, D. (1996). An uneasy relationship: the tensions between medicine and the media. Lancet, 347, 1600-1603. doi:10.1016/s0140-6736(96)91081-8
  • Ojeda-Romano, G., Fernández-Marcial, V., Wilkinson, C., & Stengler, A. E. (2021). Organisational forms of science communication: the UK and Spanish European higher education systems as paradigms, High Education, 84, 801-825. doi:10.1007/s10734- 021-00801-9
  • Özdemir, Ş., & Koçer, D. N. (2020). 21. Yüzyılda Türkiye’nin Bilim İletişimi Uygulamaları Üzerine Bir Çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 373-392. doi:10.18026/cbayarsos.685206
  • Öztekin, H. & Şahin, M. (2020). Medyanın Bilimle İmtihanı: Türkiye'de Gazetelerde Yer Alan Bilim Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33, 178-197. doi: 10.31123/akil.694234
  • Pollet, S., & Rivers, C. (2020). Social Media and the New World of Scientific Communication During the COVID-19 Pandemic. Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America, 71(16), 2184–2186.doi: 10.1093/cid/ciaa553
  • Rajput, A. S., & Sharma, S. (2023). An exploratory study of Indian scientists’ perceptions of their roles and responsibilities in science communication. African Journal of Science, Technology, Innovation and Development, 15(4), 415-428. doi: 10.1080/20421338.2022.2124682
  • Rauchfleisch, A., Kao, J.J., Tseng, T. H, Ho, C. T. (2023) Maximizing Science Outreach on Facebook: An Analysis of Scientists’ Communication Strategies in Taiwan, Media and Communication, 11(1), 228-239. doi: 10.17645/MAC.V11I1.6080
  • Rubin, A., Brondi, S., & Pellegrini, G. (2023). Should I trust or should I go? How people perceive and assess the quality of science communication to avoid fake news. Qual Quant, 57, 4455–4476. doi: 10.1007/s11135-022 01569-5
  • Shapin, S. (1990). Science and the Public. Companion to History of Modern Science (s. 990-1007). London: Routledge.
  • Silfia, I., & Irwansyah, I. (2022). Science Communication by Scientists and Influencers on Social Media. Jurnal Manajemen Komunikasi, 7(1). doi: 10.24198/jmk.v7i1.40508
  • Smith, A. N. B., & Merkle, B. G. (2021). Meaning-Making in Science Communica)on: A Case for Precision in Word Choice. BulleYn of the Ecological Society of America, 102(1), 1–6. doi: 10.22323/2.18050201 The Welcome Trust. (2000). The Role of Scientists in Public Debate: Full Report, https://wellcome.org/sites/default/files/wtd003425_0.pdf
  • Treise, D., & Weigold, M. F. (2002). Advancing Science Communication: A Survey of Science Communicators. Science Communication, 23(3), 310-322. doi: 10.1177/107554700202300306
  • Tsfati, Y., Cohen, J., & C.Gunther, A. (2011). The Influence of Presumed Media Influence on News About Science and Scientists. Science Communication, 33(2), 143-166. doi:10.1177/1075547010380385
  • Van Dijck, J., & Alinejad, D. (2020). Social Media and Trust in Scientific Expertise: Debating the Covid-19 Pandemic in The Netherlands. Social Media + Society, 6(4). doi: 10.1177/2056305120981057
  • Van Noorden, R. (2014). Online collaboration: Scientists and the social network. Nature, 512(7513), 126-129. doi: 10.1038/512126a
  • Vickery, R., Murphy, K., McMillan, R., Alderfer, S., Donkoh, J., & Kelp, N. (2023). Analysis of Inclusivity of Published Science Communication Curricula for Scientists and STEM Students. CBE life sciences education, 22(1), ar8. doi: 10.1187/cbe.22-03-0040
  • Weigold, M. F. (2001). Communicating Science: A Review of the Literature. Science Communication, 23(2), 164-193. doi:10.1177/1075547001023002005
  • Weingart, P., & Guenther, L. (2016). Science communication and the issue of trust. JCOM, 15(5), C01. doi: 10.22323/2.15050301
Toplam 38 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular İletişim Çalışmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Hatun Boztepe Taşkıran 0000-0002-3447-9174

Mahmut Enes Ağca 0000-0003-1944-5635

Erken Görünüm Tarihi 29 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 5 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 8 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 22

Kaynak Göster

APA Boztepe Taşkıran, H., & Ağca, M. E. (2025). Bilim İletişimi Perspektifinden Bilim İnsanlarının Sosyal Medya Kullanımı: Türkiye’nin Ve Dünyanın En Etkili Bilim İnsanları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz. Intermedia International E-Journal, 12(22), 27-50. https://doi.org/10.56133/intermedia.1527689
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons Lisansı Intermedia International E-journal

Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.