Araştırma Makalesi
Yıl 2025,
Cilt: 26 Sayı: 1, 460 - 482, 30.04.2025
Öz
Üstün yetenekli bireyler akranlarına göre daha farklı ve karmaşık düşünme yapılarına sahiplerdir. Bu farklılık onların soyut ve karmaşık kavramları daha derinlemesine ve daha yaratıcı açıklamalarını sağlar. Günümüz dünya gündeminde savaş ve barış kavramları oldukça tartışılır hale gelmiş özellikle İsrail-Filistin arasındaki çatışmaların tarafları üzerine yapılan tartışmalarda bu kavramların boyutları arasındaki farklı anlamlandırmalar söz konusu kavramların tekrar gündeme gelmesini sağlamıştır. Üstün yetenekli bireylerin gelecekte devletleri yönetecek karar mekanizmalarında önemli rol oynayacağı fikri onların gözünden barış ve savaş kavramlarını nasıl algıladıkları yönünde merak uyandırmıştır. Bu amaçla çalışmada üstün yetenekli bireylerin bu kavramlar hakkındaki algıları metaforlar aracılığı ile betimlenmek istenmiştir. Araştırmaya bilim sanat merkezine devam eden, 7-14 yaş arası 73 üstün yetenekli öğrenci katılmıştır.
Araştırmada katılımcıların savaş kavramıyla ilgili barış kavramına göre daha fazla metafor ürettikleri görülmüştür. Metaforlar kategorileştirildiğinde katılımcıların barış kavramına huzur ve birleştirici özelliğine vurgu yaparken savaş kavramına ise yok edicilik ve kaos özelliklerine vurgu yaptıkları belirlenmiştir. Bu araştırmada diğer çalışmalarından farklı olarak üstün yetenekli öğrencilerin iki zıt kavramı birbiri ile ilişkilendirerek savaşı sosyal, ekonomik ve psikolojik boyutlarıyla açıklamalarıdır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aktaş, Ö. (2012). Tarih eğitiminde savaş ve barış: ortaöğretim öğrencilerinin savaş ve barış konularıyla ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Yayın No. (310971) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Aktaş, Ö. (2015). 5-10. Sınıf öğrencilerinin savaş ve barış kavramına yükledikleri anlamların resimler yoluyla incelenmesi. Turkish History Education Journal, 4(2), 64-86. https://doi.org/10.17497/tuhed.185636
- Aktaş, Ö., ve Safran, M. (2013). Evrensel bir değer olarak barış ve barış eğitiminin tarihçesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 172(172), 131-150. https://doi.org/10.20296/tsad.21718
- Anbarlı-Bozatay, Ş., ve Turan, Ş. (2023). Cumhuriyetin altın çocukları özel yetenekli bireylere yönelik hukuki zemin ve politika belgelerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(49-1), 371-392. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1353310
- Arslan, K., Kanat, M. H., Arı, A. G., ve Özdemir, M. (2023). Yerli ve göçmen ortaokul öğrencilerinin göç, göçmen, vatan, ülke ve savaş kavramlarına yönelik algıları. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (50), 164-183. https://doi.org/10.32003/igge.1269462
- Ataman, A. (2012). Üstün yetenekli çocuk kimdir. Geleceğin mimarları üstün yetenekliler sempozyumu, 27, 4-15.
- Babaoğlan-Özdemir, B., Akkurt, N. D., ve Babaoğlan, B. (2021). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve fen bilimleri kavramlarına yönelik algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 114-127.
- Bolat, H. (2020). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin bilim ve sanat merkezindeki ve okuldaki sosyal bilgiler dersine yönelik metaforik algıları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 1135-1144. https://doi.org/10.18506/anemon.647705
- Bulut, R., ve Koca, M. K. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının barış kavramına ilişkin metaforları. Electronic Turkish Studies, 12(18). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12116
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Ankara: Pegem Akademi
- Canan-Sokullu, E. (2019). Savaş türleri. Güvenlik Yazıları Serisi, 22.
- Coşkun, B. (2007). Görsel sanatlarda üstün yetenekli çocukların eğitim ile ilgili öğretmen görüşleri ve değerlendirmesi. (Yayın No. 218455) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Çapar, D. (2019). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin ‘barış ’kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 79-91.
- Çelikkaya, T., ve Seyhan, O. (2017). Ortaokul öğrencilerinin evrensel değerlere ilişkin algıları: metafor analizi. International Journal of Languages' Education and Teaching, 5(4), 958-977.
- Çifçi, T. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersine ilişkin algıları. E-International Journal of Educational Research, 6(3).
- Enç, M. (1979). Üstün beyin gücü: Gelişim ve eğitimleri [Superior brain power: Development and training]. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Er, H., ve Ünal, F. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin demokrasiye ilişkin görsel algılarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 93-106.
- Erişti, S. D. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin görsel anlatımlarında geleceğin dünyasına ve teknolojisine ilişkin algıları. TALENT, 2(2), 102-117. https://www.proquest.com/scholarly-journals/üstün-yetenekli-ögrencilerin-görsel/docview/1282533839/se-2
- Gibbs, R. W. (2014). Conceptual metaphor in thought and social action. In M. Landau, M. D. Robinson, & B. P. Meier (Eds.), The power of metaphor: Examining its influence on social life (pp. 17–40). Washington, DC: American Psychological Association. Retrieved from http://content.apa.org/books/14278-002
- Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. (Yayın No. 211693) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Godor, B. P. (2019). Gifted metaphors: Exploring the metaphors of teachers in gifted education and their impact on teaching the gifted. Roeper Review, 41(1), 51-60.
- Gültekin, M., ve Çögenli, A. G. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının hayat bilgisi dersine ilişkin metaforik algıları. Cukurova University Faculty of Education Journal, 43(1), 1-18. https://doi.org/10.14812/cufej.2014.001
- Güney, F. Z., ve Sönmez, S. (2024). Özel yetenekli çocuklarla yapılan metafor çalışmaları: sistematik bir derleme. Asya Studies, 8(28), 67-78. https://doi.org/10.31455/asya.1487451
- Kanatlı, F., ve Schreglmann, S. (2017). İlkokul ve ortaokul öğrencilerinin savaş ve barış kavramlarına yönelik metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37).
- Kangal, S. B., ve Arı, M. (2013). Üstün yetenekli ve normal gelişim gösteren çocukların ahlaki yargı düzeyine yaratıcı drama programlarının etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(170).
- Karabulut, R., Mertol, H., ve Alkan, A. (2017). Üstün yetenekli/zekâlı öğrencilerin medyaya yönelik metafor algıları. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 187-196.
- Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 51-72.
- Lakoff, G., and Johnson, M. (2008). Metaphors we live by. University of Chicago press.
- Low, G. (2008). Metaphor and education. In Gibbs Jr, R. W. (Eds.), The Cambridge handbook of metaphor and thought (pp. 212-231). New York, Cambridge University Press.
- Miller, S. I. (1987). Some comments on the utility of metaphors for educational theory and practice. Educational theory, 37(3), 219-27.
- Musolff, A., and Zinken, J. (Eds.). (2009). Metaphor and discourse. Basingstoke, England: Palgrave Macmillan. Retrieved from http://www.palgraveconnect.com/doifinder/10.1057/9780230594647
- Ogurlu, Ü., Öpengin, E., ve Hızlı, E. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin okul ve öğretmene ilişkin metaforik algıları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (46), 67-83.
- Oğuz, B. (2020). Üstün yetenekli öğrencilerin Türkçe öğretmeni ve Türkçe dersine yönelik metaforik algıları. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 3(2), 80-91. https://doi.org/10.47477/ubed.777973
- Özbey, A., ve Karduz, F. F. A. (2018). Özel yetenekli ve normal gelişim gösteren öğrencilerin ahlaki kimlik ve özgecilik düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2207-2226.
- Özdemir, F., Aybar-Ercan, Y., ve Yiğit, E. Ö. (2023). Üstün yetenekli bireylerin vatandaşlık kavramına ilişkin algıları. Özel Eğitim Dergisi, 24(2), 291-306,291A-306A. doi: https://doi.org/10.21565/ozelegitimdereisi.951891
- Özden, Ş. N., ve Meydan, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının barış değerine yönelik metaforik algıların değerlendirilmesi. Kapadokya Eğitim Dergisi, 2(1), 1-23.
- Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2018). T. C. Resmi Gazete (Sayı: 30471). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
- Özer-Şanal, S. (2022). Special education teachers and technology: a metaphor analysis. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 16(1). https://orcid.org/0000-0002-6260-9212
- Özmen, F., ve Kömürlü, F. (2013). Türkiye’de üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin eğitimine ilişkin politika ve uygulamalar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 35-56. https://doi.org/10.17679/inuefd.108599
- Öztürk, M., Akkan, Y., ve Kaplan, A. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin matematik kavramına yönelik algılarının incelenmesi. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 2(2), 49-57.
- Root-Bernstein, R. (2015). Arts and crafts as adjuncts to STEM education to foster creativity in gifted and talented students. Asia Pacific Education Review, 16, 203-212. DOI 10.1007/s12564-015-9362-0
- Sak, U., (2020). Üstün zekalılar. Özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Vize Akademi.
- Su, Ş. (2021). Özel yetenekli öğrencilerin tarih dersine ilişkin algı düzeylerinin metaforlarla incelenmesi (BİLSEM örneği). Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 400-414.
- Şehirli, Y. A. (2018). Barış kavramına ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının metaforik algıları. Electronic Turkish Studies, 13(26).
- Tortop, H. S. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerin etik ikilemler karşısındaki durumları: ÜYÜKEP Programı örneği. Journal of Gifted Education and Creativity, 5(2), 112-122.
- Tortop, H. S. (2018). Üstün Yetenekliler Ahlak ve Karakter Eğitimi Programı (ÜYAKEP) Modeli. Journal of Gifted Education and Creativity, 5(2), 100-111.
- Urlu, E. (2019) sınıf eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin barışa ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. (Yayın No. 548763) [Doktora tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences] (9. baskı) [9th ed.]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, D., (2021). Üstün yetenekliler için psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları. Nobel Yayıncılık.
Toplam 50 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyal Bilgiler Eğitimi, Özel Yetenekli Eğitimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Temmuz 2024 |
| Kabul Tarihi | 10 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 26 Sayı: 1 |
